Stosunek ZSRS do obywateli polskich narodowości żydowskiej
Przed wojną Żydzi stanowili ok. 9% całej populacji ziem zajętych w 1939 r. przez Armię Czerwoną. Po wybuchu wojny na tamte tereny napłynęło jeszcze 250-300 tys. uchodźców z Polski zachodniej i centralnej. Tym samym pod okupacją sowiecką znalazło się 1,4-1,5 mln. Żydów, którzy stanowili wówczas 11% całej ludności Kresów Wschodnich.
Niemcy w Katyniu w 1943 roku
Po klęsce pod Stalingradem eksperci, wysłani przez dowództwo sił lądowych III Rzeszy, rozpoczęli ekshumację ciał polskich oficerów w Katyniu. Na miejscu sowieckiej zbrodni pracowały także dwie inne komisje.
Obozowa korespondencja jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska
Dopiero 20 listopada 1939 r. Sowieci pozwolili polskim jeńcom wojennym na prowadzenie korespondencji. W drugiej połowie marca 1940 r. listy przestały przychodzić.
Na czas wigilijnej refleksji. Drogowskazy pozostawione przez Ofiary tzw. decyzji katyńskiej
Zmiany na arenie międzynarodowej, które umożliwiły wejście na drogę dociekań prawdy o szeroko rozumianej Zbrodni Katyńskiej, przyniosły szereg opracowań i publikacji: dokumentów wytworzonych przez władze sowieckie, korespondencji, która dotarła z obozów do bliskich ofiar oraz wspomnień niewielu ocalałych osób.
Zbrodnia Katyńska: walka o prawdę, walka o pamięć (odc. 20)
„Na zawsze pozostaną w naszej pamięci”. Ślady ofiar zbrodni katyńskiej na cmentarzu w Bykowni pod Kijowem
Odebrali nam naszych najbliższych - ojców i matki, synów i córki, mężów i żony, braci i siostry. Odebrali nam nasze wsparcie, opokę i miłość. Zamordowali, ukryli, zdeptali godność i chcieli odebrać pamięć.
O percepcji zbrodni katyńskiej w Rosji (MFFoTEK, rozmowa z prof. Aleksiejem Pamiatnym z „Memoriału”)
Życie w cieniu Zbrodni Katyńskiej
17 września dwa razy zmienił jej życie. W 1939 r. – po agresji sowieckiej – do niewoli dostał się jej ojciec; zamordowało go NKWD w Charkowie. W 1950 r. – po spotkaniu w gronie znajomych – sama trafiła do więzienia i dwa miesiące później została skazana za „rozpowszechnianie kłamstwa katyńskiego”.
Józef Czapski. Z sowieckiej niewoli do Paryża
Znalazł się wśród garstki polskich oficerów, którzy niemal w ostatniej chwili uniknęli śmierci z rąk NKWD. To zdeterminowało całe jego życie.
Lekarze, nauczyciele, prawnicy, księża... Poznaj ich historię na wystawie "20 - 40 - 20": od Bitwy Warszawskiej do Katynia
„20 – 40 – 20”: od Bitwy Warszawskiej do Katynia (briefing o wystawie multimedialnej)
KOP w wojennej pożodze
We wrześniu 1939 r., gdy wrogowie z Zachodu i ze Wschodu przekroczyli granice naszego państwa, żołnierze KOP pierwsi stanęli do walki. Ich trud i wojenne losy przez wiele lat zacierane były w pamięci naszego społeczeństwa, omijano i dyskredytowano ich rolę.
Ludzie, wojna i matematyka. Sprawa bolszewickich jeńców 1920 r.
Ministerstwo Kultury Federacji Rosyjskiej w przededniu 77. rocznicy Zbrodni Katyńskiej oraz 7. rocznicy katastrofy samolotu prezydenta Lecha Kaczyńskiego pod Smoleńskiem podjęło prowokacyjną akcję. W katyńskim miejscu pamięci otwarto wystawę poświęconą sowieckim jeńcom w Polsce w latach 1919–1921.
