Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Fot. NAC

Polskie wojsko

Armia Polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie
Artykuł

Armia Polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie

Od 1940 r. na terytorium Syrii formowano wielką jednostkę Wojska Polskiego. Wzięła ona później udział w walkach w Afryce. Jednocześnie przebywało tam wielu oficerów, którzy przedostali się na Bliski Wschód po zakończeniu kampanii wrześniowej. Z części z nich sformowano Legię Oficerską, w której podporucznicy i porucznicy służyli w charakterze szeregowców. Reszta pozostawała bez przydziału.

Audio/Video

12 września 1942 r. powołano Armię Polską na Wschodzie, scalając wszystkie polskie jednostki znajdujące się na Bliskim Wschodzie. Struktura tej siły zbrojnej była kompromisem pomiędzy koncepcjami Brytyjczyków a propozycjami polskimi.

Armia Krajowa
Artykuł

Armia Krajowa

Dnia 14 lutego 1942 r. prezes Rady Ministrów i Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski przekazał komendantowi głównemu Związku Walki Zbrojnej gen. Stefanowi Roweckiemu rozkaz o zmianie nazwy organizacji tajnej w kraju i tytułu jej komendanta.

Audio/Video

Czy istnieje „przepis” armię? Skąd pochodziły zasoby ludzkie tworzące Wojsko Polskie i czym dysponowały w 1918 r.? W jaki sposób zapewnić funkcjonowanie milionowi żołnierzy gdy różnią się wykształceniem wojskowym, umundurowaniem i uzbrojeniem?

Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941
Artykuł

Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941

Rozbiór Polski przez Niemcy i ZSRS nie został uznany przez inne państwa i nie przerwał ciągłości prawnej państwa polskiego. Na mocy konstytucji powstały we Francji władze polskie z prezydentem Władysławem Raczkiewiczem i premierem Władysławem Sikorskim na czele, który został również Naczelnym Wodzem odbudowywanej armii polskiej.

Podpułkownik pilot Tadeusz Nowierski (1907–1983)
Artykuł

Podpułkownik pilot Tadeusz Nowierski (1907–1983)

1 września 1939 r. poleciał nad Niemcy, w połowie września dotarł z Wołynia do oblężonej Warszawy i z powrotem, w Bitwie o Anglię zestrzelił niemiecki samolot w swoim pierwszym locie, a podczas inwazji w Normandii dowodził najlepszym skrzydłem myśliwskim aliantów.

Generał Wiktor Thommée. Ostatni obrońca Modlina
Biogram / Biografia

Generał Wiktor Thommée. Ostatni obrońca Modlina

Był generałem Wojska Polskiego i jednym z wyróżniających się polskich dowódców we wrześniu 1939 r. Wytrwale i skutecznie bronił twierdzy Modlin przed przeważającymi oddziałami niemieckimi. Poddał się dopiero wtedy, gdy skapitulowała Warszawa. Po wojnie, podobnie jak wielu przedwojennych oficerów, znalazł się na marginesie, zepchnięty nań przez komunistyczne władze.

Kazimierz Tumidajski (1897-1947)
Biogram / Biografia

Kazimierz Tumidajski (1897-1947)

Przyszły komendant Okręgu Lubelskiego AK urodził się 28 lutego 1897 r. w Radłowie, w wielodzietnej rodzinie. Ojciec wysłał go do I Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. W połowie sierpnia 1914 r. siedemnastoletni gimnazjalista uciekł z domu i zgłosił się do Legionów Polskich.

Polska flaga na Medauarze. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich
Artykuł

Polska flaga na Medauarze. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich

10 grudnia 1941 r. o godz. 5.30 dowódca 1. kompanii 3. Batalionu Strzelców Karpackich kpt. Adam Zieliński zatknął biało-czerwoną na szczycie Ras el-Medauar. Zakończyło się trwające od 11 kwietnia 1941 r. niemiecko-włoskie oblężenie twierdzy tobruckiej, w której obronie karpatczycy walczyli 110 dni.

Polacy w bitwie o Narwik
Artykuł

Polacy w bitwie o Narwik

Jeszcze w 1939 r. rozpoczęto rozmowy z polskim rządem emigracyjnym w sprawie sformowania wielkiej jednostki, która weszłaby w skład korpusu szykowanego dla wsparcia Finów. Ostatecznie jednak zmienna sytuacja międzynarodowa rzuciła Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich do norweskiego Narwiku.

Ochotnicza Legia Kobiet w walce o niepodległość (1918–1922)
Artykuł

Ochotnicza Legia Kobiet w walce o niepodległość (1918–1922)

Powstanie i działalność Ochotniczej Legii Kobiet w latach 1918–1922 było zrealizowaniem idei włączenia kobiet do walk zbrojnych, które głoszono już w okresie powstań narodowowyzwoleńczych. Doświadczenia tej jednostki ukazały potrzebę przygotowania kobiet do obrony kraju w ramach regularnych sił zbrojnych – również w okresie pokoju.

Audio/Video

Stanisław Maczek, Leopold Lis-Kula, Henryk Sucharski czy Władysław Broniewski – to niektórzy ze znanych Polaków walczących w oddziałach szturmowych na frontach Wielkiej Wojny i w oddziałach szturmowych Wojska Polskiego w latach 1918-1920.

Zielony talizman. 1. Samodzielna Kompania <i>Commando</i>
Artykuł

Zielony talizman. 1. Samodzielna Kompania Commando

Winston Churchill zażądał utworzenia specjalnych jednostek, które przeniosłyby wojnę na teren okupowany przez Niemców. W odpowiedzi sformowano złożone z doskonale wyszkolonych ochotników jednostki komandosów, które przeprowadziły wiele rajdów na wybrzeża zajęte przez nieprzyjaciela. W październiku 1942 r. dołączyła do nich również polska formacja.

Audio/Video

Czy wiesz jaka była największa do 1941 r. podziemna organizacja na ziemiach Zachodnich? Czy znasz historię Narodowej Organizacji Bojowej? Co wiesz o konspiracji wojskowej Stronnictwa Narodowego w Wielkopolsce?

Oficer 2. Korpusu, zdobywca Bolonii. Generał dywizji Klemens Rudnicki (1897–1992)
Biogram / Biografia

Oficer 2. Korpusu, zdobywca Bolonii. Generał dywizji Klemens Rudnicki (1897–1992)

U progu II wojny światowej Klemens Rudnicki był zawodowym wojskowym, który całe dorosłe życie spędził w mundurze. Zaangażowawszy się w pracę konspiracyjną, trafił do sowieckiego więzienia pod przybranym nazwiskiem. Najprawdopodobniej uniknął dzięki temu dołów katyńskich i doczekał momentu, gdy dane mu było powrócić w szeregi polskiego wojska oraz wkroczyć na kolejny szlak bojowy.

„Dzielny Żyd” na czele dywizji. Gen. Bernard Mond (1887-1957)
Biogram / Biografia

„Dzielny Żyd” na czele dywizji. Gen. Bernard Mond (1887-1957)

We wrześniu 1939 r. gen. Bernard Stanisław Mond dowodził krakowską 6. Dywizją Piechoty, z którą przeszedł szlak bojowy od Pszczyny po rejon Tomaszowa Lubelskiego. Dwadzieścia lat wcześniej bronił Lwowa przed Ukraińcami, a w wojnie polsko-bolszewickiej został ranny pod Kijowem. „Dzielny Żyd” – jak o nim pisał Józef Piłsudski.

Stanisław Grzmot-Skotnicki (1894-1939)
Biogram / Biografia

Stanisław Grzmot-Skotnicki (1894-1939)

Jeden z pierwszych legionistów, beliniak, generał Wojska Polskiego, który zginął w czasie największej z wrześniowych bitew – nad Bzurą.

Boje rtm. Ryszarda Wiszowatego na Grodzieńszczyźnie we wrześniu 1939 roku
Artykuł

Boje rtm. Ryszarda Wiszowatego na Grodzieńszczyźnie we wrześniu 1939 roku

Bez wypowiedzenia wojny Sowieci dokonali 17 września 1939 r. zbrojnej napaści na Polskę, będącą od 1 września w stanie wojny z III Rzeszą. Wkraczającym jednostkom Armii Czerwonej opór zbrojny stawiały m.in. związki taktyczne Korpusu Ochrony Pogranicza, Brygada Rezerwowa Kawalerii Wołkowysk i Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie.

Audio/Video

Zniewolenie Polski przez komunistyczny reżim uniemożliwiało powrót weteranów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do Ojczyzny. IPN przy wsparciu partnerów społecznych i placówek konsularnych odkrywa niezwykłe życiorysy „zwykłych” żołnierzy i dba, by pamięć o nich nie zaginęła.

Z ziemi włoskiej. Defilada 2. Korpusu Polskiego w Mediolanie
Artykuł

Z ziemi włoskiej. Defilada 2. Korpusu Polskiego w Mediolanie

15 sierpnia 1946 r. w Mediolanie odbyła się defilada stacjonujących we Włoszech jednostek 2. Korpusu Polskiego. Wydarzenie odbywające się w ramach obchodów polskiego Święta Żołnierza wzbudziło duże zainteresowanie wśród mieszkańców miasta. Defiladę przyjmował dowódca korpusu gen. dyw. Władysław Anders.

Bitwa o Polskę  w sierpniu 1920 roku
Artykuł

Bitwa o Polskę w sierpniu 1920 roku

Zwycięstwo na polu walki nie zależy tylko od przewagi liczebnej – tutaj arytmetyka bywa zawodna. Szala triumfu potrafi też wahać się do samego końca i przechylić się nagle na korzyść strony, która wydawała się pokonana.

Audio/Video

Ludowe Wojsko Polskie – propagandowa, nieformalna nazwa wojska podporządkowanego partii komunistycznej. Oprócz zadań typowych dla sił zbrojnych, LWP odgrywało też szczególną rolę w machinie propagandy, próbując z jednej strony wpisywać się w tradycję oręża polskiego, z drugiej odrzucając nawiązania do polskiej armii w II RP.

Audio/Video

Czy ułan był dobrą partią na męża? Jakie były oficjalne święta i nieoficjalne obyczaje 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich? Czy w korpusie oficerskim byli przedstawiciele mniejszości narodowych?

Bitwa o Ankonę
Artykuł

Bitwa o Ankonę

W połowie 1944 r. głównym zadaniem wojsk niemieckich we Włoszech było utrzymanie za wszelką cenę miasta i portu w Ankonie, aby nie zostały one zdobyte przez wojska alianckie. Do walki rzucony został 2. Korpus. 17 lipca 1944 r. rozpoczęła się jedna z chwalebniejszych bitew w jego historii.

Droga amerykańskich ochotników do służby w Wojsku Polskim
Artykuł

Droga amerykańskich ochotników do służby w Wojsku Polskim

Jeden z najpopularniejszych, odnoszących się do wojny polsko-bolszewickiej mitów historycznych głosi, iż walczący o przetrwanie Polacy byli skazani wyłącznie na siebie. Na płaszczyźnie polskiego lotnictwa nie da się go obronić.

Audio/Video

Kazimierz Sosnkowski. Służył Polsce przez ponad sześćdziesiąt lat, często na bardzo eksponowanych stanowiskach, w czasach przełomowych dla Polski. Niestety, prawdziwa rola, którą w dziejach ojczyzny odegrał Kazimierz Sosnkowski wciąż wymaga przypominania i upowszechniania.

Najskuteczniejszy polski dowódca w II wojnie światowej. Generał Stanisław Maczek (1892–1994)
Artykuł

Najskuteczniejszy polski dowódca w II wojnie światowej. Generał Stanisław Maczek (1892–1994)

Generał broni Stanisław Maczek – legenda Polskich Sił Zbrojnych – zmarł 11 grudnia 1994 r. Zgodnie z ostatnią wolą spoczął wśród swoich żołnierzy na Polskim Honorowym Cmentarzu Wojskowym w Bredzie.

„Lwowskie Orły” 6. Lwowska Brygada Piechoty (1943–1947)
Artykuł

„Lwowskie Orły” 6. Lwowska Brygada Piechoty (1943–1947)

Jedną z jednostek Polskich Sił Zbrojnych, które chwalebnie zapisały się na kartach dziejów polskiego oręża, była 6. Lwowska Brygada Piechoty.

Odbudowa Armii Polskiej u boku sojuszników (1939–1940)
Artykuł

Odbudowa Armii Polskiej u boku sojuszników (1939–1940)

Przegrana wojna obronna 1939 r. nie oznaczała końca państwa polskiego i jego wojska. Dzięki zaciągowi ochotniczemu i mobilizacji Polaków we Francji oraz ewakuacji wojskowych z Węgier i Rumunii – do czerwca 1940 r. sformowano na Zachodzie kilkudziesięciotysięczną armię.

„Pod wyłącznie polskim dowództwem”. Dekret powołujący Polską Armię we Francji
Artykuł

„Pod wyłącznie polskim dowództwem”. Dekret powołujący Polską Armię we Francji

W 1917 r. w rządowych kołach francuskich zaczęła zarysowywać się myśl o powołaniu nad Sekwaną autonomicznych polskich jednostek wojskowych. 4 czerwca 1917 r. podpisano dekret sankcjonujący tworzenie we Francji polskiej armii pod naczelnym dowództwem francuskim. Stanowić miała „autonomiczną armię sojuszniczą (…) walczącą pod wyłącznym polskim dowództwem”.

Audio/Video

Od stycznia do maja roku 1944 stoczono we Włoszech batalię, na którą złożyły się cztery bitwy o przełamanie niemieckiej obrony na tzw. Linii Gustawa. Masyw Monte Cassino był kluczowym odcinkiem. Co poprzedziło rozstrzygającą bitwę? Jaki był przebieg walk i cena zwycięstwa?

„Sosab” – życie i służba niepokornego generała. Generał Stanisław Sosabowski (1892–1967)
Biogram / Biografia

„Sosab” – życie i służba niepokornego generała. Generał Stanisław Sosabowski (1892–1967)

Spośród oficerów Wojska Polskiego, których nazwisko stało się głośne w czasie II wojny światowej, jedno z czołowych miejsc zajmuje gen. Stanisław Sosabowski. Włożył on ogromny wysiłek w powstanie i wyszkolenie pierwszej polskiej, elitarnej jednostki powietrznodesantowej i brawurowo dowodził nią w boju podczas operacji „Market Garden”.

Od wyzwolenia Białegostoku w 1919 r. do obrony Warszawy w 1939 r. O generale Stanisławie Rawicz-Dziewulskim
Biogram / Biografia

Od wyzwolenia Białegostoku w 1919 r. do obrony Warszawy w 1939 r. O generale Stanisławie Rawicz-Dziewulskim

Stanisław Rawicz-Dziewulski znany jest przede wszystkim jako dowódca 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich. Związany jest jednak także z ziemią białostocką, ponieważ to dowodzone przez niego oddziały wojsk polskich wkroczyły wieczorem 19 lutego 1919 r. do Białegostoku, kończąc tym samym nie tylko okupację niemieckiej armii Ober-Ostu, lecz także okres zaborów.

„Karpaty” pod Monte Cassino
Artykuł

„Karpaty” pod Monte Cassino

W grudniu 1943 r. we włoskich portach zaczęli schodzić na ląd żołnierze II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa. Pół roku później mieli stoczyć bitwę, która mocno zapisała się w historii polskiego oręża.

Salezjanie w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie
Artykuł

Salezjanie w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie

W latach 1939–1945 wielu salezjanów zaangażowało się bezpośrednio w konspirację; duchowych synów św. Jana Bosko widzimy też w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Zamach majowy
Artykuł

Zamach majowy

U schyłku 1925 r. międzynarodowe położenie Polski wyraźnie się pogorszyło. Fakt ten ważył zapewne, ale nie determinował decyzji Piłsudskiego, by raz jeszcze wziąć na siebie odpowiedzialność za losy kraju. Drogą do tego celu wiodącą okazał się zamach majowy.

Audio/Video

Jak wyglądał standardowy dzień z życia Wyklętych? W jaki sposób pozyskiwali jedzenie, pieniądze i broń? Gdzie nocowali? Czy dysponowali czasem wolnym, a jeśli tak to jak go spędzali? Jakie problemy związane z dyscypliną pojawiały się w oddziałach?

