Apokalipsa dnia powszedniego. Pierwsze tygodnie w Auschwitz
„Wyjście stąd prowadzi tylko przez komin krematorium” – usłyszeli z ust zastępcy komendanta obozu SS Hauptsturmführera Karla Fritzscha w czerwcu 1940 r. pierwsi polscy więźniowie Auschwitz.
Trudny przypadek Alfreda Ranochy
Totalitaryzmy nie zadowalały się nigdy pełną kontrolą przestrzeni publicznej i struktur państwowych, lecz pragnęły swoją władzę rozciągnąć również na ogół ludzkiego życia wewnętrznego. Szczególną czujność wykazywano wobec aparatu partyjnego, który miał stanowić elitę nowego porządku społecznego.
Podróż Wańkowicza po Prusach Wschodnich. Na tropach Smętka w świetle dokumentów niemieckich
W dyspozycji Jacka Wilczura, członka Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, znalazły się akta nazistowskiej organizacji Związek Niemieckiego Wschodu dotyczące czterotygodniowej podróży latem 1935 r. Melchiora Wańkowicza po ówczesnych Prusach Wschodnich, której pokłosiem stała się książka „Na tropach Smętka”.
Niemcy i germanizacja totalna w Polsce podczas II wojny światowej
Upadek Festung Breslau
6 maja 1945 r. Sowieci zdobyli Wrocław. Festung Breslau broniła się przez 80 dni. Poddała – cztery dni po kapitulacji Berlina.
Wyzwolenie KL Gusen I i II przez wojska amerykańskie 5 maja 1945 r.
Zlokalizowane na terenie Austrii KL Mauthausen i KL Gusen były najdłużej funkcjonującymi obozami koncentracyjnymi w III Rzeszy. Osadzeni w nich więźniowie musieli wyczekiwać wolności aż do 5 maja 1945 r.
„Morderca w białych rękawiczkach”. Willi Haase
W czerwcu 1951 r. w Krakowie rozpoczął się proces byłego szefa sztabu dowódcy SS i Policji dystryktu krakowskiego SS-Sturmbannführera Williego Haase. Był to wysokiej rangi funkcjonariusz SS zaangażowany w realizację Aktion „Reinhardt”, który po wojnie został osądzony za swoje zbrodnie.
Zbrodnie bez rozliczenia? Niemieckie zbrodnie i niemieccy zbrodniarze
Prześladowania: Religia w systemach totalitarnych (debata w ramach 3. MFFoTEK)
Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen
Napisać o nim, że był tylko komendantem KL Gusen I, to tak jakby nie napisać o nim zbyt wiele… Więźniowie nadali mu bardziej oddający jego charakter przydomek – „Diabeł z Gusen”.
Wojna na wyniszczenie. Operacja „Barbarossa”
Atak III Rzeszy na Związek Sowiecki nieodwracalnie wpłynął na charakter i przebieg toczonego od września 1939 r. konfliktu zbrojnego. Zainicjowana operacją „Barbarossa” wojna na wyniszczenie przypieczętowała też tragiczny los europejskich Żydów.
Joachim Gauck. Nie tylko twórca Urzędu
Nazwisko Gaucka stało się synonimem rozliczeń z komunizmem, a stworzony przez niego urząd, zwany potocznie Urządem Gaucka – wzorem dla podobnych instytucji w Europie Środkowej.
Zmiażdżyć „kontrrewolucję”. NRD wobec Solidarności
Powstanie NSZZ „Solidarność” wywołało we wschodnim Berlinie obawy przed efektem domina. Przywódca NRD Erich Honecker parł do siłowego zduszenia niezależnego ruchu związkowego w PRL.
Czym różni się polski romantyzm od niemieckiego romantyzmu politycznego? Jakie idee kształtowały niemiecką myśl polityczną wieków XIX i XX? Dlaczego nazizm nie mógłby się wydarzyć w Polsce?
Sztuka zdegenerowana
19 lipca 1937 r. w Monachium otwarto wystawę „Sztuka zdegenerowana” (Entartete Kunst). Znalazły się na niej dzieła wielu wybitnych twórców awangardowych, m.in.: Kandinskiego, Klee, Noldego, Chagalla, Grosza, Kirchnera, Ernsta, Dixa, Beckmanna, a także polskiego malarza Jankiela Adlera.
Niemcy, Watykan i Europa w czasach Edyty Stein
1 maja 1987 r. Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein, niemiecką filozof żydowskiego pochodzenia – karmelitankę, która przyjęła zakonne imię Teresa Benedykta od Krzyża, zamordowaną w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.
Akta funkcjonariuszy i pracowników niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi (1942-1945). Rekonesans archiwalny
W grudniu 1942 r. zaczął funkcjonować Polenjugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt (Prewencyjny Obóz Policji Bezpieczeństwa dla Młodzieży Polskiej w Łodzi). Zespół akt Geheime Staatspolizei Staatspolizeistelle Litzmannstadt zawiera źródła rzucające światło na jego działalność.
Niemcy dokonali na Polakach ludobójstwa
Joseph Goebbels – twórca propagandy III Rzeszy
Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne
II wojna światowa była ogromnym, kolejnym na przestrzeni wieków ciosem dla dóbr kultury. Skala dokonanych wówczas rabunków była nieporównywalna z wcześniejszymi, a sposób organizacji grabieży nie pozwala ich zaklasyfikować jedynie jako kradzież.
Centrala Gestapo w Berlinie
Gdy narodowi socjaliści doszli do władzy w styczniu 1933 roku, Gestapo nie powstało z dnia na dzień. Tworzenie policji politycznej, której zadaniem było zwalczanie wrogów, było długotrwałym procesem.