Janusz Kazimierz Zawodny. Wychowała go Armia Krajowa
O prawdę o Zbrodni Katyńskiej upominał się z taką samą stanowczością, z jaką system komunistyczny nazywał zbrodniczym. Wbrew poprawności politycznej panującej wśród elit intelektualnych Zachodu stawiał śmiałe, ale – jak się z czasem okazywało – trafne diagnozy geopolityczne.
Porucznik Jan Makarewicz 1906–1940
Więzień Starobielska podporucznik Jan Makarewicz opuścił obóz podobnie jak pozostali internowani – wywieziony do budynku NKWD w Charkowie. Tam strzałem w tył głowy został zamordowany i pogrzebany w Piatichatkach. Na wykazie osób opuszczających obóz figuruje pod numerem 2287.
Kłamstwo katyńskie – od Norymbergi do Gorbaczowa. Część 3
Kłamstwo katyńskie – mit założycielski PRL. Część 2
Kłamstwo katyńskie – od Stalina do Gorbaczowa
Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych Ukraińskiej SRS Iwan Sierow i jego antypolska działalność w okresie 2 IX 1939- 25 II 1941 r.
Karierę Iwana Sierowa, jednego z najbardziej znanych funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa ZSRS trudno uznać za typową. Z wykształcenia był wojskowym – w styczniu 1939 r., mając 34 lata, ukończył Akademię Wojskową im. Frunzego w Moskwie i awansował na stopień majora. Był oficerem artylerii.
50. rocznica śmierci generała Władysława Andersa – wiernego rycerza Rzeczpospolitej Polskiej
Pięćdziesiąt lat temu 12 maja 1970 r., w 26. rocznicę rozpoczęcia bitwy o Monte Cassino, zmarł w Londynie gen. Władysław Anders. Zgodnie ze swoją wolą spoczął wśród żołnierzy 2. Korpusu na montecassińskiej nekropolii żegnany przez najbliższą rodzinę i wiernych Mu żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych.
Tajemnicze kryptonimy
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego bacznie obserwowało wszelkie przejawy zainteresowania Zbrodnią Katyńską nie tylko w Polsce, ale także na świecie. Wywiad zbierał informacje o każdej inicjatywie wyjaśnienia mordu na polskich oficerach.
Biuletyn IPN 4/2020
Osiemdziesiąta rocznica zbrodni katyńskiej – to główny temat kwietniowego numeru „Biuletynu IPN”. Dwie główne cechy: służba państwu polskiemu i polski patriotyzm najmocniej określały profil ofiar zbrodni katyńskiej.
Bronisław Bohaterewicz
Był jednym z założycieli Samoobrony Ziemi Grodzieńskiej, która broniła Ziem Wschodnich zarówno przed Niemcami, jak i Sowietami. Brał też udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W stanie spoczynku zajmował się działalnością kombatancką. Internowany przez Sowietów po agresji ZSRS 17 września 1939 r. Zginął prawdopodobnie 9 kwietnia 1940 r. Był najstarszym polskim generałem, który został rozstrzelany w Katyniu.
Katyń w niemieckiej propagandzie
11 kwietnia 1943 roku niemiecka agencja Transocean podała komunikat o odnalezieniu w lesie Kozie Góry koło Katynia zwłok 10 tys. polskich oficerów rozstrzelanych przez NKWD trzy lata wcześniej. Doniesienia z ekshumacji przeprowadzonych w Katyniu Niemcy postanowili wykorzystać do własnych celów.
Stanisław Swianiewicz: narodziny kłamstwa katyńskiego
Zbrodnia Katyńska to ludobójstwo
Nie ma wątpliwości, że Zbrodnia Katyńska stanowi zbrodnię ludobójstwa, której istota polega na podejmowaniu działań zmierzających do wyniszczenia grup ludności z powodu odrębności narodowej, etnicznej, politycznej, wyznaniowej lub światopoglądowej.
