Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Fot. NAC

Kultura

Adam Pragier. Czas przeszły dokonany
Biogram / Biografia

Adam Pragier. Czas przeszły dokonany

Warszawa 1886 – 1976 Penley (Walia). Z wykształcenia lekarz, prawnik, ekonomista i politolog. Mąż stanu i polityk. Przed wojną sejmowy poseł, więzień brzeski, emigrant polityczny; po wojnie – minister. Profesor skarbowości i autor podręczników z tej dziedziny. Wyborny koneser i kolekcjoner dzieł sztuki. Oryginalny pisarz polityczny. W pierwszej wojnie w Legionach i peowiak.

Sergiusz Piasecki. Żołnierz i pisarz-antykomunista
Biogram / Biografia

Sergiusz Piasecki. Żołnierz i pisarz-antykomunista

Wśród sław polskiej literatury połowy XX wieku, jednym tchem wymieniamy nazwiska Gombrowicza, Iwaszkiewicza, Dąbrowskiej, Nałkowskiej czy Miłosza. Próżno, zwłaszcza w czasach PRL-u, szukać wśród nich człowieka, który swoim życiorysem mógłby obdarzyć co najmniej kilka osób.

Zofia Nałkowska. Chcemy całego życia
Biogram / Biografia

Zofia Nałkowska. Chcemy całego życia

„Ludzie ludziom zgotowali ten los” – ta sentencja Zofii Nałkowskiej rozpoczyna „Medaliony” – cykl ośmiu opowiadań ukazujących okrucieństwo i dehumanizację w okresie II wojny światowej. Książka ta, opublikowana w 1946 r., należy do najbardziej znanych utworów tej autorki.

Romantyzm
Artykuł

Romantyzm

Polacy nie byli w stanie zniwelować przewagi wrogiego oręża. Potrafili natomiast posługiwać się wyjątkowo skutecznie inną, w odmiennej sferze funkcjonującą bronią. Dostarczał jej romantyzm.

Najważniejszy spektakl teatralny w polskiej historii. „Dziady” w inscenizacji Kazimierza Dejmka
Artykuł

Najważniejszy spektakl teatralny w polskiej historii. „Dziady” w inscenizacji Kazimierza Dejmka

„Dziady” pozostają jednym z najbardziej rozpoznawalnych utworów Adama Mickiewicza i należą do fundamentów polskiej kultury. Najdonioślejszą rolę na dziejowej scenie ta sztuka odegrała jednak na przełomie lat 1967-1968, gdy ich wystawienie, a następnie zdjęcie z afisza stało się katalizatorem konfliktu między społeczeństwem a władzą.

Sztuka i architektura Niepodległej
Artykuł

Sztuka i architektura Niepodległej

Kiedy Polska odzyskiwała niepodległość, historia sztuki formowała się jako dyscyplina akademicka oparta na heglowskiej tezie o manifestowaniu się w historii „ducha dziejów”, który przejawiając się w dojrzałej postaci jako „duch narodowy”, przybiera formy charakterystyczne dla danej społeczności.

Teczka „Przechowywać trwale” z Wojskowego Biura Historycznego, czyli spór o „Pierwszą Brygadę”
Artykuł

Teczka „Przechowywać trwale” z Wojskowego Biura Historycznego, czyli spór o „Pierwszą Brygadę”

W 1918 r. cała Polska jak długa i szeroka rozbrzmiewała melodią, która wówczas zyskała nazwę „My, Pierwsza Brygada”. Usłyszał ją nawet wracający z Magdeburga Józef Piłsudski, gdy wychylił się z okna wagonu kolejowego. Kilka lat później anonimowy charakter utworu stał się zarzewiem sporu między dwoma domniemanymi autorami i dawnymi oficerami Legionów – Andrzejem Hałacińskim i Tadeuszem Biernackim.

Szkice z Ravensbrück. Maria Hiszpańska-Neumann i jej twórczość
Artykuł

Szkice z Ravensbrück. Maria Hiszpańska-Neumann i jej twórczość

„Myszka” – tak Maria Hiszpańska-Neumann (właściwie Maria Zofia Janina), graficzka, ilustratorka, była nazywana przez swoich najbliższych. W swej twórczości utrwaliła przeżycia obozowe. Jak mawiała: „Musiałam je robić, inaczej bym się udusiła (…)”.

Audio/Video

Kiedy nastała okupacja niemiecka środowisko aktorów w Warszawie uległo dramatycznemu podziałowi. Część z nich zdecydowała się występować w teatrach koncesjonowanych przez władze niemieckie, inni postanowili zastosować się do bojkotu ogłoszonego przez Związek Artystów Scen Polskich.

„Afera hrabiego Potockiego”. Przejęcie Kolekcji Krzeszowickiej
Artykuł

„Afera hrabiego Potockiego”. Przejęcie Kolekcji Krzeszowickiej

Hrabia Adam Potocki zapakował i ukrył w klasztorze Kamedułów na Bielanach najcenniejsze rodzinne dobra. Po wojnie pozostał poza granicami kraju. Wkrótce syn Adama, Andrzej, i jego żona Maria postanowili uciec wraz z majątkiem z komunistycznej Polski. Plan ten zakończył się klęską i został wykorzystany przez komunistyczne władze do przejęcia kolekcji dzieł sztuki.

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku
Artykuł

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku

Większość wiernych wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II to męczennicy – duchowni i świeccy. Papież Polak kanonizował 482 osoby, a beatyfikował – 1343.

Audio/Video

Władysław Tarnawski (1885 -1951) to wybitny naukowiec, sławna postać wśród polskich językoznawców i filologów. Jednak ostatnie lata jego życia nie upłynęły pod znakiem akademickiej kariery i sukcesów badawczych. Zmarł w więziennej celi na warszawskim Mokotowie...

„Plusk kamieni lecących z zaświata”. Życie i twórczość Władysława Sebyły (1902–1940)
Biogram / Biografia

„Plusk kamieni lecących z zaświata”. Życie i twórczość Władysława Sebyły (1902–1940)

Mimo wybitnych walorów artystycznych jego poezji, mimo głębokiego, humanistycznego jej przesłania – wyrażonego nadzwyczaj piękną polszczyzną – nie dowiedzą się o Sebyle przeciętni polscy czytelnicy. Tabu obejmujące Zbrodnię Katyńską rozciągnięto na twórczość jej ofiar. Jest to kontynuacja zbrodni, dokonanej nie tylko na ludzkich istnieniach, lecz także na polskiej kulturze i duchowej tożsamości.

Teatr Rapsodyczny w czasie okupacji niemieckiej
Artykuł

Teatr Rapsodyczny w czasie okupacji niemieckiej

Pięcioro młodych, nieprzeciętnych ludzi spotkało się w czasach wojny i okupacji i stworzyło fenomenalny teatr.

Tajna Rada Teatralna
Artykuł

Tajna Rada Teatralna

We wrześniu 1939 r. prezydent Warszawy w rozmowie z Bohdanem Korzeniewskim wyjaśnił, że w okolicznościach wojny nie będzie możliwości legalnego uruchomienia szkoły teatralnej. Dyskusje Edmunda Wiercińskiego i Bohdana Korzeniewskiego w sprawie otwarcia tajnych kompletów teatralnych stały się zalążkiem idei powołania Tajnej Rady Teatralnej.

Audio/Video

Kim był tak naprawdę Zbigniew Nienacki? Jaka była jego prawdziwa biografia? Co go ukształtowało? I jak zapracował na swoją popularność i miano skandalisty?

„Kolejowy rozkład jazdy w Trójmieście pokonał światową gwiazdę”. Koncert Charles’a Aznavoura na festiwalu w Sopocie w 1984 r.
Artykuł

„Kolejowy rozkład jazdy w Trójmieście pokonał światową gwiazdę”. Koncert Charles’a Aznavoura na festiwalu w Sopocie w 1984 r.

Rok po zniesieniu stanu wojennego, latem 1984 r. wznowiono organizację Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie. Jego 21. edycja odbyła się od 15 do 18 sierpnia, a jednym z gości specjalnych – gwiazd festiwalu – był Charles Aznavour.

Matka Boska Armii Krajowej
Artykuł

Matka Boska Armii Krajowej

W czasie II wojny światowej, w tym podczas Powstania Warszawskiego, powstało wiele obrazów przedstawiających martyrologię narodu polskiego. Dzieje jednego z nich, obrazu Matka Boska Armii Krajowej Ireny Pokrzywnickiej, do dziś są znane nielicznym.

Władysław Broniewski. Poeta z karabinem
Artykuł

Władysław Broniewski. Poeta z karabinem

Władysław Broniewski jest, podobnie jak jego twórczość, ciężki do zaszufladkowania. Gorący patriota, żołnierz Legionów, więzień NKWD – ale i „pierwszy poeta” powojennego reżimu, autor takich „klasyków” komunistycznej propagandy, jak choćby Słowo o Stalinie. Co kierowało tak ciężkimi do pogodzenia decyzjami popularnego poety?

Witold Hulewicz – poeta, radiowiec i konspirator
Biogram / Biografia

Witold Hulewicz – poeta, radiowiec i konspirator

Witold Hulewicz zapisał się na kartach historii jako literat, tłumacz, krytyk i pracownik rozgłośni radiowej Polskiego Radia. W Wielkopolsce odegrał swoją rolę jako organizator łączności podczas Powstania Wielkopolskiego i wydawca czasopisma „Zdrój”. Jego drogi prowadziły do Poznania, Wilna i Warszawy, a zakończyły się w sposób tragiczny w Palmirach.

Danuta Suchorowska-Śliwińska (1930-2011)
Biogram / Biografia

Danuta Suchorowska-Śliwińska (1930-2011)

Od szesnastego roku życia pracowała jako skrzypaczka. Przez większość życia związana była z Filharmonią Krakowską, gdzie, po powstaniu NSZZ „Solidarność”, od początku włączyła się w organizowanie struktur związku. Prawdziwą pasją Danuty Suchorowskiej było jednak pisanie. Jej książki przywróciły głos wielu represjonowanym przedstawicielom powojennego podziemia.

Audio/Video

„Kresowe rezydencje”. Jakie perły architektoniczne znajdują się na dawnych ziemiach wschodnich II RP. Jakie dawne zamki, pałace i dwory pozostały za wschodnią granicą Polski. Więcej o historii rezydencji położonych na terenach przedwojennych Kresów wschodnich. Gościem Anny Zarzyckiej z Biura Edukacji Narodowej w Szczecinie jest dr Grzegorz Rąkowski – autor książek.

Odcienie zdrady. Początki literatury okresu PRL
Artykuł

Odcienie zdrady. Początki literatury okresu PRL

Polski socrealizm miał być wierną kopią programu sowieckiego. Jednakże początków tak zaprogramowanej kultury i literatury należy szukać wcześniej, nie dopiero po wojnie, lecz na jej początku w latach 1939–1941, na okupowanych po 17 września przez Związek Sowiecki terenach polskich Kresów Wschodnich, głównie we Lwowie.

„Chłopiec z ferajny”. Robert De Niro oddaje hołd uczestnikom Poznańskiego Czerwca 1956 roku
Artykuł

„Chłopiec z ferajny”. Robert De Niro oddaje hołd uczestnikom Poznańskiego Czerwca 1956 roku

Laureat dwóch Oscarów, reżyser, producent, ale przede wszystkim jeden z najwybitniejszych aktorów swojego pokolenia. Nikomu nie trzeba przedstawiać Roberta De Niro. Niewiele osób wie jednak o jego głębokim szacunku dla trudnych, lecz bohaterskich kart naszej historii – uczuciu, które aktor postanowił potwierdzić wzruszającym gestem.

Poetka wielu epok. Kazimiera Iłłakowiczówna (1889–1983)
Biogram / Biografia

Poetka wielu epok. Kazimiera Iłłakowiczówna (1889–1983)

Wnuczka wileńskiego filomaty Tomasza Zana, przyjaciela Adama Mickiewicza i syberyjskiego zesłańca, często zamieniała poetyckie powołanie na służbę publiczną. Po powrocie z Rosji do Polski w 1918 r. podjęła pracę urzędnika w MSZ. Od 1926 r. była osobistym sekretarzem marsz. Józefa Piłsudskiego.

Nielegalne muzykowanie w okupowanym Krakowie
Artykuł

Nielegalne muzykowanie w okupowanym Krakowie

Muzyka, w porównaniu z innymi dziedzinami życia kulturalnego, miała podczas okupacji uprzywilejowaną pozycję. Władze zezwoliły na stosunkowo szeroki zakres jawnej działalności muzycznej.

Ostatnia komedia II RP. ,,Sportowiec mimo woli”
Artykuł

Ostatnia komedia II RP. ,,Sportowiec mimo woli”

31 maja 1940 r. pod okupacją niemiecką miał swoją premierę ostatni film komediowy zrealizowany przez kinematografię II Rzeczypospolitej pt. „Sportowiec mimo woli”.