Morderca z Płaszowa
W dniach od 27 sierpnia do 5 września 1946 roku przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Krakowie odbył się proces Amona Götha. W jego wyniku sadystyczny komendant KL Plaszow został skazany na karę śmierci.
Rzeczpospolita w obliczu II wojny światowej
Odbudowujące się państwo polskie po doświadczeniach z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920, dążyło do ustabilizowania relacji z sąsiadami. Punktem wyjściowym do dalszych kontaktów ze Związkiem Sowieckim były postanowienia pokoju ryskiego z 1921 r., kończącego wspomniany konflikt.
Droga do wojny
Na początku lat dwudziestych XX w. Niemcy i Rosja podjęły współpracę polityczno-wojskową. Łączyło je dążenie do zburzenia porządku politycznego zbudowanego w Europie na fundamencie Traktatu Wersalskiego. Z czasem ambicje imperialne obu państw doprowadziły do nowej wojny.
Czy pakt Ribbentrop-Mołotow był „paktem dwóch marksistowskich ideologii”?
Pakt Ribbentrop-Mołotow nie był i nie miał być sojuszem opartym na wspólnej ideologii Niemiec i Związku Sowieckiego, ponieważ takiej wspólnej ideologii nie było. Pakt był dowodem doraźnej wspólnoty interesów, która na krótko – zaledwie na dwa lata – połączyła Hitlera i Stalina.
Niemcy w Królestwie w roku 1914
Polska przeżyła w XX wieku dwie niemieckie okupacje. Druga, mająca miejsce podczas II wojny światowej, zepchnęła w niepamięć tę pierwszą, której początkiem było wkroczenie w 1914 r. armii cesarza Wilhelma II na ziemie Królestwa Polskiego, będącego wówczas od 99 lat częścią Imperium Rosyjskiego.
Powstanie Warszawskie w niemieckiej (nie)pamięci
Po roku 1990 między Polską a Republiką Federalną Niemiec dynamicznie rozwijały się stosunki polityczne i gospodarcze. Niestety, nie przełożyło się to na zbliżenie elit i społeczeństw obu państw na płaszczyźnie pamięci historycznej.
Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren
Biedna Polska! Polacy twierdzą, że jeśli Niemcom uda się wziąć Warszawę, to oznacza, że ostatni polski żołnierz zginął – zanotowała we wrześniu 1939 r. słynna Szwedka. Ci którym krewnych zamęczono w niemieckich obozach koncentracyjnych, nie zapomną niczego tylko dlatego, że jest pokój – zauważała w dalszej fazie niszczącej wojny.
Exodus z Polski Gierka
Lata siedemdziesiąte prezentuje się czasem jako okres względnej prosperity w szarzyźnie PRL. Tym bardziej zaskakuje, że właśnie w dekadzie rządów Edwarda Gierka kraj zdecydowało się opuścić ponad 200 tys. osób.
W obliczu tragedii: pakt Ribbentrop-Mołotow i wojna obronna
Mein Kampf: odkrywanie państwowej, niemieckiej nienawiści
Polacy w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec...: Rola Kościoła katolickiego w polskiej diasporze (panel I)
Koncepcje polityki międzynarodowej Adolfa Hitlera
Stowarzyszenie Lebensborn
Stowarzyszenie „Lebensborn e.V.” (niem. Lebensborn eingetragener Verein) oficjalnie było organizacją opiekuńczo-charytatywną. Nazwę Lebensborn można przetłumaczyć jako „zdrój życia”.
Walcząc o przetrwanie. Sytuacja polskich robotników przymusowych w Berlinie w roku 1945
Gospodarka III Rzeszy opierała się pracy ok. 7 mln robotników przymusowych. Polacy stanowili, po jeńcach z ZSRS, największą grupę ofiar takiej pracy (we wrześniu 1944 było ich 1,7 mln, w tym 20% kobiet). Jako pierwsi cudzoziemcy zostali oni zmuszeni do noszenia identyfikującej oznaki z literą „P”.
Portret niemieckich grabieżców
We wszystkich krajach europejskich okupowanych przez III Rzeszę w świadomości zbiorowej mieszkańców bardzo szybko zaistniała postać Niemca-rabusia. Zdaniem prof. Tomasza Szaroty postać ta urosła wręcz do rangi symbolu.
Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm
Ravensbrück – najcięższy i najokrutniejszy obóz koncentracyjny dla kobiet. Położony w malowniczej scenerii niemieckich lasów, nieopodal jeziora, ok. 80 km od Berlina. Po wojnie wielu osobom będzie się kojarzył z piekłem na ziemi – ze względu na ból i cierpienie, którego tam doświadczyły osadzone.
Ściganie sprawców kłamstwa katyńskiego w Trzeciej Rzeszy
Odkrycie grobów polskich oficerów w Katyniu stanowiło dla III Rzeszy okazję do uderzenia propagandowego i politycznego wyzyskania zbrodni katyńskiej.
Jak Niemcy podbijali Afrykę?
Udział Cesarstwa Niemieckiego w podboju Afryki, choć spóźniony, zakończył się sukcesem. Budując niemieckie imperium kolonialne, przetestowano tam czystki etniczne, eksterminację ludności posuniętą aż do ludobójstwa.
Propaganda i ideologia hitlerowska a Polska i Polacy
Współpraca niemiecko-sowiecka w latach 1939–1941
Podjęcie współpracy przez III Rzeszę i ZSRS było niemałym zaskoczeniem dla obserwatorów sceny politycznej roku 1939. Hitler i Stalin, którzy wcześniej nie tylko przewodzili nazistowsko-komunistycznej wojnie propagandowej, ale i czynnie zaangażowali się w hiszpańską wojnę domową, wykonali wielką woltę.