Audio/Video

Generał Władysław Anders i Armia Polska na Wschodzie, Dowiedz się więcej o dowódcy, który wyprowadził żołnierzy i cywilów z niewoli

Historyk, żołnierz, ofiara Zbrodni Katyńskiej. Podpułkownik Józef Seruga (1886-1940)
Biogram / Biografia

Historyk, żołnierz, ofiara Zbrodni Katyńskiej. Podpułkownik Józef Seruga (1886-1940)

Związany z ziemią bocheńską i suską, żołnierz wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej, historyk i archiwista. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości oraz pośmiertnie Medalem „Za Udział w Wojnie Obronnej 1939”. Biografia Józefa Serugi stanowi przykład losów polskiego inteligenta II Rzeczypospolitej, czynnie zaangażowanego w sprawy ojczyzny.

Dywizja ratująca życie. 10. Dywizja Piechoty PSZ w ZSRS
Artykuł

Dywizja ratująca życie. 10. Dywizja Piechoty PSZ w ZSRS

Dywizja ta, sformowana na podstawie rozkazu z grudnia 1941 r., nie wzięła ostatecznie udziału w żadnych działaniach zbrojnych. Po ewakuacji na Bliski Wschód jej żołnierze zasilili szeregi 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Jednak niewątpliwą zasługą tej krótko istniejącej jednostki jest to, że stanowiła dla tysięcy Polaków drogę ucieczki z sowieckiego piekła.

Stanisław Dąbek
Bohaterowie Niepodległej

Stanisław Dąbek

Pułkownik Dąbek, jeden z najlepszych oficerów Wojska Polskiego, w 1939 r. dowódca Lądowej Obrony Wybrzeża. Z zawodu nauczyciel ludowy. Z zamiłowania żołnierz, który wychował kilkanaście roczników żołnierzy.

Zdzisław Maćkowski
Bohaterowie Niepodległej

Zdzisław Maćkowski

Zdzisław Maćkowski (1895–1941), pułkownik Wojska Polskiego, jest postacią mało znaną, wręcz zapomnianą, chociaż jego zasługi dla Polski zarówno w służbie wojskowej, jak i cywilnej zasługują na pamięć potomnych.

Emanuel Prokesch vel Jan Baranowski. Przyczynek do dziejów konspiracji wileńskiej w Polsce północnej w 1946 r.
Artykuł

Emanuel Prokesch vel Jan Baranowski. Przyczynek do dziejów konspiracji wileńskiej w Polsce północnej w 1946 r.

Emanuel Prokesch rozpoczął karierę wojskową w 1918 r. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej i wojnie w 1939 r. W konspiracji znalazł się w strukturze Okręgu Wileńskiego AK. Po zakończeniu wojny udzielał wsparcia majorowi „Łupaszce” na Pomorzu.

Śmierć przyszła w samą porę. Generał Bronisław Prugar-Ketling a represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949-1956
Artykuł

Śmierć przyszła w samą porę. Generał Bronisław Prugar-Ketling a represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949-1956

Proces generałów stanowił jedną z najsłynniejszych zbrodni sądowych stalinowskiej Polski. Jednym z wyżej postawionych wśród wymienianych w sprawie wojskowych był Bronisław Prugar-Ketling, pełniący w powojennej Polsce funkcję szefa Gabinetu MON. Choć zmarł na kilka lat przed rozpoczęciem procesu, to pozostał ważną figurą w fantasmagorycznym spisku, który stanowił podstawę oskarżenia.

Ochotnicza Legia Kobiet. „Amazonki” w wojsku Rzeczpospolitej
Artykuł

Ochotnicza Legia Kobiet. „Amazonki” w wojsku Rzeczpospolitej

W grudniu 1918 r. lwowskie Dowództwo Miasta, przystając na pomysł Aleksandry Zagórskiej, przekształciło sformowaną niedawno milicję kobiecą w formację ściśle wojskową: skoszarowaną, uzbrojoną i umundurowaną. Nadano jej nazwę Ochotniczej Legii Kobiet. OLK stać się miała pierwszą kobiecą jednostką liniową w polskiej historii.

Audio/Video

Dlaczego armia Andersa musiała opuścić terytorium Związku Sowieckiego zamiast tam podjąć walkę z Niemcami?

<i>Vis</i>, czyli siła. Pistolet VIS wz. 35
Artykuł

Vis, czyli siła. Pistolet VIS wz. 35

Pistolet VIS uznawano za jeden z najlepszych pistoletów wojskowych skonstruowanych w latach trzydziestych XX wieku. Opinię niezawodnego, odpornego na zabrudzenia i trudne warunki eksploatacji w różnych warunkach klimatycznych, od dalekiej północy po piaski pustyni, potwierdziły oceny użytkowników po obu stronach frontu w okresie II wojny światowej.

Adam Świtalski – tytularny generał brygady AK, więzień obozów NKWD
Biogram / Biografia

Adam Świtalski – tytularny generał brygady AK, więzień obozów NKWD

Pułkownik dyplomowany piechoty WP Adam Jan Feliks Świtalski urodził się 18 grudnia 1894 r. w Gorlicach; był synem radcy Józefa Świtalskiego i Heleny z domu Chądzyńskiej, córki powstańca styczniowego.

Kawaleria II RP
Artykuł

Kawaleria II RP

Niepodległa Polska rozmiłowana była w swoim wojsku, a wojsko kochało konie. Jak zatem nazywał się żołnierz na koniu? Jeśli pierwszą myślą będzie „ułan”, to wcale nie będzie to zła odpowiedź, choć rzeczywistość była nieco bardziej skomplikowana.

Generał Mieczysław Smorawiński (1893-1940)
Biogram / Biografia

Generał Mieczysław Smorawiński (1893-1940)

Za udział w walkach I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej Mieczysław Smorawiński otrzymał m.in. Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyż Walecznych, francuską Legią Honorową i odznaczenia austro-węgierskie. W ostatniej bitwie z Konarmią Budionnego w sierpniu 1920 r. niemal stracił życie. Śmierć z rąk sowieckich pisana mu była jednak nie na polu walki, lecz w katyńskim lesie.

Audio/Video

Kim byli polscy żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich? Jakie były ich zasługi? Co wyróżnia tę formację spośród innych w Polskich Siłach Zbrojnych? Czego symbolem są palmy? Kto podtrzymuje i kultywuje w Polsce tradycje Karpatczyków?

Parlamentarzysta monarchii skazanej na zagładę
Biogram / Biografia

Parlamentarzysta monarchii skazanej na zagładę

Kolejne i – czego się wówczas nikt nie spodziewał – ostatnie wybory do parlamentu wiedeńskiego cesarskiej i królewskiej monarchii austro-węgierskiej odbyły się w 1911 r. Kampania wyborcza Daszyńskiego była jak zwykle gwałtowna i bezkompromisowa, a jej punkt kulminacyjny stanowiło wtargnięcie do pałacu Spiskiego, gdzie jego rywale przechowywali nielegalnie zdobyte karty wyborcze.

Audio/Video

Wybitny matematyk, poliglota, kryptolog, oficer przedwojennego Oddziału II Sztabu Głównego - postać, która obrosła legendami. Jak złamał sowieckie szyfry w czasie wojny z bolszewikami? Czy to jemu zawdzięczamy triumf w Bitwie Warszawskiej? Czy był bohaterem polskiego wywiadu?

Audio/Video

Powszechnie kojarzą się jedynie z sanitariuszkami i łączniczkami, a przecież brały udział i w walkach partyzanckich, i w dywersji; były szyfrantkami, radiotelegrafistkami, agentkami wywiadu i kontrwywiadu. O kobietach w II wojnie, ich udziale w walce zbrojnej oraz roli w Powstaniu Warszawskim

Patrioci. Żołnierze. Żydzi. Katalog wystawy
Katalogi wystaw

Patrioci. Żołnierze. Żydzi. Katalog wystawy

Wystawa multimedialna „Patrioci. Żołnierze. Żydzi. Żydzi – bohaterowie zmagań o niepodległość i granice odrodzonej Rzeczypospolitej 1914–1921” została stworzona w oparciu o nowoczesne rozwiązania w zakresie nauczania historii. W swojej treści prezentuje dzieje Żydów bijących się o polską niepodległość.

Generał Józef Zając – dowódca Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie
Biogram / Biografia

Generał Józef Zając – dowódca Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie

Na początku grudnia 1941 r. gen. bryg. Józef Zając dotarł na Środkowy Wschód, by objąć dowództwo nad polskim wojskiem w rejonie świata, gdzie wielu obywateli polskich znalazło się już jesienią 1939 r. Jego zadaniem było zapewnienie im odpowiednich warunków funkcjonowania oraz przygotowanie do działań wojennych.

„Wybierajcie - ja na swe sumienie nie mogę tego wziąć”. Pułkownik Mieczysław Prus-Więckowski (1895-1926)
Biogram / Biografia

„Wybierajcie - ja na swe sumienie nie mogę tego wziąć”. Pułkownik Mieczysław Prus-Więckowski (1895-1926)

Krakus z zasłużonej dla Polski rodziny, ukształtowany również przez hołdujące patriotycznym postawom gimnazjum im. Jana III Sobieskiego. Już jako piętnastolatek udzielał się aktywnie w uczniowskim kole Zarzewia. Naturalną konsekwencją dla niego było wstąpienie do Drużyn Strzeleckich i skautingu.

Audio/Video

Wywiad i kontrwywiad jako element realizacji interesów niepodległego państwa polskiego. Wywiad II RP na kierunkach: zachodnim i wschodnim

„Staremu krajowi” na odsiecz
Artykuł

„Staremu krajowi” na odsiecz

Formowana na francuskiej ziemi Armia Polska we Francji, od koloru swych mundurów zwana też Błękitną Armią, była – poza olbrzymim finansowym wkładem wychodźstwa z Ameryki Północnej – najwymowniejszym bodaj świadectwem łączności Polonii ze „starym krajem”.

Audio/Video

Kara wykluczenia z korpusu oficerskiego Wojska Polskiego w świetle orzecznictwa Oficerskich Sądów Honorowych w II RP. Sukcesy i porażki Policji Państwowej w praktyce zwalczania masowych wystąpień ludności w latach 1930–1935

Przeciw Niemcom i bolszewikom – życie Generała Józefa Dowbora-Muśnickiego
Biogram / Biografia

Przeciw Niemcom i bolszewikom – życie Generała Józefa Dowbora-Muśnickiego

Oficerowie dawnych armii zaborczych stanowili rdzeń, wokół którego formowały się szeregi wojska odradzającej się Rzeczypospolitej. Jednym z tych, którym dawne związki z obcą armią przyniosły nie tylko fachowe przygotowanie, ale i możliwość szerszego wpłynięcia na sytuację „sprawy polskiej”, był gen. Józef Dowbor-Muśnicki, dowódca I Korpusu Polskiego w ogarniętej rewolucją Rosji.

Generał Stanisław Sosabowski
Biogram / Biografia

Generał Stanisław Sosabowski

Był działaczem niepodległościowym jeszcze przed I wojną światową. Wojskowy, twórca i dowódca polskiej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Po wojnie pracował jako magazynier, utrzymując żonę i ociemniałego syna, który stracił wzrok w Powstaniu Warszawskim. Zmarł 25 września 1967 r. w Hillingdon (W. Brytania).

Z bolszewikami nie walczyć…
Artykuł

Z bolszewikami nie walczyć…

Rankiem 17 września 1939 r. agresja sowiecka zadała cios w plecy Wojsku Polskiemu walczącemu z Niemcami. Wśród zaskoczonych dowódców polskich jednostek panowała wówczas dezorientacja. Wydana wieczorem tego feralnego dnia dyrektywa naczelnego wodza przyniosła zaś tragiczne skutki.

Audio/Video

Szlak bojowy od Września 1939 przez Tobruk, Gardziel i Albanetę pod Monte Cassino, kampanię adriatycką 1944... Virtuti Militari i Krzyże Walecznych, trzykrotnie ranny, wysoko ceniony przez przełożonych, kochany przez podwładnych. Do Polski nie doszedł, poległ w Apeninach Północnych

Audio/Video

Bitwa nad Bzurą w relacji żołnierza Wojska Polskiego - dowódcy plutonu we wrześniu 1939 r.

Stanisław Bułak-Bałachowicz i jego żołnierze
Artykuł

Stanisław Bułak-Bałachowicz i jego żołnierze

Stanisław Bułak-Bałachowicz jest postacią charakterystyczną dla dalekich polskich Kresów Wschodnich w latach I wojny światowej i wybijania się Polski na niepodległość, a także w okresie powstrzymywania prącej na zachód nawały bolszewickiej.

Audio/Video

Co wiemy, a czego nie wiemy o zwycięstwie nad bolszewikami w 1920 r.?

Audio/Video

Dyskusja na temat przyczyn ewakuacji Armii Polskiej ze Związku Sowieckiego do Iranu w sierpniu 1942 r. i jej reperkusji dla polsko-sowieckich relacji w okresie II wojny światowej.

Od Legionów do Polskiego Korpusu Posiłkowego
Artykuł

Od Legionów do Polskiego Korpusu Posiłkowego

Korzystając z krótkiego urlopu, Haller odwiedził Budapeszt, Wiedeń i inne ośrodki, aby szukać poparcia polityków i wojskowych dla koncepcji rozwoju Legionów. Usiłował też doprowadzić do połączenia wszystkich jednostek legionowych w jednolitą formację – korpus lub dywizję.

Dywizja „Lwów”. 6. Dywizja Piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS (1941–1942)
Artykuł

Dywizja „Lwów”. 6. Dywizja Piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS (1941–1942)

Po podpisaniu tzw. Układu Sikorski-Majski 30 lipca 1941 r. oraz polsko-sowieckiej umowy wojskowej 14 sierpnia 1941 r. na terenie Związku Sowieckiego powstała polska armia. W jej skład wchodziła m.in. 6. Dywizja Piechoty, nazywana – Dywizją „Lwów”.

Czy przestała istnieć
Artykuł

Czy przestała istnieć

Często używany argument, że 19 stycznia 1945 r. Armia Krajowa przestała istnieć, a dalej działały już tylko grupki zdeterminowanych osób, irracjonalnie myślących o zwycięstwie nad Związkiem Sowieckim, jest z samego założenia nieprawdziwy.

„Biuletyn IPN” nr 6/2022  – Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
Biuletyn IPN

„Biuletyn IPN” nr 6/2022 – Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie

Przedstawiamy prawdziwe okoliczności wyjścia Armii gen. Andersa ze Związku Sowieckiego, losy generałów Stanisława Maczka i Stanisława Sosabowskiego. Ukazujemy Pomocniczą Służbę Kobiet, a także role kapelanów i harcerzy w PSZ na Zachodzie.

Witold Pilecki – Bohater 1939-1945
Biogram / Biografia

Witold Pilecki – Bohater 1939-1945

15 marca 1948 r. zakończył się pokazowy proces, który wytoczono przeciwko osobom określanym jako „grupa Witolda”. Ogłoszono wyrok. Oskarżony Witold Pilecki został skazany na karę śmierci.

Monte Cassino, Senio, Bolonia... O 3. Dywizji Strzelców Karpackich
Artykuł

Monte Cassino, Senio, Bolonia... O 3. Dywizji Strzelców Karpackich

9 maja 1942 r. Naczelny Wódz, gen. Władysław Sikorski, zatwierdził nazwę 3. Dywizji Strzelców Karpackich (3. DSK). Sześć dni wcześniej wydał rozkaz o jej sformowaniu z dniem 3 maja 1942 r. Dowódcą nowej formacji został gen. bryg. Stanisław Kopański, stojący dotychczas na czele, wsławionej obroną Tobruku, Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich (SBSK).

Wilhelmshaven. Koniec wojennej epopei pancerniaków Generała Maczka
Artykuł

Wilhelmshaven. Koniec wojennej epopei pancerniaków Generała Maczka

6 maja 1945 roku 1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zajęła bazę niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven, kończąc swój szlak bojowy przez północną Francję, Belgię i Holandię.