Polityka historyczna prezydenta Lecha Kaczyńskiego
Prezydent Lech Kaczyński był pierwszym po roku 1989 polskim politykiem najwyższej rangi, który nie tylko dostrzegał i rozumiał wagę oraz potencjał wspólnej pamięci narodu, ale także podejmował działania, z których wyłania się obraz aktywnej i spójnej polityki historycznej przez niego prowadzonej.
Stanisław Swianiewicz: rozładowywanie obozu i cudowne ocalenie
Stanisław Swianiewicz: prolog – przygotowania do zbrodni
Zachód a Katyń
Stosunek Zachodu do Zbrodni Katyńskiej od początku był moralnie dwuznaczny, a postawa polityczna rządów USA i państw zachodnioeuropejskich zmieniała się zależnie od ich ideowego nastawienia i sytuacji międzynarodowej.
Stanisław Swianiewicz: pierwsze ślady zbrodni
Cień sprawy Katynia. O przyjaźni z ks. Stefanem Niedzielakiem i tajemnicy „depozytu katyńskiego”
W nocy z 20 na 21 stycznia 1989 roku – kilkanaście dni przed oficjalnym rozpoczęciem rozmów Okrągłego Stołu – zamordowano Księdza Stefana Niedzielaka. Przedstawiamy opracowany przez Justynę Błażejowską fragment wspomnień Jana Olszewskiego o księdzu Prałacie i okolicznościach jego śmierci.
Starszy posterunkowy Mieczysław Janicki - ofiara zbrodni katyńskiej
Kiedy tylko w roku 1918 na nowo powstała do życia niepodległa Polska, bez zwłoki zaczęto tworzyć instytucje i organizacje mające za zadanie utrzymywanie porządku publicznego oraz zapewnienie bezpieczeństwa ludności zamieszkującej ziemie odradzającego się Państwa.
Zbrodnia Katyńska
W 1943 r. w lesie w Katyniu koło Smoleńska odkryto masowe groby z ciałami polskich oficerów więzionych w obozie jenieckim w Kozielsku. Zostali oni zamordowani przez NKWD. Pierwotnie mianem zbrodni katyńskiej określano to konkretne wydarzenie.
Sowiecka "Prawda o Katyniu” (Moskwa, 1944) - z dziejów kłamstwa katyńskiego
Ofiary Zbrodni Katyńskiej
5 marca 1940 r., władze polityczne Związku Sowieckiego – z Józefem Stalinem na czele – wydały polecenie rozstrzelania blisko 22 tysięcy uwięzionych Polaków. Byli to oficerowie wojska i funkcjonariusze policji - zgromadzeni w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz cywile przebywający w więzieniach sowieckiej Białorusi i Ukrainy.
Katyń 1940. Świadkowie i świadectwa
W sprawie zbrodni katyńskiej kraje zainteresowane (m.in. Niemcy, ZSRS, Polska i USA) zdołały przesłuchać od kilkunastu do kilkudziesięciu świadków. Były wśród nich osoby wiarygodne i konfabulujące, świadectwa te mają więc różną rangę: często są kapitalnie ważne, niekiedy zaś – wręcz bezwartościowe.
Widziałem groby katyńskie w 1942 roku… Świadectwo Henryka Troszczyńskiego
Wiosną 1940 roku NKWD strzałem w tył głowy zamordowało około 22 tysięcy polskich obywateli. Sowieci zgładzili w ten właśnie sposób m.in. ponad 14 i pół tysiąca oficerów Wojska Polskiego i funkcjonariuszy Policji Państwowej.
Inteligencja ziemi łomżyńskiej – ofiary Zbrodni Katyńskiej
W wyniku agresji Niemiec i ZSRS na Polskę niemal całe województwo białostockie znalazło się pod okupacją sowiecką. Do Łomży Sowieci wkroczyli w końcu września po wycofaniu się Niemców za ustaloną linię demarkacyjną. Wraz w wkroczeniem nowego okupanta rozpoczęły się prześladowania ludności polskiej.