Stan wojenny a dyplomacja RFN – Déjà vu z grudnia 1970?
Przeglądając meldunki MSW dotyczące reakcji placówek dyplomatycznych państw NATO na to, co działo się w PRL w trakcie i po 13 grudnia 1981 r. można odnieść wrażenie, iż słowem kluczem, spajającym owe doniesienia było „zaskoczenie”.
Skazanie Gerharda Pchalka – studium przypadku pociągnięcia do odpowiedzialności nazistowskiego prokuratora
W Republice Federalnej Niemiec prowadzono w sumie 22 postępowania przeciwko sędziom i prokuratorom III Rzeszy, jednak nie zapadł żaden prawomocny wyrok skazujący sędziego orzekającego w sądzie specjalnym ani prokuratora występującego przed tym sądem.
Marzenia esesmana
Istniał tylko jeden cel, dla którego opłacało się walczyć i pracować – zdobyte własną pracą gospodarstwo rolne ze zdrową i dużą rodziną. To miało się stać treścią mego życia, jego celem – tak formułował swoje marzenia w 1928 r. Rudolf Höß, późniejszy komendant KL Auschwitz.
Polski przekład Mein Kampf. „Moja Walka”
Profesor Eugeniusz Cezary Król postanowił podjąć się tłumaczenia manifestu ideologicznego, który znacząco odbił się na losach ludzkości XX wieku.
Egzekucje mieszkanek Radomia w Lesie we Włoszczowicach oraz w Lesie Skrzypiowskim
W Radomiu 24 stycznia 1941 r. o godzinie 4 rano przeprowadzono masowe aresztowania. Aresztowano 268 osób, w tym najprawdopodobniej 38 kobiet. 50 % z nich stanowili przedstawiciele inteligencji. Wśród aresztowanych znajdowali się członkowie organizacji polskiego ruchu oporu.
Problem Wolnego Miasta Gdańska w polityce zagranicznej Drugiej Rzeczpospolitej
Zamordowanie pacjentów szpitala psychiatrycznego w Chełmie
W końcu października 1939 r. Hitler podpisał rozporządzenie w sprawie przerwania „życia niewartego życia”. To antydatowane na 1 września 1939 r. zarządzenie przesądziło o losie ponad 70 tysięcy osób chorych psychicznie, w większości Niemców, których do jesieni 1941 r. zamordowano w ramach akacji T4.
Przed Grudniem. Dyplomacja RFN wobec wydarzeń w PRL poprzedzających upadek Władysława Gomułki
Sposób sformułowania tytułu może dziwić. Aktywność zachodnioniemieckich dyplomatów pod koniec lat 60. XX w musiała być wszak związana z implementacją tzw. nowej polityki wschodniej Kanclerza Willy Brandta. To jej pochodną były zawierane w 1970 roku kolejne traktaty: z ZSRR, NRD oraz PRL.
O zachodnią granicę II Rzeczypospolitej. Walki z Niemcami i komunistami w Zagłębiu Dąbrowskim
Do 1914 r. w Zagłębiu Dąbrowskim zbiegały się granice wszystkich zaborów Polski – obszar ten nazywano Trójkątem Trzech Cesarzy. Po wybuchu I wojny światowej Rosjanie zostali wyparci z Zagłębia, a jego obszar podzielono na strefy okupacyjne: niemiecką i austriacką.
Spojrzenie znad Łaby i Renu. Czy zachodnia granica PRL była traktowana jako ostateczna?
Czy sojusz polsko-niemiecki był możliwy?
Plakat w III Rzeszy
W narodowym socjalizmie olbrzymią rolę odgrywała propaganda i sztuka. Na szerokie masy społeczeństwa duży wpływ miały plakaty: reklamowe, werbunkowe i propagandowe.
Polenaktion, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana
W ciągu kilku jesiennych nocy i dni 1938 r. liczebność społeczności żydowskiej na terenie województwa poznańskiego (ok. 50 tys. osób) powiększyła się znacząco w związku z deportacją z Niemiec przez władze III Rzeszy ok. 17 tys. Żydów polskiego pochodzenia w ramach tzw. Polenaktion.
Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach
Miejscowość Dziemiany usytuowana na obrzeżach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, wśród jezior i lasów, stanowi obecnie malowniczą atrakcję turystyczną Kaszub.
Erich von dem Bach-Zelewski
Powoływał się na rycerski kodeks honorowy, przesłuchiwany przez prokuratora z Polski, przyznawał się do polskich korzeni. Generał Waffen-SS i policji Erich von dem Bach-Zelewski, odpowiedzialny za zagładę powstańczej Warszawy i masakrę dziesiątków tysięcy jej mieszkańców, nigdy nie odpowiedział za to przed sądem.
Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.
W czasie ataku na Polskę w 1939 r. niemiecka armia lądowa dopuściła się ogromnej liczby zbrodni wojennych popełnionych na żołnierzach Wojska Polskiego. Walki w Polsce stały się dla Wehrmachtu pewnego rodzaju poligonem doświadczalnym w zakresie użycia przemocy wobec nieprzyjaciela.
Albert Forster – gdański namiestnik Adolfa Hitlera
Albert Forster, gauleiter gdańskiego NSDAP i namiestnik Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, był jednym z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera. Ponosił odpowiedzialność m.in. za utworzenie obozu koncentracyjnego w Stutthofie i szereg masowych egzekucji przeprowadzonych w lasach piaśnickich.
Systemy socjalnego bezpieczeństwa, czyli o istocie III Rzeszy i ZSRS
Aby uchwycić istotę ustroju, niepozbawionym sensu wydaje się ich zestawienie na możliwie szerokim tle. Zasadniczo władza państwowa utrzymuje się wskutek zastosowania przemocy lub dzięki akceptacji decydentów, a jej kres wyznacza obalenie czy zmiana.