Romans kina i swastyki
Artykuł

Romans kina i swastyki

Berta Helene Amalie Riefenstahl, zwana zdrobniale „Leni”, to jedna z najbardziej kontrowersyjnych artystek XX w. Była genialnym filmowcem i fotografem, ale zastrzeżenia wzbudzała i do dziś wzbudza tematyka filmów, które przyniosły jej rozgłos.

Podróż Wańkowicza po Prusach Wschodnich. <i>Na tropach Smętka</i> w świetle dokumentów niemieckich
Artykuł

Podróż Wańkowicza po Prusach Wschodnich. Na tropach Smętka w świetle dokumentów niemieckich

W dyspozycji Jacka Wilczura, członka Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, znalazły się akta nazistowskiej organizacji Związek Niemieckiego Wschodu dotyczące czterotygodniowej podróży latem 1935 r. Melchiora Wańkowicza po ówczesnych Prusach Wschodnich, której pokłosiem stała się książka „Na tropach Smętka”.

Audio/Video

Jak powstała Syrena Rekord, czyli największa wytwórnia płytowa II RP? Jak wyglądał proces nagrywania przedwojennych płyt szelakowych? Kim byli autorzy najsłynniejszych szlagierów lat 20. i 30.? Dlaczego tak niewiele ówczesnych płyt przetrwało?

Akta Urzędu Bezpieczeństwa jak plotkarski magazyn. Życie Jana Brzechwy pod obserwacją
Artykuł

Akta Urzędu Bezpieczeństwa jak plotkarski magazyn. Życie Jana Brzechwy pod obserwacją

Jan Brzechwa, współcześnie pamiętany głównie jako autor niezwykle popularnych wierszy dla dzieci, pozostaje postacią kontrowersyjną, głównie za sprawą swojej powojennej twórczości, wychwalającej system komunistyczny w jego najbrutalniejszej, stalinowskiej odmianie. Jednak nawet otwarte zaangażowanie na rzecz systemu sowieckiego nie umiejscowiło go poza zainteresowaniem UB.

Audio/Video

Okres II RP to czas odbudowy po ponad wieku nieobecności na mapach. Polki zaangażowały się w ten proces na wiele sposobów - zarówno politycznie, ale również dbając o rozwój oświaty i poprawę jakości życia

Symbol narodowej wolności
Artykuł

Symbol narodowej wolności

W zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej przechowywana jest cenna pamiątka z czasu I wojny światowej: biało-czerwona kokarda, która była noszona 3 maja 1916 r. podczas wielkiej demonstracji narodowej w Warszawie.

Dziwna szkoła, niezależny teatr
Artykuł

Dziwna szkoła, niezależny teatr

W myśl założeń prowadzonej przez Niemców na terenie Generalnego Gubernatorstwa polityki okupacyjnej, życie kulturalne społeczeństwa polskiego miało być utrzymane na możliwe najniższym poziomie. Jakakolwiek działalności artystyczna, literacka czy dziennikarska nie mogła być prowadzona bez zgody władz niemieckich.

Audio/Video

Skąd wzięła się w czasach stalinizmu muzyka imperialistyczna? Czym był czas „katakumb”? Jaki był stosunek komunistów do jazzu w powojennej Polsce? Jak jazz rozwijał się w latach 1949-1958?

Bohdan, Jerzy, Witold i Wacław Hulewiczowie
Bohaterowie Niepodległej

Bohdan, Jerzy, Witold i Wacław Hulewiczowie

„Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że wkład wojenny i patriotyczny wielkopolskiej rodziny Hulewiczów przerósł jej poczynania na polu wydawnictw i literatury”. Tak Stanisław Helsztyński opisuje losy braci Hulewiczów: Bohdana, Jerzego, Witolda i Wacława oraz ich udział w odzyskaniu niepodległości Polski.

Audio/Video

Polki walczyły o wolność, angażowały się społecznie, niosły pomoc potrzebującym, ale także miały ogromny wpływ na rozwój filmu, malarstwa, teatru i literatury. Często musiały dużo poświęcić i podjąć ryzyko emigracji, by móc zaistnieć w świecie kultury

Audio/Video

W jaki sposób jeden z największych polskich historyków sztuki „uchybił godności profesora wyższej uczelni PRL”? Jaki wpływ na przebieg osobliwego dochodzenia oraz procesu wymierzonego w zasłużonego uczonego miał Komitet Uczelniany PZPR? Kto „dla dobra nauki” wyrzucił go z uniwersytetu?

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego
Biogram / Biografia

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego

Deportacja rodziny Bogdana Czaykowskiego zapoczątkowała cykl wydarzeń, który pozostawił niezatarty ślad w życiu i twórczości tego emigracyjnego pisarza. W jego utworach można odnaleźć wiele odniesień do traumatycznych dni, które pozbawiły go ojca i brata.

Audio/Video

Które lokale w przedwojennej Warszawie cieszyły się największą popularnością? Jakie dania serwowano w stołecznych restauracjach? Czym kusiła mieszkańców stolicy Adria, jak wyglądały dancingi w Oazie i jakie słodkości miała w swojej ofercie Mała Ziemiańska?

Audio/Video

Co wspólnego ze Szwajcarią miał Tadeusz Kościuszko? Jakie ślady po sobie zostawili internowani w Szwajcarii żołnierze 2. Dywizji Strzelców Pieszych? Jakie były losy Kaplicy Polskiej w Zuchwilu?

„Gangsterzy i Filantropi”. Fabularny debiut Hoffmana i Skórzewskiego
Artykuł

„Gangsterzy i Filantropi”. Fabularny debiut Hoffmana i Skórzewskiego

15 lutego 1963 r. miała miejsce premiera pierwszego filmu fabularnego Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, znakomitej komedii kryminalnej pt. „Gangsterzy i filantropi” krytycznie ukazującej rzeczywistość społeczną Polski początku lat sześćdziesiątych.

Audio/Video

Wybitni twórcy i zjawiska literackie XX wieku - debata o książkach serii wydawanej w ramach Programu Wspierania Pamięci Narodowej

Audio/Video

Józef Mackiewicz to jeden z najwybitniejszych polskich prozaików XX wieku. Był nieprzejednanym wrogiem komunizmu, który uważał za ponadnarodowe zło, człowiekiem bezkompromisowym i niepokornym. Czy jego twórczość i przesłanie jakie niesie – nadal są aktualne?

Audio/Video

Jaki był wkład Polek - nauczycielek, guwernantek, wykładowców - w rozwój edukacji na ziemiach polskich w okresie zaborów i nie tylko? Dowiedz się o rozwoju edukacji żeńskiej i o wyjątkowych nauczycielkach, które zmieniły spojrzenie na edukację

Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne
Artykuł

Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne

II wojna światowa była ogromnym, kolejnym na przestrzeni wieków ciosem dla dóbr kultury. Skala dokonanych wówczas rabunków była nieporównywalna z wcześniejszymi, a sposób organizacji grabieży nie pozwala ich zaklasyfikować jedynie jako kradzież.

Portret niemieckich grabieżców
Artykuł

Portret niemieckich grabieżców

We wszystkich krajach europejskich okupowanych przez III Rzeszę w świadomości zbiorowej mieszkańców bardzo szybko zaistniała postać Niemca-rabusia. Zdaniem prof. Tomasza Szaroty postać ta urosła wręcz do rangi symbolu.

Audio/Video

Kim był Alfred Szklarski i jakie tajemnice w swoim życiorysie skrywał? Czy miejsca, które barwnie opisywał w swoich książkach faktycznie odwiedził? Jak kreował świat, który opisywał?

Poznać smak Czynu. Antoni Libera
Artykuł

Poznać smak Czynu. Antoni Libera

Jako młody i zdolny krytyk literacki powinien „bujać w obłokach ezoterycznej poezji”. Mimo to chciał poznać smak Czynu. Zawodowo zajmował się twórczością Samuela Becketta, więc niezwykle dotkliwie odczuwał szykanę w postaci trwającego latami braku możliwości opuszczania granic PRL.

Audio/Video

Czy wiesz, że o niepodległość Polski walczono nawet pędzlem? „Malujcie tak, aby Polska zmartwychwstała” – miał mówić do swoich uczniów Jacek Malczewski. Na czym polegał fenomen polskiego malarstwa narodowego?

Audio/Video

Jakie były kulisy produkcji pierwszej w historii fabuły poświęconej jednemu z najwybitniejszych polskich prozaików XX w.? Ile czasu trwały przygotowania? Skąd wziął się pomysł na scenariusz i obsadę? Jak ukazano postać Józefa Mackiewicza? Dyskusja o filmie Czarny sufit z udziałem jego reżysera

Audio/Video

Komunizm był dla niego złem absolutnym opartym na publicznym kłamstwie, negowaniu wolności jednostki, prawa i podstawowych wartości cywilizacji. Był człowiekiem bezkompromisowym i niepokornym. Czy historia przyznała mu rację?

Ratowanie dóbr kultury w czasie II wojny światowej. Ludzie, taktyka, metody
Artykuł

Ratowanie dóbr kultury w czasie II wojny światowej. Ludzie, taktyka, metody

Pokolenie, do którego należeli Stanisław Lorentz, Jan Zachwatowicz, Karol Estreicher, Michał Walicki, Bohdan Urbanowicz, Józef Dutkiewicz, Jerzy Szablowski, Bogdan Treter i wielu innych, wiedziało, że naród i pomniki jego kultury to jedno.

Audio/Video

Jaki obraz okresu komunizmu wyłania się z literatury popularnej? Co dominuje w jej opisie: groza, czarny humor czy nostalgia po pogodniejszych aspektach ówczesnego życia? Kto sięga po powieści o Polsce pojałtańskiej: znający te czasy z autopsji, czy młodzi, dopiero kształtujący sobie obraz przeszłości?

Audio/Video

O cyklu powieści historycznych „Owoc granatu”: Co było inspiracją tego cyklu? Jakie były wojenne i powojenne losy Polaków z Kresów Wschodnich? Jak wygląda warsztat pracy autorki tych książek? Skąd czerpie pomysły na fabułę?

Audio/Video

Pan Tadeusz: dyskusja „między dawnymi i młodszymi laty”. Poznaj odważne spojrzenie na epopeję narodową i dowiedz się dlaczego Autor uważa, że każde pokolenie powinno odczytać ten polski epos na nowo

Audio/Video

Na czym polegał fenomen kabaretów w II RP? Jakie były wojenne losy artystów kabaretowych i rewiowych? Najważniejsi rewii i kabaretu Warszawy II RP; Qui Pro Quo, Morskie Oko, Banda, Cyrulik Warszawski; anegdoty, skandale i afery z udziałem gwiazd...

Audio/Video

Czym różni się akademicka wersja historii II RP od tej w popkulturze? Czy polska powieść historyczna wiernie przedstawia osiągnięcia i wyzwania, z którymi mierzyli się nasi przodkowie po 1918 r.? Na ile fantazji może sobie pozwolić literatura opisując magię interbellum?

Audio/Video

Wybitni ziemianie w okresie międzywojennym. Gospodarka, kultura, nauka, dyplomacja

Audio/Video

Kim był i co robił Karol Libelt? Co zawiera znany esej Libelta „O miłości ojczyzny”? W jaki sposób Libelt pojmował patriotyzm?

Audio/Video

Jak realizowano filmy polskiej kinematografii lat 20. i 30. XX w.? Jak gwiazdy międzywojnia budowały swój wizerunek? Jakie filmy budziły zachwyt, a o których ich autorzy woleli jak najszybciej zapomnieć? Jak potoczyły się losy przedwojennych polskich aktorów i reżyserów? Kto tworzył kino PRL, a kto zdecydował się na emigrację?

Audio/Video

Zuzanna Ginczanka – śmierć poetki w KL Plaszow

Kryptonim „Fortepian”
Artykuł

Kryptonim „Fortepian”

Dziewiąta edycja Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina zapisała się w pamięci melomanów wyłącznie jako wydarzenie muzyczne – do udziału dopuszczono rekordową liczbę 120 uczestników, spośród których wystąpiło 84 pianistów z 22 krajów. Tak duże wydarzenie nie mogło jednak ujść uwadze Służby Bezpieczeństwa.

Audio/Video

Warszawa – miasto tragicznie doświadczone przez historię, ale zawsze powstające z gruzów. Jak wygląda stolica Polski we współczesnej powieści historycznej? Czy polskim autorom udaje się przybliżyć topografię, kulturę i klimat miasta z przeszłości? Autorzy znanych i lubianych opowieści o dawnej Warszawie opowiedzą o cieniach i blaskach wycieczek w przeszłość

Berezowska - artystka, która obraziła Hitlera
Biogram / Biografia

Berezowska - artystka, która obraziła Hitlera

W 1934 r. Maja Berezowska otrzymała propozycję przygotowania jedenastu ilustracji do satyrycznego artykułu „Miłostki słodkiego Adolfa”. Tytułowym Adolfem był nie kto inny, jak przywódca III Rzeszy – Hitler. Ceną za prześmiewcze ilustracje okazała się nie tylko grzywna zasądzona we francuskim sądzie, ale i brutalne prześladowania w trakcie II wojny światowej.

