Masowe, ludowe i antyniemieckie. Pamięć Powstania Wielkopolskiego w latach 1956–1989
Rewizja definicji Powstania Wielkopolskiego pozostawała w ścisłym związku ze zmianami, jakie przyniosła polityczna odwilż, której ważkim elementem był Poznański Czerwiec. Gomułka wyraźnie szukał sposobów na rzecz pozyskania przychylności zbuntowanego miasta. Jednym z elementów tej polityki było docenienie historycznej roli Powstania Wielkopolskiego i otwarcie się na środowisko jego weteranów.
Miejsca pamięci Powstania Wielkopolskiego
Wyjątkowy i zapomniany Pomnik Wolności w Poznaniu miał być centralnym monumentem upamiętniającym Powstanie Wielkopolskie w II RP. Pomysł jego budowy w obrębie Placu Wolności Rada Miasta Poznania zatwierdziła już w 1919 r., ale konkurs na jego projekt rozstrzygnięto dopiero w listopadzie roku 1927.
Wiktor Pniewski (1891–1974) – w służbie Polskich Skrzydeł
„I z biegiem wyrównawczej sprawiedliwości te same samoloty, które swemi czarnemi krzyżami miały pokonać i w gruzy obrócić świat, zwiastowały szumem swych motorów ciemiężonemu przez wieki narodowi – wolność i niepodległość Ojczyzny”.
Grudniowa wiktoria
„Ideał bohaterstwa polskiego przyoblókł się znowu w kształty widome. On daje nam niespożytą moc i wiarę w przyszłość. Dlatego zawsze żywą i świętą będzie pamięć 27. grudnia” – pisał w 1919 r. „Kurier Poznański”.
Fotografowie Powstania Wielkopolskiego
Wydarzenia w Wielkopolsce, zapoczątkowane 27 grudnia 1918 r. wybuchem Powstania Wielkopolskiego, mają bogatą dokumentację ikonograficzną. Dziejącą się historię utrwalili na kliszach liczni fotografowie cywilni i wojskowi.
Niezapomniany zryw. Powstanie Wielkopolskie 1918–1919
Zwycięskie powstanie nie popadło w zapomnienie. Doskonale funkcjonuje w lokalnej pamięci historycznej.
Zanim padły pierwsze strzały
Gdy 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu wybuchło powstanie wszyscy zdawali się być tym faktem zaskoczeni. A przecież w ciągu kilku miesięcy poprzedzających jego wybuch opracowano przynajmniej kilka planów zbrojnej irredenty przeciwko niemieckiemu zaborcy.
Dowódca Powstania Wielkopolskiego
Losy gen. Dowbora-Muśnickiego odmienił wybuch powstania w Wielkopolsce. Walki, które rozpoczęły się 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu, wkrótce ogarnęły swoim zasięgiem znaczną cześć Wielkopolski.
27 grudnia. Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego
Z okazji obchodzonego po raz pierwszy Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego poznański oddział IPN przygotował specjalny dodatek prasowy do tytułów Polska Press.
Prezes IPN dr Karol Nawrocki o roli i znaczeniu Powstania Wielkopolskiego
Czy jesienią 1918 r. w Wielkopolsce była jakaś polska władza? Jak chciano odzyskać niepodległość? Dlaczego zwyciężyła opcja powstania? Jak wybrano dowódcę? Jakie były najważniejsze etapy walk w Powstaniu?
Czym była dla Polaków rewolucja listopadowa 1918 r. w Niemczech? Kto chciał powstania w Wielkopolsce, a kto przyłączenia jej do Polski pokojowo? Jak jesienią 1918 r. powstały polskie oddziały? Co znaczył przyjazd Paderewskiego do Poznania?
Czym była „praca organiczna” w Wielkopolsce? Dlaczego zmagania Polaków z Niemcami w XIX w. były tak trudne? Czym był Kościół rzymskokatolicki dla obrony polskości? Kim byli „śpiący rycerze”?
Kazimierz Raszewski – zapomniany generał
Odradzająca się w listopadzie 1918 r. Polska natychmiast przystąpiła do tworzenia korpusu oficerskiego sił zbrojnych, w ogromnej większości składającego się z byłych oficerów państw zaborczych. W tej liczbie mniejszość stanowili wojskowi służący w armii kajzerowskiej.
Jak Wielkopolanie przygotowywali się do walki o wolność? Dlaczego doszło do wybuchu powstania?
Stanisław Kwaśniewski
Był kolejno powstańcem, żołnierzem i konspiratorem. Po powstaniu wielkopolskim służył w wojsku, najpierw jako ochotnik, a później żołnierz zawodowy. Chociaż całe życie był związany z rodzinną Wielkopolską, nie zabrakło go nigdzie tam, gdzie ważyły się losy państwa i jego granic.
Józef Skrzydlewski
13 października 2010 r. imię ppłk. Józefa Skrzydlewskie go otrzymało rondo na skrzyżowaniu ulic Chopina i Powstańców Chocieszyńskich w Grodzisku Wielkopolskim. Ta piękna uroczystość odbyła się w 53. rocznicę uroczystości złożenia trumny z ciałem pod pułkownika na grodziskim cmentarzu.
Kazimierz Zenkteler „Warwas”
Choć sto lat upłynęło od wybuchu powstania wielkopolskiego 1918–1919 i zmieniły się całkowicie warunki, w których wypada żołnierzom pełnić służbę i walczyć, to takie wartości, które niósł przez życie ppłk Kazimierz Zenkteler, jak umiłowanie ojczyzny, ofiarność i poczucie obowiązku, odwaga i inicjatywa, wytrwałość oraz przedsiębiorczość, mają uniwersalne i nieprzemijające znaczenie. Określone wzorce pozytywne mają dla młodego pokolenia wielką siłę mobilizującą i wychowawczą.
Wincenty, Jan i Maria Wierzejewscy
Maria, Jan i Wincenty Wierzejewscy kształtowali swoją tożsamość narodową i religijną poprzez wzorce wyniesione z domu rodzinnego. Ich rodzice, Franciszek Wierzejewski i Michalina z Majewskich, wywodzili się z małych wielkopolskich miasteczek, gdzie tradycja polska była szczególnie żywa i pielęgnowana przez miejscową społeczność.
Tadeusz, Stanisław i Władysław Fenrychowie
Tematem broszury są życiorysy niepodległościowe trzech braci: Tadeusza (ur. 1882), Stanisława (ur. 1883) i Władysława (ur. 1891) Fenrychów. Pierwsza część opracowania poświęcona jest jednak ich ojcu – urodzonemu w 1850 r. w Środzie Władysławowi Edwinowi, który zaszczepił w synach patriotyczne nastawienie. Poznajemy w niej także dzieciństwo i młodość trzech braci Fenrychów, jak również krótkie rysy biograficzne ich trzech sióstr.
Józef Skrzydlewski – powstaniec wielkopolski, oficer Wojska Polskiego, ofiara represji stalinowskich
Podpułkownik dyplomowany Józef Skrzydlewski był najwyższym rangą i funkcją oficerem przedwojennego wywiadu polskiego, którego po wojnie zamęczyli komuniści. Zmarł w mokotowskim więzieniu. Wszystko potoczyłoby się inaczej, gdyby po wojnie nie wrócił do Polski.
Powstanie Wielkopolskie. Zwycięstwo: Zdobycie pojazdu pancernego
Powstanie Wielkopolskie. Zwycięstwo: Zdobycie Ławicy
Powstanie Wielkopolskie. Zwycięstwo: Powstaniec - artysta (Leon Prauziński)
Fot. NAC