„Czyste ręce” Wehrmachtu – zbrodnie popełnione przez żołnierzy niemieckich na ludności cywilnej w zachodniej części woj. łódzkiego
Lata II wojny światowej to dla ludności okupowanej Polski okres strat nie tylko materialnych, ale przede wszystkim cierpienia, którego doświadczyli ludzie.
Pierwsza była Krajna. Męczeństwo polskiego duchowieństwa Wolnej Prałatury Pilskiej
W czasie II wojny światowej polscy duchowni byli poddawani planowej eksterminacji w ramach Intelligenzaktion i masowo deportowani do obozów koncentracyjnych.
Wehrmacht i nowe „zasady” wojny. Masakra ludności cywilnej w Częstochowie, 4 września 1939 roku
Tak zwany „krwawy poniedziałek” w Częstochowie, 4 września 1939 r., to jeden z kilku najbardziej jaskrawych przykładów radykalnej zmiany w filozofii prowadzenia wojny przez armię niemiecką pod rządami narodowych socjalistów.
Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.
Kiedy 3 września 1939 r. do Nowego Bytomia weszli członkowie niemieckiej formacji dywersyjnej Freikorps Ebbinghaus, nikt nie przypuszczał jakie okrucieństwo zademonstrują na polskich więźniach. Jeden ze zbrodniarzy uniknął odpowiedzialności, nawet po wojnie.
„Z największą brutalnością”. Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce w 1939 r.
Po okresie niemiecko-polskiego zbliżenia lat 1934–1938 Adolf Hitler postanowił zaatakować Rzeczpospolitą, uzyskawszy pewność, że nie zdoła jej wciągnąć do realizacji swoich ekspansywnych planów politycznych.
Zlikwidować czy wynarodowić? Niemiecki i sowiecki program walki z narodem polskim
Charakterystyka niemieckich i sowieckich zbrodni na Polakach obejmuje zagadnienia dotyczące celów, metod i skali realizacji antypolskiej polityki w latach II wojny światowej.
Zbrodnie Wehrmachtu w trakcie kampanii polskiej 1939 r.
Agresja Niemiec na Polskę była niezwykle brutalną kampanią wojenną, w której zbrodnie wojenne były zjawiskiem codziennym. Wehrmacht – armia narodowosocjalistycznych Niemiec – prowadził wojnę z pogwałceniem konwencji międzynarodowych i zupełną pogardą dla przeciwnika.
Inwazja Wehrmachtu na Polskę i zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku
Druga wojna światowa kosztowała życie ok. 5,9 mln obywateli Rzeczypospolitej. Zdecydowaną większość z nich stanowią ofiary III Rzeszy Niemieckiej, która 1 września 1939 r. zaatakowała Polskę bez wypowiedzenia wojny.
Oferta Hitlera
W 1934 roku doszło do podpisania polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy. W książce „Der Feind steht im Osten”, wydanej w Polsce pod tytułem „Wspólny wróg”, niemiecki historyk Rolf-Dieter Müller porównuje konsekwencje tego wydarzenia z późniejszym o pięć lat paktem Ribbentrop–Mołotow.
Krwawa środa 1940 w Olkuszu
31 lipca 1940 r. niemiecka żandarmeria przeprowadziła w Olkuszu akcję pacyfikacyjną. W odwecie za śmierć żandarma Ernsta Kadatza, przez kilka godzin mieszkańcy miasta byli torturowani, bici i przesłuchiwani. Niemcy szczególnie znęcali się nad Żydami.
Raporty polskie Stasi 1981-1989. Tom 1. W przededniu stanu wojennego: czerwiec-grudzień 1981
(Nie)obecność Zagłady w Norymberdze
27 lutego 1946 r., 67. dnia rozprawy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, sowiecki prokurator Lew Nikołajewicz Smirnow wezwał na świadka 33-letniego poetę, Abrahama Suckewera.
Zbrodnie nazistowskie popełnione na osobach niepełnosprawnych w świetle prawa międzynarodowego
Czystki etniczne prowadzone przez Niemcy podczas II wojny koncentrowały się głównie na społeczności żydowskiej, jednak nie był to jedyny kierunek nazistowskiej myśli eugenicznej. Oprawcy noszący niemieckie mundury nie oszczędzili ludzi, którzy urodzili się niepełnosprawni i chorzy psychicznie.
Relacje polsko-żydowskie w XX w. Badania - kontrowersje - perspektywy
Od „Sonaty Księżycowej” do „Gomory”
Zmasowany nalot Luftwaffe na Coventry w listopadzie 1940 r. był zaledwie przedsmakiem losu, jaki wkrótce alianci mieli zgotować niemieckim miastom.
Borys Smysłowski-Holmston
Był jednym z kilku przedstawicieli rosyjskiej białej emigracji, którzy dali o sobie znać w czasie II wojny światowej. Jednak jego nazwisko utrwaliło się w historii tego okresu w sposób szczególny.
Pierwszy transport do KL Auschwitz - 14 czerwca 1940
Szczecin. Miasto, którego nie było. Dyplomacja RFN i polskie przełomy 1970–1989
Technologia śmierci. Niemieckie obozy zagłady
Niemieckie obozy koncentracyjne powstały na długo przed rozpoczęciem II wojny światowej i stanowią nieodłączną część niemieckiego systemu totalitarnego, zbudowanego przez partię narodowego socjalizmu pod wodzą Adolfa Hitlera.
Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945
Poniższy tekst ma charakter wprowadzający do tematyki funkcjonowania w latach 1939-1945 niemieckich obozów zlokalizowanych na terytorium Polski w jej obecnych granicach.
Karl Richard Josef Streibel. Komendant Obozu szkoleniowego SS w Trawnikach (SS-Ausbildungslager Trawniki) 1942–1944
Karl Streibel, urodził się 11 października 1903 r. w Neustadt/Oberschlesien (Prudnik, Górny Śląsk). Po ukończeniu szkoły powszechnej rozpoczął naukę w szkole kupieckiej, w zakresie detalicznej sprzedaży żywności. W latach 1918–1922 pracował w Ziegenhals (Głuchołazy) jako pomocnik sprzedawcy.
Nieosądzeni w Norymberdze
Po zakończeniu działań zbrojnych na frontach II wojny światowej w Europie, przywódcy państw alianckich zadecydowali o pociągnięciu do odpowiedzialności funkcjonariuszy hitlerowskich winnych popełnienia najokrutniejszych zbrodni.
Jan Sehn - profesor, sędzia śledczy, tropiciel nazistów
Soldau. Miasto na pograniczu śmierci (2018)
Zagłada Żydów węgierskich
16 maja 1944 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau przyjechały trzy pociągi towarowe z transportem Żydów z Węgier. Każdy miał od 40 do 50 wagonów mieszczących po około 100 ludzi. Na rampie obozowej przeprowadzono wśród nich selekcję, w wyniku której młodych i silnych skierowano do obozu jako „depozyt”, bez wpisywania ich do ewidencji więźniów. Pozostałych ustawiono w piątki i poprowadzono do komór gazowych, gdzie zostali zamordowani.
Korpus Ochrony Pogranicza (1924-1939) i Straż Graniczna (1928-1939) w tradycji współczesnej Straży Granicznej
Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi
15 maja 1940 r. Reichsführer SS i szef policji niemieckiej Heinrich Himmler, jako komisarz Rzeszy ds. Umacniania Niemczyzny, opracował wstępne założenia rabunku i germanizacji polskich dzieci. W dokumencie zatytułowanym „Kilka myśli o traktowaniu obcoplemieńców na Wschodzie” zawarł plan wyniszczenia narodu polskiego i przekształcenia go w niewykształconą siłę roboczą dla III Rzeszy.
Co zawierają raporty Witolda Pileckiego z obozu Auschwitz-Birkenau?
Jak przyjęto zakończenie II wojny światowej w Europie Zachodniej?
Dlaczego Niemcy musieli dwukrotnie kapitulować w 1945 r.?
Johann Giselbert książę zu Salm-Horstmar
W trakcie wojny niemiecko-polskiej we wrześniu 1939 r. zginęło czterech książąt służących w Wehrmachcie, dwóch z wojsk pancernych i dwóch z piechoty. Wśród nich znajdował się kpt. Johann Giselbert Alexander Leopold Rudolf Friedrich książę zu Salm-Horstmar, który poległ pod Łańcutem 9 IX 1939 r.
Jak doszło do kapitulacji Niemiec w 1945 r.?
8 maja 1945 r. - zakończenie II wojny światowej
75. rocznica wyzwolenia KL Ravensbrück. Historia i Pamięć
Meldunek o dokonanej zbrodni
19 kwietnia 1943 r. w getcie warszawskim rozpoczęło się, trwające do połowy maja, antyniemieckie powstanie. Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była decyzja Heinricha Himmlera o ostatecznej likwidacji dzielnicy zamkniętej.
Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949
„Ta książka narodziła się z obawy przed rozdźwiękiem między, z jednej strony, odwołaniami do Holokaustu w kulturze masowej, edukacji i jego upamiętnianiu a – z drugiej – odkryciami badaczy różnych dyscyplin, działających w obrębie struktury akademickiej i poza nią.”
Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie powiatu stopnickiego (buskiego)
Sytuacja militarna w powiecie stopnickim (buskim) we wrześniu 1939 podobnie jak i w innych rejonach Polski była bardzo ciężka. Oprócz druzgocącej przewagi liczebnej i technicznej nieprzyjaciela, poważnym problemem na tym terenie pozostawała kwestia braku rozpoznania sił wojsk niemieckich.
Heinrich Himmler – konstruktor machiny zagłady Trzeciej Rzeszy
Heinrich Himmler – druga osoba w nazistowskich Niemczech i makiaweliczny polityk – skupił w swoich rękach niewyobrażalną wprost władzę. Jak to możliwe, że niepozorny człowiek zmienił się w potwora odpowiedzialnego za największe zbrodnie XX wieku – Holocaust, obozy zagłady i masowe mordowanie ludzi?
Tej nocy umarło miasto. Zniszczenie Drezna oczyma Polki
Kiedy rozpoczęła się II wojna światowa niespełna dwudziestoletnia Anna Garbaniuk, mieszkanka Bielska, właśnie skończyła szkołę handlową i znalazła zatrudnienie w sklepie, którego właściciele zadeklarowali narodowość niemiecką. Dzięki temu nie wywieziono jej do pracy w głąb III Rzeszy od razu.
Zbrodnia w Ogrodach Sejmowych
Po kapitulacji Warszawy, w dniu 1 października 1939 r., wraz z Wehrmachtem, do miasta wkroczyła grupa operacyjna policji bezpieczeństwa tzw. Einsatzgruppe IV pod dowództwem SS-Brigadefuhrera Lothara Beutela. Przystąpiła ona natychmiast do obław, rewizji i aresztowań.
Hitler-Jugend na Górnym Śląsku
W III Rzeszy zadanie indoktrynacji młodzieży wykonywała Hitler-Jugend. W okresie II wojny światowej na polskich terenach wcielonych do Niemiec, zwłaszcza na Górnym Śląsku, organizacja ta stała się istotnym narzędziem nazistowskiej polityki narodowościowej.