„Przebijał barierę strachu i wskazywał drogę”. Stefan Kisielewski (1911–1991)
Biogram / Biografia

„Przebijał barierę strachu i wskazywał drogę”. Stefan Kisielewski (1911–1991)

Skąd taka popularność Kisiela? Dla wielu osób odpowiedź na to pytanie będzie oczywista, ale dla najmłodszych pokoleń już niekoniecznie. Warto zatem przypomnieć o tej niezwykłej postaci.

Poezja w czasach zagłady. Historia i pamięć o wojennym pokoleniu poetów
Artykuł

Poezja w czasach zagłady. Historia i pamięć o wojennym pokoleniu poetów

Wyróżniali się w niebezpiecznych warunkach wojny twórczością literacką, aktywnością konspiracyjną, środowiskową działalnością kulturalną, ale ginęli tak samo jak wszyscy Polacy zagrożeni eksterminacją, obozami śmierci, nieludzką pracą niewolniczą.

Krzysztof Kamil Baczyński
Publikacje

Krzysztof Kamil Baczyński

Popularnonaukowa publikacja poświęcona Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu. Autor opracowania wskazał najważniejsze czynniki, które ukształtowały poetę: dom rodzinny, środowisko i wiara. Drugą część opracowania poświęcił przybliżeniu twórczości poety.

Audio/Video

Jego życiowe motto stanowiły słowa: Tylko prawda jest ciekawa.

„Solidarność” na listach przebojów
Artykuł

„Solidarność” na listach przebojów

„Solidarność” od początku swego istnienia budziła wielkie zainteresowanie na całym świecie. Szybko stała się symbolem wolności, dlatego wprowadzenie w Polsce stanu wojennego spotkało się z powszechnym potępieniem.

Konserwatywno-katoliccy interpretatorzy dwudziestowiecznej historii z włoskiej diaspory
Artykuł

Konserwatywno-katoliccy interpretatorzy dwudziestowiecznej historii z włoskiej diaspory

Po II wojnie światowej wielu polskich twórców znalazło się poza granicami kraju. We Włoszech mieszkali m.in. Jan Gawroński, Walerian Meysztowicz i Karolina Lanckorońska.

Konspirator, legionista, pisarz. Andrzej Strug (1871–1937)
Artykuł

Konspirator, legionista, pisarz. Andrzej Strug (1871–1937)

Zanim Andrzej Strug, a właściwie Tadeusz Gałecki, bo tak się naprawdę nazywał, został pisarzem, był działaczem patriotycznym, konspiratorem, członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej oraz publicystą. Miał biografię typową dla polskiej inteligencji, która na przełomie XIX i XX w. kontynuowała dzieło odzyskiwania niepodległości i propagowała zmiany społeczne.

Audio/Video

Czym był realizm socjalistyczny w muzyce? W jaki sposób komunistyczne władze podporządkowywały środowisko kompozytorów i muzykologów? Jakie były formy oporu i przystosowania? Jaka była wartość artystyczna utworów powstałych w okresie stalinowskim?

Akowska biografia Tadeusza Różewicza „Satyra” (1921–2014)
Artykuł

Akowska biografia Tadeusza Różewicza „Satyra” (1921–2014)

Zawstydzająco mało wiemy o ponadrocznej aktywności partyzanckiej w oddziałach AK Obwodu Radomsko kpr. pchor. „Satyra” – „wybitnego polskiego poety, dramaturga, prozaika i scenarzysty”.

Pamięć i Ojczyzna w poezji Zbigniewa Herberta
Artykuł

Pamięć i Ojczyzna w poezji Zbigniewa Herberta

Wspomnienie jest sytuacją liryczną bardzo wielu utworów Księcia Poetów, a sama pamięć przewija się w nich jako jeden z najczęstszych motywów. Treścią tej pamięci stały się nierzadko sprawy ojczyste, niekiedy wprost – Ojczyzna.

Mick Jagger na indeksie
Artykuł

Mick Jagger na indeksie

Mick Jagger stanowi od dekad ikonę popkultury. Kiedy The Rolling Stones zawitali do Polski, znajdowali się u szczytu kariery, a troskliwie kultywowany przez obrotnego menadżera wizerunek skandalistów szokował i intrygował. Jednak właśnie cykl afer obyczajowych, zakończonych dwoma procesami o posiadanie narkotyków, stał się powodem absurdalnej decyzji komunistycznej biurokracji.

Biskup Modzelewski a odbudowa Zamku Królewskiego
Artykuł

Biskup Modzelewski a odbudowa Zamku Królewskiego

W odtworzeniu zniszczonego w czasie II wojny światowej Zamku Królewskiego dużą rolę odegrali przedstawiciele Kościoła.

Ratowanie zbiorów bibliotecznych w powojennej Polsce
Artykuł

Ratowanie zbiorów bibliotecznych w powojennej Polsce

W wyniku II wojny światowej biblioteki w Polsce doznały olbrzymich strat. Wraz z ustaniem działań wojennych przystąpiono do ratowania księgozbiorów. Dzięki temu udało się ocalić ponad 10 mln tomów.

Kultura i nauka w służbie ideologii
Artykuł

Kultura i nauka w służbie ideologii

Przejęcie przez komunistów kontroli nad życiem politycznym w Polsce pojałtańskiej umożliwiło im podjęcie bardziej zdecydowanych działań w celu wyeliminowania niezależności w pozostałych sferach życia publicznego.

„Idą kołnierze…” czyli o udostępnianiu, rozpowszechnianiu i cenzurze muzyki rockowej w latach osiemdziesiątych
Artykuł

„Idą kołnierze…” czyli o udostępnianiu, rozpowszechnianiu i cenzurze muzyki rockowej w latach osiemdziesiątych

W latach osiemdziesiątych muzyka rockowa była masowo rozpowszechniana i dystrybuowana dwoma kanałami: oficjalnym, koncesjonowanym przez władzę, oraz kanałem autonomicznym wobec władz, definiowanym jako niezależny (undergroundowy, alternatywny). Choć określenia te są mało precyzyjne, to oddają istotę rzeczy.

Maria Koterbska. Podejrzany „Brylant”
Artykuł

Maria Koterbska. Podejrzany „Brylant”

Biografia Marii Koterbskiej, to losy artystki, której kariera rozwinęła się i osiągnęła szczyt w okresie PRL. W tle estradowej aktywności wykonawczyni słynnych „Parasolek”, można odnaleźć wątki przemytnicze oraz – co za tym idzie – zainteresowanie komunistycznych służb specjalnych, które rozważały nawet w pewnym momencie skłonienie piosenkarki do współpracy.

Audio/Video

Zagrani na śmierć

Audio/Video

Dlaczego Zygmunt Nowakowski porzucił karierę sceniczną i poświęcił się pisaniu? Jak znalazł się w „polskim Londynie”? Dlaczego odmawiał powrotu do Polski?

Wotum za odzyskanie Niepodległości
Artykuł

Wotum za odzyskanie Niepodległości

W roku 1990 pewna starsza pani przyniosła do Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu zawiniątko. Znajdowały się w nim dwa palce ręki, dwa palce stopy oraz fragmenty szaty ze spiżowej figury Chrystusa Króla. Tyle ocalało z pomnika Najświętszego Serca Pana Jezusa, zwanego też pomnikiem Wdzięczności.

Piosenki zakazane, bo prawdziwe
Artykuł

Piosenki zakazane, bo prawdziwe

I Ogólnopolski Przegląd Piosenki Prawdziwej “Zakazane piosenki” rozpoczął się 20 sierpnia 1981 r. Przez trzy kolejne dni prezentowano programy artystyczne w pięciogodzinnych blokach na scenie w hali widowiskowo-sportowej Olivia w Gdańsku. Imprezę podzielono na dwie części: konkursową i artystyczną.

Twórcy i naukowcy pod presją
Artykuł

Twórcy i naukowcy pod presją

Po wojnie oświata znajdowała się w dramatycznej sytuacji. Nie licząc strat materialnych, szczególnie dotkliwe były straty osobowe, będące konsekwencją polityki obu okupantów ukierunkowanej na eksterminację polskich elit intelektualnych.

Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka
Artykuł

Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka

10 czerwca 1942 r. doszło do buntu oraz ucieczki więźniów karnej kompanii z nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau. Wśród uciekinierów był 21-letni August Kowalczyk.

Audio/Video

Którym co do wielkości miastem Polski była obecna stolica Litwy? Jak wyglądała edukacja w Wilnie? Kiedy i z czyją pomocą powstał tutejszy uniwersytet? Jak wyglądało studiowanie w dawnym Wilnie?

Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza
Artykuł

Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza

Wydarzenia w PRL były bacznie obserwowane za granicą, szczególnie przez polską emigrację. Nie inaczej było również pod koniec lat osiemdziesiątych. Jednym z budzących zainteresowanie zdarzeń roku 1988 były planowane rozmowy części opozycji, tej uznanej przez rządzących za konstruktywną, z władzami PRL w postaci Okrągłego Stołu.

Audio/Video

Jak totalitaryzmy XX wieku wpłynęły na życie Józefa Mackiewicza? Dlaczego jego poglądy budziły tyle kontrowersji?

O recepcji <i>Innego Świata</i> Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, czyli o tym, że nie należy mylić utworu literackiego ze źródłem historycznym
Artykuł

O recepcji Innego Świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, czyli o tym, że nie należy mylić utworu literackiego ze źródłem historycznym

Inny Świat to zapewne najbardziej znana książka polskiego autora opisująca rzeczywistość sowieckich łagrów. Opublikowana po raz pierwszy w roku 1951 (w języku angielskim), przez dziesięciolecia traktowana była jako dokumentalny zapis przeżyć jej twórcy – sui generis źródło historyczne. Czy słusznie?

Audio/Video

Leon Wasilewski. Polityk i pisarz polityczny

Audio/Video

Feliks Koneczny - myśliciel wygnany?

Audio/Video

„CzasyPismo” o historii Górnego Śląska – artyści ze Śląska, artyści o Śląsku [prezentacja periodyku]

Audio/Video

Na gorącym uczynku – prawdziwe życie pisarzy

Zamek Królewski w Warszawie
Artykuł

Zamek Królewski w Warszawie

Nieprzypadkowo Zamek Królewski w Warszawie nazwany został przez współtwórcę koncepcji jego odbudowy i pierwszego dyrektora Aleksandra Gieysztora „dziełem sztuk scalonych”.

Audio/Video

Wyrok na poetę: sprawa Konrada Doberschuetza w świetle nowych badań

Audio/Video

Walczył z bolszewikami w 1920 r., doświadczył niemieckiej okupacji, był również świadkiem niemieckich ekshumacji polskich oficerów w Katyniu. Choć budził skrajne emocje, to był najczęściej wydawanym pisarzem w podziemnych wydawnictwach PRL-owskiego „drugiego obiegu”

Audio/Video

Kino w służbie rosyjskiego totalitaryzmu (debata w ramach 3. MFFoTEK)

Krakowski przyczółek wolnej prasy
Artykuł

Krakowski przyczółek wolnej prasy

24 marca 1945 r. ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Powszechnego”. Jego wydawcą była Kuria Książęco-Metropolitalna w Krakowie.

Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej
Artykuł

Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej

Odbudowa państwa polskiego po przeszło wieku niewoli była procesem długotrwałym i żmudnym. II Rzeczpospolita powstawała na obszarach w znacznej części zniszczonych, w warunkach wojny trwającej dłużej niż w innych państwach europejskich.

Audio/Video

Polska myśl konserwatywna lat 30. XX wieku

Żołnierze Wyklęci w filmach i serialach lat 1947–2017
Artykuł

Żołnierze Wyklęci w filmach i serialach lat 1947–2017

Komuniści w rozprawie z podziemiem niepodległościowym użyli wszystkich możliwych środków – również obrazu filmowego. Także w wolnej Polsce powstawały filmy zniekształcające prawdę o Żołnierzach Wyklętych. Tych bez przekłamań wyprodukowano dotąd zaledwie kilka.

Piosenki i pieśni  Żołnierzy Wyklętych. Historia wydobywania z niepamięci
Artykuł

Piosenki i pieśni Żołnierzy Wyklętych. Historia wydobywania z niepamięci

Ćwierć wieku temu tym, co śpiewali żołnierze polskiego podziemia antykomunistycznego, interesowała się garstka historyków i pasjonatów. Dziś pieśni i piosenki ostatnich leśnych robią furorę w Internecie.

