Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Fot. Biblioteka Narodowa

Czechosłowacja

Katastrofa rządowego samolotu AN-24W pod Goleniowem
Artykuł

Katastrofa rządowego samolotu AN-24W pod Goleniowem

28 lutego 1973 r., w pobliżu portu lotniczego Szczecin-Goleniów, rozbił się rządowy samolot Antonow AN-24W. W wyniku katastrofy zginęło 18 osób, w tym ówczesny minister spraw wewnętrznych Wiesław Ociepka oraz jego czechosłowacki odpowiednik Radko Kaska.

Męczennik komunizmu. Błogosławiony ks. Tytus Zeman (1915–1969)
Recenzja

Męczennik komunizmu. Błogosławiony ks. Tytus Zeman (1915–1969)

30 września 2017 r. w Bratysławie odbyła się beatyfikacja ks. Tytusa Zemana, który za niezłomną postawę w czasach komunistycznej dyktatury w Czechosłowacji został aresztowany i przez wiele lat był więziony oraz torturowany. Teraz także polski czytelnik dostaje do rąk biografię tego dzielnego salezjanina.

Jan Paweł II a odrodzenie religijne w Czechosłowacji
Artykuł

Jan Paweł II a odrodzenie religijne w Czechosłowacji

Przemożny wpływ Jana Pawła II na postawy Polaków i na powstanie wielomilionowego ruchu Solidarności nie ulega wątpliwości. Mniej znane jest natomiast oddziaływanie polskiego papieża na pobratymcze narody z południa – Słowaków i Czechów, którzy również pozytywnie odpowiedzieli na apel papieża: „Nie lękajcie się!”.

Za naszą i waszą wolność. Czesi i Słowacy oraz Polacy w bitwie o Tobruk
Artykuł

Za naszą i waszą wolność. Czesi i Słowacy oraz Polacy w bitwie o Tobruk

Jednym spośród tysięcy patriotów, którzy po zajęciu Czech przez Niemców zdecydowali się wyruszyć za granicę i walczyć o wolność z bronią w ręku, był Alexander Marcibal, pracownik koncernu Baťa z Przerowa. W 1940 r. trafił on w Budapeszcie na polską organizację, która pomogła mu przedostać się na Środkowy Wschód. Nie był to odosobniony przypadek.

Audio/Video

Jakie znaczenie miała 55 lat temu agresja wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację? Jak zachowywali się radzieccy i polscy żołnierze i jak wyglądał wobec nich opór Czechów? Dlaczego Ryszard Siwiec dokonał spektakularnego samospalenia?

Operacja „Dunaj”
Artykuł

Operacja „Dunaj”

Dwanaście lat po sowieckiej interwencji na Węgrzech, kolejny kraj tzw. „demokracji ludowej” padł ofiarą „bratniej pomocy” ze strony Kremla i jego sojuszników. Tym razem była to Czechosłowacja.

Ks. Franciszek Blachnicki i ruch oazowy na Słowacji
Artykuł

Ks. Franciszek Blachnicki i ruch oazowy na Słowacji

Mało znanym aspektem życia i działalności ks. Franciszka Blachnickiego są jego kontakty ze Słowakami, które zaowocowały powstaniem ruchu oazowego w komunistycznej Czechosłowacji. Ponieważ działalność ta odbywała się w konspiracji, bardzo trudno znaleźć w archiwach jakiekolwiek dokumenty na ten temat. Zdani jesteśmy przede wszystkim na wspomnienia i relacje Słowaków, którzy uczestniczyli w oazach.

Audio/Video

Nie tylko o tym, co działo się w 1968 r. w Czechosłowacji, ale także o zapomnianej pacyfikacji Berlina i Budapesztu. Czy były to rewolty ekonomiczne, a może niepodległościowe? Czy może spór komunistów z komunistami o wizję państwa?

Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji
Artykuł

Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji

Latem 1980 r. przez Polskę przelała się fala strajków robotniczych, które przerodziły się w rewolucję Solidarności. Był to poważny problem nie tylko dla komunistów rządzących w PRL.

Audio/Video

Jak rządy państw Europy Środkowo-Wschodniej szukały porozumienia w latach II wojny światowej? Które kraje miały wchodzić w skład federacji? Czy te koncepcje miały szansę realizacji? Co o planach myślały różne kręgi polityczne?