...<i>Oto dziś dzień krwi i chwały</i>... Bitwa o masyw Monte Cassino
Artykuł

...Oto dziś dzień krwi i chwały... Bitwa o masyw Monte Cassino

Od zarania dziejów wszystkie próby marszu na Rzym od południa kończyły się na paśmie wzgórz nad doliną rzeki Liri. Każdy podporucznik armii włoskiej o tym wiedział, bo obronę (i atak) w tym rejonie studiowano w szkołach oficerskich jako klasyczny przykład pozycji górskiej o znaczeniu strategicznym.

Władysław Anders – bojowy szlak zdobywcy Monte Cassino
Biogram / Biografia

Władysław Anders – bojowy szlak zdobywcy Monte Cassino

Władysław Anders przebył długą drogę od dowódcy brygady do Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Do historii przeszedł przede wszystkim jako zdobywca Monte Cassino.

Generał brygady Zygmunt Piasecki (1893-1954) – od ułana do emigranta
Biogram / Biografia

Generał brygady Zygmunt Piasecki (1893-1954) – od ułana do emigranta

We wrześniu i październiku 1939 r. walczyło wielu oficerów Wojska Polskiego, którzy w latach 1914–1920 brali udział w walkach o odrodzenie RP. Ich losy potoczyły się zazwyczaj tragicznie. Do niewoli niemieckiej, a po 1945 r. na emigrację udał się jeden z nich – gen. bryg. Zygmunt Piasecki.

Generał Maria Stanisława Wittek – dwukrotna dama Virtuti Militari
Biogram / Biografia

Generał Maria Stanisława Wittek – dwukrotna dama Virtuti Militari

25 lutego 1942 r. Dowódca Armii Krajowej gen. Stefan Rowecki powołał Wojskową Służbę Kobiet. Na czele tej organizacji stanęła Maria Stanisława Wittek ps. „Mira” – kobieta niezwykła, dla której służba ojczyźnie była nie tylko obowiązkiem, ale prawdziwym powołaniem.

Od ZWZ do Armii Krajowej
Artykuł

Od ZWZ do Armii Krajowej

14 lutego 1942 r. do Warszawy z Londynu została nadana depesza zawierająca decyzje Naczelnego Wodza i Premiera RP gen. Władysława Sikorskiego.

Żołnierze Wierni Ojczyźnie. AK
Dodatki do prasy

Żołnierze Wierni Ojczyźnie. AK

14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz, w konsekwencji którego Związek Walki Zbrojnej został przemianowany na Armię Krajową.

Wróg Niemiec, przyjaciel Polaków
Biogram / Biografia

Wróg Niemiec, przyjaciel Polaków

Bez przesady można stwierdzić, że Ferdynand Foch odegrał kluczową rolę w zwycięstwie strony alianckiej na froncie zachodnim I wojny światowej.

Idziemy w pełen chwały bój. Generał Roman Szymański (1895–1974)
Biogram / Biografia

Idziemy w pełen chwały bój. Generał Roman Szymański (1895–1974)

Generał Roman Szymański, jeden z najwybitniejszych polskich żołnierzy i bohaterów XX w., jest jednocześnie postacią niemal zupełnie nieznaną.

Generał Franciszek Paulik (1866-1940)
Biogram / Biografia

Generał Franciszek Paulik (1866-1940)

Z urodzenia Czech, z wyboru Polak, wybitny żołnierz armii Odrodzonej Rzeczypospolitej. Zamordowany przez Sowietów w wieku 74 lat, był jedną z najstarszych ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Czerwone mury krwawego Mokotowa
Artykuł

Czerwone mury krwawego Mokotowa

W więzieniu mokotowskim w okresie terroru stalinowskiego zamordowano na podstawie orzeczeń sądów wojskowych ok. 350–400 osób. Szacuje się, że blisko tysiąc innych zamęczono w trakcie śledztwa.

Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940)
Artykuł

Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940)

Porażka II RP we wrześniu 1939 r. była szokiem dla Polaków nie tylko w kraju, ale i na świecie. Skonfrontowana z dwoma totalitarnymi sąsiadami, przy bierności sojuszników, nasza armia nie była w stanie powstrzymać agresorów. W początkach października walki ustały, a kraj znalazł się pod okupacją.

Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Sukces w Narwiku, klęska we Francji
Artykuł

Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Sukces w Narwiku, klęska we Francji

Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich odegrała znaczącą rolę w zdobyciu przez wojska alianckie Narwiku, jedynego niezamarzającego portu na północy Norwegii, pozwalającego transportować Niemcom szwedzką rudę żelaza. Był to pierwszy triumf sprzymierzonych w wojnie z III Rzeszą.

Audio/Video

Było ich zaledwie ok. 200, ale wykazali się niesamowitym męstwem! Stanowili jedyny zwarty oddział polski, który pod sztandarem z orłem białym walczył na froncie zachodnim podczas I wś

Wiktor Pniewski (1891–1974) – w służbie Polskich Skrzydeł
Biogram / Biografia

Wiktor Pniewski (1891–1974) – w służbie Polskich Skrzydeł

„I z biegiem wyrównawczej sprawiedliwości te same samoloty, które swemi czarnemi krzyżami miały pokonać i w gruzy obrócić świat, zwiastowały szumem swych motorów ciemiężonemu przez wieki narodowi – wolność i niepodległość Ojczyzny”.

Operacja „Zima” Współpraca polsko-łotewska w wyzwoleniu Łatgalii
Artykuł

Operacja „Zima” Współpraca polsko-łotewska w wyzwoleniu Łatgalii

W latach 1918–1920 na Łotwie splatały się i ścierały interesy nowo powstałej Republiki Łotewskiej, Rosji Sowieckiej i łotewskich bolszewików, Niemców bałtyckich oraz Niemiec, antybolszewickiej Rosji, Estonii, Litwy, Polski i Finlandii, a także mocarstw zachodnich.

Bajończycy
Bohaterowie Niepodległej

Bajończycy

Wśród polskich formacji zbrojnych czasu I wojny światowej niewielki, około dwustuosobowy oddział ochotników, którego żołnierzy nazywano bajończykami, odegrał rolę wyjątko-wą. Powstał w kręgu emigrantów polskich we Francji, bił się z Niemcami od jesieni 1914 do wiosny 1915 r. w Szampanii, najcięższe boje stoczył pod Arras i Souchez.

Grudniowa wiktoria
Artykuł

Grudniowa wiktoria

„Ideał bohaterstwa polskiego przyoblókł się znowu w kształty widome. On daje nam niespożytą moc i wiarę w przyszłość. Dlatego zawsze żywą i świętą będzie pamięć 27. grudnia” – pisał w 1919 r. „Kurier Poznański”.

Dowódca Powstania  Wielkopolskiego
Biogram / Biografia

Dowódca Powstania Wielkopolskiego

Losy gen. Dowbora-Muśnickiego odmienił wybuch powstania w Wielkopolsce. Walki, które rozpoczęły się 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu, wkrótce ogarnęły swoim zasięgiem znaczną cześć Wielkopolski.

„Jęliśmy się oręża w duchu jedności z Królestwem Polskim”. Powstanie Listopadowe na Litwie
Artykuł

„Jęliśmy się oręża w duchu jedności z Królestwem Polskim”. Powstanie Listopadowe na Litwie

Wschodnie tereny Rzeczypospolitej, w wyniku rozbiorów wcielone do Imperium Rosyjskiego, określane jako Ziemie Zabrane, brały udział w kolejnych polskich powstaniach narodowych. Tak było i w czasie Powstania Listopadowego w latach 1830-31, kiedy to szczególne znaczenie miały działania na Litwie.

Kazimierz Raszewski – zapomniany generał
Biogram / Biografia

Kazimierz Raszewski – zapomniany generał

Odradzająca się w listopadzie 1918 r. Polska natychmiast przystąpiła do tworzenia korpusu oficerskiego sił zbrojnych, w ogromnej większości składającego się z byłych oficerów państw zaborczych. W tej liczbie mniejszość stanowili wojskowi służący w armii kajzerowskiej.

Zapomniany bohater. Pułkownik pilot Jerzy Kossowski (1892–1939)
Artykuł

Zapomniany bohater. Pułkownik pilot Jerzy Kossowski (1892–1939)

Polskie lotnictwo wojskowe narodziło się wraz ze wskrzeszoną sto lat temu Polską. To doskonała okazja, by przywołać postać jednego z najwybitniejszych i najdzielniejszych polskich pilotów – płk. Jerzego Kossowskiego.

Audio/Video

Stefan Pogonowski

Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem
Artykuł

Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem

Rudnik nad Sanem – w którego okolicach między 14 października a 2 listopada roku 1914 wojska austro-węgierskie i rosyjskie stoczyły krwawą bitwę o przeprawy na Sanie – jest jedną z wielu polskich miejscowości, których synowie oddali życie w bojach, z których zrodziła się Niepodległa.

Audio/Video

Czym wsławił się gen. Antoni Longin Baranowski? Dlaczego płk Ignacy Bukowski związał się z komunistycznym wywiadem? Kim był w Chinach płk Florian Siwicki?

Teresa Jadwiga Grodzińska – bohaterka wojny z Bolszewią
Biogram / Biografia

Teresa Jadwiga Grodzińska – bohaterka wojny z Bolszewią

Urodziła się 20 grudnia 1899 roku w położonym 14 km od Radomia majątku Jaszowice. Była córką Feliksa i Bronisławy z Arkuszewskich. Pochodziła ze szlacheckiej rodziny ziemiańskiej herbu Kuszaba (Paprzyca).

„Tobruckie szczury” w afrykańskim piekle. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich
Artykuł

„Tobruckie szczury” w afrykańskim piekle. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich

Niemcy i Włosi w 1941 r. miesiącami usiłowali zdobyć Tobruk. Bronili go wraz z aliantami żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich – pozbawieni wody, prażeni słońcem, kryjący się w płytkich dziurach na linii frontu. Nadludzkim wysiłkiem utrzymali miasto i doczekali brytyjskiej odsieczy.

Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno
Artykuł

Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno

W walkach o Wilno w 1920 r. dużą rolę odegrali harcerze, mający już cenne doświadczenie z wojny polsko-bolszewickiej.

Audio/Video

Polskie oddziały w US Army w latach 1945 - 1989 w Niemczech, Francji i USA

Woldenberg II C – fenomen obozu dla polskich jeńców wojennych
Artykuł

Woldenberg II C – fenomen obozu dla polskich jeńców wojennych

Mało jest w wieku XX, tak bardzo wyjątkowym skalą popełnionych zbrodni – epizodów lub wydarzeń, które stawiają człowieka w jakimś niesamowitym kontraście wobec zwyrodnienia i niczym nie usprawiedliwionego okrucieństwa.

„Hubal” – legendarny dowódca na Kielecczyźnie
Artykuł

„Hubal” – legendarny dowódca na Kielecczyźnie

Znakomity kawalerzysta i sportowiec, wytrwały żołnierz, bohater konspiracji powrześniowej lat 1939-1940, der tolle Major, jak go z uznaniem nazywali Niemcy – taki był major Henryk Dobrzański „Hubal” (1897-1940).

Stanisław Kopański. Z Petersburga do Londynu przez Tobruk
Artykuł

Stanisław Kopański. Z Petersburga do Londynu przez Tobruk

„Generale, po co wam te armaty, do których nie macie amunicji?” – pytał Francuz. „Pułkowniku, co to za wojsko bez armat?” – odparł Polak, przy czym pominął fakt, że jego żołnierze podstępem pobrali już amunicję z magazynów.

Generał Zygmunt Zieliński
Biogram / Biografia

Generał Zygmunt Zieliński

Dzisiaj jest postacią niemal całkowicie zapominaną, znaną jedynie historykom. A jednak jego życie to zapis chwały, ale i także trudnych wyborów i krętych dróg do niepodległości.

Los rannych żołnierzy Wojska Polskiego w rękach Wehrmachtu. Żołnierze WP w placówkach szpitalnych jesienią 1939 roku
Artykuł

Los rannych żołnierzy Wojska Polskiego w rękach Wehrmachtu. Żołnierze WP w placówkach szpitalnych jesienią 1939 roku

W kampanii 1939 r. rannych zostało ponad 130 000 żołnierzy Wojska Polskiego. Część z nich jeszcze w trakcie walk trafiła do punktów sanitarnych i szpitali polowych WP. W związku z niemożliwością ewakuacji tego typu obiektów wraz z przesuwaniem się frontu były one przejmowane przez Wehrmacht.

Audio/Video

1 września 1939 – Dziennik. Wrześniowa obrona Warszawy: Wacław Lipiński [audiobook]

Wymordowany pluton
Artykuł

Wymordowany pluton

25 sierpnia 1920 roku pod wsią Leman w powiecie kolneńskim doszło do starcia pomiędzy oddziałem piechoty polskiego Pułku Strzelców Kowieńskich a bolszewicką kawalerią z 3. Korpusu Konnego dowodzonego przez Gaja Gaj Bżyszkiana (Gaj Chana).

Największy z poległych rycerzy. Opowieść o kapitanie Stefanie Pogonowskim, bohaterze spod Radzymina
Artykuł

Największy z poległych rycerzy. Opowieść o kapitanie Stefanie Pogonowskim, bohaterze spod Radzymina

Potęga tkwi w masie i w liczbie – tak rozumowali dowódcy w czasach Wielkiej Wojny. Jeśli więc atak, to poprzedzony nawałą ogniową, gdy działa strzelając godzinami posyłają na pozycje nieprzyjaciela miliony pocisków, po której ruszają w bój dziesiątki tysięcy żołnierzy.

Ochotnicy dzikowscy roku 1920
Artykuł

Ochotnicy dzikowscy roku 1920

Wśród ogromnej rzeszy obrońców Ojczyzny AD 1920 znaleźli się ochotnicy dzikowscy – oddział wystawiony własnym sumptem przez przedstawiciela zasłużonego dla Polski rodu, hr. Zdzisława Tarnowskiego.

„Wojna polsko-bolszewicka. Wojna o niepodległość na własnych warunkach”
Artykuł

„Wojna polsko-bolszewicka. Wojna o niepodległość na własnych warunkach”

Odrodzona Rzeczpospolita była skazana na niechybną wojnę o swoje wschodnie granice z Rosją. Jedyną niewiadomą było, z którą Rosją Rzeczpospolita będzie tę wojnę toczyć.

Major Kazimierz Szosland – kawalerzysta-olimpijczyk
Biogram / Biografia

Major Kazimierz Szosland – kawalerzysta-olimpijczyk

W okresie dwudziestolecia międzywojennego jednym z najlepszych polskich jeźdźców był tragicznie zamordowany w czasie II wojny światowej mjr Kazimierz Szosland – dwukrotny olimpijczyk i srebrny medalista z 1928 roku.

Audio/Video

Marian Rejewski - wielcy polscy wynalazcy

Audio/Video

Jerzy Rudlicki - wielcy polscy wynalazcy

Audio/Video

Jerzy Dąbrowski - wielcy polscy wynalazcy

Audio/Video

Czy w 1939 r. II Rzeczpospolita była przygotowana do wojny? Co wiedziano o planach III Rzeszy i ZSRS? Jak uzbrojone i wyszkolone było polskie wojsko? Czy wobec zagrożenia należało prowadzić inną politykę zagraniczną?

Audio/Video

Walki powietrzne w obrazach

Żołnierze generała Andersa w Hiszpanii
Artykuł

Żołnierze generała Andersa w Hiszpanii

Wysiłek zbrojny narodu polskiego w II wojnie światowej jest na ogół dobrze znany. Napisano na ten temat wiele książek i naukowych artykułów. Znacznie mniej wiadomo natomiast o losach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po zakończeniu wojny, choć temat to pasjonujący i kryjący w sobie wiele zagadek.

Proces „siedemnastu” w Radomsku – 7 maja 1946 r.
Artykuł

Proces „siedemnastu” w Radomsku – 7 maja 1946 r.