Audio/Video

Jak SB rozpracowywała Kazimierza Kutza, Tadeusza Różewicza i Marię Koterbską? Kontrowersje wokół pogrzebu Zbigniewa Cybulskiego. I - prezentacja nieznanych, odkrytych w aktach bezpieki grafik Teofila Ociepki!

Niedoszły „polski miesiąc”. Luty 1968 r.
Artykuł

Niedoszły „polski miesiąc”. Luty 1968 r.

Tytuł jest nieco prowokacyjny. Wśród konfliktów społeczeństwa z władzami w PRL wymieniamy oczywiście - i słusznie - Marzec '68. To specyficzny i wielowątkowy konflikt, o którym uzasadnione jest mówienie szerzej jako o „wydarzeniach marcowych”. Jednak tylko zbieg okoliczności sprawił, że to nie Zebranie Nadzwyczajne Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich (rozpoczęte jeszcze w lutym 1968 r.) stało się początkiem wielkiego protestu społecznego.

Audio/Video

Czym różni się polski romantyzm od niemieckiego romantyzmu politycznego? Jakie idee kształtowały niemiecką myśl polityczną wieków XIX i XX? Dlaczego nazizm nie mógłby się wydarzyć w Polsce?

Śmierć poetki. Krystyna Krahelska (1914–1944)
Artykuł

Śmierć poetki. Krystyna Krahelska (1914–1944)

Zginęła w pierwszej dobie Powstania Warszawskiego. Za nią poszli wkrótce inni młodzi poeci. Kilka lub kilkanaście dni później zmarli Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Zdzisław Stroiński, a po nich, już we wrześniu, Józef Szczepański, autor proroczego wiersza Czerwona zaraza.

Sztuka zdegenerowana
Artykuł

Sztuka zdegenerowana

19 lipca 1937 r. w Monachium otwarto wystawę „Sztuka zdegenerowana” (Entartete Kunst). Znalazły się na niej dzieła wielu wybitnych twórców awangardowych, m.in.: Kandinskiego, Klee, Noldego, Chagalla, Grosza, Kirchnera, Ernsta, Dixa, Beckmanna, a także polskiego malarza Jankiela Adlera.

Audio/Video

Poznaj życie i twórczość jednego z najwybitniejszych pisarzy polskich XX w. Dlaczego Mackiewicz był osamotniony? Co pisał o komunizmie?

Audio/Video

Ziemianie jako sąsiedzi – kulturotwórcza rola dworów polskich w latach 1918-1945

„O, mowu rudzinna, o, bałaku lwoski…”
Artykuł

„O, mowu rudzinna, o, bałaku lwoski…”

„Szolginia pokusił się o coś, czego nikt przed nim nie zrobił, a mianowicie dokonał zapisów krajobrazów dzieciństwa bałakiem – gwarą lwowską. Adresatem wierszy uczynił więc przez to wąskie grono dawnych lwowian, wśród nich – nie u wszystkich – przetrwała bowiem znajomość bałaku” – Urszula Jakubowska (Mit lwowskiego batiara)

Ocalona z zagłady. Żywot heroiczny Zofii Kossak (1889–1968)
Biogram / Biografia

Ocalona z zagłady. Żywot heroiczny Zofii Kossak (1889–1968)

Przeżyła pogromy ziemian oraz niszczenie polskich siedzib i grabienie posiadłości na Wołyniu w początkach rewolucji bolszewickiej. Jako świadek krwawych wydarzeń na Kresach uznała, że musi o nich opowiedzieć, i podjęła pisarskie powołanie.

Audio/Video

Pamięci Mistrza

Audio/Video

Poznaj dorobek Niezależnej Oficyny Wydawniczej lat 1982-1989. Na czym polegała trudność prowadzenia drugoobiegowej działalności wydawniczej w tych latach?

Pod parasolem Kościoła
Artykuł

Pod parasolem Kościoła

W nocy z 12 na 13 grudnia roku 1981 na rogatkach polskich miast stanęły czołgi, a na ulicach pojawiły się patrole złożone z funkcjonariuszy milicji i żołnierzy. Jeszcze przed północą rozpoczęły się aresztowania.

Audio/Video

Polskie elity i kultura materialna Kresów, reportaże o ludziach i miejscach ‒ od ziem utraconych przez Karelię, Bajkał po Kazachstan

Audio/Video

Czego dotyczyły koncepcje historiozoficzne Feliksa Konecznego? Co według niego wyróżniało cywilizację łacińską?

Pianista – walka o przeżycie
Biogram / Biografia

Pianista – walka o przeżycie

Na pytanie swojego syna Andrzeja „Co cię w tych gruzach Warszawy trzymało przy życiu?”, Władysław Szpilman odpowiedział – „Muzyka. Tylko muzyka”.

Ostatni spór o Herberta
Artykuł

Ostatni spór o Herberta

Zbigniew Herbert, urodzony we Lwowie w 1924 r., niemal rówieśnik „wojennego pokolenia” poetów, Baczyńskiego, Gajcego, Trzebińskiego. Po wojnie wybrał milczenie i emigrację wewnętrzną. Przebywając na Zachodzie popadł w konflikt ideowy z Czesławem Miłoszem.

Audio/Video

Czy „Człowiek z żelaza” nadal jest kultowy, czyli o „Solidarności” w obecnym polskim kinie i w produkcjach PRL

Zapomniany mecenas odrodzonej Rzeczypospolitej Maurycy Zamoyski (1871–1939)
Biogram / Biografia

Zapomniany mecenas odrodzonej Rzeczypospolitej Maurycy Zamoyski (1871–1939)

Maurycy Ignacy Teodor Klemens Zamoyski, XV ordynat ordynacji Zamoyskich, członek Narodowej Demokracji i Ligi Narodowej, poseł I Dumy Rosyjskiej, współtwórca Macierzy Polskiej miał jedno marzenie – aby Polska stała się krajem niepodległym.

Audio/Video

„Kultura” - w życiu polskiej emigracji niepodległościowej i opozycji demokratycznej w PRL

„Nie damy pogrześć mowy”. Jan Plater-Gajewski (1909–1998)
Artykuł

„Nie damy pogrześć mowy”. Jan Plater-Gajewski (1909–1998)

Urodził się w Johannisbad (Jańskich Łaźniach) w Czechach. Był harcerzem, działaczem Światowego Związku Polaków z Zagranicy, uczestnikiem wojny obronnej 1939 r. W latach 1963–1988 organizował polskie życie kulturalne i nauczanie języka polskiego w Kazachstanie.

Pisarz dwóch wojen. Stanisław Rembek (1901–1985)
Biogram / Biografia

Pisarz dwóch wojen. Stanisław Rembek (1901–1985)

Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r., był świadkiem II wojny światowej, dożył stanu wojennego w PRL. Własne przeżycia, zwłaszcza z lat 1919–1920, sprawiły, że to właśnie wojna stała się głównym tematem jego twórczości prozatorskiej.

Audio/Video

„Pokolenie Baczyńskiego” - reportaż z otwarcia wystawy

Audio/Video

Materiały audiowizualne i zdjęcia przechowywane w archiwach służą nie tylko naukowcom. Sięgają po nie także filmowcy i artyści. Używa się ich też m.in. do angażowania w poznawanie lokalnych historii

Relegowani za „Solidarność” i słowo teatralne – mało znana historia wydalenia polskich studentów ze Lwowa w 1981 roku
Artykuł

Relegowani za „Solidarność” i słowo teatralne – mało znana historia wydalenia polskich studentów ze Lwowa w 1981 roku

„Karnawał «Solidarności»” nad Wisłą trwale zmienił oblicze ówczesnego społeczeństwa polskiego. Nic więc dziwnego, że jego atmosfera udzielała się także Polakom zamieszkującym poza granicami ojczyzny.

Staszek i „Prosto z Mostu”
Artykuł

Staszek i „Prosto z Mostu”

Zamordowany przez Niemców 12 czerwca 1941 roku w Palmirach Stanisław Piasecki był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego życia intelektualnego czasu II RP. Tej postaci – usuwanej przez lata w niepamięć – wypada przywrócić należne miejsce w szeregu twórców polskiej kultury XX wieku.

Audio/Video

Na tropie zdrady elit – spojrzenie Jerzego Łojka

Związek Literatów Polskich a Wojciech Bąk
Artykuł

Związek Literatów Polskich a Wojciech Bąk

2 grudnia 1950 r. podczas zebrania Związku Literatów Polskich (ZLP) omawiano sprawę mieszkania Wojciecha Bąka – „podkreślano jego aspołeczną postawę, która wyrażała się zajmowaniem dwu pokojów z kuchnią przez osobę samotną”.

Audio/Video

Nie zależności. Przypadki literatury i kultury poza cenzurą 1976-1989. Myśl i słowo niezależne

„Biuletyn IPN” 9/2021 – Pisarze polscy
Biuletyn IPN

„Biuletyn IPN” 9/2021 – Pisarze polscy

Pisarze polscy – to główny temat wrześniowego numeru „Biuletynu IPN”. W stulecie urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Różewicza ukazujemy wybranych dwudziestowiecznych pisarzy. Nie przedstawiamy ich biogramów.

Trudna biografia. Roman Zimand „Leopolita” (1926–1992)
Artykuł

Trudna biografia. Roman Zimand „Leopolita” (1926–1992)

„Jest to biografia, którą trudno nosić, ale staram się, jak potrafię” – mówił w rozmowie z Barbarą N. Łopieńską i Ewą Szymańską, autorkami głośnej książki Stare numery, poświęconej fenomenowi tygodnika „Po prostu”.

Audio/Video

Inicjatywy wydawnictw emigracyjnych adresowane do kraju

Audio/Video

Przemiany przestrzeni publicznej Warszawy 1918-1920

Msza romantyczna ważniejsza niż zupa
Artykuł

Msza romantyczna ważniejsza niż zupa

30 kwietnia 1981 roku w sali Domu Kultury huty „Silesia” w Katowicach o 16.20 rozpoczęło się zebranie MKZ-u „Solidarności”. Gdy związkowcy przeszli do wolnych wniosków, dowiedzieli się, że „przygotowywany jest spektakl teatralny dzieł Mickiewicza i Słowackiego”, który będzie wystawiony w Spodku.

„Katarzyna”, czyli Irena Kwiatkowska w Powstaniu Warszawskim
Artykuł

„Katarzyna”, czyli Irena Kwiatkowska w Powstaniu Warszawskim

Irena Kwiatkowska – znakomita aktorka, kojarzona z wielu genialnych ról filmowych i teatralnych, a także z kabaretów. Kwestię z „Czterdziestolatka” „Ja jestem kobieta pracująca, żadnej pracy się nie boję” znają wszyscy. Jednak niewiele osób łączy ją z Powstaniem Warszawskim.

Audio/Video

Jego twórczość budzi do dzisiaj liczne spory i kontrowersje. Jednocześnie autor „Drogi donikąd” jest ceniony przez czytelników za swój talent i odwagę cywilną w wyrażaniu sądów. Dlaczego pisarz jest tak niechętnie traktowany przez niektórych i tak kochany przez czytelników?

Audio/Video

Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991

Audio/Video

Literatura SF jako remedium na komunizm

Ze Lwowa do Wrocławia. Ossolineum w latach 1939–1947
Artykuł

Ze Lwowa do Wrocławia. Ossolineum w latach 1939–1947

Ossolineum zaczęło funkcjonować w zrujnowanym Wrocławiu w 1946 r., posiadając ok. 30 proc. przedwojennego zasobu, w tym fragment kolekcji założycielskiej Józefa Maksymiliana Ossolińskiego oraz darów Henryka Lubomirskiego.

Audio/Video

Jak kształtował się światopogląd Józefa Mackiewicza? Co było głównym tematem jego twórczości literackiej? Dlaczego powieści i publicystyka Mackiewicza budziły tyle kontrowersji?

Audio/Video

Kiedy zakończyła się odbudowa Warszawy? Czy zrekonstruowane budynki to architektoniczne wydmuszki? Jak modernizować miasto, zachowując jego historyczną tożsamość?

Audio/Video

Filmowe spojrzenie na historię Polski XX wieku. Film fabularny jako źródło historyczne

Audio/Video

Nauka i oświata polska na Bliskim Wschodzie

Audio/Video

Polskość Nowogródczyzny: Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP, t. 2... (z cyklu Dopalanie Kresów)

Wolność tragiczna i wspólnota polskiego losu. Kazimierz Wierzyński (1894–1969)
Artykuł

Wolność tragiczna i wspólnota polskiego losu. Kazimierz Wierzyński (1894–1969)

Wierzyński należał do tego pierwszego szczęśliwego pokolenia pisarzy, którzy doczekali odzyskania upragnionej niepodległości. Część z nich, jak właśnie on, brała także czynny udział w jej ponownym zdobywaniu w czasie I wojny światowej.

