Znaczenie akcji propagandowo-informacyjnej wzrosło po rozwiązaniu Armii Krajowej w powstałych na jej bazie formacjach: Armii Krajowej Obywatelskiej, a następnie Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. Za jej prowadzenie odpowiadało Biuro Informacji i Propagandy AK, którego komórki wchodziły w skład zarówno Komendy Okręgu AK Białystok, jak i podległych mu obwodów. Od wiosny 1944 r., po aresztowaniu Czesława Lusticha ps. „Leliwa”, referentem BIP w Obwodzie AK Łomża został kpr. pchor. Zenon Wlaźlak ps. „Wilk”, na którego barkach spoczęła odpowiedzialność za pracę tej komórki.
Życie nauczyciela …
Zenon Wlaźlak urodził się 1911 r. w Łodzi. W rodzinnym mieście uczęszczał do szkoły powszechnej oraz seminarium nauczycielskiego.
W kwietniu 1945 r. Wlaźlak otrzymał nominację na szefa BIP Obwodu AK Łomża. Po likwidacji AK tę samą funkcję pełnił w AKO, a następnie jako przewodnik propagandy Obwodu WiN Łomża.
Po jego ukończeniu od 1931 r. do 1940 r. pracował jako nauczyciel w Tajkurach w województwie wołyńskim. Podjął też studia na Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy w Łodzi, ale do wybuchu wojny zdążył ukończyć jedynie drugi ich rok.
We wrześniu 1939 r. Wołyń został zagarnięty przez Sowietów. W 1940 r. szkołę, w której uczył Wlaźlak, przekształcono z polskiej na ukraińską, a on, nie znając ukraińskiego, musiał się rozejrzeć za nową pracą. Przeniósł się więc do Kisielnicy w powiecie łomżyńskim. Po zajęciu tych terenów latem 1941 r. przez Niemców zaczął pracować początkowo jako zastępca sekretarza gminnego w Rogienicach, a następnie jako sekretarz w Małym Płocku.
… i żołnierza AK
Wlaźlak już od lutego 1942 r. był w akowskiej konspiracji. Nosił pseudonim „Wilk”. Zaprzysiągł go komendant placówki Marian Szumowski ps. „Topór”. W czerwcu 1943 r. musiał jednak porzucić pracę i zacząć się ukrywać, ponieważ Niemcy zorientowali się, że mając dostęp do niezbędnych dokumentów, dostarczał Armii Krajowej paszporty. Były one m.in. wydawane osobom zbiegłym z niemieckich obozów lub zagrożonych wywózką na roboty. Od tego momentu jego działalność konspiracyjna skoncentrowała się na odcinku podziemnej propagandy, za który odpowiadało Biuro Informacji i Propagandy AK. Od lipca 1943 r. był redaktorem podziemnej gazety „Głos spod Ziemi” – konspiracyjnego pisma wychodzącego w nakładzie ponad trzystu egzemplarzy tygodniowo.
„Za drugiego Sowieta”
Po wyparciu Niemców przez Armię Czerwoną z Łomżyńskiego w 1944 r. Wlaźlak nadal pozostał w konspiracji. W listopadzie 1944 r. zgłosił się do pracy w Zambrowie i otrzymał stanowisko podinspektora szkolnego na powiat łomżyński, które jednak porzucił z końcem marca 1945 r., ponieważ było ono nie do pogodzenia z jego działalnością w podziemiu.
Przygotowywał raporty o sytuacji w obwodzie, które dziś są niezwykle interesującym źródłem opisującym działania podziemia i komunistycznych władz, a także nastroje społeczne czy zniszczenia wojenne w Łomżyńskiem.
W kwietniu 1945 r. Wlaźlak otrzymał nominację na szefa BIP Obwodu AK Łomża. Po likwidacji AK tę samą funkcję pełnił w AKO, a następnie jako przewodnik propagandy Obwodu WiN Łomża.
Działalność „Wilka” w łomżyńskim obwodzie BIP była bardzo intensywna. Oprócz sprawowania funkcji referenta BIP był on nadal redaktorem „Głosu spod Ziemi”, wydawał antykomunistyczne ulotki, nadzorował kolportaż podziemnej prasy. Do jego obowiązków należała również organizacja i kontrola sieci BIP na terenie całego obwodu. Przygotowywał również raporty o sytuacji w obwodzie, które dziś są niezwykle interesującym źródłem opisującym działania podziemia i komunistycznych władz, a także nastroje społeczne czy zniszczenia wojenne w Łomżyńskiem. Praca kierowanego przez „Wilka” referatu była wysoko oceniana przez jego przełożonych. Z uznaniem wyrażał się o nim mjr. Tabortowski „Bruzda”. Tym większą stratą było aresztowanie pchor. „Wilka”, które nastąpiło 28 października 1945 r. w okolicach Łodzi. Wlaźlak pojechał na pogrzeb brata, nosił się też z zamiarem powrotu na studia. Jego śladem podążyli funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa, który dwa dni wcześniej rozbił tajną drukarnię we wsi Korzeniste w gm. Mały Płock, jedną z dwóch, które podlegały „Wilkowi”. Był to cios, po którym praca łomżyńskiego BIP nigdy już nie wróciła do dawnego poziomu.
Wyrok i amnestia
Zatrzymanego Wlaźlaka UB przewiózł na przesłuchanie do Łomży, a następnie do Białegostoku.
Wojskowy Sąd Garnizonowy skazał go na pięć lat więzienia oraz utratę praw publicznych na trzy lata. Na mocy amnestii został zwolniony. Po wojnie pracował jako nauczyciel w Radomskiem.
W dniu 27 grudnia 1945 r. Wojskowy Sąd Garnizonowy skazał go na pięć lat więzienia oraz utratę praw publicznych na trzy lata. Na mocy amnestii 14 marca 1947 r. został zwolniony. Po wojnie pracował nadal jako nauczyciel w Radomskiem.
Bezpieka nie zapomniała jednak o nim. Ze względu na działalność Wlaźlaka w podziemiu, był przez nią rozpracowywany w latach pięćdziesiątych i siedemdziesiątych.
Zenon Wlaźlak zmarł 29 września 1975 r. Zapisał piękną kartę w historii łomżyńskiej konspiracji, która warta jest przypomnienia.
Wstawka odautorska
Raport polityczny nr 17 Przewodnika BIP Obwodu Łomża kpr. pchor. Zenona Wlaźlaka „Wilka” za marzec 1945 r.
(K. Krajewski, T. Łabuszewski, Białostocki Okręg AK-AKO VII 1944 – VIII 1945, Warszawa 1997, s. 379)
Ludność nastawiona wrogo do rządu lubelskiego. Na wsi nienawiść do tego rządu przeszła nasze oczekiwania. Przyczyny są różne, jedni za doznane krzywdy i kradzieże, inni z uświadomienia politycznego – w sumie większość naszej ludności jest wrogo nastawiona do czynników rządowych z komitetu lubelskiego, zaś pomyślnego rozwiązania sprawy Polski oczekuje od rządu londyńskiego. Ogólnie nastroje ludności są pomimo ciężkich warunków niezłe. Ludzie przyzwyczaili się do kłopotów i jeśli narzekają, to na obecne władze. Ciekawym jest, że wszelką akcję bojową (napady na posterunki milicji itp.) ludność wita z wielkim zadowoleniem. Nawet najstrachliwsi pochwalają akcję bojową bez względu na obawę odwetu władz. W rozmowach z gospodarzami daje się żądania, by organizacje podziemne załatwiły się radykalnie ze zwolennikami rządu lubelskiego, a przede wszystkim z milicją.