Orędownik sprawy katyńskiej. Profesor François Naville
François Naville – profesor, członek Międzynarodowej Komisji Lekarskiej w 1943 r. w Katyniu – stał się niestrudzonym orędownikiem prawdy o tragicznych losach polskich oficerów. Dzięki jego obecności jako przedstawiciela państwa neutralnego, wiarygodność prac tej komisji była trudna do podważenia.
Mord na więźniach – mniej znana strona Zbrodni Katyńskiej
5 marca 1940 r. szef NKWD ZSRS, Ławrentij Beria, skierował do Józefa Stalina słynną już dziś, liczącą trzy i pół strony notatkę, której treść po prostu poraża i nie poddaje się łatwemu komentarzowi.
Święty ogień, święty człowiek
Ofiara życia to największe poświęcenie, do jakiego zdolny jest człowiek. Płonący mnisi buddyjscy czy student Jan Palach są do dziś symbolami protestu przeciwko zniewoleniu własnego kraju i narodu. Postać i czyn Walentego Badylaka powinny zająć bardziej eksponowane miejsce w naszej narodowej pamięci.
Ksiądz Józef Skorel
Losy kapłanów, którzy padli ofiarą zbrodni niemieckich, są na ogół dobrze udokumentowane. Ci zaś, którzy znaleźli się w rękach Sowietów, nadal czekają na wyjaśnienie ostatnich etapów swojej ziemskiej drogi.
Spisane czyny. Pamięć o sowieckich zbrodniach
Zbrodnia Katyńska, Obława Augustowska, masowe deportacje – lista sowieckich represji na Polakach z lat 1939–1945 jest zatrważająco długa. Zbrodnie sowieckie popełnione na obywatelach państwa polskiego po 17 września 1939 r. stanowią olbrzymi, nie do końca zresztą znany i zbadany, kompleks spraw.
Oni idą przez naszą pamięć
Katyń – symbol komunistycznego ludobójstwa, dokonanego przed 80 laty na prawie 22 tys. polskich oficerach i więźniach – porusza do dziś. Józef Czapski nazwał go „zbrodnią nad zbrodniami”, a przecież XX w. przyniósł bardziej masowe i okrutne mordy. Jednak Katyń pozostaje wyjątkowy w kilku wymiarach, Jarosław Szarek, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
Powrócić na Ojczyzny łono. Słów kilka o deportowanych rodzinach ofiar Katynia
Decyzje władz sowieckich podejmowane w marcu 1940 roku stanowiły o zbrodniczych działaniach w stosunku do obywateli polskich. I nie ograniczały się one tylko do mordu dokonanego, zgodnie z decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) 5 marca 1940 r., ale miały znacznie szerszy zasięg.
Katyń. Dodatek do „Dziennika Polskiego”
Dodatek historyczny z 5 marca 2020 r. przygotowany przez Oddział IPN w Krakowie dla upamiętnienia 80. rocznicy zbrodni katyńskiej.
W cieniu Katynia. Garść refleksji o małoletnich i kobietach ofiarach zbrodni katyńskiej
Od końca wojny, przez ponad 50 lat prace przedstawiające zbrodnie sowieckich okupantów były w PRL objęte oficjalnym zakazem rozpowszechniania. Przeczyły wszak „państwowej prawdzie” o ZSRS jako kraju dobrobytu, sojuszniku Polski i mocarstw sprzymierzonych w walce z faszystowskimi Niemcami.
Ferdynand Goetel – wyklęty za prawdę o Katyniu
Uznawany był przez Sowietów i komunistów znad Wisły za pomocnika III Rzeszy. Powód, dla którego przyczepiono mu łatkę kolaboranta, to udział w delegacji, która wiosną 1943, na wniosek Niemców, badała doły śmierci polskich oficerów w Lesie Katyńskim. Prawda o zbrodni miała nigdy nie wyjść na jaw.
