W Wersalu i Wilnie
W momencie, gdy na froncie wielkopolskim siły niemieckie sposobiły się do zdecydowanego natarcia, w stolicy Francji 18 stycznia 1919 r., w rocznicę proklamowania cesarstwa niemieckiego, zebrała się konferencja pokojowa.
Międzywojenne losy Wilna. Pomiędzy dwoma „wyzwoleniami” sowieckimi
W 1920 r. Armia Czerwona „wyzwoliła” Wilno i przekazała je „pod administrację” Litwie. Ten „ważny gest” powtórzono w 1939 r., „uwalniając” Wilno z rąk Polaków.
„Jęliśmy się oręża w duchu jedności z Królestwem Polskim”. Powstanie Listopadowe na Litwie
Wschodnie tereny Rzeczypospolitej, w wyniku rozbiorów wcielone do Imperium Rosyjskiego, określane jako Ziemie Zabrane, brały udział w kolejnych polskich powstaniach narodowych. Tak było i w czasie Powstania Listopadowego w latach 1830-31, kiedy to szczególne znaczenie miały działania na Litwie.
Powstanie sejneńskie 1919 roku
Jutrzenka niepodległości, która zajaśniała nad Warszawą późną jesienią 1918 roku, dawała też nadzieję na wolność Polakom zamieszkującym peryferia dawnej Rzeczypospolitej.
Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno
W walkach o Wilno w 1920 r. dużą rolę odegrali harcerze, mający już cenne doświadczenie z wojny polsko-bolszewickiej.
Obóz i więzienie w Prawieniszkach 1929-2021
Obóz w Prawieniszkach był położony w granicach administracyjnych miejscowości Pravieniškės znajdującej się w odległości ok. 25 km od Kowna. Powstał w okresie funkcjonowania Republiki Litewskiej jako zakład poprawczy. W 1929 r. stanowił obóz odosobnienia dla przeciwników reżimu Antanasa Smetony.
Zbrodnia w Ponarach w latach 1941-1944
Wraca pamięć
Dwa uroczyste pogrzeby nieznanych polskich żołnierzy, odnalezionych przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN, zorganizowano we wrześniu 2019 r. na Litwie. W ciągu trzech lat na Wileńszczyźnie udało się ekshumować szczątki 24 polskich żołnierzy, do których dotarł IPN dzięki wskazówkom otrzymanym od miejscowej ludności i kwerendom archiwalnym.
Wileńszczyzna. Inkorporacja zamiast federacji
Mało kto dziś pamięta, że istniało kiedyś państwo Litwa Środkowa, które zakończyło swój krótkotrwały żywot w roku 1922.
Miłe miasto zdobyte
Dnia 19 kwietnia roku 1919 oddziały polskie – w „najśmielszej z naszych operacji wojennych” – wyparły z Wilna oddziały sowieckie, przywracając Rzeczypospolitej stolicę Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Nieznana karta z życiorysu Sergiusza Piaseckiego
W Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym w Wilnie przechowywana jest teczka opisana jako „Akta personalne Piaseckiego Sergjusza”. Z jej zawartości dowiadujemy się, że ten genialny pisarz w 1921 r. krótko służył w Policji Państwowej na Wileńszczyźnie.
Wyprawa wileńska w kwietniu 1919
Zagon na Wilno, czy też inaczej „wyprawa wileńska” z kwietnia 1919 r., stanowi jedną z trzech najważniejszych i zakończonych spektakularnym sukcesem akcji jazdy Wojska Polskiego wykonaną podczas wojny polsko-bolszewickiej z lat 1919–1920–1921.
Korpus Ochrony Pogranicza (1924-1939) i Straż Graniczna (1928-1939) w tradycji współczesnej Straży Granicznej
Powstanie sejneńskie 1919
Na tablicach warszawskiego Grobu Nieznanego Żołnierza upamiętniających chwałę oręża polskiego i momenty narodowych dramatów znajduje się hasło: „Sejny (2–10 i 22 IX 1920)”.
Ponary – miejsce kaźni
W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.
Wileński i Nowogródzki Okręg AK w walce z władzą sowiecką 1944-1945
7 lipca 1944 r. oddziały Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego rozpoczęły operację „Ostra Brama” – akcję mającą na celu opanowanie Wilna. Po 6 dniach ciężkich zmagań, po włączeniu się do walki Armii Czerwonej, Wilno zostało zajęte.
Prezentacja wspomnień Dalii Grinkevičiūtė "Litwini nad Morzem Łaptiewów"
Konflikt polsko-litewski
Przejęcie przez Polaków władzy w Warszawie w listopadzie 1918 r. i budowa niepodległego państwa zbiegły się w czasie z utworzeniem w Wilnie pierwszego rządu litewskiego. W grudniu oba powstające państwa podjęły konsultacje, ale rozmowy były niezwykle trudne ze względu na rozbieżności poglądów na temat obszaru i wzajemnych granic.
Stosunki między narodami wobec wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej
Fot. Biblioteka Narodowa