Tylko sosny były świadkami. Egzekucje w Palmirach
Palmiry, nieduża wieś położona na północ od Warszawy, w świadomości wielu Polaków zapisały się jako symbol masowych zbrodni hitlerowskich, popełnionych głównie na przedstawicielach stołecznej inteligencji.
„Zastraszali tymczasowością polskości na tutejszych ziemiach …”
Choć w latach sześćdziesiątych formalnie „problemu niemieckiego w Polsce nie było”, to Służba Bezpieczeństwa prowadziła intensywne działania, kompletnie przeczące temu stwierdzeniu.
Życie po klęsce
Rok 1945 – koniec wojny. Większość Niemców musiała przyjąć do wiadomości, że ostatnie 12 lat, pełne ich ciężkiej pracy, entuzjazmu wobec Hitlera, zostało ocenione jako czas zbrodni, a reżim któremu służyli, został zdyskredytowany politycznie i moralnie.
Tropiciel zbrodniarzy
O Janie Sehnie, krakowskim prawniku, łowcy zbrodniarzy niemieckich z okresu II wojny światowej, ze współautorem książki „Profesor Jan Sehn 1909-1965. Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów” dr. Filipem Gańczakiem, rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, Redaktor Naczelny portalu przystanekhistoria.pl
Ponary – miejsce kaźni
W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.
Wahadło pamięci. (Nie)wiedza o zbrodniach niemieckich
W PRL dużo pisano i mówiono – acz w ścisłych ramach oficjalnej narracji – o zbrodniach III Rzeszy. Po roku 1989 pamięć o nich stopniowo w Polsce zanika, a wśród badaczy tej problematyki powstała luka pokoleniowa. To groźne, kiedy ze strony niemieckiej spotykamy się z ofensywną polityką historyczną.
Sonderfahndungsbuch Polen. Specjalna Księga Gończa dla Polski
Wygląda niepozornie. Niewielki format, taka sama objętość, jako wydawca podany Urząd Kryminalny Policji Rzeszy. W środku – pożółkłe już, gęsto zadrukowane stroniczki. Na nich zaś nazwiska, nazwiska, nazwiska… Za niemal każdym z nich kryje się okupacyjny dramat.
Obóz zagłady w Treblince
Budowę obozu zagłady w Treblince (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) rozpoczęto w dniu 1 czerwca 1942 r. Pierwszym komendantem SS-Sonderkommando Treblinka został mianowany SS-Obersturmführer Irmfried Eberl (Austriak).
Więzienno-obozowe wspomnienia Wandy Serwańskiej
Aresztowana w Poznaniu, przeszła przez śledztwo w gestapo, Fort VII, obóz w Żabikowie, skąd trafiła do Auschwitz-Birkenau. Po wojnie opisała swoje przeżycia.
Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi
„Czym dłużej tu byliśmy, tym bardziej dyscyplina się zaostrzała, tym łatwiej było spostrzec, że wszystko zmierza do udręczenia, umęczenia nas” – wspominał Stefan Marczewski, jeden z nastoletnich więźniów. Przez obóz sąsiadujący z łódzkim gettem przeszło od 2 do ponad 3 tys. polskich dzieci.
Josef Goebbels – mistrz propagandy III Rzeszy
Jedną z cech wyróżniających państwa totalitarne jest indoktrynacja całego społeczeństwa. W III Rzeszy Josef Goebbels stworzył aparat propagandy, za pomocą którego nadzorował wszystkie środki przekazu (prasę, radio, film) oraz literaturę i sztukę. W ten sposób kształtował poglądy i postawy Niemców.
W samotną podróż zabierz broń. Z hitlerowskim przewodnikiem do Lwowa
Machina propagandy III Rzeszy nie ominęła turystyki. Promowanie niedrogich wycieczek w atrakcyjne przyrodniczo i kulturowo zakątki Wielkiej Ojczyzny gruntowało przekonanie, że godne uwagi są tylko wytwory cywilizacji niemieckiej i niemieckie krajobrazy.
Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady
Jak to możliwe, że człowiek, który odpowiadał za przeprowadzenie akcji „Reinhardt”, w której zamordowano w Generalnym Gubernatorstwie ponad 1 274 000 Żydów, został zapamiętany przez najbliższych współpracowników jako „dobry człowiek” i „miły szef”?
Bezużyteczne życie
Rządy Adolfa Hitlera w Niemczech i jego polityka w latach 1939-1945 to nie tylko ofiary działań zbrojnych, więzień, obozów koncentracyjnych, pacyfikacji. Jednymi z pierwszych ofiar nazizmu byli psychicznie chorzy.
Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów
Zagłada europejskich Żydów w okresie II wojny światowej pomimo wielkiej liczby publikacji naukowych wyjaśniających jej przyczyny, przebieg i konsekwencje wciąż wzbudza zainteresowanie badaczy, a wraz z popularyzacją wiedzy historycznej także opinii masowej.
Pakt o agresji między Hitlerem a Stalinem
24 sierpnia 1939 r. rządy sowiecki i niemiecki ogłosiły, że w nocy zawarły pakt o nieagresji. W rzeczywistości był to pakt o agresji. W tajnym protokole wytyczono granice przyszłego, czwartego rozbioru Polski i określono przynależność krajów wschodnioeuropejskich do stref wpływów obydwu państw.
Niemieckie taśmy filmowe z czasów wojny odnalezione w Poznaniu
Poznański muzykolog Marian Sobieski po wojnie powrócił do pracy na Uniwersytecie Poznańskim. W gabinecie przy ul. Wieniawskiego 1 znalazł jednak taśmy filmowe, które nie należały do uczelni. Tak w jego ręce trafiły niemieckie nagrania filmowe z czasów wojny i okupacji.