W nocy z 19 na 20 kwietnia 1946 r. do Radomska wkroczyły oddziały Konspiracyjnego Wojska Polskiego (KWP). Prawie 170 żołnierzy pod dowództwem por. Jana Rogulki „Grota” zaatakowało więzienie, w którym przetrzymywano kilkudziesięciu akowców, siedzibę powiatowego UB, komendę milicji (MO) i koszary.

Polskie formacje lotnicze w inwazji na Normandię
Artykuł

Polskie formacje lotnicze w inwazji na Normandię

Polscy lotnicy broniący Wielkiej Brytanii przed agresją niemiecką wzięli również udział w alianckiej inwazji na Normandię, odnosząc liczne sukcesy.

We wrogim otoczeniu? Polscy jeńcy wojenni a ludność cywilna w ZSRS (1939–1940)
Artykuł

We wrogim otoczeniu? Polscy jeńcy wojenni a ludność cywilna w ZSRS (1939–1940)

Stosunek władz sowieckich do polskich jeńców wojennych osadzonych w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie jest znany. Najdobitniejszy wyraz znalazł on w zbrodniczej uchwale Politbiura KC WKP(b) z 5 marca 1940 r., przewidującej ich wymordowanie. A jak się do nich odnosiła miejscowa ludność cywilna?

Audio/Video

Polska Marynarka Wojenna podczas II wojny

Audio/Video

Od ruin Warszawy przez piekło Wału Pomorskiego do twierdzy Kołobrzeg: szlak 1. Armii WP

„Element [nadal] niebezpieczny”? Ankietyzacja działaczy politycznych, żołnierzy i oficerów WP oraz funkcjonariuszy służb mundurowych II Rzeczypospolitej w okresie PRL
Artykuł

„Element [nadal] niebezpieczny”? Ankietyzacja działaczy politycznych, żołnierzy i oficerów WP oraz funkcjonariuszy służb mundurowych II Rzeczypospolitej w okresie PRL

Badacze powojennej historii Polski bez problemu potrafią odpowiedzieć na pytanie, kto przez rządzących krajem komunistów był postrzegany jako „przeciwnik polityczny”. Interesujące jest natomiast określenie, jak długo do tej kategorii „władza ludowa” zaliczała ludzi, którzy nie angażowali się w tworzenie „socjalistycznej rzeczywistości”.

Audio/Video

Kotwicz. Ostatni Komendant

Audio/Video

6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r.

Powstanie Armii Krajowej
Artykuł

Powstanie Armii Krajowej

27 września kojarzy się z Armią Krajową: jest to Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, święto żołnierzy AK. W istocie jest tego dnia powołano pierwszą ogólnopolską organizację konspiracyjną, podporządkowaną Rządowi RP – Służbę Zwycięstwu Polski.

Czy Armia Andersa nie chciała się bić na froncie wschodnim?
Artykuł

Czy Armia Andersa nie chciała się bić na froncie wschodnim?

Zarzut, że Armia Andersa nie chciała się bić na froncie wschodnim i „uciekła” do Iranu pojawia się także w złagodzonej formie twierdzenia, że rząd polski, łamiąc układ Sikorski-Majski i polsko-sowiecką umowę wojskową z 14 sierpnia 1941 r., jednostronnie „wycofał” tę armię z ZSRS. Jest to tendencyjna interpretacja faktów.

Audio/Video

Lenino

Wojska kolejowe w polsko-ukraińskich walkach o Lwów 1918-1919
Artykuł

Wojska kolejowe w polsko-ukraińskich walkach o Lwów 1918-1919

W czasach, kiedy po 123-letniej niewoli Polska „wybijała się na niepodległość”, zapomniane dziś wojska kolejowe odgrywały niebagatelną rolę w działaniach wojennych. Nie dziwi więc fakt, że już w listopadzie 1918 r. zaczęło je tworzyć także odradzające się państwo polskie.

Bobrujsk – „stolica nadberezyńskiej Polski” (1919–1920)
Artykuł

Bobrujsk – „stolica nadberezyńskiej Polski” (1919–1920)

18 marca 1921 r. w Rydze podpisano traktat kończący wojnę polsko-bolszewicką. Znaczne obszary wschodniej części przedrozbiorowej Rzeczypospolitej znalazły się poza granicami odrodzonego państwa polskiego. Na niektórych władza polska zaistniała po raz ostatni w latach 1919–1920.

Obozowa korespondencja jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska
Artykuł

Obozowa korespondencja jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska

Dopiero 20 listopada 1939 r. Sowieci pozwolili polskim jeńcom wojennym na prowadzenie korespondencji. W drugiej połowie marca 1940 r. listy przestały przychodzić.

Pułkownik Kazimierz Glabisz – żołnierz, działacz sportowy, patriota
Biogram / Biografia

Pułkownik Kazimierz Glabisz – żołnierz, działacz sportowy, patriota

Przywołując bohaterskie postawy Polaków czasu II wojny światowej, warto przypomnieć postać żołnierza, którego losy we wrześniu 1939 r splotły się z Kielecczyzną. Chodzi o organizatora i dowódcę Grupy „Kielce”, walczącej z Niemcami od 5 do 7 września 1939 r. w bitwie pod Kajetanowem i Barczą.

Jeńcy 1920
Publikacje

Jeńcy 1920

Publikacja poświęcona jest historii polskich jeńców w bolszewickiej niewoli oraz bolszewickich w polskich obozach jenieckich. Kwestia jeńców bolszewickich w polskich obozach miała się stać – zgodnie z założeniem administracji Michaiła Gorbaczowa – „Anty-Katyniem”. Poza opisem historycznym broszura wyjaśnia, dlaczego sprawa jeńców była tak ważna w rosyjskiej propagandzie historycznej.

Bitwa jazłowiecka
Artykuł

Bitwa jazłowiecka

W dziejach polskiego oręża niewiele jest równie błyskotliwych zwycięstw, jak to odniesione pod Jazłowcem, w boju trwającym z przerwami trzy dni i noce – od 11 do 13 lipca 1919 r.

Audio/Video

Wydawnictwo IPN przedstawia... (7) Kpt. inż. Tadeusz Śmiśniewicz - polska myśl techniczna, przemysł zbrojeniowy II RP i czyn zbrojny Polaków podczas II wojny

Audio/Video

Wojna 1920: operacja ukrainna Wojska Polskiego, obrona Zamościa i radiowywiad Polaków

Wódz, który umiał zwyciężać i ponosić klęski
Biogram / Biografia

Wódz, który umiał zwyciężać i ponosić klęski

Był jednym z najzdolniejszych polskich dowódców, znakomitym strategiem i znawcą sztuki wojennej. Skonfliktowany z Piłsudskim i jego środowiskiem, uwięziony, zmarł przedwcześnie w niewyjaśnionych do końca okolicznościach.

Audio/Video

Ostatnia bije godzina... Armia Ochotnicza gen. Józefa Hallera 1920 r.

Audio/Video

Flotylla Pińska. Ludzie warci pamięci - flotylla fotografii (12)

Strażnicy ,,Morza Pińskiego”
Artykuł

Strażnicy ,,Morza Pińskiego”

W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919–1920) na poleskich błotach i bezdrożach utworzono Flotyllę Pińską, która na stałe wpisała się w krajobraz Polesia i przez całe dwudziestolecie międzywojenne była symbolem trwania polskiej państwowości.

Audio/Video

Flotylla Pińska. Wrzesień 1939 - agresja Związku Sowieckiego na Polskę: mord sowietów na marynarzach Flotylli Pińskiej w Mokranach (odc. 11 cyklu)

Audio/Video

Flotylla Pińska. Wrzesień 1939 - flotylla fotografii (10)

Audio/Video

Flotylla Pińska. Święto wojska - flotylla fotografii (9)

Audio/Video

Wojna obronna 1939 r. – Dlaczego armia nie broniła Śląska? Dyskusja po pokazie filmu Macieja Muzyczuka "Śląski wrzesień"

Audio/Video

Czy Polskie Lotnictwo mogło być silniejsze we wrześniu 1939 roku? Czy udział w walkach lotniczych Polaków we Francji był jedynie epizodem? Czym wyróżniali się Polacy w Bitwie o Anglię? Jaki los spotkał lotników po zakończeniu II wojny światowej?

Audio/Video

Flotylla Pińska. Czarnobyl - flotylla fotografii (8)

Audio/Video

Cicha wojna o polskość Kresów - polski kontrwywiad wschodnich województw II RP

Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.
Artykuł

Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.

W czasie ataku na Polskę w 1939 r. niemiecka armia lądowa dopuściła się ogromnej liczby zbrodni wojennych popełnionych na żołnierzach Wojska Polskiego. Walki w Polsce stały się dla Wehrmachtu pewnego rodzaju poligonem doświadczalnym w zakresie użycia przemocy wobec nieprzyjaciela.

Audio/Video

Flotylla Pińska. Rzeczna eskadra - flotylla fotografii (7)

Komitet Transportowy w 1939 roku
Artykuł

Komitet Transportowy w 1939 roku

W lipcu 1939 r. do Polski dotarł transportowiec „Wilia” z francuskimi czołgami Renault R 35, przeznaczonymi przede wszystkim dla 21. batalionu czołgów lekkich. Był to jeden z wielu planowanych transportów broni i wyposażenia zakupionych we Francji i w Wielkiej Brytanii.

Audio/Video

Flotylla Pińska. Kutry uzbrojone - flotylla fotografii (6)

Audio/Video

Flotylla Pińska. Płaskodenne kadłuby - flotylla fotografii (5)

Audio/Video

Wacław Russocki - konsul II RP w Szczecinie, ułan KOP, ofiara Zbrodni Katyńskiej, patron Straży Granicznej

Hekatomba na Polesiu. Losy 4. kompanii Batalionu Fortecznego KOP „Sarny” i poszukiwania szczątków żołnierzy
Artykuł

Hekatomba na Polesiu. Losy 4. kompanii Batalionu Fortecznego KOP „Sarny” i poszukiwania szczątków żołnierzy

Sowieckie uderzenie w 1939 r. przeżył co piąty żołnierz 4. kompanii Batalionu Fortecznego KOP „Sarny”. Dziś spadkobiercy tradycji Korpusu szukają szczątków zabitych w walce, zamordowanych przez Armię Czerwoną i zaginionych.

Audio/Video

Flotylla Pińska. Radio - flotylla fotografii (4)

Antoni Chruściel „Monter”
Biogram / Biografia

Antoni Chruściel „Monter”

Wbrew powszechnemu i utrwalonemu przekonaniu, powstańczą walką w Warszawie kierował dowódca Okręgu AK Warszawa gen. Antoni Chruściel „Monter”, a nie gen. Tadeusz Komorowski „Bór”.

Bolesław Kontrym „Żmudzin” – życie i śmierć dla Polski
Biogram / Biografia

Bolesław Kontrym „Żmudzin” – życie i śmierć dla Polski

Bolesław Kontrym urodził się 27 sierpnia 1898 r. w majątku Zatruce na Wołyniu, w rodzinie o szlacheckich korzeniach i tradycjach walk o niepodległość.

Audio/Video

Flotylla Pińska. Odrodzenie Polski a technika - flotylla fotografii (3)

Dialog o Dowódcy
Artykuł

Dialog o Dowódcy

W roku śmierci Generała Władysława Andersa na łamach paryskiej „Kultury” ukazała się drukiem okolicznościowa, wspomnieniowa rozmowa o Zmarłym, którą odbyli Gustaw Herling-Grudziński i Józef Czapski.

Audio/Video

„Generał Władysław Anders. Żołnierz i polityk – w 50. rocznicę śmierci” – sesja III

Audio/Video

„Generał Władysław Anders. Żołnierz i polityk – w 50. rocznicę śmierci” – sesja II

Audio/Video

„Generał Władysław Anders. Żołnierz i polityk – w 50. rocznicę śmierci” – sesja I

<i>Broni nie złożę. Munduru nie zdejmę. Tak mi dopomóż Bóg.</i> Działalność majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala” na Kielecczyźnie
Artykuł

Broni nie złożę. Munduru nie zdejmę. Tak mi dopomóż Bóg. Działalność majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala” na Kielecczyźnie

W czasie międzywojnia określano go jako „żelaznego majora”, kobiety nazywały go „pięknym Heniem”, Niemcy – „szalonym majorem”... Kim był mjr Henryk Dobrzański „Hubal”?

Ewakuacja Armii Andersa. Jak było naprawdę?
Wywiad

Ewakuacja Armii Andersa. Jak było naprawdę?

Z autorem książki Armia Andersa w ZSRS 1941–1942. Niespełnione „braterstwo broni” z Armią Czerwoną prof. Sławomirem Kalbarczykiem, rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl.

Obrona Wizny
Artykuł

Obrona Wizny

Niemiecki plan ataku na Polskę o kryptonimie „Fall Weiss” (Biały Plan) wszedł w życie 1 września 1939 r. o godz. 4.45. Siły dwóch ogromnych niemieckich związków operacyjnych Grupy Armii „Północ” oraz Grupy Armii „Południe” przekroczyły granicę II RP.

KOP w wojennej pożodze
Artykuł

KOP w wojennej pożodze

We wrześniu 1939 r., gdy wrogowie z Zachodu i ze Wschodu przekroczyli granice naszego państwa, żołnierze KOP pierwsi stanęli do walki. Ich trud i wojenne losy przez wiele lat zacierane były w pamięci naszego społeczeństwa, omijano i dyskredytowano ich rolę.

Druga Wielka Wojna generała Hallera
Artykuł

Druga Wielka Wojna generała Hallera

30 sierpnia 1939 r. gen. Haller wraz z żoną Aleksandrą przyjechał z Torunia do Warszawy. Oddał się do dyspozycji Naczelnego Wodza, ale nie otrzymał przydziału wojskowego. Wieczorem 2 września Hallerowie wyjechali pociągiem do Lublina, skąd samochodem dotarli do Lwowa.

Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.
Artykuł

Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.

Kiedy 3 września 1939 r. do Nowego Bytomia weszli członkowie niemieckiej formacji dywersyjnej Freikorps Ebbinghaus, nikt nie przypuszczał jakie okrucieństwo zademonstrują na polskich więźniach. Jeden ze zbrodniarzy uniknął odpowiedzialności, nawet po wojnie.

Tragiczny dzień w historii Sulejowa
Artykuł

Tragiczny dzień w historii Sulejowa

Barbarzyńskie bombardowanie Sulejowa przez Luftwaffe, w wyniku którego miasto zostało doszczętnie zniszczone, a śmierć poniosło ponad 700 osób, do dziś uważane jest przez jego mieszkańców za jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii grodu nad Pilicą.

Ułańska epopeja ’39. 1. Pułk Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza
Artykuł

Ułańska epopeja ’39. 1. Pułk Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza

Mieli strzec Kresów Wschodnich, ale rozkazy rzuciły ich w 1939 r. na zachodnią granicę. Przeszli całą Polskę, bijąc się zaciekle z Niemcami i Sowietami. Później ginęli z rąk NKWD, walczyli w podziemiu i na frontach II wojny światowej.

Niemi świadkowie wielkiej historii. Strażnice Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza „Sejny”
Artykuł

Niemi świadkowie wielkiej historii. Strażnice Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza „Sejny”

Kiedyś ochraniały granice II Rzeczypospolitej, potem przechodziły w ręce sowieckie i niemieckie, a po II wojnie światowej służyły Wojskom Ochrony Pogranicza. Dziś wiele dawnych strażnic Batalionu KOP „Sejny” popada w ruinę.

Audio/Video

O wojnie obronnej 1939 (odc. 5)

Audio/Video

Flotylla Pińska. Styl i mundur marynarzy - flotylla fotografii (2)

Fundusz Obrony Narodowej w 39. pułku piechoty Strzelców Lwowskich
Artykuł

Fundusz Obrony Narodowej w 39. pułku piechoty Strzelców Lwowskich

Fundusz Obrony Narodowej został utworzony dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 9 kwietnia 1936 r. jako pozabudżetowa forma wspierania inwestycji zbrojeniowych i wzmacniania jego siły obronnej.