Audio/Video

„Polski kryzys” 1980–1981 w dokumentach dyplomacji czechosłowackiej

Audio/Video

„Ekspertyza. Ucieczki ku wolności”

Zjednoczona Europa – marzenie Polaków
Artykuł

Zjednoczona Europa – marzenie Polaków

Pomysł zjednoczenia Europy ma w polskiej myśli politycznej bogatą tradycję i silne korzenie. Poczynając od tradycji chrześcijańskich traktujących przestrzeń Europy jako Christianitas, wraz z rozwojem refleksji o polityce i stosunkach międzynarodowych pojawiały się kolejne koncepcje jedności Europy.

Czechosłowacja i Węgry wobec Polski walczącej z bolszewikami
Artykuł

Czechosłowacja i Węgry wobec Polski walczącej z bolszewikami

Dwa państwa Europy Środkowo-Wschodniej – Czechosłowacja i Węgry – zajęły wobec toczącego się konfliktu między Polską a bolszewicką Rosją diametralnie różne stanowisko. Wynikało to z odmiennych kalkulacji politycznych Pragi i Budapesztu i miało poważny wpływ na stosunki z Warszawą w kolejnych latach.

Czechosłowacja wobec wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. i kwestii granicy z Polską
Artykuł

Czechosłowacja wobec wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. i kwestii granicy z Polską

Relacje polsko-czechosłowackie po dokonanej w styczniu 1919 r. przez armię I Republiki agresji na Śląsku Cieszyńskim były skomplikowane. W 1920 r. nową niekorzystną okolicznością stało się stanowisko Pragi wobec przebiegu wojny polsko-bolszewickiej.

Udział PRL w inwazji na Czechosłowację
Artykuł

Udział PRL w inwazji na Czechosłowację

Interwencja w Czechosłowacji była jedyną operacją militarną ludowego Wojska Polskiego poza granicami kraju. Miała na celu stłumienie Praskiej Wiosny, czyli próby liberalizacji systemu komunistycznego pod hasłem „socjalizmu z ludzką twarzą”, nieakceptowanej przez władze „bratnich” państw.

Spór i walka o granicę polsko-czechosłowacką w latach 1918–1920
Artykuł

Spór i walka o granicę polsko-czechosłowacką w latach 1918–1920

Najważniejszą przyczyną konfliktu między Polską a Czechosłowacją w pierwszych latach po I wojnie światowej był spór graniczny o Śląsk Cieszyński, Spisz i Orawę.

Czesi, Słowacy i SOE. Uwagi na temat nowej publikacji Bartłomieja Szyprowskiego
Recenzja

Czesi, Słowacy i SOE. Uwagi na temat nowej publikacji Bartłomieja Szyprowskiego

Liczna w ostatnich latach literatura na temat działań specjalnych w okresie II wojny światowej została wzbogacona o książkę B. Szyprowskiego zatytułowaną Czechosłowackie grupy SOE i zamach na Heydricha HHhH.

Sport z polityką w tle – rzecz o mistrzostwach świata w Krynicy w 1931 r.
Artykuł

Sport z polityką w tle – rzecz o mistrzostwach świata w Krynicy w 1931 r.

Wiele dziedzin życia, również, wydawałoby się, odległych od polityki, jest z nią ściśle złączonych. O prawdziwości tego twierdzenie świadczy pewien epizod w stosunkach polsko-czechosłowackich z 1931 r.

Przemarsz komunistów przez Most
Artykuł

Przemarsz komunistów przez Most

Pod względem wizualnym Most, miasto usytuowane w północno-zachodnich Czechach (kraj ustecki) należało do jednych z najpiękniejszych w całym kraju. Założone w X stuleciu stanowiło istotny punk na szlaku handlowym z Pragi do Freibergu.

Mecz, którego nie rozegrano
Artykuł

Mecz, którego nie rozegrano

Truizmem jest twierdzenie, że sport jest wykorzystywany w polityce. Potwierdza to wiele wydarzeń znanych z historii, a jednym z przykładów takich działań jest piłkarski dwumecz, który miał być rozegrany przez reprezentacje Polski i Czechosłowacji w 1933 i 1934 r.

„Udział Polski w rozbiorze Czechosłowacji” – fałszywa klisza antypolskiej opowieści
Artykuł

„Udział Polski w rozbiorze Czechosłowacji” – fałszywa klisza antypolskiej opowieści

Jeszcze przed wybuchem II wojny w świadomość Polaków i innych narodów europejskich zaczęto wdrukowywać kłamliwą opowieść o „polskim udziale” w rozbiorze Republiki Czechosłowackiej. Najwyższy czas, by na początek choćby odbiorca polski zaczął otrzymywać rzetelną informację o tamtym wydarzeniu.