Warszawa w kontekście Einsatz Reinhardt
Okupowana Warszawa spędzała Niemcom sen z powiek z co najmniej dwóch powodów: jako najliczniejsze, ponadmilionowe skupisko polskie o najbardziej rozwiniętych strukturach konspiracji oraz jako centralny ośrodek polskich Żydów i największe w Europie, blisko czterystutysięczne getto.
Dziennik próżności Hansa Franka
Hans Frank należał do głównych współautorów i realizatorów niemieckiej polityki eksterminacyjnej. Był odpowiedzialny za masowe zbrodnie, eksploatację gospodarczą oraz grabież i niszczenie dzieł sztuki na ziemiach polskich niewcielonych do III Rzeszy. Dzięki jego próżności powstało niepowtarzalne źródło historyczne – dziennik urzędowy gubernatora generalnego.
Stan wojny wygasł, traktatu pokojowego (z Niemcami) nie było - z dyskusji
Prezentacja książki „Polska pod okupacją 1939–1945”, tom 3
Dyskusja o roli Polski w polityce zagranicznej Hitlera
Prezentacja książki "Leksykon działaczy Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Republice Federalnej Niemiec (1951–1993)"
Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka
Zbrodnie niemieckie jesienią 1939 r.
Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. I)
Ribbentrop i Mołotow – podpalacze świata z woli Hitlera i Stalina (debata)
Porwanie ludobójcy
11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.
Intelligenzaktion (wywiad z Dieterem Schenkiem cz. 1)
Intelligenzaktion (wywiad z Dieterem Schenkiem cz. 2)
Triumf wojny
Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.
Hitler i Stalin: żywoty równoległe
Hitler popełnił samobójstwo na kilka dni przed kapitulacją Niemiec, zostawiając swemu narodowi przesłanie, by „zachował jego ducha”. Stalin zmarł śmiercią naturalną po zbudowaniu sowieckiego imperium na milionach trupów i zostawił po sobie ludobójczy system działający jeszcze przez niemal pół wieku.
Ukraińska (?) lista polskich profesorów
W lipcu 1941 na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie Niemcy rozstrzelali ponad 40 osób – profesorów lwowskich, a także ich bliskich, gości i domowników. Kto sporządził listę osób przeznaczonych do tej egzekucji? Niektóre tropy prowadzą do środowiska lwowskich nacjonalistów ukraińskich.
Z bohatera konfident
5 czerwca 1943 r. duże siły gestapo i policji obstawiły kościół pw. św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży w Warszawie. Nie była to zwykła łapanka. W tym czasie w kościele trwał ślub por. Mieczysława Uniejewskiego „Marynarza”, żołnierza oddziału „Osa”-„Kosa 30”, a akcja Niemców była zaplanowana.
Wymiana okupantów
23 sierpnia 1939 roku w Moskwie Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow,. ministrowie spraw zagranicznych III Rzeszy i ZSRS oficjalnie sygnowali dokument nazywany paktem o nieagresji.
Więzień, uciekinier, egzekutor
Kazimierz Albin w latach 1940-43 więzień KL Auschwitz (numer obozowy 118) i uciekinier z tego obozu, a następnie żołnierz Armii Krajowej i wykonawca wyroków śmierci, kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, opowiada o swoim doświadczeniu lat wojny i okupacji niemieckiej.
„Z Polską małżeństwo z rozsądku, a nie z miłości”
Zacytowane wyżej słowa zapisał 2 grudnia 1936 Goebbels po posiedzeniu rządu, na którym Hitler mówił o obowiązującej od niemal trzech lat polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy. Czy rzeczywiście odprężenie w relacjach z Polską było podyktowane jedynie bieżącą sytuacją międzynarodową?
Pamiętać i żyć
„Trzeba iść do przodu, ale również pamiętać” – mówi Martin Pollack, austriacki slawista, tłumacz i dziennikarz, laureat Nagrody im. Karla Dedeciusa (dla najlepszego niemieckiego tłumacza literatury polskiej), syn SS-Sturmbannführera Gerharda Basta w rozmowie z Maciejem Foksem i Filipem Gańczakiem.
90 sekund historii: 30 stycznia 1933 r. Adolf Hitler został kanclerzem Rzeszy
90s historii: 14 lutego 1946 r. podpisano polsko-brytyjską umowę o wysiedleniu ludności niemieckiej
90s. historii: 7 lutego 1979r. zmarł Josef Mengele
Test na polskość podczas okupacji: Niemcy wprowadzają volkslistę
Niemcy (hitlerowskie) wypowiadają Polsce deklarację o niestosowaniu przemocy
90s. historii: 20 kwietnia 1943 r. w Krakowie przeprowadzono zamach na Friedricha Wilhelma Krügera
90s. historii: 2 kwietnia 1947 r. zakończył się proces Rudolfa Hoessa
90s. historii: 23 czerwca 1944 roku likwidacja getta w Łodzi
90s. historii: 16 lipca 1942 roku Niemcy utworzyli getto w Przemyślu
90s. historii: 12-13 lipca 1943 r. Niemcy wymordowali mieszkańców Michniowa
90s. historii: 6 lipca 1950 roku układ między Polską a NRD
Hans Frank – ,,niemiecki król Polski”
Rezydujący w czasie wojny w Krakowie Hans Frank nazywał siebie ,,niemieckim królem Polski”, który na terenie Generalnego Gubernatorstwa przywróci cywilizację poprzez usunięcie z tych ziem Żydów i wszelkich śladów ,,polskiego barbarzyństwa” oraz zacofania.