Wierzyła, że ojciec został tylko wywieziony w głąb Związku Sowieckiego. Dzieje pamiątek po Julianie Grunerze, ofierze zbrodni katyńskiej
W 2017 r. pani Ewa Gruner-Żarnoch, wieloletnia prezes szczecińskiego Stowarzyszenia „Katyń”, przekazała do zasobu archiwalnego Oddziału IPN w Szczecinie część rodzinnego archiwum dotyczącego Juliana Grunera, więźnia Starobielska, zamordowanego wiosną 1940 r. w Charkowie.
W imieniu ofiar. Jan Sehn (1909–1965)
Jako powojenny sędzia śledczy Jan Sehn przyczynił się do skazania czołowych zbrodniarzy niemieckich. Niewielu wie, że przysłużył się także w sprawie Katynia.
Katyńskie piętno. Byłaby wielką montażystką – gdyby nie PRL
„Sprawa Katynia zaciążyła na całym moim życiu” – mówiła montażystka filmowa Zofia Dwornik. Ofiarami zbrodni z 1940 r. padli jej ojciec i stryj. Ona sama za głoszenie prawdy o sowieckich represjach trafiła do więzienia. Pracowała z najlepszymi polskimi reżyserami.
Katyń: PPR-owska szkoła kłamstwa
11 kwietnia 1943 r. Niemcy rozpoczęli akcję propagandową, związaną z odnalezieniem w Katyniu zbiorowych mogił polskich oficerów zamordowanych w 1940 r. przez NKWD. Uliczne megafony w GG i prasa gadzinowa podawały nazwiska ofiar i informacje o znalezionych przy nich dokumentach i rzeczach osobistych.
Zbrodnia Katyńska. Spotkanie autorskie z dr. Aleksandrem Gurjanowem
Zbrodnia katyńska - stan śledztwa...
Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951–1952, tom 1 i 2
Wiosną 1940 r. NKWD ZSRS, na mocy decyzji Biura Politycznego WKP(b), wymordowało w Katyniu i innych miejscach ZSRS blisko 22 tysiące obywateli Rzeczypospolitej, w tym oficerów Wojska Polskiego. W 1951 r. Izba Reprezentantów Kongresu Stanów Zjednoczonych powołała do życia Specjalną Komisję Śledczą do Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Mordu w Lesie Katyńskim, od nazwiska przewodniczącego określaną jako komisja Maddena.
Okłamany mściciel Katynia
Kłamstwo katyńskie jest kłamstwem założycielskim „Polski Ludowej”. Jego początek sięga jednak okresu sprzed powstania tego tworu: już w czasie wojny Sowieci na arenie międzynarodowej i w oddziałach berlingowców intensywnie rozpowszechniali dezinformację, jakoby to Niemcy byli sprawcami tej zbrodni.
Tęsknota za Polską zwycięską. Relacja ks. Zdzisława Peszkowskiego
Atak Związku Sowieckiego z 17 września 1939 roku na broniącą się przed III Rzeszą Polskę zaważył na losach wielu polskich rodzin. Wyraźnie widać to na przykładzie oficerów pojmanych przez Sowietów i osadzonych w obozach jenieckich.
Ksiądz Stefan Niedzielak: ostatnia ofiara Katynia?
W piątek 20 stycznia 1989 roku późnym wieczorem ks. Stefan Niedzielak – siedemdziesięcioczteroletni proboszcz na warszawskich Powązkach – został brutalnie zamordowany w swoim mieszkaniu. Nieznani do dzisiaj sprawcy najpierw bestialsko go pobili, a potem dosłownie złamali mu kark.