Polski kontrwywiad wojskowy na Polesiu w okresie dwudziestolecia międzywojennego
Artykuł

Polski kontrwywiad wojskowy na Polesiu w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Pomimo wygranej wojny z bolszewicką Rosją, duża część Kresów Wschodnich należąca do Polski przed rozbiorami została utracona.

Bitwa warszawska 1920 r.
Artykuł

Bitwa warszawska 1920 r.

Bitwa warszawska była kulminacyjnym momentem wojny polsko-bolszewickiej, jednym z decydujących wydarzeń w dziejach Polski, Europy i świata. Jednakże z wyjątkiem Polski ten fakt nie funkcjonuje w świadomości historycznej mieszkańców krajów europejskich.

Audio/Video

Bitwa Warszawska: relacja uczestnika prac nad jej planem i inne materiały filmowe z Archiwum IPN

Bitwa Warszawska 1920

Bitwa Warszawska 1920

W sierpniu 1920 r. miała miejsce decydująca dla losów wojny wielka bitwa pod Warszawą. Złożyły się na nią zacięte walki obronne prowadzone nad przedpolach polskiej stolicy (m.in. pod Radzyminem i Ossowem) przez siły gen. Józefa Hallera, uporczywe boje w obronie i kontrataku 5 Armii gen. Władysława Sikorskiego na Wkrą (osłaniającej Warszawę od północnego wschodu), aż wreszcie nadzorowana przez Józefa Piłsudskiego kontrofensywa znad Wieprza, która ugodziła w najbardziej wrażliwy punkt w sowieckich liniach.

Audio/Video

Militarne aspekty wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921

Wojna polsko-rosyjska (1919–1921)
Artykuł

Wojna polsko-rosyjska (1919–1921)

Żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza swoją służbą strzegli bezpieczeństwa państwa i spokoju ludności kresowej. Rubieże, na których postawili swoje posterunki już w pierwszych latach istnienia II Rzeczypospolitej były miejscem oporu przeciw komunistycznej rewolucji zmierzającej przez Polskę do owładnięcia Niemiec i krajów Europy Zachodniej.

Zagon na Korosteń – październik 1920

Zagon na Korosteń – październik 1920

Zagon na Korosteń, przeprowadzony w październiku 1920 r. przez Korpusu Jazdy płk. Juliusza Rómmla, był jednym z ostatnich działań ofensywnych Wojska Polskiego w wojnie z bolszewikami. Doszło wówczas do niecodziennego starcia kawalerii z sowieckimi pociągami pancernymi, zakończonego sukcesem podwładnych płk. Rómmla, którzy nadto zniszczyli wykorzystywaną przez bolszewików infrastrukturę wojskową i kolejową. Zagon na Korosteń, zalicza się, obok m.in. "Wypraw Wileńskiej" z kwietnia 1919 r. i zagonu na Koziatyn​ z kwietnia 1920 r., do największych sukcesów polskiej konnicy w całym konflikcie, aczkolwiek pozostaje on jednym z mniej znanych epizodów wojny, który niewątpliwie warto przypomnieć.

Ludzie, wojna i matematyka. Sprawa bolszewickich jeńców 1920 r.
Artykuł

Ludzie, wojna i matematyka. Sprawa bolszewickich jeńców 1920 r.

Ministerstwo Kultury Federacji Rosyjskiej w przededniu 77. rocznicy Zbrodni Katyńskiej oraz 7. rocznicy katastrofy samolotu prezydenta Lecha Kaczyńskiego pod Smoleńskiem podjęło prowokacyjną akcję. W katyńskim miejscu pamięci otwarto wystawę poświęconą sowieckim jeńcom w Polsce w latach 1919–1921.

Audio/Video

Roger Moorhouse: Znaczenie Bitwy Warszawskiej 1920 dla losów świata

Armia Konna na froncie polskim w 1920 r.
Artykuł

Armia Konna na froncie polskim w 1920 r.

Siłą przełamującą na południowym odcinku wojny polsko-bolszewickiej miała być legendarna 1. Armia Konna, wsławiona swoimi działaniami w trakcie wojny domowej w Rosji. Czy zrealizowała pokładane w niej nadzieje?

Audio/Video

Srebrni na szlakach Bitwy Warszawskiej (cz. 1)

Bitwa nad Niemnem 1920

Bitwa nad Niemnem 1920

Odzyskiwanie niepodległości przez Polskę po I wojnie światowej było procesem, w którym istotną rolę odgrywały zarówno zabiegi dyplomatyczne, jak i działania zbrojne. Najpoważniejszym konfliktem militarnym, jaki zmuszone było toczyć młode państwo, była wojna polsko-bolszewicka z lat 1919–1920. Ewentualna przegrana w tej wojnie, w przeciwieństwie do innych polskich działań militarnych z tego okresu, miałaby wpływ nie tylko na przebieg granic II Rzeczypospolitej, ale przede wszystkim zagrażałaby istnieniu niepodległej Polski. W polskiej pamięci historycznej utrwaliła się przede wszystkim kampania 1920 r., a zwłaszcza zwycięska Bitwa Warszawska i kontrofensywa znad Wieprza. Jednak te niewątpliwe sukcesy wojskowe, które odsunęły niebezpieczeństwo zdobycia przez wojska bolszewickie Warszawy i całkowitej klęski państwa polskiego, nie rozstrzygnęły losów wojny. Historycy zgadzają się, że decydująca dla przebiegu tego konfliktu była nieco zapomniana i mniej eksponowana Bitwa nad Niemnem.

Audio/Video

Dlaczego Bitwa Warszawska w 1920 r. zdecydowała o losach świata?

Zamość – Komarów 1920

Zamość – Komarów 1920

Sukcesy odniesione w bitwie warszawskiej i obronie Lwowa nie oznaczały końca wojny polsko-bolszewickiej. Armia Czerwona poniosła ciężkie straty i była w odwrocie, ale nadal stanowiła duże zagrożenie. Wycofującemu się spod Warszawy Frontowi Zachodniemu komfronta Michaiła Tuchaczew- skiego szła z pomocą 1 Armia Konna komandarma Siemiona Budionne- go. Ewentualny sukces jej uderzenia mógł pokrzyżować plany militarne Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego. Na przełomie sierpnia i września 1920 r. doszło do dwóch bitew, które wpłynęły na dalszy przebieg konflik- tu. Mowa o obronie Zamościa i bitwie kawaleryjskiej pod Komarowem.

Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku
Artykuł

Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku

Główną przyczyną wybuchu wojny polsko-bolszewickiej było zagrożenie dla niepodległości Polski ze strony Rosji bolszewickiej oraz próba wcielenia w życie idei permanentnej rewolucji i eksportu rewolucji komunistycznej na teren całej Europy.

Legiony Polskie pod Jastkowem (31 lipca – 3 sierpnia 1915 r.)
Artykuł

Legiony Polskie pod Jastkowem (31 lipca – 3 sierpnia 1915 r.)

W bitwie pod Jastkowem swój prawdziwy chrzest bojowy przeszedł legionowy 4. pułk piechoty. Powstał on kilka miesięcy wcześniej na ziemi piotrkowskiej. Jego dowódcą mianowano doświadczonego oficera o duszy zagończyka, ppłk. Bolesława Roję.

Jan Olszewski: moje doświadczenia z 1 i 2 sierpnia 1944 roku
Artykuł

Jan Olszewski: moje doświadczenia z 1 i 2 sierpnia 1944 roku

Dzisiaj chciałbym coś powiedzieć w związku z fragmentem opublikowanych w 2013 r. wspomnień Karola Modzelewskiego. Mianowicie, jak pamiętam dzień 1 sierpnia [1944 r.]. A pamiętam doskonale, chociaż miałem czternaście lat. Pierwsze takie przeżycie… Pozostało we mnie na zawsze i odbijało się szczególnie w dramatycznych sytuacjach.

Brody–Lwów 1920

Brody–Lwów 1920

W wyniku porażki wyprawy kijowskiej oraz postępów ofensywy Armii Czerwonej na Białorusi działania wojenne przeniosły się w lipcu 1920 r. na terytorium państwa polskiego. W czasie gdy Front Zachodni pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego zmierzał w kierunku Warszawy, Front Południowo-Zachodni pod dowództwem Aleksandra Jegorowa miał za zadanie zdobycie Lwowa.

Pochód Tuchaczewskiego nad Wisłę

Pochód Tuchaczewskiego nad Wisłę

Latem 1920 r. bolszewicy rozpoczęli własną ofensywę na Białorusi i Ukrainie, przełamując nazbyt rozciągnięte i niedostateczne obsadzone polskie linie. Największe zagrożenie stwarzał Front Zachodni Michaiła Tuchaczewskiego, którego armie po sukcesach odniesionych na Białorusi nieubłaganie zbliżały się do polskiej stolicy. Gdy Tuchaczewski widział się już w roli zdobywcy Warszawy, a w Moskwie planowano sowietyzację terytoriów II Rzeczypospolitej i dalszy "eksport" rewolucji, społeczeństwo polskie dokonało bezprecedensowej mobilizacji, pragnąc bronić świeżo wywalczonej niepodległości. Jednym z największych osiągnięć tego trudnego okresu było utworzenie Armii Ochotniczej, której tysiące żołnierzy wkrótce wyruszyły na front, by odwrócić niekorzystny dla strony polskiej bieg wydarzeń.

„Orlik”, który uniknął sideł. Kazimierz Dziekoński (1913–1993)
Biogram / Biografia

„Orlik”, który uniknął sideł. Kazimierz Dziekoński (1913–1993)

Niewielu żołnierzy Armii Krajowej, którzy po wojnie zaangażowali się w działalność Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, uniknęło rozpoznania przez komunistyczną bezpiekę. Jednym z tych nielicznych był Kazimierz Dziekoński.

Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920)

Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920)

Wydarzenia na Ukrainie w drugiej połowie 1919 r. spowodowały, że pojawiły się pierwsze symptomy zbliżenia Rzeczypospolitej Polskiej i Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL). Umożliwiało to przystąpienie do kolejnej próby realizacji idei federalistycznej Józefa Piłsudskiego, czyli budowy państw związanych z Polską przymierzem polityczno-wojskowym i tworzących kordon odgradzający Polskę od Rosji. Idei, której znaczna część ówczesnej polskiej sceny politycznej nie popierała.

Pułkownik Jan Biały (1897-1984)
Biogram / Biografia

Pułkownik Jan Biały (1897-1984)

Płk dypl. lotnictwa służby stałej Jan Biały, ps. „Kadłub”, „Pokrywka”, urodził się 16 VI 1897 r. w Krakowie jako syn Józefa, adwokata, i Jadwigi z domu Szymoniak.

Działania na Froncie Litewsko-Białoruskim (czerwiec 1919–kwiecień 1920)

Działania na Froncie Litewsko-Białoruskim (czerwiec 1919–kwiecień 1920)

Walki na Froncie Litewsko-Białoruskim - prowadzone od czerwca 1919 r. do kwietnia 1920 r. m.in. o Mińsk, Bobrujsk, Dyneburg i Mozyrz - zakończyły się ważnymi polskimi zwycięstwami, które odepchnęły Armię Czerwoną na wschód i pozwoliły nowoutworzonemu państwu polskiemu lepiej przygotować się do przyszłych zmagań z Sowietami.

Audio/Video

Bitwy wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921 – zapraszamy do lektury broszur IPN

Wyprawa wileńska w kwietniu 1919

Wyprawa wileńska w kwietniu 1919

Zagon na Wilno, czy też inaczej „wyprawa wileńska” z kwietnia 1919 r., stanowi jedną z trzech najważniejszych i zakończonych spektakularnym sukcesem akcji jazdy Wojska Polskiego wykonaną podczas wojny polsko-bolszewickiej z lat 1919–1920–1921.

Audio/Video

Polskie miejsca pamięci narodowej na Ukrainie w powiecie sokalskim i rawskim do 1939. Jak wyglądają dziś groby polskich żołnierzy? Jak upamiętnić bohaterów wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej? Dlaczego nie możemy o nich zapomnieć?

Porucznik Jan Makarewicz 1906–1940
Biogram / Biografia

Porucznik Jan Makarewicz 1906–1940

Więzień Starobielska podporucznik Jan Makarewicz opuścił obóz podobnie jak pozostali internowani – wywieziony do budynku NKWD w Charkowie. Tam strzałem w tył głowy został zamordowany i pogrzebany w Piatichatkach. Na wykazie osób opuszczających obóz figuruje pod numerem 2287.

Bitwa o Anglię i polscy piloci RAF
Artykuł

Bitwa o Anglię i polscy piloci RAF

10 lipca 1940 roku, rozpoczęła się pierwsza faza Bitwy o Anglię, nazywana również fazą wstępną.

Najmłodszy kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari
Wspomnienie

Najmłodszy kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari

To, że w Powstaniu Warszawskim walczyli nastoletni żołnierze, wiemy od dawna. To, że za swoje czyny byli honorowani najwyższymi wojennymi odznaczeniami, wie już nie każdy.

Wielki szczęściarz. Józef Bandzo (1923–2016)
Biogram / Biografia

Wielki szczęściarz. Józef Bandzo (1923–2016)

Kapitan Józef Bandzo „Jastrząb” uczestniczył w wielu akcjach bojowych, m.in. zdobywał powiatowe miasto Nowe Troki i brał udział w ataku na Wilno w trakcie operacji „Ostra Brama”. W 1945 r. dołączył do 5. Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, gdy walczyła na ziemi białostockiej.

Stanisław Głowiński – uczestnik Konnych Mistrzostw WP, komendant Obwodu AK Sandomierz
Biogram / Biografia

Stanisław Głowiński – uczestnik Konnych Mistrzostw WP, komendant Obwodu AK Sandomierz

Gniazdem rodziny Głowińskich herbu Godziemba były okolice kresowego Zbaraża. To tam urodził się i wychował Szczepan Głowiński – ojciec przyszłego komendanta.

Z ziemi helweckiej do polskiej…
Artykuł

Z ziemi helweckiej do polskiej…

W nocy z 19 na 20 czerwca 1940 roku granicę francusko-szwajcarską przekroczyła 2. Dywizja Strzelców Pieszych pod dowództwem gen. Bronisława Prugar-Ketlinga, która brała udział w krótkiej kampanii francuskiej w ramach 45. Korpusu gen. Mariusa Daille’a.

Święty Brat Albert. Powstaniec, artysta, zakonnik, opiekun ubogich
Artykuł

Święty Brat Albert. Powstaniec, artysta, zakonnik, opiekun ubogich

Adam Hilary Bernard Chmielowski herbu Jastrzębiec, pierworodny syn Wojciecha i Józefy z Borzysławskich, przyszedł na świat w Igołomi k. Krakowa 20 sierpnia 1845 r.

Audio/Video

Flotylla Pińska. Treningi i zawody marynarzy - flotylla fotografii (1)

Audio/Video

Legioniści nad Berezyną

Lekarz na froncie
Wspomnienie

Lekarz na froncie

„W dniu 15 stycznia 1939 r. zmarł na zawał serca ś.p. płk dr Edward Wertheim, Szef Sanitarny Okręgu Korpusu IV Łódź”. Takim lakonicznym komunikatem poinformowano o śmierci wybitnego oficera Wojska Polskiego.

Audio/Video

Rodzinne historie: Wacław Policzkiewicz - żołnierz Polski poległy za Ojczyznę w wyprawie kijowskiej 1920

Audio/Video

W drodze na grób Tadeusza Kościuszki - wspólnego bohatera Polski i USA

Audio/Video

Rodzinne historie: Historia starego samowaru, skrzyni i munduru

Trzy rejsy niszczyciela ORP „Orkan”
Artykuł

Trzy rejsy niszczyciela ORP „Orkan”

W dwudziestoleciu międzywojennym zdecydowano, że okręty pływające pod banderą Polskiej Marynarki Wojennej będą nosiły nazwy gwałtownych zjawisk atmosferycznych.

Audio/Video

Gen. Władysław Anders, II Korpus i bitwa o Monte Cassino

Samoobrony kresowe w walce o granice przyszłej Rzeczypospolitej
Artykuł

Samoobrony kresowe w walce o granice przyszłej Rzeczypospolitej

Spontanicznie organizowane na przełomie lat 1918 i 1919 jednostki wojskowe w postaci lokalnych samoobron kresowych są jednym z najbardziej chwalebnych a mało znanych przykładów oddolnej działalności społeczeństwa polskiego zamieszkującego północno-wschodnie ziemie Rzeczypospolitej.