Hrabia niezłomny. János Esterházy (1901–1957)
Artykuł

Hrabia niezłomny. János Esterházy (1901–1957)

Walczył o prawa mniejszości węgierskiej na Słowacji, ale zrobił też wiele dobrego dla Polaków i Żydów. Po wojnie padł ofiarą komunistów.

Solidarny w wielu wymiarach. Ján Langoš (1946–2006)
Biogram / Biografia

Solidarny w wielu wymiarach. Ján Langoš (1946–2006)

Decyzje słowackiego dysydenta, a później ministra spraw wewnętrznych Czechosłowacji Jána Langoša pomogły nam w negocjacjach o wyjściu sowieckich wojsk z Polski.

Legion Czechów i Słowaków w Polsce
Artykuł

Legion Czechów i Słowaków w Polsce

Tuż przed napaścią Niemiec i Związku Sowieckiego na Polskę we wrześniu 1939 r. na terenach II Rzeczypospolitej znaleźli się nieliczni żołnierze czechosłowaccy. Niektórzy z nich walczyli z obydwoma agresorami u boku Polaków.

Ryszard Siwiec – wołanie o wolność utrwalone na taśmie SB
Artykuł

Ryszard Siwiec – wołanie o wolność utrwalone na taśmie SB

Ryszard Siwiec urodził się 7 marca 1909 r. w Dębicy. W 1914 r. stracił ojca, a po ukończeniu szkoły podstawowej z matką przeniósł się do Lwowa, gdzie podjął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza na wydziale humanistycznym, które ukończył, uzyskując tytuł magistra filozofii.

Audio/Video

Kto chce pamiętać? Kto zrozumieć? - Ryszard Siwiec

Zdany egzamin. Polacy w Czechosłowacji wobec zdławienia Praskiej Wiosny
Artykuł

Zdany egzamin. Polacy w Czechosłowacji wobec zdławienia Praskiej Wiosny

Polacy przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację protestowali nie tylko w kraju czy na Zachodzie, ale również za naszą południową granicą. Podobnie było też z okazywaniem w sierpniu 1968 r. Czechom i Słowakom solidarności.

„Zdrada” Andrzeja Krzysztofa Wróblewskiego
Artykuł

„Zdrada” Andrzeja Krzysztofa Wróblewskiego

W sierpniu 1968 r. Polacy, wbrew głoszonym do dzisiaj przez niektórych opiniom, nie poparli masowo inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Mało tego, to właśnie wówczas deklarowaną „bratnią przyjaźń” zastąpiła prawdziwa, przez nikogo niewymuszona solidarność polsko-czechosłowacka.

Siła bezsilnych. Václav Havel (1936–2011)
Artykuł

Siła bezsilnych. Václav Havel (1936–2011)

Jego zdjęcie z listopada 1989 r., gdy uśmiechnięty przemawia z balkonu wydawnictwa Melantrich do tłumów na pl. św. Wacława, weszło do światowej ikonografii jako jeden z symboli upadku komunizmu w Europie Środkowej.

Nie tylko dysydentka
Artykuł

Nie tylko dysydentka

Petruška Šustrová była jedną z wielu kobiet, które w Czechosłowacji występowały w obronie praw obywatelskich i swobód narodowych. Ale była jedną z niewielu, które tę działalność łączyły z wychowywaniem piątki dzieci.

Audio/Video

Tajemnice Strażnicy WOP w Konarach (1945–1947). Szabrownictwo, dezercje, morderstwa

Arnošt Valenta
Artykuł

Arnošt Valenta

Rozpad Czecho-Słowacji w marcu 1939 roku zmusił wielu jego obywateli nie godzących się z zajęciem swojej ojczyzny przez III Rzeszę do podjęcia ryzykownej i często dramatycznej decyzji dotyczącej emigracji.

Kardynał z katakumb Ján Chryzostom Korec (1924-2015)
Biogram / Biografia

Kardynał z katakumb Ján Chryzostom Korec (1924-2015)

W czasach komunistycznych bp Korec nie miał katedry, a świątynią były dla niego mieszkania w blokowiskach, piwnice i cele więzienne. Jak w czasach pierwszych chrześcijan, zbudował Kościół opierający się na małych wspólnotach domowych.

Jak polscy komuniści postrzegali zamach stanu swoich towarzyszy z Czechosłowacji
Artykuł

Jak polscy komuniści postrzegali zamach stanu swoich towarzyszy z Czechosłowacji

W lutym 1948 roku komuniści w Czechosłowacji przeprowadzili zamach stanu, przejmując pełnię władzy. Polscy komuniści bacznie i z nadzieją przyglądali się sukcesom nowego reżimu południowego sąsiada.