90s. historii: 10 kwietnia 2010 r. w Smoleńsku rozbił się samolot Tu-154
Katyńska geneza LWP
Nie są to trupy anonimowe. Tu leży armia. Można by zaryzykować określenie kwiat armii, oficerowie bojowi, niektórzy z trzech uprzednio przewalczonych wojen. To jednak, co najbardziej nęka wyobraźnię, to indywidualność morderstwa, zwielokrotniona w tej potwornej masie. Bo to nie jest masowe zagazowanie, ani ścięcie seriami karabinów maszynowych, gdzie w ciągu minuty czy sekund przestają żyć setki. Tu przeciwnie, każdy umierał długie minuty, każdy zastrzelony był indywidualnie, każdy czekał swojej kolejki, każdy wleczony był nad brzeg grobu; tysiąc za tysiącem - Józef Mackiewicz, „Widziałem na własne oczy” (1943)
Tadeusz Wolsza, Międzynarodowa Komisja Lekarska w Katyniu w 1943 r. François Naville - niezłomny lekarz z Genewy
IPNtv - Anglojęzyczni świadkowie Katynia - Warszawa, 25 kwietnia 2018
IPNtv - Zbrodnia Katyńska (spot)
Stefan Melak o upamiętnieniu ofiar Zbrodni Katyńskiej
Zbrodnia Katyńska (odc. 41)
„Z filmoteki bezpieki" odc. 40 - Dolinka Katyńska
Teka edukacyjna IPN „ZBRODNIA KATYŃSKA"
W „Tekach edukacyjnych IPN” nauczyciele i uczniowie znajdą źródła historyczne oraz materiały dydaktyczne dotyczące najnowszej historii Polski (1939–1989).
Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy… Obraz ofiar Zbrodni Katyńskiej w pracach plastycznych młodego pokolenia, tom I
Paryż, rok 1841, dziesiąty rok emigracji po powstaniu 1830 r. W szpitalu dla nędzarzy umiera kapitan Józef Meyzner. Ma być pochowany we wspólnym grobie. Ostatnią rzeczą, jaką mogą zrobić polscy tułacze
dla zmarłego, jest zapewnienie mu indywidualnego pochówku. I pewnie nikt nie pamiętałby tego wydarzenia i samego Meyznera, gdyby nie wiersz Słowackiego, który okazał się „trwalszym od spiżu” nośnikiem pamięci.
Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa
W pierwszym okresie II wojny światowej Związek Sowiecki wystąpił przeciwko Polsce jako sojusznik Niemiec hitlerowskich. Realizując zobowiązania paktu Ribbentrop–Mołotow (Hitler–Stalin) z 23 sierpnia 1939 r. armia sowiecka wsparła walczący od 1 września 1939 r. niemiecki Wehrmacht i 17 września uderzyła na Polskę. W wyniku tej agresji w ciągu niecałego miesiąca do niewoli sowieckiej dostało się około 250 tysięcy polskich żołnierzy różnych stopni. W zamęcie wojennym część szeregowych została przez jednostki Armii Czerwonej zwolniona, część jeńców zbiegła i w rezultacie w rękach NKWD, któremu czerwonoarmiści ostatecznie przekazali polskich jeńców, znalazło się ich około 125 tysięcy.
Janusz Kurtyka - niedokończona misja. Prawda o Zbrodni Katyńskiej
nr 4/2010
70. rocznica Zbrodni Katyńskiej to temat nowego „Biuletynu IPN” i dołączonego do niego filmu „Zbrodnia bez kary”.
Zagłada polskich elit. Akcja AB - Katyń
Wystawa „Zagłada polskich elit. Akcja AB – Katyń”, poza przedstawieniem przerażających zbrodni dokonanych przez dwa największe totalitaryzmy XX wieku na społeczeństwie polskim, stawia pytania o zakres wzajemnej współpracy niemieckich nazistów i sowieckich komunistów.
Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 2: Ludobójstwo
... Pośród kilku tysięcy zakończonych już postępowań, jak też prowadzonych obecnie około 1300 spraw, znajduje się grupa śledztw, których przedmiotem są tragiczne zdarzenia z przeszłości, zakwalifi kowane przez prokuratorów jako zbrodnie ludobójstwa. W zdecydowanej większości śledztwa te dotyczą zbrodni popełnionych w granicach Państwa Polskiego z dnia 17 września 1939 r. przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach polskich narodowości polskiej oraz zbrodni popełnionych na szkodę obywateli polskich narodowości ukraińskiej. Spraw tego rodzaju pozostaje „w biegu” ponad 50.