Audio/Video

Wanda Węgierska - zgilotynowana przez Niemców bohaterka wywiadu Związku Jaszczurczego i ZWZ-AK

Karpatczycy przed Tobrukiem
Artykuł

Karpatczycy przed Tobrukiem

Sygnatariuszami Umowy wojskowej o utworzeniu dywizji piechoty złożonej z Polaków we Francji, podpisanej sześć dni po dołączeniu Francji do wojny we wrześniu 1939 roku, byli ambasador RP Juliusz Łukasiewicz i premier Francji Eduard Daladier.

Audio/Video

Konspiracyjne Wojsko Polskie

Arnošt Valenta
Artykuł

Arnošt Valenta

Rozpad Czecho-Słowacji w marcu 1939 roku zmusił wielu jego obywateli nie godzących się z zajęciem swojej ojczyzny przez III Rzeszę do podjęcia ryzykownej i często dramatycznej decyzji dotyczącej emigracji.

Audio/Video

Dlaczego komuniści skazali Witolda Pileckiego na karę śmierci w 1948 r.?

Audio/Video

Dlaczego armia gen. W. Andersa została ewakuowana do Iranu w 1942 r.?

Audio/Video

Nie tylko Rothesay. Oficerskie obozy izolacyjne oraz obóz dyscyplinarny dla żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii (1940–1943)

<i>Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…</i>
Artykuł

Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…

„Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili […]. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu” – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.

Audio/Video

Córka o Ojcu - gen. Władysławie Andersie

Audio/Video

Paweł Dąbrowski - ze wspomnień uczestnika walk o Monte Cassino

Johann Giselbert książę zu Salm-Horstmar
Artykuł

Johann Giselbert książę zu Salm-Horstmar

W trakcie wojny niemiecko-polskiej we wrześniu 1939 r. zginęło czterech książąt służących w Wehrmachcie, dwóch z wojsk pancernych i dwóch z piechoty. Wśród nich znajdował się kpt. Johann Giselbert Alexander Leopold Rudolf Friedrich książę zu Salm-Horstmar, który poległ pod Łańcutem 9 IX 1939 r.

Audio/Video

8 maja 1945 r. - zakończenie II wojny światowej

Audio/Video

Wyprawa kijowska 1920 r. Nowa hipoteza na temat znaczenia sojuszu Piłsudski-Petlura

Jak słowo „Bóg” wróciło  na sztandary Wojska Polskiego
Artykuł

Jak słowo „Bóg” wróciło na sztandary Wojska Polskiego

Potrzeba było tragedii II wojny światowej, by dewiza „Bóg, Honor i Ojczyzna” pojawiła się znowu na polskich sztandarach wojskowych.

Polska 1. Dywizja Pancerna 1942–1947
Artykuł

Polska 1. Dywizja Pancerna 1942–1947

Pancerniacy generała Stanisława Maczka zapisali wspaniałą kartę w historii polskiego oręża.

Kosy  na samolotach
Artykuł

Kosy  na samolotach

Eskadra Kościuszkowska jest najstarszą jednostką polskiego lotnictwa wojskowego i jedną z najstarszych na świecie. W swojej historii nosiła różne oficjalne nazwy i numery.

Sojusz polsko-ukraiński w 1920 roku
Artykuł

Sojusz polsko-ukraiński w 1920 roku

22 kwietnia 1920 roku została podpisana w Warszawie umowa między Rzeczpospolitą Polską a Ukraińską Republiką Ludową, która przeszła do historii jako „Sojusz Piłsudski–Petlura”. Połączyła ona dwa państwa, które walczyły o utrzymanie swojej niepodległości w obliczu najazdu wspólnego wroga ze wschodu.

„Wojsko niepodległości” PPS-u
Biogram / Biografia

„Wojsko niepodległości” PPS-u

Niemal od początku istnienia Legionów kłębiły się wokół nich sprzeczne interesy, ambicje i koncepcje. W sporach tych Ignacy Daszyński stał konsekwentnie po stronie Piłsudskiego, któremu zależało na jak największej autonomii Legionów i oszczędzaniu polskiej krwi na przyszłą rozgrywkę o Polskę wolną, ale nie z łaski jednego czy drugiego cesarza, ale z woli narodu polskiego.

Sprawa Śląska Cieszyńskiego w latach II wojny światowej
Artykuł

Sprawa Śląska Cieszyńskiego w latach II wojny światowej

Zagadnienie włączenia Śląska Cieszyńskiego do państwa polskiego było aktualne od początku XX w. W 1918 r. wydawało się, przynajmniej przez moment, że proces ten zostanie załatwiony polubownie, na mocy porozumienia między Polakami a Czechami. Tak się, niestety, nie stało.

Wielka ewakuacja 1939-1940
Artykuł

Wielka ewakuacja 1939-1940

17 września 1939 r. Naczelny Wódz marsz. Edward Rydz-Śmigły wydał „Dyrektywę ogólną”, która w związku z szybkimi postępami wojsk niemieckich i wkroczeniem Armii Czerwonej na teren Polski, nakazywała wycofanie oddziałów Wojska Polskiego „na Rumunię względnie Węgry”.

Zbrodnia Katyńska
Publikacje

Zbrodnia Katyńska

W 1943 r. w lesie w Katyniu koło Smoleńska odkryto masowe groby z ciałami polskich oficerów więzionych w obozie jenieckim w Kozielsku. Zostali oni zamordowani przez NKWD. Pierwotnie mianem zbrodni katyńskiej określano to konkretne wydarzenie.

Wzór żołnierza porucznik Józef Schodowski
Biogram / Biografia

Wzór żołnierza porucznik Józef Schodowski

Józef Stanisław Schodowski urodził się 2 marca 1904 r. w Raciążu, w powiecie sierpeckim województwa warszawskiego (był synem Juliana, właściciela ziemskiego, i Julianny z d. Dembek). do szkoły powszechnej uczęszczał w Raciążu.

Audio/Video

Żołnierze Niezłomni - Stanisław Sojczyński „Warszyc”

Polscy uchodźcy w Câmpulung-Muşcel w Rumunii
Artykuł

Polscy uchodźcy w Câmpulung-Muşcel w Rumunii

Po agresji niemieckiej i sowieckiej na Polskę we wrześniu 1939 r. władze cywilne i wojskowe II RP oraz oddziały Wojska Polskiego w ciągu kilku dni ewakuowały się przez granicę rumuńską. W tym samym czasie w stronę Rumunii kierowała się też uciekająca przed działaniami wojennymi ludność cywilna.

Mariusz Zaruski
Bohaterowie Niepodległej

Mariusz Zaruski

Gdy stanę przed św. Piotrem i ten zapyta, jak mnie zameldować, odpowiem: Łamałem młotem wrzeciądza niewoli, prowadziłem Polaków w góry i na morze, ażeby stali się twardzi jak granit, a dusze mieli czyste i głębokie jak morze. Mariusz Zaruski, Wśród wichrów i fal (1935)

Władysław Belina-Prażmowski

Władysław Belina-Prażmowski

Stał się bohaterem pieśni, które znało każde dziecko. Jego postać była obecna na kartach poezji i prozy. Był symbolem wyrosłym z tęsknoty Polaków za polskim żołnierzem. Zawadiacki kawalerzysta nadawał się do tej roli lepiej niż ktokolwiek inny.

Audio/Video

Wywiad i kontrwywiad Narodowych Sił Zbrojnych

<i>Sny wstaną...</i> Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi śmierci
Publikacje

Sny wstaną... Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi śmierci

Czuję się jak człowiek po dobrze wykonanych obowiązkach. [ppłk Łukasz Ciepliński – w oczekiwaniu na śmierć, w 38 roku życia]

Drogi do Niepodległości... także Ukrainy
Dodatki do prasy

Drogi do Niepodległości... także Ukrainy

Piłsudski przejrzał plany Lenina, który chciał przebić się zbrojnie z ideą bolszewicką do Niemiec, największego skupiska klasy robotniczej w ówczesnej Europie, i podjął z bolszewicką Rosją grę. Jej stawką było pobicie Rosji, odrzucenie jej na wschód i wypełnienie po niej pustki na obszarze między Bałtykiem i Morzem Czarnym, prof. Grzegorz Nowik.

Polsko-czechosłowacki konflikt w 1919 r.
Artykuł

Polsko-czechosłowacki konflikt w 1919 r.

Walka o granice odrodzonej Rzeczypospolitej to nie tylko zbrojne zmagania z Niemcami, bolszewikami i Ukraińcami. Z bronią w ręku Polacy musieli stanąć do boju przeciw Czechom, odpierając agresję przeprowadzoną w styczniu 1919 r.

Wyklęte przesłanie
Artykuł

Wyklęte przesłanie

14 października 1950 r. ludzie ubrani w togi sędziowskie, w imieniu sowieckiej władzy nad Polską, skazali Łukasza Cieplińskiego na pięciokrotną karę śmierci. Czekając na nią, pisał do bliskich, ukochanej żony i wymodlonego syna, grypsy. Te zapisy są być może jeszcze bardziej aktualne dzisiaj.

Ostatni Rycerze Rzeczypospolitej
Wywiad

Ostatni Rycerze Rzeczypospolitej

O fenomenie Żołnierzy Wyklętych i ich obecności we współczesnym życiu społecznym, z prof. Krzysztofem Szwagrzykiem, zastępcą prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl

„Moskit” kontra Żubryd
Artykuł

„Moskit” kontra Żubryd

Antoni Żubryd „Zuch” – syn Michała i Anny z domu Wołoszyn – urodził się 4 września 1918 r. w Sanoku. Przed wybuchem wojny był podoficerem zawodowym w 40. pułku piechoty. We wrześniu 1939 r. walczył m.in. w obronie Warszawy. Dostał się do niemieckiej niewoli, z której uciekł lub został zwolniony.

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej
Artykuł

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej

Co łączy premierów Jędrzeja Moraczewskiego, Władysława Sikorskiego i Kazimierza Bartla oraz ministra spraw wojskowych Kazimierza Sosnkowskiego? Wszyscy ci wybitni politycy II RP byli wychowankami Politechniki Lwowskiej.

Audio/Video

Tajemnice gen. Włodzimierza Zagórskiego

Okręg AK Tarnopol
Artykuł

Okręg AK Tarnopol

Historia konspiracji niepodległościowej na obszarze województwa tarnopolskiego, podobnie jak na całych Kresach Wschodnich RP, stanowi tematykę słabo znaną i nie do końca zbadaną. Wynika to w znacznej mierze z braku dostępu do części źródeł, jak też z celowej polityki historycznej PRL.

Czarkowy 1914 – zaczątek legendy Legionów Piłsudskiego
Artykuł

Czarkowy 1914 – zaczątek legendy Legionów Piłsudskiego

Czarkowy to miejsce stoczenia jednej z pierwszych krwawych potyczek legionistów Piłsudskiego. Stała się ona podstawą mitu Legionów Polskich i ich walki o niepodległość, nie tylko podczas I wojny światowej, ale może przede wszystkim po jej zakończeniu.

Przeciw bolszewii. Polskie "Białe Legiony" w Rosji 1918–1920
Wywiad

Przeciw bolszewii. Polskie "Białe Legiony" w Rosji 1918–1920

Z autorem książki „Białe Legiony przeciwko bolszewikom. Polskie formacje w Rosji 1918–1920” dr. Wojciechem Jerzym Muszyńskim rozmawia redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl dr Rafał Leśkiewicz.

Marynarze Niepodległej
Artykuł

Marynarze Niepodległej

Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 r. wiąże się nie tylko z czynem legionowym i działaniami Armii Polskiej we Francji, lecz także ze służbą polskich marynarzy

„Należy stworzyć niepodległe państwo polskie (…) z wolnym dostępem do morza". Powrót Pomorza i Kujaw do Polski 1918-1920
Publikacje

„Należy stworzyć niepodległe państwo polskie (…) z wolnym dostępem do morza". Powrót Pomorza i Kujaw do Polski 1918-1920

Album to jedna z inicjatyw podjętych przez pracowników pionu edukacyjnego Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy i Gdańsku, mających upamiętnić setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości oraz powrotu Pomorza i Kujaw do Macierzy. Odzyskanie niepodległości na Pomorzu i Kujawach stanowiło proces złożony i wieloetapowy. Wynikało to niewątpliwie z faktu, iż do 1914 r. wchodziły one w skład dwóch państw zaborczych...

Ze Lwowa na krakowski pomnik
Biogram / Biografia

Ze Lwowa na krakowski pomnik

„Na polu walki liczy się ogień i ruch. Żołnierz nie powinien iść do boju zmęczony marszem. Trzeba go dowieźć jak najbliżej przeciwnika” – „Od podwody do czołga” Stanisław Maczek, dowódca polskich wielkich jednostek zmechanizowanych i pancernych.

„Rzeczpospolita Bobrujska” – mała Polska
Artykuł

„Rzeczpospolita Bobrujska” – mała Polska

Opanowany przez polskie oddziały w lutym 1918 r. Bobrujsk stał się prawdziwą stolicą polskiego państewka na dalekich kresach I Rzeczypospolitej. Była to pierwsza enklawa wyzwolonej i zupełnie niezależnej od któregokolwiek z zaborców Polski.

Abraham z Góry Straceńców
Biogram / Biografia

Abraham z Góry Straceńców

Roman Abraham konspirował długo przed 1918 r. Następnie walczył z Ukraińcami o rodzinny Lwów, a w 1939 r. oglądał z bliska klęskę polskiej armii w wojnie obronnej.

Błękitny Generał w wojnach o granice
Artykuł

Błękitny Generał w wojnach o granice

Rozpoczął i prowadził wielką akcję ochotniczą. Nie tylko, że potrafił on zorganizować doskonały aparat, składający się z ludzi oddanych i ofiarnych, z poświęceniem pracujących, ale sam świecił najlepszym przykładem - wspominał o gen. Hallerze Wincenty Witos. Tak pozytywnej opinii o nim nie miał już jednak Józef Piłsudski.

Audio/Video

Moja służba Niepodległej. Wspomnienia pułkownika dyplomowanego Józefa Szostaka „Filipa”

Audio/Video

Białe Legiony

Karabiny powtarzalne Wojska Polskiego w latach 1918-1921
Artykuł

Karabiny powtarzalne Wojska Polskiego w latach 1918-1921

W listopadzie 1918 r. po 123 latach zaborów Polska odzyskała niepodległość pojawiając się ponownie na mapie Europy w wyniku rozpadu państw zaborczych, które przegrały I wojnę światową.

Epopeja szwadronu rotmistrza Plisowskiego
Artykuł

Epopeja szwadronu rotmistrza Plisowskiego

Wśród siarczystych mrozów i niebezpieczeństw kraju ogarniętego chaosem przez prawie tysiąc kilometrów gnali do enklawy, w której Polacy byli wolni od władzy któregokolwiek zaborcy.

Początki relacji Polski i Czechosłowacji w 1918 r.
Artykuł

Początki relacji Polski i Czechosłowacji w 1918 r.

Najistotniejszą przyczyną konfliktu między Polską i Czechosłowacją w pierwszych latach po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości był spór graniczny o Śląsk Cieszyński, Spisz i Orawę. Kwestia ta negatywnie wpłynęła na relacje między obu krajami także w późniejszych latach.

„Burzą” ku wolności
Artykuł

„Burzą” ku wolności

Gdy w styczniu 1944 r. Armia Czerwona przekroczyła granicę polską, Wojsko Polskie w konspiracji – Armia Krajowa – rozpoczęło realizację planu „Burza”. Była to koncepcja powstania strefowego, w której polskie jednostki miały atakować wycofujące się wojskami III Rzeszy, przed nacierającymi Sowietami.