Audio/Video

Dlaczego Zamek Królewski nie został zrekonstruowany od razu po wojnie? Jakie były plany jego odbudowy? Czy odtworzony Zamek jest tylko atrapą?

Audio/Video

Leona Babińskiego Warszawa wieku mego (w opracowaniu Janusza Farysia i Henryka Walczaka) - dyskusja o książce

Audio/Video

Dziedzictwo ks. Franciszka Blachnickiego: zapomniane czy zmarnowane? Pro memoria w 100-lecie urodzin Niezłomnego Kapłana

Audio/Video

Jak przebiegała „odwilż” 1956 r. w środowisku architektów, urbanistów i konserwatorów? Co budziło największe kontrowersje? Jak dzisiaj ocenia się dorobek Biura Odbudowy Stolicy?

Ks. Franciszek Blachnicki – tarnogórzanin, który przepowiedział upadek komunizmu
Artykuł

Ks. Franciszek Blachnicki – tarnogórzanin, który przepowiedział upadek komunizmu

Ks. Franciszek Blachnicki kojarzony jest na ogół z największym dziełem jego życia, jakim był – i nadal pozostaje – Ruch Światło–Życie (zwany też potocznie ruchem oazowym). To skojarzenie daleko jednak nie wyczerpuje wielowymiarowości tej postaci.

Audio/Video

Historia w obrazie: „Łupaszka”

Audio/Video

Fiedler. Głód świata

Audio/Video

Dlaczego wbrew własnym przekonaniom zaplanował odbudowę Starego i Nowego Miasta? O czym miała świadczyć nowa architektura? Jak według miała wyglądać socrealistyczna „Warszawa przyszłości”?

Audio/Video

Polscy badacze Kurdów i Kurdystanu w XIX w.

Rozgłośnia Harcerska – medialny fenomen PRL
Artykuł

Rozgłośnia Harcerska – medialny fenomen PRL

Niewątpliwym fenomenem medialnym PRL była Rozgłośnia Harcerska, prawdopodobnie jedyna oficjalna stacja radiowa w bloku sowieckim funkcjonująca poza strukturami państwowymi i emitująca legalne audycje.

Na rumowisku
Artykuł

Na rumowisku

"Jest to opowieść o domu, który płynął na warszawskim Czerniakowie w mroku i blasku mijających lat, i o losach jego pasażerów, w większości znanych literatów. Pisząc o książce Tomasza Jastruna, "Dom pisarzy w czasach zarazy. Iwicka 8A", trudno uwolnić się od poetyckiego stylu Autora…

Audio/Video

Jak według Le Corbusiera miało wyglądać nowoczesne miasto? Kto spośród polskich twórców inspirował się koncepcjami „architekta jutra”? Gdzie w Warszawie można znaleźć przykłady powojennego modernizmu?

Audio/Video

Teksty i muzyka Konarskiego, Riedla, Pietrzaka, Grechuty... Koncert „Wspólnota serc” – muzyczna podróż przez historię Polski

Misja: Niepodległość. Zarys historii Gryf Publications
Artykuł

Misja: Niepodległość. Zarys historii Gryf Publications

W czerwcu 1946 r. rozpoczęła się ewakuacja 2. Korpusu z Włoch do Wielkiej Brytanii, a potem demobilizacja tysięcy żołnierzy za pośrednictwem Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Wiązał się z nią problem zabezpieczenia na Wyspach majątku (maszyny drukarskie, bezcenny wówczas papier) i kontynuowania dorobku Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu w warunkach emigracji.

Sprawa Jerzego Kosińskiego
Artykuł

Sprawa Jerzego Kosińskiego

W piątek 3 maja 1991 r. w apartamencie na Manhattanie w Nowym Jorku rozstał się ze światem Jerzy Kosiński. Autor powieści Malowany ptak, kontrowersyjny pisarz kreujący się na eksperta od seksualnych dewiacji, celebryta, miłośnik gry w polo, leżąc nago w do połowy napełnionej wodą wannie, założył na głowę plastikową torebkę. Popełnił samobójstwo.

Przedwojenne kawiarnie
Artykuł

Przedwojenne kawiarnie

W okresie międzywojennym Polacy uczynili kawiarnię jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc. Wiosną, gdy deptaki i najmodniejsze ulice wypełniały rzesze spacerowiczów, rozkładano letnie ogródki, w których serwowano kawowy napar i inne przysmaki.

Audio/Video

Przesłuchanie anioła, Psalm o chlebie... Potęga smaku Gintrowskiego według...

Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie
Artykuł

Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie

Argentyna stała się domem dla wielu wybitnych Polaków – lekarzy, naukowców, artystów. O jednych, jak Witold Gombrowicz, napisano już niejedną książkę. Inni – ze stratą dla historii Polski – pozostają wciąż anonimowi.

By ślad nie pozostał „tylko w Chwalewiku”
Artykuł

By ślad nie pozostał „tylko w Chwalewiku”

„Niepowetowane straty, poniesione w naszych zbiorach kulturalnych podczas wojny światowej, dały mi silny bodziec do gromadzenia wszelkich wiadomości o nich” – pisał Edward Chwalewik w roku 1916.

Studium Polski Podziemnej w Londynie – zarys działalności
Artykuł

Studium Polski Podziemnej w Londynie – zarys działalności

Studium Polski Podziemnej (SPP), mimo wielu niedogodności losu, już od ponad 70 lat jest ważnym miejscem na mapie „polskiego” Londynu.

Audio/Video

Z dziejów nieistniejącej (już) elity: ziemianie na rzecz Niepodległej - Rzeczypospolitej

Audio/Video

Semper Fidelis 2020 – ogłoszenie laureatów nagrody IPN dla pielęgnujących dziedzictwo i pamięć polskich Kresów Wschodnich

Bez światłocienia. Dom Popiełuszków
Artykuł

Bez światłocienia. Dom Popiełuszków

W jaki sposób Popiełuszkowie wychowali swego syna na wielkiego Polaka, kawalera Orderu Orła Białego i błogosławionego Kościoła katolickiego?

Audio/Video

Spotkanie z twórcami filmu Marsz Cieni [Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Totalitaryzmach "Echa Katynia"]

Półtora wieku Muzeum Polskiego w Rapperswilu – „Magna Res Libertas”
Artykuł

Półtora wieku Muzeum Polskiego w Rapperswilu – „Magna Res Libertas”

W dziejach Polski, w dążeniu Polaków do odzyskania niepodległości zarówno w XIX, jak i XX wieku szczególną rolę odegrało Muzeum Polskie w Rapperswilu nad Jeziorem Zuryskim, które zostało otwarte dla publiczności 23 października 1870 roku.

Audio/Video

Historia i totalitaryzmy we współczesnej kinematografii [dyskusja w ramach MFFoTEK]

Audio/Video

Dziedzictwo lat 60. XX wieku

Józef Czapski. Z sowieckiej niewoli do Paryża
Biogram / Biografia

Józef Czapski. Z sowieckiej niewoli do Paryża

Znalazł się wśród garstki polskich oficerów, którzy niemal w ostatniej chwili uniknęli śmierci z rąk NKWD. To zdeterminowało całe jego życie.

Michał Borwicz
Artykuł

Michał Borwicz

Michał Maksymilian Borwicz, pierwotnie Maksymilian Boruchowicz, urodził się 11 października 1911 w Krakowie. Sam o sobie mówił, że jest literatem. Pisał poezję, prozę, publicystykę. Robił to w języku polskim, jidysz i francuskim. Przede wszystkim jednak był świadkiem, kronikarzem i badaczem Zagłady.

Literaci polscy wobec Zagłady Żydów
Artykuł

Literaci polscy wobec Zagłady Żydów

Literatura Holocaustu ma tendencję do oceniania postawy inteligencji polskiej czasów II wojny światowej, a szczególnie literatów polskich, w kategoriach „niewygody moralnej świadków Zagłady” Żydów, przez pryzmat której odczytuje się ich zapiski wojenne.

Za winy niepopełnione. Eugeniusz Bodo (1899–1943)
Biogram / Biografia

Za winy niepopełnione. Eugeniusz Bodo (1899–1943)

Aktor, który jak żaden inny potrafił łączyć grę sceniczną, taniec i śpiew. Artysta wszechstronny, w latach trzydziestych był również reżyserem, scenarzystą i producentem. W międzywojennej Polsce osiągnął szczyty popularności i w 1939 r. podpisał kontrakt z jedną z amerykańskich wytwórni filmowych.

<i>Spotkania</i> do ponownego odczytania
Recenzja

Spotkania do ponownego odczytania

Drugi obieg wydawniczy w Polsce w latach 1976–1989 od dawna jest jednym z tematów częściej podejmowanych przez badaczy tego okresu. Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje monumentalna, opracowana przez Macieja Sobieraja, publikacja Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików.

Ks. prof. Wincenty Granat. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kandydat na ołtarze
Biogram / Biografia

Ks. prof. Wincenty Granat. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kandydat na ołtarze

Przyszły rektor KUL urodził się 1 kwietnia 1900 roku w Ćmielowie k. Ostrowca Świętokrzyskiego, jako syn Jana i Antoniny z d. Jedlickiej. Miał dwie siostry i dwóch braci. W późniejszych latach wpisywał w ankietach personalnych pochodzenie robotnicze (1952) lub robotnicze i drobnomieszczańskie (1954).

Audio/Video

Rzecz o tym jak Polacy zakochali się w Oriencie

Książę Redaktor
Artykuł

Książę Redaktor

Jerzy Giedroyć – prawnik, urzędnik państwowy, wydawca, redaktor, żołnierz, polityk, mecenas, bibliofil, archiwista, epistolograf, menedżer, jeden z najwybitniejszych Polaków XX wieku.

Audio/Video

Myśl społeczno-polityczna "Solidarności". Cz. 3: lata 1986-1989

Audio/Video

Sierpień 80 (koncert w Radiu Gdańsk)

Audio/Video

Myśl społeczno-polityczna "Solidarności". Cz. 2: lata 1981-1986

Audio/Video

Myśl społeczno-polityczna "Solidarności". Cz. 1: lata 1980-1981

Lech Bądkowski
Bohaterowie Niepodległej

Lech Bądkowski

Lech Bądkowski był bez wątpienia jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach Gdańska i Pomorza w XX w. Ów wychowanek II Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej z bronią w ręku walczył o wolność Polski i Pomorza, a następnie przez wiele lat jako pisarz i działacz społeczny starał się o uzyskanie swobody działania w jak najszerszym zakresie możliwym w realiach PRL.

Siła bezsilnych. Václav Havel (1936–2011)
Artykuł

Siła bezsilnych. Václav Havel (1936–2011)

Jego zdjęcie z listopada 1989 r., gdy uśmiechnięty przemawia z balkonu wydawnictwa Melantrich do tłumów na pl. św. Wacława, weszło do światowej ikonografii jako jeden z symboli upadku komunizmu w Europie Środkowej.

Polscy męczennicy za czerwonym kordonem
Artykuł

Polscy męczennicy za czerwonym kordonem

Kapłani przechodzili potajemnie przez granicę, by ratować chrześcijańską spuściznę i służyć wiernym na ziemiach włączonych w 1921 r. do Rosji Sowieckiej.

Audio/Video

Stefan Pierzchalski prowadząc zakład fotograficzny w Katowicach, dokumentował wydarzenia związane z burzliwymi dziejami Górnego Śląska w okresie powstań śląskich i plebiscytu (1919–1921), a później pierwszymi latami istnienia województwa śląskiego w granicach II Rzeczypospolitej

Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik
Biogram / Biografia

Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik

Urodził się na terenie Gruzji, w Tbilisi 2 X 1879 r. w rodzinie polskich zesłańców. Jego ojciec był pracownikiem kolei. W 1899 r. ukończył naukę w gimnazjum ze złotym medalem za wyniki w nauce.

Jazz w Peerelu
Artykuł

Jazz w Peerelu

Trudno to sobie dziś wyobrazić ale muzyka jazzowa realiach powojennej Polski także wywoływała niepokój władzy. Chociaż nie niosła ona ze sobą jakiś dosłownych antysystemowych treści, to skupiała w zamkniętych początkowo gronach ludzi odreagowujących w ten sposób komunistyczną rzeczywistość.

Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny
Biogram / Biografia

Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny

Florian Czarnyszewicz był solą w oku komunistów z kilku powodów. Przede wszystkim śmiał przelać na papier pamięć o tragicznych losach Polaków znad Berezyny walczących w latach 1911-1920 o powrót ich ziem w granice niepodległej Rzeczypospolitej.

Jarocin – kontrkulturowa oaza wolności
Artykuł

Jarocin – kontrkulturowa oaza wolności

W czerwcu 1980 r. w Jarocinie odbyła się pierwsza edycja legendarnego festiwalu rockowego, wówczas jeszcze pod nazwą I Ogólnopolski Festiwal Muzyki Młodej Generacji. Niedoceniana przez władze impreza stała się dla zbuntowanej polskiej młodzieży prawdziwą oazą wolności.