Audio/Video

Miloš Doležal Jakby nam już dzisiaj przyszło umrzeć. Dramat życia, kapłaństwa i męczeńskiej śmierci czyhoskiego proboszcza ks. Josefa Toufara

Polsko-czechosłowacki konflikt w 1919 r.
Artykuł

Polsko-czechosłowacki konflikt w 1919 r.

Walka o granice odrodzonej Rzeczypospolitej to nie tylko zbrojne zmagania z Niemcami, bolszewikami i Ukraińcami. Z bronią w ręku Polacy musieli stanąć do boju przeciw Czechom, odpierając agresję przeprowadzoną w styczniu 1919 r.

Cud w Czychoszczy i męczeństwo księdza Toufara
Artykuł

Cud w Czychoszczy i męczeństwo księdza Toufara

11 grudnia 1949 r. we wsi Číhošť na pograniczu Czech i Moraw zdarzył się cud, który rozsławił to miejsce na cały kraj. A proboszcz tej wiejskiej parafii, 48-letni ks. Josef Toufar, mimowolnie wciągnięty w tryby wielkiej historii, w rezultacie poniósł męczeńską śmierć z rąk komunistycznych siepaczy.

Początki relacji Polski i Czechosłowacji w 1918 r.
Artykuł

Początki relacji Polski i Czechosłowacji w 1918 r.

Najistotniejszą przyczyną konfliktu między Polską i Czechosłowacją w pierwszych latach po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości był spór graniczny o Śląsk Cieszyński, Spisz i Orawę. Kwestia ta negatywnie wpłynęła na relacje między obu krajami także w późniejszych latach.

Kurierzy Bożego Słowa
Artykuł

Kurierzy Bożego Słowa

Zainteresowani historią Polacy wiedzą o „taternikach” przemycających do PRL przez granicę polsko-czechosłowacką wydawnictwa paryskiej „Kultury”. Mało kto słyszał natomiast o działających na znacznie większą skalę „kurierach Bożego słowa” przerzucających z Polski na Słowację literaturę religijną.

Audio/Video

„Transformacja ustrojowa: geneza, mechanizmy i skutki” - panel „Służby w bloku”

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
Artykuł

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie

Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.

Przeciw totalnej tyranii zła. Ryszard Siwiec (1909–1968)
Biogram / Biografia

Przeciw totalnej tyranii zła. Ryszard Siwiec (1909–1968)

W styczniu 1969 roku całym światem wstrząsnęła wiadomość o śmierci Jana Palacha, który sam określił siebie jako „żywą pochodnię nr 1”. Niewielu wówczas wiedziało, że pierwszy w bloku wschodnim dokonał samospalenia Ryszard Siwiec.

Audio/Video

90 sekund historii: 16 stycznia 1969 r. Akt samospalenia Jana Palacha

Na flankach Podhala. Trudny powrót Spiszu i Orawy do Polski po II wojnie światowej
Artykuł

Na flankach Podhala. Trudny powrót Spiszu i Orawy do Polski po II wojnie światowej

Kiedy w styczniu 1945 r. Armia Czerwona wyparła wojska niemieckie ze Spiszu i Orawy, rozpoczęły się starania o wprowadzenie polskiej administracji na północnych fragmentach tych ziem, oderwanych od Polski w 1939 r. i przyłączonych do państwa ks. Jozefa Tiso, sojusznika hitlerowskiej Rzeszy. Tymczasem wciąż działała tam administracja słowacka, a oprócz niej znajdowały się tam wojska sowieckie. Rozpoczęły się konflikty graniczne, prowadzące nawet do otwartych walk.

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 93 - Stosunki polsko-czechosłowackie

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 81 - Proces Taterników

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 36 - Katastrofa samolotu w Goleniowie

Komunizm – la belle époque.
Katalogi wystaw

Komunizm – la belle époque.

Lata 70. XX w. w Bułgarii, Czechosłowacji, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Polsce, Rumunii, na Węgrzech to czas triumfu tzw. realnego socjalizmu.

Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, t.1
Publikacje

Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, t.1

Jedną z najczęściej dyskutowanych po 1989 r. kwestii w polskim życiu publicznym są przyczyny i okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w PRL. Dyskusja ta toczy się wokół dwu podstawowych zagadnień. Pierwsze z nich związane jest z sytuacją wewnętrzną – czy istniała szansa na wypracowanie modelu życia społeczno-politycznego w PRL uwzględniającego istnienie NSZZ „Solidarność”, czy też od początku konfrontacja była nieuchronna, a podpisanie porozumień sierpniowych obóz władzy traktował tylko jako taktyczne posunięcie, chwilowy wybór „mniejszego zła” – by odwołać się do słów Edwarda Gierka.