„Olech”: przeciwko sowieckiemu terrorowi
Artykuł

„Olech”: przeciwko sowieckiemu terrorowi

Anatol Radziwonik „Olech” wraz z grupą swoich podkomendnych nie zdecydował się po wojnie ewakuować z zajętej przez ZSRS Nowogródczyzny, licząc na powrót ziem wschodnich do Polski. Pozostałe na wschodzie oddziały polskie stały się samoobroną miejscowej ludności przed terrorem NKWD.

Wileński i Nowogródzki Okręg AK w walce z władzą sowiecką 1944-1945
Artykuł

Wileński i Nowogródzki Okręg AK w walce z władzą sowiecką 1944-1945

7 lipca 1944 r. oddziały Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego rozpoczęły operację „Ostra Brama” – akcję mającą na celu opanowanie Wilna. Po 6 dniach ciężkich zmagań, po włączeniu się do walki Armii Czerwonej, Wilno zostało zajęte.

Łowczówek – krwawa Wigilia Pierwszej Brygady
Artykuł

Łowczówek – krwawa Wigilia Pierwszej Brygady

W czasie bitwy pod Łowczówkiem, ostatniej w wielkiej epopei legionowej roku 1914 r., w której Polacy powstrzymali rosyjskie kontruderzenie, doszło według niektórych relacji do dramatycznej sytuacji. W Wigilię, w okopach po drugiej linii frontu usłyszeli tę samą kolędę: „Bóg się rodzi”. Też śpiewaną po polsku, ale przez żołnierzy walczących za cara. Wkrótce musieli wymierzyć w siebie bagnety.

W drodze do Ojczyzny. Polskie oddziały wojskowe w Chinach 1918-1920
Artykuł

W drodze do Ojczyzny. Polskie oddziały wojskowe w Chinach 1918-1920

Pod koniec I wojny światowej otworzyły się przed Polakami nowe możliwości realizacji marzenia o odbudowie własnego państwa. Z nadarzającej się szansy skorzystali Polacy rozsiani na całym świecie. Polskie oddziały wojskowe pojawiły się nawet w dalekich Chinach.

Wojna polsko-ukraińska 1918-1919
Artykuł

Wojna polsko-ukraińska 1918-1919

Znane z obrony Lwowa, zmagania polsko-ukraińskie o niepodległość, w rzeczywistości rozgrywały się na terenach od Przemyśla, przez Lwów i Stanisławów aż po Zbrucz. Echo ich dotarło do Kijowa. Wojna miała tak brutalny charakter, że ukraińskie zbrodnie zbadała polska komisja sejmowa.

Audio/Video

Cichociemni – historia i tradycja

Audio/Video

Promocja książki Generał Roman Szymański. Żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej, zdobywca Monte Cassino”

Audio/Video

Zapomniany pułkownik - Wacław Lipiński

Bohater samotnej walki. Sylwetka plutonowego Stefana Karaszewskiego
Biogram / Biografia

Bohater samotnej walki. Sylwetka plutonowego Stefana Karaszewskiego

5 września 2018 roku w Kosowie, w gminie Moszczenica, powiecie piotrkowskim odbyła się uroczystość związana z zakończeniem remontu pomnika, poświęconego plutonowemu Stefanowi Karaszewskiemu – żołnierzowi 85. Pułku Strzelców Wileńskich, uczestnikowi wojny obronnej 1939 roku.

Audio/Video

Ignacy Matuszewski. Pisma wybrane

Ksiądz Józef Wrycza
Bohaterowie Niepodległej

Ksiądz Józef Wrycza

Niewątpliwie to człowiek, dla którego Polska stanowiła najwyższą wartość. Wytrwale walczył o wolną ojczyznę, nie dał się złamać niewoli pruskiej, nie zląkł się grożącej mu ze strony okupanta niemieckiego kary wieloletniego więzienia, pięć lat poświęcił służbie wojskowej, ponadto nigdy nie zaakceptował systemu komunistycznego w PRL.

Konstanty Plisowski
Bohaterowie Niepodległej

Konstanty Plisowski

Niewielu oficerów Wojska Polskiego już w wieku 28 lat otaczał nimb czynów wojennych; nieliczni też byli wyżsi rangą żołnierze, którzy swoją postawą podczas wojen o Niepodległą i granice oraz w czasie kampanii polskiej 1939 r. zasłużyli na pochwałę. Oficer, którego życie i czyny stanowią osnowę tego tekstu, Konstanty Plisowski, zalicza się do tych nielicznych.

Gustaw Orlicz-Dreszer
Bohaterowie Niepodległej

Gustaw Orlicz-Dreszer

Generał był jednym z prominentnych działaczy obozu piłsudczykowskiego po Maju 1926 r., w pełni świadomych tego stanu rzeczy, w tym skali zagrożeń dla odrodzonego w 1918 r. państwa, które narastały w latach trzydziestych. Potrafił aktywnie szukać środków zaradczych, zarówno w dziedzinie wojskowości, jak i w polityce.

Marian Chodacki 1898–1975
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin

Marian Chodacki 1898–1975

Marian Stanisław Chodacki – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, dyplomata, Komisarz Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku (1936-1939), dyrektor wykonawczy Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce (1949–1951).

Maciej Kalenkiewicz 1906–1944
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin

Maciej Kalenkiewicz 1906–1944

Maciej Kalenkiewicz – inżynier, podpułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego (hubalczyk), cichociemny, oficer Armii Krajowej, dowódca partyzancki w Okręgu Nowogródek AK.

Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin

Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939

W początkowym okresie, gdy tworzone były struktury organizacyjne KOP, ówczesny minister spraw wojskowych gen. Władysław Sikorski oceniał, że zadaniem formacji w czasie pokoju miała być ochrona linii granicy i bezpieczeństwa na pograniczu, a w razie działań wojennych współdziałanie z armią w osłonie mobilizacji i koncentracji wielkich jednostek.

Julian Gruner 1898–1940
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin

Julian Gruner 1898–1940

W grudniu 1938 r. w „Przeglądzie Sportowym”, w rubryce „Nie powinniśmy o nich zapomnieć…”, ukazał się artykuł poświęcony Julianowi Grunerowi. Od czasu publikacji tego tekstu minęło niemal osiemdziesiąt lat, lecz myśl zapisana w tytule rubryki dzisiaj jest szczególnie aktualna. Któż bowiem pamięta Juliana Grunera? A przecież był on bohaterem wojny polsko­bolszewickiej, wszechstronnym sportowcem, lekkoatletą, reprezentantem kraju, zasłużonym lekarzem, żołnierzem kampanii wrześniowej, ofiarą zbrodni radzieckiej.

Audio/Video

Pułkownik Ignacy Matuszewski powraca

August Emil Fieldorf – Bohater 1939-1945
Biogram / Biografia

August Emil Fieldorf – Bohater 1939-1945

Szef Kedywu był jednym z najważniejszych oficerów AK. Wykazał się wówczas niezwykłym zmysłem organizacyjnym i wyrobił sobie ogromny szacunek u podwładnych.

Józef Szostak „Filip”
Bohaterowie Niepodległej

Józef Szostak „Filip”

W broszurze przedstawiono w formie popularnonaukowej biografię Józefa Szostaka (1897–1984), osoby, która całe swoje życie poświęciła służbie Polsce. Józef Szostak od 1915 r. walczył w Legionach Polskich, następnie brał udział w walkach o wschodnie granice Rzeczypospolitej.

Niepodległa i niepokonani
Artykuł

Niepodległa i niepokonani

Jaki był ten czas, gdy nasi przodkowie wybijali się przed stu laty na niepodległość? Pozostały wspomnienia, stare gazety, fotografie – to one pozwalają zobaczyć dziś obraz owych pamiętnych dni.

Audio/Video

O wojnie obronnej 1939 (odc. 4)

Audio/Video

O wojnie obronnej 1939 (odc. 3)

Audio/Video

Spory o Brygadę Świętokrzyską NSZ – wczoraj i dziś

Audio/Video

O wojnie obronnej 1939 (odc. 2)

Audio/Video

Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. I)

Audio/Video

Wrzesień 1939: ...dyskusje na temat sojuszu polsko-niemieckiego są bezcelowe, „na sensację"...

Audio/Video

O wojnie obronnej 1939 (odc. 1)

Powstania Śląskie
Artykuł

Powstania Śląskie

Powstania Śląskie z lat 1919-1921 zajmują w dziejach polskich insurekcji miejsce osobne. Bo i osobne jest usytuowanie Górnego Śląska w polskiej historii.

Leopold Lis-Kula
Bohaterowie Niepodległej

Leopold Lis-Kula

„Ponad zwykłą miarę uzdolniony i wartościowy oficer, znakomity, niezwykłą obdarzony intuicją bojową dowódca, świetny instruktor, doskonale opanowujący ducha i formę wojskową. Bogaty, rycerski charakter, bezgranicznym zaufaniem i przywiązaniem cieszący się u wszystkich podkomendnych. Świetlana postać, promieniująca siłą charakteru, zacnością duszy i bogactwem talentów” – odnotowano w teczce personalnej najmłodszego w armii II Rzeczypospolitej pułkownika.

Audio/Video

„Walka o granice 1918 - 1919” (cz. 1) - debata belwederska

Audio/Video

Niezwyciężeni. Czas próby

Audio/Video

Niezwyciężeni

Dowboria – kresowa epopeja I Korpusu Polskiego
Artykuł

Dowboria – kresowa epopeja I Korpusu Polskiego

Podkomendni gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego byli pierwszymi polskimi żołnierzami, którzy stanęli do walki z bolszewizmem i zwyciężyli. Na odległych Kresach wyzwolili pierwszy skrawek Polski.

Wódz-oracz
Biogram / Biografia

Wódz-oracz

Ostanie 17 lat życia gen. Dowbor-Muśnicki poświęcił pracy w swoim majątku, działalności społecznej, kombatanckiej, a przede wszystkim swoim dzieciom.

I Korpus Polski
Artykuł

I Korpus Polski

W lipcu 1917 r., gdy wiadomo było, że w Rosji będzie tworzona polska armia, gen. lejtnant Józef Dowbor-Muśnicki zgłosił się do dyspozycji powstałego wówczas Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (tzw. Naczpolu).

Błękitna Armia generała Hallera
Artykuł

Błękitna Armia generała Hallera

Na czele Błękitnej Armii gen. Haller w maju i czerwcu 1919 r. ostatecznie rozbił siły ukraińskie okupujące znaczne obszary Małopolski Wschodniej. Przyłączył Pomorze Gdańskie do Polski i symbolicznie zaślubił ją z Bałtykiem, a niedługo później dowodził Armia Ochotniczą broniącą Warszawy w 1920 r. przed nawałą bolszewicką.

Rodzina, młodość i działalność niepodległościowa Błękitnego Generała
Artykuł

Rodzina, młodość i działalność niepodległościowa Błękitnego Generała

Józef Haller urodził się 13 sierpnia 1873 r. w majątku Jurczyce, leżącym w połowie drogi między Krakowem a Lanckoroną. Jego rodzina wywodziła się korzeniami z Frankonii, skąd w końcu XV w. przybył na ziemie polskie przodek Józefa, słynny wówczas księgarz i drukarz – Jan Haller.

Walki o Lwów i w Galicji Wschodniej
Artykuł

Walki o Lwów i w Galicji Wschodniej

Konflikt polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią rozpoczął się w mglisty poranek 1 listopada 1918 r., gdy polskich mieszkańców Lwowa zaskoczył widok błękitno-żółtej flagi zatkniętej na wieży ratusza oraz ukraińskich patroli wojskowych przemierzających ulice miasta.

Konflikt polsko-litewski
Artykuł

Konflikt polsko-litewski

Przejęcie przez Polaków władzy w Warszawie w listopadzie 1918 r. i budowa niepodległego państwa zbiegły się w czasie z utworzeniem w Wilnie pierwszego rządu litewskiego. W grudniu oba powstające państwa podjęły konsultacje, ale rozmowy były niezwykle trudne ze względu na rozbieżności poglądów na temat obszaru i wzajemnych granic.

Orły weteranów Powstania Styczniowego
Artykuł

Orły weteranów Powstania Styczniowego

Starsi, siwi ludzie, pochyleni wiekiem, w granatowych rogatywkach z oficerskimi gwiazdkami. Pozdrawiani na ulicach przez dzieci, salutowani przez wojskowych wszystkich stopni, zapraszani do szkół i na uroczystości państwowe. Żywe pomniki. Na ich czapkach i naramiennikach cyfry: „1863”.

„Łupaszko” wychodzi w pole
Biogram / Biografia

„Łupaszko” wychodzi w pole

Wśród licznych dowódców powojennej partyzantki antykomunistycznej jego postać wybija się jak symbol walki o Polskę „wolną i czystą jak łza”. Byli tacy, co mieli więcej podkomendnych, i tacy, co dłużej walczyli niż on, ale to przed nim „wiał czerwony cham” i to na jego imienia dźwięk drżeli ubecy.

„Do ostatniej kobiety! Do ostatniego mężczyzny!”
Biogram / Biografia

„Do ostatniej kobiety! Do ostatniego mężczyzny!”

Znakomity oficer z czasów wojny z bolszewikami i Naczelny Wódz, który w 1939 roku opuścił pole bitwy. Na ocenie dokonań Edwarda Śmigłego-Rydza mocniej zaważyło to drugie.

Józef Skrzydlewski – powstaniec wielkopolski, oficer Wojska Polskiego, ofiara represji stalinowskich
Biogram / Biografia

Józef Skrzydlewski – powstaniec wielkopolski, oficer Wojska Polskiego, ofiara represji stalinowskich

Podpułkownik dyplomowany Józef Skrzydlewski był najwyższym rangą i funkcją oficerem przedwojennego wywiadu polskiego, którego po wojnie zamęczyli komuniści. Zmarł w mokotowskim więzieniu. Wszystko potoczyłoby się inaczej, gdyby po wojnie nie wrócił do Polski.

Cicha Noc, Heilige Nacht
Artykuł

Cicha Noc, Heilige Nacht

Po upadku Powstania Warszawskiego do niewoli trafiło blisko trzy tysiące kobiet. Niemiec. Grupie dziewięćdziesięciu z nich przypadło świętować Wigilię w transporcie pomiędzy obozami. Kolędy i pastorałki śpiewały… razem z konwojującymi je żołnierzami.

Audio/Video

90s historii: 20 lutego 1894r. urodził się Mieczysław Boruta-Spiechowicz

Audio/Video

31 marca 1892 roku urodził się Stanisław Maczek, generał Wojska Polskiego, dowódca m.in. 1. Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. 26 września 1946 roku komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił go obywatelstwa polskiego

Audio/Video

Oddział Wydzielony WP mjr. H. Dobrzańskiego "Hubala" rozbija pod Huciskiem batalion niemiecki

Audio/Video

Komuniści mordują Łukasza Cieplińskiego i Jego 6 podkomendnych z IV ZG Zrzeszenia „WiN”

Audio/Video

Zginął jak żył, walcząc za Polskę. Do końca w mundurze oficera Wojska Polskiego

Audio/Video

„...wiem, że staniecie, gdy będziecie potrzebni. Jeszcze Polska nie zginęła!”, Kleeberg, generał

Audio/Video

90s. historii: 22 maja 1964 r. zmarł gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz

Audio/Video

90s. historii: 20 maja 1881 r. urodził się Władysław Sikorski

Audio/Video

Biało-czerwona wieńczy triumf żołnierza polskiego w bitwie o Monte Cassino - klucz drogi aliantów na Rzym

Audio/Video

90s. historii: 15 maja 1885 roku urodził się generał WP Marian Kukiel

Audio/Video

90s. historii: 8 maja 1892 roku urodził się gen. bryg. Stanisław Sosabowski

Audio/Video

90s. historii: 4 maja 1988 r. zmarł Jan Mazurkiewicz ps. Radosław

Audio/Video

Państwo niemieckie aresztuje, by potem zupełnie bezkarnie (do dziś) go zamordować, głównego dowódcę Wojska Polskiego na okupowanych ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej

Audio/Video

90s. historii: 22 czerwca 1897 roku urodził się Henryk Dobrzański

Audio/Video

90s. historii: 18 lipca 1944 r. zdobyto Ankonę

Audio/Video

90s. historii: 17 lipca 1943 r. Tadeusz Komorowski został komendantem głównym AK

Przewrót majowy – co się wydarzyło w Warszawie w dniach 12–15 maja 1926 r.
Artykuł

Przewrót majowy – co się wydarzyło w Warszawie w dniach 12–15 maja 1926 r.