Legenda katowickiej wieży
Rankiem 4 września 1939 roku podeszła pod Katowice 239. Dywizja Piechoty gen. mjra Ferdinanda Neulinga, podporządkowana 3. Odcinkowi Grenschutzu dowodzonemu przez gen. leut. Georga Brandta. Miała zająć miasto opuszczone już wówczas przez regularne oddziały Wojska Polskiego i polską administrację.
Dachau i śmierć są synonimami
Płk William Quinn z 7. Armii Amerykańskiej, wyzwalając w maju 1945 r. obóz koncentracyjny w Dachau, napisał w raporcie: „Oddziały nasze zastały tam widoki, jęki tak straszne, że aż nie do uwierzenia, okrucieństwa tak ogromne, że aż niepojęte dla normalnego umysłu. Dachau i śmierć są synonimami”.
Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście
Podczas ekshumacji ofiar egzekucji przeprowadzonych w Rudzkim Moście pod Tucholą, wydobyto szczątki 236 Polaków. Ich katami byli miejscowi członkowie Selbstschutzu (Samoobrony). Wśród dowodów niemieckiej zbrodni zachował się medalik – rozstrzelany razem z jego właścicielem.
Arthur Greiser – wzorcowy nazista
Arthur Greiser był wysokim rangą politykiem, który zainicjował Holocaust w okupowanej przez Niemcy Polsce. Na terenie rządzonego przez niego Kraju Warty (Reichsgau Wartheland), wprowadzał ludobójcze i rasistowskie praktyki, dzięki czemu mógł nazywać ziemie mu podległe „okręgiem wzorcowym”.
Narodowy socjalizm w historiografii Republiki Federalnej Niemiec w latach 1986–2016
W pierwszej części XX w. Niemcy wywarły na dzieje i losy Europy przemożny wpływ. Skutki ich polityki oraz sposób traktowania narodów kontynentu, szczególnie naszej jego części, okazały się na bardzo licznych polach nieodwracalne. Miały one w przeważającej mierze charakter destrukcyjny. Ta konstatacja odnosi się zwłaszcza do polityki Hitlera i jego III Rzeszy. W następstwie tej polityki niemiecki żołnierz stanął latem/jesienią 1942 r. u wrót Azji. Niemcy zagarnęły lub podporządkowały sobie wówczas niemal całą Europę.
Biuletyn IPN nr 1–2/2018 - Niemcy ludziom zgotowali ten los
Zasadniczy blok artykułów dotyczy obozów koncentracyjnych stworzonych przez hitlerowskie Niemcy – jeszcze przed wojną w Rzeszy (Dachau czy Sachsenhausen), a potem także na ziemiach podbitej Polski (Auschwitz i wiele innych).
IPNtv - Promocja książki dr. Filipa Gańczaka „Polski nie oddamy. Władze NRD wobec wydarzeń w PRL 1980–1981”
When they come (Kiedy przyjdą podpalić dom)
IPNtv - Konferencja prasowa oraz prezentacja bazy załogi SS KL Auschwitz - Kraków, 30 stycznia 2017
Polskie Oddziały Wartownicze przy armii amerykańskiej w latach 1945 – 1989
Podjęte przez zespół autorski zadanie należy uznać za bardzo ważne, cenne, a zarazem niezwykle trudne. Znikoma jest wszak zarówno zachowana spuścizna źródłowa, jak i literatura przedmiotu […].
Aspiracje niepodległościowe narodów Europy Środkowo-Wschodniej wobec wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej
Zapomniani kaci Hitlera – katalog wystawy
Z okazji 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej i rozpoczęcia niemieckiej okupacji ziem polskich przygotowaliśmy wystawę „Zapomniani kaci Hitlera. »Samoobrona« Niemiecka na Pomorzu Gdańskim (Selbstschutz Westpreussen) w 1939 r." Jest to zarówno w Polsce, jak i w Niemczech pierwsza wystawa na temat tej zbrodniczej i zapomnianej dziś organizacji.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 42 - Egzekucje zbrodniarzy niemieckich (Uwaga: sceny drastyczne - wyłącznie dla dorosłych!)
KL Dachau - ŻYCIE CODZIENNE - relacja o. Hugolina Pieprzyka
KL Dachau - WYZWOLENIE - relacja Jerzego Skrzypka
KL Dachau - WYZWOLENIE - relacja ks. Kazimierza Majdańskiego
KL Dachau - EKSPERYMENTY MEDYCZNE - relacja Jerzego Skrzypka
KL Dachau - EKSPERYMENTY MEDYCZNE - relacja ks. Kazimierza Majdańskiego
KL Dachau - PRACA - relacja o. Hugolina Pieprzyka
„Z filmoteki bezpieki" odc. 19 i 20 - „Einnahme von Warschau/Kryptonim Attache"
„Z filmoteki bezpieki" odc. 18 - „Powrót kpt. Kaczmarka"
Zamojszczyzna jako pierwszy obszar osiedleńczy Niemców w Generalnym Gubernatorstwie - Sonderlaboratorium SS i nowego, niemieckiego ładu w Europie
Komunizm – la belle époque.
Lata 70. XX w. w Bułgarii, Czechosłowacji, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Polsce, Rumunii, na Węgrzech to czas triumfu tzw. realnego socjalizmu.
Nadzorować, interweniować, karać. Nazistowski obóz władzy wobec Kościoła katolickiego w Zabrzu (1934–1944). Wybór dokumentów
Ruch nazistowski odnosił się wrogo do religii rzymskokatolickiej: do Kościoła jako instytucji, jak i do katolickich dogmatów.
Fot. Biblioteka Narodowa