Ofiary <i>Sonderaktion Krakau</i>
Artykuł

Ofiary Sonderaktion Krakau

Aktion gegen Universitäts-Professoren, powszechnie znana pod nazwą Sonderaktion Krakau, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.

<i>Porgy and Bess.</i> Zapomniany epizod odwilży 1956
Artykuł

Porgy and Bess. Zapomniany epizod odwilży 1956

Polityczna „odwilż” po śmierci Stalina przyniosła jazzowi w PRL możliwość wyjścia z „katakumb”, do których zepchnął go socrealizm.

Audio/Video

Pierwszy transport do KL Auschwitz - 14 czerwca 1940

Kolorowe ptaki komunizmu. Propagandowy obraz bikiniarzy w Polsce stalinowskiej
Artykuł

Kolorowe ptaki komunizmu. Propagandowy obraz bikiniarzy w Polsce stalinowskiej

Niespodziewanie dla komunistycznych władz, na przełomie lat 40. i 50. pojawili się młodzi ludzie, którzy fascynowali się kulturą amerykańską i radykalnie odróżniali się od otoczenia swoim strojem. Z czasem nazwano ich bikiniarzami…

Fenomen Łodzi w XX wieku
Artykuł

Fenomen Łodzi w XX wieku

Łódź często inspirowała naukowców, publicystów, arytystów. Ich zaciekawienie budziły mechanizmy funkcjonowania XIX-wiecznej łódzkiej społeczności – wielkomiejskiej, a zarazem wielokulturowej, wieloetnicznej i wielowyznaniowej – dzieje Łodzi w XX stuleciu wydawały się mniej atrakcyjne. Niesłusznie.

Marek Hłasko i aparat represji PRL
Artykuł

Marek Hłasko i aparat represji PRL

Aparat represji PRL zainteresował się Hłaską bardzo wcześnie, bo jeszcze na początku lat 50-tych, zanim dał się on poznać jako pisarz i zdobyć jakąkolwiek popularność. SB nie straciła zainteresowania nim aż do jego śmierci, a nawet dłużej – dokumentację rozpracowania go zamknięto kilka lat później.

Święty Brat Albert. Powstaniec, artysta, zakonnik, opiekun ubogich
Artykuł

Święty Brat Albert. Powstaniec, artysta, zakonnik, opiekun ubogich

Adam Hilary Bernard Chmielowski herbu Jastrzębiec, pierworodny syn Wojciecha i Józefy z Borzysławskich, przyszedł na świat w Igołomi k. Krakowa 20 sierpnia 1845 r.

Ciepło rodzinnego gniazda. Wojtyłowie
Artykuł

Ciepło rodzinnego gniazda. Wojtyłowie

Papież Jan Paweł II przez cały pontyfikat, przy różnych okazjach wyrażał publicznie wdzięczność swojej rodzinie, zachowywał ją w pamięci i w modlitwie.

Audio/Video

Powstanie i pierwsze lata Radja Poznańskiego

Audio/Video

W drodze na grób Tadeusza Kościuszki - wspólnego bohatera Polski i USA

Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku
Artykuł

Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku

Ród Radziwiłłów herbu Trąby wywodzi się z Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie od XV w. piastował wysokie urzędy. Jego przedstawiciele już od XVI stulecia kształcili się na europejskich uniwersytetach, regularnie podróżowali za granicę. Nie brakuje w tej rodzinie osób wielce zasłużonych dla Polski.

Audio/Video

Prymas Stefan Wyszyński. Biografia - dyskusja wokół książki

Audio/Video

Festiwal w Jarocinie

Audio/Video

Jan Paweł II. Pamięć, tożsamość, Solidarność. Refleksje o. Macieja Zięby SD

Tak warto żyć. Barbara Otwinowska (1924–2018)
Wspomnienie

Tak warto żyć. Barbara Otwinowska (1924–2018)

Na cmentarzu w Umiastowie k. Ożarowa Mazowieckiego w styczniu 2018 r. pożegnaliśmy prof. Barbarę Otwinowską – łączniczkę i sanitariuszkę AK, więzioną w okresie stalinowskim. Była wybitnym naukowcem, badaczką literatury.

Milenium Chrztu Polski w Piekarach Śląskich – Duchowej Stolicy Górnego Śląska
Artykuł

Milenium Chrztu Polski w Piekarach Śląskich – Duchowej Stolicy Górnego Śląska

22 maja 1966 r. w Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich odbyły się uroczystości związane z Milenium Chrztu Polski, z udziałem przedstawicieli Episkopatu Polski na czele z prymasem kardynałem Stefanem Wyszyńskim.

Juliusz Makarewicz w sowieckim Lwowie
Artykuł

Juliusz Makarewicz w sowieckim Lwowie

Był twórcą Kodeksu karnego z 1932 r. (obowiązującego do 1969 r.), rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, senatorem RP. W 1945 r. został aresztowany i zesłany do obozu pracy w Krasnodonie. Zwolniony po kilku miesiącach, pozostał w sowietyzowanym Lwowie.

Skirmuntowie. Saga kresowa
Artykuł

Skirmuntowie. Saga kresowa

W ziemiańskim rodzie Skirmuntów znajdziemy m.in. pioniera przemysłu, zdolnego kompozytora i wysoko postawionego dyplomatę.

List, który zachwiał Gomułką
Artykuł

List, który zachwiał Gomułką

Trzydzieści z górą lat po upadku komunizmu trudno uwierzyć, że totalitarnym reżimem mógł wstrząsnąć zwykły list.

Małaczewski – Na wszystkich frontach niepodległości
Biogram / Biografia

Małaczewski – Na wszystkich frontach niepodległości

Krótkie, lecz niezwykle bogate w doświadczenia życie Eugeniusza Małaczewskiego było wypełnione burzliwymi i przełomowymi wydarzeniami polskich dziejów: I wojny światowej, odzyskania niepodległości i jej obrony w wojnie polsko-bolszewickiej.

Strajk o „chopinowski” fortepian
Artykuł

Strajk o „chopinowski” fortepian

W latach solidarnościowej rewolucji 1980-1981 w Polsce powstał szeroki ruch społeczny domagający się istotnych zmian w kraju. Tworzyli go robotnicy, pracownicy umysłowi, rolnicy, studenci…

<i>Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…</i>
Artykuł

Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…

„Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili […]. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu” – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.

Sándor Márai (1900-1989) – świadek wieku totalitaryzmów
Artykuł

Sándor Márai (1900-1989) – świadek wieku totalitaryzmów

Skazanie Sándora Máraia przez komunistów na wieloletnią banicję sprawiło, że dopiero stosunkowo niedawno zaistniała możliwość zapoznania szerszego grona czytelników z twórczością pisarską, poetycką i publicystyczną tego wybitnego węgierskiego autora.

Naukowiec w służbie konspiracji
Artykuł

Naukowiec w służbie konspiracji

Mimo podpisania 8 maja 1945 r. europejskich porozumień kończących II wojnę światową, w Polsce kontynuowana była walka o kształt polityczny kraju. Prowadzący ją żołnierze byli często tymi samymi ludźmi, którzy walczyli z okupantami w szeregach Polskiego Państwa Podziemnego.

Audio/Video

Keston College - pamiętnik Michaela Bourdeaux

Audio/Video

„Fenomen polskości” - dokument Aliny Czerniakowskiej

3 maja 1916 r. w Warszawie
Artykuł

3 maja 1916 r. w Warszawie

Warszawa w latach 1915-1918 znajdowała się pod niemiecką okupacją. Reżim okupacyjny drenował zdobyte ziemie ze wszelkich dóbr przydatnych do produkcji wojennej. Z drugiej strony poczynił szereg ustępstw dotyczących oświaty i kultury narodowej.

„Arka” wolności
Artykuł

„Arka” wolności

Po wprowadzeniu stanu wojennego w drugim obiegu wydawniczym, oprócz gazetek i biuletynów o treści informacyjnej, ukazywały się pisma literackie i społeczno-kulturalne. Jednym z nich było krakowskie pismo „Arka”, które powstało w połowie 1983 r.

Audio/Video

Polska Golgota - piosenki Andrzeja Kołakowskiego w niezwykłym, domowym wykonaniu Autora

Poeta tragiczny. Jan Lechoń (1899–1956)
Artykuł

Poeta tragiczny. Jan Lechoń (1899–1956)

Piekielnie zdolny młodzieniec, natchniony skamandryta, wreszcie emigrant nieprzejednany wobec komunistów. Bogata twórczość Lechonia to klucz do poznania zarówno życia poety, jak i całego pokolenia Polaków budujących II RP, a później doświadczonych przez wojnę i wygnanie.

„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października
Artykuł

„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października

Tygodnik „Po prostu” jest uważany za jeden głównych symboli przemian polskiego Października 1956. Artykuły publikowane na jego łamach wyłamywały się z oficjalnej sztampy, dotykając problemów, które w stalinowskiej Polsce przez lata były przemilczane.

Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności
Biogram / Biografia

Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności

Gustaw Herling-Grudziński – pisarz, więzień Gułagu, żołnierz gen. Andersa – urodził się w Kielcach, w spolonizowanej, ale wyznającej judaizm rodzinie żydowskiej, jako Gecel (vel Gustaw) Herling (vel Grudziński), syn Doroty (Dobrysi) z Bryczkowskich i Jakuba (Joska) Herlinga vel Grudzińskiego.

Talent dla Polski. Rodzina Lutosławskich
Artykuł

Talent dla Polski. Rodzina Lutosławskich

Witolda Lutosławskiego, słynnego kompozytora, zna cały świat. Nie wszyscy jednak wiedzą, że jest on tylko jednym z wybitnych przedstawicieli rodu, którego osiągnięcia i dramaty są niemal symboliczne dla losów polskich rodzin w XX w.

Śmierć Henryka Giedroycia. Koniec Księstwa Giedroyciów w Maisons-Laffitte
Wspomnienie

Śmierć Henryka Giedroycia. Koniec Księstwa Giedroyciów w Maisons-Laffitte

Był najmłodszym bratem Jerzego Giedroycia, twórcy paryskiej „Kultury”. Urodził się 12 stycznia 1922 roku w wolnej Polsce. W niespełna cztery lata po przeniesieniu rodziny Giedroyciów z Mińska Litewskiego do Warszawy.

Zakazana poezja. Sprawa Konrada Doberschuetza
Artykuł

Zakazana poezja. Sprawa Konrada Doberschuetza

Brawurowy żołnierz AK i WSGO „Warta”, więzień NKWD i UB, a także niezwykle utalentowany dziennikarz i poeta. W 1959 roku skazany na 3 lata więzienia za twórczość „szkalującą ustrój demokratyczno-ludowy PRL”.

Audio/Video

Jan Zachwatowicz jako generalny konserwator zabytków był m.in. autorem koncepcji odbudowy Starego Miasta i katedry św. Jana w Warszawie. Sam pomysł odbudowy był sprzeczny z powszechnie przyjętymi zasadami konserwatorskimi, lecz jego zdaniem – uzasadniony

Audio/Video

Historie wyklęte w dramatach Bohdana Urbankowskiego – dyskusja wokół książek "Cienie" oraz "Trwa jeszcze bal"

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej
Artykuł

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej

Co łączy premierów Jędrzeja Moraczewskiego, Władysława Sikorskiego i Kazimierza Bartla oraz ministra spraw wojskowych Kazimierza Sosnkowskiego? Wszyscy ci wybitni politycy II RP byli wychowankami Politechniki Lwowskiej.

Podziemne pismo inne niż wszystkie
Artykuł

Podziemne pismo inne niż wszystkie

W listopadzie 1984 r. zaczęło ukazywać się wyjątkowe pismo podziemne. „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” spośród kilku tysięcy wydawanych w PRL poza cenzurą wyróżniał się nieszablonowymi treściami i świetną jakością druku.

Bohater nie bierze się znikąd. Zanim Henryk Sławik ratował Żydów w czasie wojny
Artykuł

Bohater nie bierze się znikąd. Zanim Henryk Sławik ratował Żydów w czasie wojny

Henryk Sławik, jeden z największych Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, skazany był na zapomnienie – na tyle skutecznie, że jego nazwisko jeszcze kilka lat temu niewiele mówiło nawet na Górnym Śląsku, regionie, w którym żył i pracował przez cały okres międzywojenny.

Audio/Video

Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, świadek zbrodni katyńskiej, bezkompromisowy antykomunista. Świadek historii. Wybitny pisarz. "Wyklęty" za życia przez dużą część polskiej emigracji na Zachodzie. Czy historia przyznała mu rację?