Katastrofa rządowego samolotu AN-24W pod Goleniowem
Artykuł

Katastrofa rządowego samolotu AN-24W pod Goleniowem

28 lutego 1973 r., w pobliżu portu lotniczego Szczecin-Goleniów, rozbił się rządowy samolot Antonow AN-24W. W wyniku katastrofy zginęło 18 osób, w tym ówczesny minister spraw wewnętrznych Wiesław Ociepka oraz jego czechosłowacki odpowiednik Radko Kaska.

Męczennik komunizmu. Błogosławiony ks. Tytus Zeman (1915–1969)
Recenzja

Męczennik komunizmu. Błogosławiony ks. Tytus Zeman (1915–1969)

30 września 2017 r. w Bratysławie odbyła się beatyfikacja ks. Tytusa Zemana, który za niezłomną postawę w czasach komunistycznej dyktatury w Czechosłowacji został aresztowany i przez wiele lat był więziony oraz torturowany. Teraz także polski czytelnik dostaje do rąk biografię tego dzielnego salezjanina.

Jan Paweł II a odrodzenie religijne w Czechosłowacji
Artykuł

Jan Paweł II a odrodzenie religijne w Czechosłowacji

Przemożny wpływ Jana Pawła II na postawy Polaków i na powstanie wielomilionowego ruchu Solidarności nie ulega wątpliwości. Mniej znane jest natomiast oddziaływanie polskiego papieża na pobratymcze narody z południa – Słowaków i Czechów, którzy również pozytywnie odpowiedzieli na apel papieża: „Nie lękajcie się!”.

Za naszą i waszą wolność. Czesi i Słowacy oraz Polacy w bitwie o Tobruk
Artykuł

Za naszą i waszą wolność. Czesi i Słowacy oraz Polacy w bitwie o Tobruk

Jednym spośród tysięcy patriotów, którzy po zajęciu Czech przez Niemców zdecydowali się wyruszyć za granicę i walczyć o wolność z bronią w ręku, był Alexander Marcibal, pracownik koncernu Baťa z Przerowa. W 1940 r. trafił on w Budapeszcie na polską organizację, która pomogła mu przedostać się na Środkowy Wschód. Nie był to odosobniony przypadek.

Audio/Video

Jakie znaczenie miała 55 lat temu agresja wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację? Jak zachowywali się radzieccy i polscy żołnierze i jak wyglądał wobec nich opór Czechów? Dlaczego Ryszard Siwiec dokonał spektakularnego samospalenia?

Operacja „Dunaj”
Artykuł

Operacja „Dunaj”

Dwanaście lat po sowieckiej interwencji na Węgrzech, kolejny kraj tzw. „demokracji ludowej” padł ofiarą „bratniej pomocy” ze strony Kremla i jego sojuszników. Tym razem była to Czechosłowacja.

Ks. Franciszek Blachnicki i ruch oazowy na Słowacji
Artykuł

Ks. Franciszek Blachnicki i ruch oazowy na Słowacji

Mało znanym aspektem życia i działalności ks. Franciszka Blachnickiego są jego kontakty ze Słowakami, które zaowocowały powstaniem ruchu oazowego w komunistycznej Czechosłowacji. Ponieważ działalność ta odbywała się w konspiracji, bardzo trudno znaleźć w archiwach jakiekolwiek dokumenty na ten temat. Zdani jesteśmy przede wszystkim na wspomnienia i relacje Słowaków, którzy uczestniczyli w oazach.

Audio/Video

Nie tylko o tym, co działo się w 1968 r. w Czechosłowacji, ale także o zapomnianej pacyfikacji Berlina i Budapesztu. Czy były to rewolty ekonomiczne, a może niepodległościowe? Czy może spór komunistów z komunistami o wizję państwa?

Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji
Artykuł

Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji

Latem 1980 r. przez Polskę przelała się fala strajków robotniczych, które przerodziły się w rewolucję Solidarności. Był to poważny problem nie tylko dla komunistów rządzących w PRL.

Audio/Video

Jak rządy państw Europy Środkowo-Wschodniej szukały porozumienia w latach II wojny światowej? Które kraje miały wchodzić w skład federacji? Czy te koncepcje miały szansę realizacji? Co o planach myślały różne kręgi polityczne?

Audio/Video

„Polski kryzys” 1980–1981 w dokumentach dyplomacji czechosłowackiej

Więcej