Derusyfikacja w Warszawie 1915–1926
Artykuł

Derusyfikacja w Warszawie 1915–1926

I wojna światowa położyła kres długoletniemu panowaniu Rosjan w Warszawie. W mieście energicznie przystąpiono do usuwania rosyjskojęzycznych napisów, zmiany nazw ulic, burzenia pomników i cerkwi wzniesionych przez zaborcę.

Antypolityczny antykomunista
Artykuł

Antypolityczny antykomunista

Umieszczenie sylwetki Józefa Mackiewicza wśród polityków powojennej emigracji polskiej mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka oczywiste. W potocznej opinii czytelników – a także w pracach krytyków literackich – Józef Mackiewicz uważany jest bowiem przede wszystkim za pisarza politycznego.

Zapomniany bohater: Jan Stanisław Kochanowski (1894-1942) przyrodnik grodzieński
Biogram / Biografia

Zapomniany bohater: Jan Stanisław Kochanowski (1894-1942) przyrodnik grodzieński

Co łączy Świętego Maksymiliana Kolbego i Jana Kochanowskiego, przyrodnika grodzieńskiego, oprócz aktywnej działalności w Grodnie? Obydwaj zginęli oddając swe życie za innego, wykazując się wartą przypomnienia postawą obywatelską i chrześcijańską.

Audio/Video

Polskie Państwo Podziemne a zagrożenia egzystencjalne czasu II wojny światowej (instytucje kultury, uniwersytety, „prace przyszłościowe”)

50 lat temu zmarł Mieczysław Grydzewski
Artykuł

50 lat temu zmarł Mieczysław Grydzewski

Każdy kto go znał, wspominał, że unikał fotografów. Niewiele jego zdjęć się zachowało, a te które znamy, wydają się albo przypadkowe, albo wymuszone. Może więc na koniec uznano, że nie warto go o nie prosić.

„Nie będę już grał w Berlinie”
Artykuł

„Nie będę już grał w Berlinie”

Jedną z głównych postaci, dzięki którym możemy celebrować narodziny II Rzeczypospolitej, był Ignacy Jan Paderewski, wielki Polak i obywatel świata. Jego droga z kresów dawnej Rzeczypospolitej na salony możnych tego świata była długa, ale bardzo interesująca.

Jeden z najsłynniejszych muzyków świata składa pokłon Chopinowi, czyli <i>Jazzowe Dzieje Polaków</i>
Artykuł

Jeden z najsłynniejszych muzyków świata składa pokłon Chopinowi, czyli Jazzowe Dzieje Polaków

Wydaje się, że o polskim jazzie powiedziano i napisano już wszystko. To, że powiedziano nie wszystko, pokazano nie wszystko i nie zagrano wszystkiego, udowadniają Jazzowe dzieje Polaków – wyjątkowa i monumentalna edycja Instytutu Pamięci Narodowej.

Audio/Video

Paweł Jasienica (odc. 58)

Audio/Video

Jarocin cz. 2 (odc. 48)

Katyńskie piętno. Byłaby wielką montażystką – gdyby nie PRL
Artykuł

Katyńskie piętno. Byłaby wielką montażystką – gdyby nie PRL

„Sprawa Katynia zaciążyła na całym moim życiu” – mówiła montażystka filmowa Zofia Dwornik. Ofiarami zbrodni z 1940 r. padli jej ojciec i stryj. Ona sama za głoszenie prawdy o sowieckich represjach trafiła do więzienia. Pracowała z najlepszymi polskimi reżyserami.

Audio/Video

Niemiecka „Kulturpolitik” (1939-1945) wobec dziedzictwa kulturowego Polski (archiwa, biblioteki, muzea, przestrzeń historyczna) – spotkanie z cyklu Polskie miasta wobec totalitaryzmów

Audio/Video

Wzorce konstytucji kwietniowej

Audio/Video

„Na północ od Warszawy. Warmia i Mazury w XX w.” rozmowa o zabytkach regionu w czasach PRL-u

Audio/Video

Służył temu by Polska wciąż oddychała Kresami. Rok temu odbierał Nagrodę IPN „Semper Fidelis”... Pamięci ks. prof. Romana Dzwonkowskiego

Audio/Video

Matuszewski i poeci

Audio/Video

Odzyskana Niepodległość (1918) – odbudowa zabytków, pamięci, wspólnoty

Polonica emigracyjne. Ze zbiorów instytucji członkowskich Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie
Katalogi wystaw

Polonica emigracyjne. Ze zbiorów instytucji członkowskich Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Przedstawione w katalogu wystawy eksponaty pochodzą ze zbiorów instytucji szczególnie ważnych dla narodu polskiego. Ośrodki te, ulokowane w 9 krajach na 4 kontynentach, są ostoją polskiej kultury, ogniskami polonijnymi podtrzymującymi tradycje i historię narodu polskiego. Organizacją zrzeszającą te instytucje jest funkcjonująca od 1979 r. Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ).

Spod polskich strzech aż po brytyjską gazetę – początki polskiej prasy dla kobiet wiejskich w czasie wojny i pokoju w I połowie XX wieku.
Artykuł

Spod polskich strzech aż po brytyjską gazetę – początki polskiej prasy dla kobiet wiejskich w czasie wojny i pokoju w I połowie XX wieku.

Rozkwit prasy przeznaczonej dla kobiet na wsi szedł w parze z prężnym rozwojem ruchu ludowego na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku. Pisma spełniały ważną rolę w czasie zaborów, wolnej Polski, a także podczas zmagań wojennych, były przedrukowywane nawet u brytyjskich wydawców.

Triumf wojny
Artykuł

Triumf wojny

Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.

Witkacy – świadek początku i końca niepodległości
Artykuł

Witkacy – świadek początku i końca niepodległości

Witkacy, czyli Stanisław Ignacy Witkiewicz, pisarz, malarz i filozof, brał udział w I wojnie światowej w Rosji, był świadkiem rewolucji komunistycznej, pod wpływem której szybko wrócił do Polski.

Ukraińska (?) lista polskich profesorów
Artykuł

Ukraińska (?) lista polskich profesorów

W lipcu 1941 na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie Niemcy rozstrzelali ponad 40 osób – profesorów lwowskich, a także ich bliskich, gości i domowników. Kto sporządził listę osób przeznaczonych do tej egzekucji? Niektóre tropy prowadzą do środowiska lwowskich nacjonalistów ukraińskich.

Święto Niepodległości za drutami
Artykuł

Święto Niepodległości za drutami

O Święcie Niepodległości Polacy pamiętali także w skrajnie ciężkich warunkach niewoli jenieckiej w Związku Sowieckim. W 1939 roku 11 Listopada obchodzono m.in. w obozie w Starobielsku.

Szwajcar, czyli szpion
Biogram / Biografia

Szwajcar, czyli szpion

Był czwartek, 26 czerwca 1941 roku – piąty dzień wojny III Rzeszy ze Związkiem Radzieckim. Oddziały Wehrmachtu posuwały się szybko na wschód, ale sowiecka bezpieka nadal pracowała. W mieszkaniu Eugeniusza Bodo przy ulicy Kogonowskiej we Lwowie zjawiło się tego dnia dwóch enkawudzistów.

Terapia śmiechowa. Serial Barei i jego tajemnice
Wywiad

Terapia śmiechowa. Serial Barei i jego tajemnice

Cenzorka nie wychwyciła aluzji o Katyniu, nie skojarzyła opowieści Majewskiego z drugoobiegową relacją uciekiniera stamtąd – mówi Janusz Płoński, współscenarzysta serialu „Alternatywy 4”, w rozmowie z Karoliną Wichowską

Audio/Video

90 sekund historii: 31 stycznia 1985 r. zmarł Józef Mackiewicz

Audio/Video

90 sekund historii: 4 stycznia 2011 r. zmarł Jerzy Stanisław Sito

Audio/Video

90 sekund historii: 1 stycznia - Choinki noworoczne w PRL

Audio/Video

90s historii: 20 lutego 2003 r. zmarł Jan Józef Szczepański

Audio/Video

90s historii: 18 lutego 1966 roku zmarł Stanisław Mackiewicz „Cat”

Audio/Video

90s historii: 24 marca 1945 r. w Krakowie ukazał się pierwszy numer Tygodnika Powszechnego

Audio/Video

Słowo o Aleksandrze Kamińskim (w rocznicę śmierci)

Audio/Video

90s. historii: 14 marca 1964r. Antoni Słonimski złożył w kancelarii premiera "List 34"

Audio/Video

90s. historii: 13 marca 1954 r. powstał Studencki Teatr Satyryków (STS)

Audio/Video

90s. historii: 21 kwietnia 1983 r. przyznano Nagrody Kulturalne "Solidarności"

Audio/Video

90s historii: 10 kwietnia 2004 r. zmarł Jacek Kaczmarski

Audio/Video

90s. historii: 9 kwietnia 1968 r. zmarła Zofia Kossak-Szczucka

Audio/Video

90s. historii: 9 maja 2006 roku zmarł Jerzy Ficowski

Audio/Video

90s. historii: 22 czerwca 1989 r. zmarła Halina Mikołajska

Audio/Video

90s. historii: 21 czerwca 1949 r. - Proklamowano socrealizm w architekturze

Audio/Video

90s. historii: 18 czerwca 1969 r. zginął Jerzy Zawieyski

Audio/Video

Jarocin cz. 1 (odc. 47)

Pies nie świnia
Artykuł

Pies nie świnia

Pies idealnie się nadawał do tworzenia pozytywnego obrazu Milicji Obywatelskiej w społeczeństwie, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Organizowano więc pokazy sprawności psów, w TVP prezentowano Zakład Tresury Psów Służbowych w Sułkowicach, urządzano pogadanki w szkołach oraz wycieczki do Sułkowic.

Alternatywy 4. Historie prawdziwe
Artykuł

Alternatywy 4. Historie prawdziwe

Powstały w początkach lat 80. XX w. serial „Alternatywy 4” jest fabularną opowieścią komediową o perypetiach kilkunastu lokatorów bloku na warszawskim Ursynowie. Została ona jednak utkana z niezliczonej ilości drobnych, ale autentycznych ludzkich historii. Były one udziałem milionów Polaków.

„Matka Królów” w randze „półkownika”
Wywiad

„Matka Królów” w randze „półkownika”

„Potrzebne było przeżycie Ursusa, Radomia, karnawału Solidarności i stanu wojennego, żeby pewne sprawy lepiej czuć” – o perypetiach z cenzurą, kręceniu filmu w stanie wojennym i współpracy z Przemysławem Gintrowskim opowiada Janusz Zaorski w rozmowie z Maciejem Foksem i Karoliną Wichowską.

Bard, który nie chciał być bardem. Jacek Kaczmarski (1957-2004)
Artykuł

Bard, który nie chciał być bardem. Jacek Kaczmarski (1957-2004)

Dzisiaj już nie ma takich artystów, których by znała cała Polska. Jacek Kaczmarski był jednym z ostatnich. Jego pieśni słuchali i śpiewali studenci, robotnicy, intelektualiści. W wielkich salach i małych mieszkaniach. Często rozumiejąc na opak jego intencje. 10 kwietnia jest rocznicą jego śmierci.

Jak eSBeckie nagranie stało się rodzinną pamiątką. Historia z 1967 roku
Artykuł

Jak eSBeckie nagranie stało się rodzinną pamiątką. Historia z 1967 roku

Rzadko się zdarza, aby materiał operacyjny SB mógł się okazać miłą pamiątką rodzinną. W jednym przypadku tak się stało. W archiwum IPN zachowało się nagranie filmowe opatrzone kryptonimem „Cokół”, będące dokumentacją zawarcia pewnego związku małżeńskiego w kościele św. Marcina w Warszawie.

Wykłady, które przyciągały antykomunistów. Opozycyjne akcenty Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej we Wrocławiu w 1979 roku
Artykuł

Wykłady, które przyciągały antykomunistów. Opozycyjne akcenty Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej we Wrocławiu w 1979 roku

W drugiej połowie lat 70. jedną z ważniejszych form działalności opozycyjnej stała się organizacja wykładów niezależnych od władz i od cenzury, podczas których poruszano pomijane i zafałszowane tematy. Nazwiska wykładowców, np. Bartoszewskiego czy Kisielewskiego, przyciągały tłumy.

Audio/Video

Aparat bezpieczeństwa PRL wobec pisarzy (odc. 38)

Audio/Video

Halina Florkowska-Francič - Pod znakiem Kolumny Barskiej. Muzeum Rapperswilskie na drodze do Niepodległej (1914–1927)

Audio/Video

Na straży tożsamości narodowej. Z kart historii Zakładu Narodowego im. Ossolińskich

Audio/Video

Kazimierz Piotr Zaleski - Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu

Audio/Video

Maria Delaperrière - Mickiewiczowski imperatyw wolności

Buczacz – polsko-żydowskie dziedzictwo (1)
Artykuł

Buczacz – polsko-żydowskie dziedzictwo (1)

Galicyjskie miasteczko Buczacz, leżące przed II wojną światową na południowo-wschodnich obszarze II Rzeczypospolitej, jak w soczewce skupia w sobie problematykę zagadnienia Zagłady Żydów oraz relacji polsko-żydowskich, a więc tematy budzące szczególne emocje.

Audio/Video

Po Marcu. Konsekwencje Marca’68 dla kultury, nauki i mediów w Polsce Ludowej - panel dyskusyjny

Audio/Video

IPNtv - Promocja książki Karoliny Bittner "Partia z piosenką, piosenka z partią. PZPR wobec muzyki rozrywkowej."

Audio/Video

Gloria Victis, czyli o etosie powstań w historii i kulturze polskiej

Audio/Video

Stefan Kisielewski i jego krytyka komunizmu (wykład Macieja Zakrzewskiego z Oddziału IPN w Krakowie)

"Intelektualiści polscy milczą zupełnie". Grudzień 1970 – styczeń 1971 w Szczecinie
Publikacje

"Intelektualiści polscy milczą zupełnie". Grudzień 1970 – styczeń 1971 w Szczecinie

W PRL pod koniec lat sześćdziesiątych narastał kryzys społeczny, polityczny i ekonomiczny. Władze sięgnęły po nieudolne reformy gospodarcze, chcąc ratować niekorzystną sytuację w kraju ...

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 15 - „Literaci"

Z dziejów Biblioteki „Kultury” 1946–1966
Publikacje

Z dziejów Biblioteki „Kultury” 1946–1966

Pośród licznych instytucji, stowarzyszeń i środowisk powojennego uchodźstwa polskiego paryski Instytut Literacki wyróżniał się siłą oraz zasięgiem oddziaływania na życie kulturalne i polityczne rodaków zarówno na obczyźnie, jak i w kraju. Powstał z inicjatywy Jerzego Giedroycia wiosną 1946 r. w Rzymie przy 2. Korpusie Polskim pod nazwą Casa Editrice „Lettere”.

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 25 - Maissons Laffitte (paryska Kultura)

Jerzy Giedroyc (1906–2000)
Patroni naszych ulic

Jerzy Giedroyc (1906–2000)

Redaktor. Tak mówiono i pisano o Jerzym Giedroyciu najczęściej. Był znany jako twórca i redaktor wydawanego od 1947 r. miesięcznika „Kultura” oraz założyciel Instytutu Literackiego. Podparyskie Maisons-Laffitte, gdzie mieściła się siedziba zarówno redakcji, jak i Instytutu, stało się symbolem polskiej kultury na emigracji po II wojnie światowej.

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 81 - Proces Taterników

Wokół zjazdu szczecińskiego 1949
Publikacje

Wokół zjazdu szczecińskiego 1949

We wstępie do książki "Presja i ekspresja. Zjazd szczeciński i socrealizm" jej redaktorzy zapisali: „[…] jeśli nawet przyjąć, że o socrealizmie powiedziano już niemal wszystko co najważniejsze, to z pewnością ciągle stosunkowo niewiele wiadomo o samym IV Zjeździe Związku Zawodowego Literatów Polskich, zorganizowanym w Szczecinie 20–22 stycznia 1949 r., na którym realizmu socjalistycznego wprawdzie nie zadekretowano, ale który przyjmuje się umownie jako cezurę inicjalną okresu literackiego. Za paradoks można uznać fakt, że dotychczas nie podejmowano badań genezy zjawiska w samym Szczecinie, a więc – przynajmniej formalnie: u jego źródła”. Publikacja ta była owocem konferencji, która odbyła się pod hasłem "Zjazd szczeciński i socrealizm – geneza, kontynuacje i konteksty".

Karolina Lanckorońska (1898–2002)
Patroni naszych ulic

Karolina Lanckorońska (1898–2002)

Karolina Lanckorońska to jedna z tych osób, które nie wahały się położyć wszystkiego na jednej szali i poświęcić życia dla ojczyzny. Nie przelewała za nią krwi, ale całym swym życiem dawała świadectwo, co to znaczy patriotyzm. Potrafiła poświęcić wszystko, a równocześnie w swej skromności uważała to za rzecz zupełnie naturalną i nie wartą wspominania. „Czy oddanie wszystkich sił temu, co się najbardziej kocha jest zasługą? – mówiła. – Myślę, że nie. Moją ziemską boginią jest nauka polska, przyszło mi jej służyć w sposób różnorodny, zależny od zmiennych losów ojczyzny”.

Kazimierz Bartel (1882–1941)
Patroni naszych ulic

Kazimierz Bartel (1882–1941)

Życie Kazimierza Bartla to znakomita ilustracja powiedzenia: „Okoliczności są niczym, charakter wszystkim”. To właśnie dzięki silnej osobowości, popartej przez ogromną pracowitość i liczne talenty, Bartel przebył zdumiewającą drogę od ślusarza do profesora wyższej uczelni i wybitnego polityka odrodzonej Rzeczypospolitej.

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 9. - „Jarocin"

Kryptonim „Pegaz”. Służba Bezpieczeństwa wobec Towarzystwa Kursów Naukowych 1978–1980
Publikacje

Kryptonim „Pegaz”. Służba Bezpieczeństwa wobec Towarzystwa Kursów Naukowych 1978–1980

Tajne nauczanie, tworzenie kółek samokształceniowych i niezależnych grup dyskusyjnych, to trwały dorobek wielu pokoleń polskiej inteligencji, podejmującej już od czasów zaborów walkę o zachowanie tradycji i kultury narodowej.

Polska prasa polityczno–informacyjna na Mazowszu Północnym w latach 1918–1939
Publikacje

Polska prasa polityczno–informacyjna na Mazowszu Północnym w latach 1918–1939

Tematem niniejszej pracy jest polska prasa polityczno-informacyjna wydawana na Mazowszu Północnym w latach 1918–1939. Prasa – ważny czynnik kultury nowożytnej – pełni wiele funkcji: informacyjną, propagandową, agitacyjną, popularyzatorską, integracyjną i dezintegracyjną, kulturotwórczą i rozrywkową. W okresie międzywojennym stanowiła podstawowy środek masowego przekazu.

Intelektualni sąsiedzi. Kontakty historyków polskich ze środowiskiem „Annales” 1945–1989
Publikacje

Intelektualni sąsiedzi. Kontakty historyków polskich ze środowiskiem „Annales” 1945–1989

Książka ta jest skróconą wersją doktoratu pt. "Związki polskich humanistów - badaczy z humanistyką francuską w latach 1945–1989", obronionego w 2007 r. Zainteresowanie problematyką kontaktów polskich historyków z annalistami wynikło z faktu, że współpraca obu środowisk miała wyjątkowe znaczenie w relacjach humanistów obu krajów.

nr 12/2007
Biuletyn IPN

nr 12/2007

Głównym tematem „Biuletynu IPN” nr 12 (83) grudzień 2007 jest dziennikarstwo w peerelu. Nie jest to jednak próba pełnego opisu świata mediów, czy raczej machiny propagandowej komunistycznego państwa. Kilkakrotnie już w „Biuletynie IPN” podejmowaliśmy problem peerelowskiej cenzury, tym razem sygnalizujemy wszechwładzę partyjnego koncernu RSW, dobór i kształcenie kadr, które miały czuwać nad zniewoleniem umysłów oraz esbecką kontrolę sprawowaną nad redakcjami, m.in. przez tajnych współpracowników. Na przykładzie Polskiego Radia ukazujemy karcenie za przejawy wolności. Nie przypadkiem też zamieściliśmy w tym numerze wspomnienie niemieckiej propagandy okupacyjnej.

Adam Pragier. Czas przeszły dokonany
Biogram / Biografia

Adam Pragier. Czas przeszły dokonany

Warszawa 1886 – 1976 Penley (Walia). Z wykształcenia lekarz, prawnik, ekonomista i politolog. Mąż stanu i polityk. Przed wojną sejmowy poseł, więzień brzeski, emigrant polityczny; po wojnie – minister. Profesor skarbowości i autor podręczników z tej dziedziny. Wyborny koneser i kolekcjoner dzieł sztuki. Oryginalny pisarz polityczny. W pierwszej wojnie w Legionach i peowiak.

Sergiusz Piasecki. Żołnierz i pisarz-antykomunista
Biogram / Biografia

Sergiusz Piasecki. Żołnierz i pisarz-antykomunista

Wśród sław polskiej literatury połowy XX wieku, jednym tchem wymieniamy nazwiska Gombrowicza, Iwaszkiewicza, Dąbrowskiej, Nałkowskiej czy Miłosza. Próżno, zwłaszcza w czasach PRL-u, szukać wśród nich człowieka, który swoim życiorysem mógłby obdarzyć co najmniej kilka osób.

Zofia Nałkowska. Chcemy całego życia
Biogram / Biografia

Zofia Nałkowska. Chcemy całego życia

„Ludzie ludziom zgotowali ten los” – ta sentencja Zofii Nałkowskiej rozpoczyna „Medaliony” – cykl ośmiu opowiadań ukazujących okrucieństwo i dehumanizację w okresie II wojny światowej. Książka ta, opublikowana w 1946 r., należy do najbardziej znanych utworów tej autorki.

Romantyzm
Artykuł

Romantyzm

Polacy nie byli w stanie zniwelować przewagi wrogiego oręża. Potrafili natomiast posługiwać się wyjątkowo skutecznie inną, w odmiennej sferze funkcjonującą bronią. Dostarczał jej romantyzm.

Najważniejszy spektakl teatralny w polskiej historii. „Dziady” w inscenizacji Kazimierza Dejmka
Artykuł

Najważniejszy spektakl teatralny w polskiej historii. „Dziady” w inscenizacji Kazimierza Dejmka

„Dziady” pozostają jednym z najbardziej rozpoznawalnych utworów Adama Mickiewicza i należą do fundamentów polskiej kultury. Najdonioślejszą rolę na dziejowej scenie ta sztuka odegrała jednak na przełomie lat 1967-1968, gdy ich wystawienie, a następnie zdjęcie z afisza stało się katalizatorem konfliktu między społeczeństwem a władzą.

Sztuka i architektura Niepodległej
Artykuł

Sztuka i architektura Niepodległej

Kiedy Polska odzyskiwała niepodległość, historia sztuki formowała się jako dyscyplina akademicka oparta na heglowskiej tezie o manifestowaniu się w historii „ducha dziejów”, który przejawiając się w dojrzałej postaci jako „duch narodowy”, przybiera formy charakterystyczne dla danej społeczności.

Teczka „Przechowywać trwale” z Wojskowego Biura Historycznego, czyli spór o „Pierwszą Brygadę”
Artykuł

Teczka „Przechowywać trwale” z Wojskowego Biura Historycznego, czyli spór o „Pierwszą Brygadę”

W 1918 r. cała Polska jak długa i szeroka rozbrzmiewała melodią, która wówczas zyskała nazwę „My, Pierwsza Brygada”. Usłyszał ją nawet wracający z Magdeburga Józef Piłsudski, gdy wychylił się z okna wagonu kolejowego. Kilka lat później anonimowy charakter utworu stał się zarzewiem sporu między dwoma domniemanymi autorami i dawnymi oficerami Legionów – Andrzejem Hałacińskim i Tadeuszem Biernackim.

Szkice z Ravensbrück. Maria Hiszpańska-Neumann i jej twórczość
Artykuł

Szkice z Ravensbrück. Maria Hiszpańska-Neumann i jej twórczość

„Myszka” – tak Maria Hiszpańska-Neumann (właściwie Maria Zofia Janina), graficzka, ilustratorka, była nazywana przez swoich najbliższych. W swej twórczości utrwaliła przeżycia obozowe. Jak mawiała: „Musiałam je robić, inaczej bym się udusiła (…)”.

Audio/Video

Kiedy nastała okupacja niemiecka środowisko aktorów w Warszawie uległo dramatycznemu podziałowi. Część z nich zdecydowała się występować w teatrach koncesjonowanych przez władze niemieckie, inni postanowili zastosować się do bojkotu ogłoszonego przez Związek Artystów Scen Polskich.

„Afera hrabiego Potockiego”. Przejęcie Kolekcji Krzeszowickiej
Artykuł

„Afera hrabiego Potockiego”. Przejęcie Kolekcji Krzeszowickiej

Hrabia Adam Potocki zapakował i ukrył w klasztorze Kamedułów na Bielanach najcenniejsze rodzinne dobra. Po wojnie pozostał poza granicami kraju. Wkrótce syn Adama, Andrzej, i jego żona Maria postanowili uciec wraz z majątkiem z komunistycznej Polski. Plan ten zakończył się klęską i został wykorzystany przez komunistyczne władze do przejęcia kolekcji dzieł sztuki.

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku
Artykuł

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku

Większość wiernych wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II to męczennicy – duchowni i świeccy. Papież Polak kanonizował 482 osoby, a beatyfikował – 1343.

Więcej