Od lata 1923 r. Marszałek Józef Piłsudski przebywał na politycznym odosobnieniu w Sulejówku. W maju 1926 r., w wyniku zbrojnego przewrotu, przejął władzę w II Rzeczypospolitej. Jego powrót – spodziewany i przez wielu oczekiwany – przyspieszył dramatyczny splot pewnych okoliczności.

Gustaw Orlicz-Dreszer (1889–1936)
Biogram / Biografia

Gustaw Orlicz-Dreszer (1889–1936)

Gdy 16 lipca 1936 r. gen. Gustaw Orlicz-Dreszer wystartował o godzinie 13.50 z lotniska w Grudziądzu obierając kurs na Gdynię, nie wiedział, iż będzie to jego ostatni lot.

Wycieczka Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce do Ojczyzny w 1927 r.
Katalogi wystaw

Wycieczka Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce do Ojczyzny w 1927 r.

Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP) jest najstarszą polską organizacją kombatancką działającą na świecie, istniejącą nieprzerwanie od 1921 roku. Jej geneza wiąże się z ochotniczą służbą przedstawicieli amerykańskiej Polonii w Armii Polskiej we Francji w czasie I wojny światowej. „Błękitna Armia" - nazywana tak od koloru mundurów - powstała w 1917 roku za sprawą gen. Józefa Hallera, a w jej szeregi weszło ok. 20 tys. ochotników z USA i Kanady.

Audio/Video

IPNtv Konferencje: Militarne aspekty odzyskania niepodległości - blok I

Audio/Video

Jurg Stadelmann - Między nostalgią a selektywnie-wygodnym postrzeganiem. Postępowanie z pamięcią o polskich żołnierzach internowanych w Szwajcarii 1940–1945

O „trzynastce Dąbrowskiego”
Artykuł

O „trzynastce Dąbrowskiego”

W 2018 roku obchodzimy jubileusz stulecia odzyskania niepodległości. Warto pamiętać, że w tym roku przypada także 100 rocznica powstania 13 Pułku Ułanów Wileńskich – jednej z najdłużej walczących formacji jazdy Wojska Polskiego w wojnie lat 1918-1920.

Audio/Video

O działalności wywiadowczej i kontrwywiadowczej Armii Krajowej

Audio/Video

IPNtv - Promocja albumu „Życie i śmierć dla Polski. Epopeja UBK" - Warszawa, 12 marca 2018

Audio/Video

Brygada „Łupaszki” wciąż w polu... 5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945–1947 (z cyklu Dopalanie Kresów)

Audio/Video

O działalności Biura Szyfrów i złamaniu Enigmy

Audio/Video

„Przede wszystkim Legiony…” (cz. II) – debata belwederska

Audio/Video

Gen. Janusz Brochwicz-Lewiński „Gryf” – wspomnienie

Audio/Video

Szlakiem Pierwszej Pancernej (dokument Marcina Bradke)

Pierwsza szkoła oficerska w Stróży lipiec - sierpień 1913. Szkoła niepodległej Polski
Publikacje

Pierwsza szkoła oficerska w Stróży lipiec - sierpień 1913. Szkoła niepodległej Polski

Lipiec 1913, rok do wybuchu wielkiej wojny. Stróża, mała wioska zagubiona w Beskidzie Wyspowym, niedaleko od Dobrej. Tu niewielki dwór. We dworze i pobliskiej stodole kilkudziesięciu mężczyzn.

Audio/Video

"Nie tylko Legiony… Czyn zbrojny 1914 - 1918" - debata belwederska

Wyklęci Niezłomni 1944-1963
Publikacje

Wyklęci Niezłomni 1944-1963

Po latach trwania systemu politycznego zniewolenia Polski i zmowy milczenia o niezłomnych bohaterach nienazwanego jeszcze powstania nadszedł czas Żołnierzy Niezłomnych.

Audio/Video

„Zo" - Elżbieta Zawacka

Polskie Oddziały Wartownicze przy armii amerykańskiej w latach 1945 – 1989
Publikacje

Polskie Oddziały Wartownicze przy armii amerykańskiej w latach 1945 – 1989

Podjęte przez zespół autorski zadanie należy uznać za bardzo ważne, cenne, a zarazem niezwykle trudne. Znikoma jest wszak zarówno zachowana spuścizna źródłowa, jak i literatura przedmiotu […].

Jeden z „wyklętych”. Feliks Selmanowicz „Zagończyk” 1904 – 1946
Publikacje

Jeden z „wyklętych”. Feliks Selmanowicz „Zagończyk” 1904 – 1946

Publikacja przestawia Feliksa Selmanowicza (ps. „Zagończyk”), zasłużonego żołnierza czasu wojny i okresu powojennego, dowódcę patrolu dywersyjnego 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej.

Powstańcy warszawscy
Patroni naszych ulic

Powstańcy warszawscy

W domu i szkole uczono nas patriotyzmu. I tutaj był moment wykazania, że nie tylko słowa ten patriotyzm gloryfikują, tylko nasza postawa była świadcząca o tym, że możemy coś krajowi zaoferować, miastu. Zaoferowaliśmy to, co było najcenniejsze – młode życie. Niestety, zginęło tyle młodych, wspaniałych ludzi. Ale takie były czasy. Wtedy się nie myślało o tym, wtedy myślało się o tym, żeby walczyć z wrogiem. Nie rozpatrywało się wtedy jakoś tych spraw w żadnych kategoriach filozoficznych. Wtedy to był spontaniczny zryw walki przeciwko okupantowi.

Audio/Video

Brygada Świętokrzyska (odc. 46)

„Politycznie obcy!”. Żołnierze Wojska Polskiego w zainteresowaniu komunistycznego aparatu represji i propagandy w latach 1944–1956
Publikacje

„Politycznie obcy!”. Żołnierze Wojska Polskiego w zainteresowaniu komunistycznego aparatu represji i propagandy w latach 1944–1956

Niniejsza książka została poświęcona losom żołnierzy Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a także tych oficerów i szeregowych ludowego Wojska Polskiego, którzy postrzegali świat inaczej niż nowi włodarze kraju. Po 1944 r. stali się oni obiektem niewybrednej propagandy oraz zakrojonych na dużą skalę działań operacyjnych i śledczych sowieckiego oraz rodzimego aparatu represji.

Major Hieronim Dekutowski „Zapora” (1918–1949)
Patroni naszych ulic

Major Hieronim Dekutowski „Zapora” (1918–1949)

Hieronim Dekutowski został odznaczony Krzyżem Walecznych (1945 r.), czterokrotnie Medalem Wojska (1948 r.), Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (1964 r.; nr 12 660; antydatowany na 1948 r.), Krzyżem WiN (1989 r.), Krzyżem AK (1990 r.) i Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2007 r.). Jest również pierwszym kawalerem najwyższego odznaczenia przyznawanego przez Radę Miasta Tarnobrzega – Sigillum Civis Virtuti (1996 r.).

Stanisław Sojczyński „Warszyc” (1910–1947)
Patroni naszych ulic

Stanisław Sojczyński „Warszyc” (1910–1947)

Stanisław Sojczyński „Warszyc”, uczestnik wojny obronnej Polski w 1939 r., zastępca komendanta Obwodu Radomsko Armii Krajowej i szef tamtejszego Kedywu, twórca niepodległościowej organizacji Konspiracyjne Wojsko Polskie, rozstrzelany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi 19 lutego 1947 r. Komunistyczna propaganda przedstawiała Sojczyńskiego jako „krwawego watażkę”. W rzeczywistości był on znakomitym organizatorem, potrafiącym stworzyć skuteczne i oddane oddziały, zdecydowanym na walkę do końca o swe ideały.

Pułkownik Łukasz Ciepliński (1913–1951)
Patroni naszych ulic

Pułkownik Łukasz Ciepliński (1913–1951)

Łukasz Ciepliński „Pług” jest postacią, która stała się symbolem walki Polaków z reżimem komunistycznym w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej. Ciepliński należał do elity pokolenia wychowanego w II Rzeczypospolitej. Poświęcił życie Polsce, której był wytrwałym obrońcą. Walczył w wojnie obronnej 1939 r. od pierwszych dni walk do kapitulacji Warszawy. Kierował strukturami Armii Krajowej w rejonie Rzeszowa. Włączył się w konspirację antykomunistyczną, stając się z czasem jednym z jej przywódców. Przeszedł okrutne śledztwo, został zamordowany z wyroku sądu komunistycznego, a następnie wymazany z pamięci w czasach PRL. Dziś dzień jego śmierci obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Generał brygady Elżbieta Zawacka „Zo" (1909-2009)
Patroni naszych ulic

Generał brygady Elżbieta Zawacka „Zo" (1909-2009)

„Nie, nawet to ubeckie więzienie… To nie było ważne. Ważne było, żeby jeszcze coś zrobić” – wspominała po latach wypełnionych służbą, pracą nauczycielską i działalnością społeczną blisko stuletnia Elżbieta Zawacka.

Generał brygady Antoni Chruściel (1895–1960)
Patroni naszych ulic

Generał brygady Antoni Chruściel (1895–1960)

W historii Polski mało jest postaci tak mocno utożsamianych w pamięci narodu z jednym wydarzeniem jak gen. bryg. Antoni Chruściel „Monter”, dowódca powstania warszawskiego.

Generał Stefan Rowecki „Grot” (1895–1944)
Patroni naszych ulic

Generał Stefan Rowecki „Grot” (1895–1944)

Generał Stefan Rowecki „Grot” – twórca i dowódca Armii Krajowej, podziemnego wojska polskiego w okupowanym kraju, bez wątpienia najważniejsza osoba w hierarchii polskiej konspiracji, jedyny, który mógł powiedzieć o sobie: „Armia Krajowa to ja”.

Jan Rodowicz „Anoda” (1923 –1949)
Patroni naszych ulic

Jan Rodowicz „Anoda” (1923 –1949)

Jan Rodowicz „Anoda” to legenda Szarych Szeregów. Nazywano go ułanem batalionu „Zośka”. Był uczestnikiem słynnej akcji pod Arsenałem i wielu innych działań dywersyjnych. Należał do pierwszego pokolenia, które przyszło na świat w wolnej II Rzeczypospolitej i które musiało stoczyć walkę z dwoma okupantami. Był jednym z ludzi, o których przez długie lata mówiło się tylko szeptem...

Generał August Emil Fieldorf „Nil” (1895-1953)
Patroni naszych ulic

Generał August Emil Fieldorf „Nil” (1895-1953)

Postać gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” uosabia los Polaka w XX w. Należał do tej garstki, która w szeregach Strzelca przygotowywała się do walki o niepodległość, kiedy większość społeczeństwa nawet nie marzyła o takiej możliwości. Mimo że „krzyczeli, żeśmy stumanieni”, poszedł w bój w szeregach Legionów Józefa Piłsudskiego, by wywalczyć Ojczyźnie wolność.

Generał brygady Stanisław Sosabowski (1892–1967)
Patroni naszych ulic

Generał brygady Stanisław Sosabowski (1892–1967)

„Surowy i wymagający dla siebie samego, żąda też wiele od swych podkomendnych; ojcowski i sprawiedliwy w osądach swych i w karaniu, umie pozyskiwać zaufanie i miłość żołnierzy, tak skłonnych płacić sercem za serce. Posiada on ów tajemniczy dar, który zawsze przynosi obfite plony na polu bitewnym – dar nawiązywania węzłów uczuciowych pomiędzy dowódcą a podkomendnymi” – pisał o Sosabowskim gen. Kazimierz Sosnkowski.

Danuta Siedzikówna „Inka” (1928–1946)
Patroni naszych ulic

Danuta Siedzikówna „Inka” (1928–1946)

Agresja niemiecka i niedługo później agresja sowiecka na Polskę zmieniły życie kilkudziesięciu milionów obywateli II Rzeczypospolitej. Wojna stała się udziałem kolejnego pokolenia – ludzi ukształtowanych w Polsce odrodzonej. O wojnie, walce, poświęceniu dla kraju i narodu uczono ich w szkole. Słyszeli o niej od krewnych, weteranów walk o niepodległość podczas rodzinnych spotkań, uroczystości patriotycznych, a także w organizacjach młodzieżowych i w kościele. W 1939 r. i kolejnych latach przyszło im zmierzyć się z wyzwaniami, dramatami i wyborami, które w normalnych warunkach byłyby uznane za zbyt trudne dla młodych ludzi. Dziesiątki tysięcy z nich zdały jednak egzamin, przed którym postawiło ich życie.

Generał broni Stanisław Maczek (1892–1994)
Patroni naszych ulic

Generał broni Stanisław Maczek (1892–1994)

Stanisław Maczek trwale zapisał się na kartach historii Polski. Z wykształcenia filozof, miłośnik literatury ojczystej poświęcił się służbie wojskowej, stając się ojcem polskiej broni pancernej. Głośno było o nim już podczas walk o niepodległość i granice Polski po zakończeniu I wojny światowej.

Generał Kazimierz Sosnkowski (1885–1969)
Patroni naszych ulic

Generał Kazimierz Sosnkowski (1885–1969)

Niewielu jest Polaków, którzy talentami politycznymi i wojskowymi, niezłomnością charakteru, olbrzymią wiedzą z rozmaitych dziedzin nauki i sztuki, wreszcie niedającymi się przecenić zasługami i zdobyczami dla ojczyzny mogą się równać z gen. Kazimierzem Sosnkowskim.

Rotmistrz Witold Pilecki (1901–1948)
Patroni naszych ulic

Rotmistrz Witold Pilecki (1901–1948)

Żołnierz niezłomny, żołnierz wyklęty, żołnierz „Rzeczypospolitej utraconej”, ostatni ułan Rzeczypospolitej, „ochotnik do Auschwitz”, jeden z sześciu najodważniejszych ludzi europejskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej.

Dzieje 2 Korpusu…inaczej!
Katalogi wystaw

Dzieje 2 Korpusu…inaczej!

Przedstawiamy wersję elektroniczną wystawy „Dzieje 2 Korpusu…inaczej!” przygotowaną z okazji 70. rocznicy bitwy pod Monte Cassino przez Oddziałowe Biuro Archiwizacji i Udostępniania Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej-KŚZpNP we Wrocławiu.

Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek” (1898–1946)
Patroni naszych ulic

Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek” (1898–1946)

Leopold Okulicki urodził się w rodzinie chłopskiej 12 listopada 1898 r. w Bratucicach koło Okulic w powiecie bocheńskim. Jego rodzicami byli Błażej i Anna z domu Korcyl. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Okulicach od 1909 r. uczył się w gimnazjum w Bochni. Tam zetknął się z ideologią i działalnością niepodległościową, które wypełniły jego dalsze życie. Od maja 1913 r. należał do patriotycznych organizacji paramilitarnych, związanych z Józefem Piłsudskim, m.in. Związku Strzeleckiego w Bochni (ukończył kurs podoficerski).

nr 10-11/2007
Biuletyn IPN

nr 10-11/2007

„Biuletyn IPN” nr 10–11 (81–82) październik-listopad 2007 został poświęcony Polskim Siłom Zbrojnym na Zachodzie. Choć większość autorów koncentruje się na losach PSZ w czasie II wojny światowej i po niej, nie zapomnieliśmy także o Błękitnej Armii gen. Hallera. Czytelnik znajdzie w tym numerze również teksty o Zbrodni Katyńskiej oraz reportaż z VII Międzynarodowego Motocyklowego Rajdu Katyńskiego, napisany przez Jerzego Kirszaka – historyka z IPN, a jednocześnie wytrawnego motocyklistę. Warto wspomnieć, że Instytut Pamięci Narodowej patronuje temu rajdowi.

„Konspiracyjne Wojsko Polskie w latach 1945–1948”
Teki edukacyjne

„Konspiracyjne Wojsko Polskie w latach 1945–1948”

Pakiet edukacyjny przedstawia dzieje jednej z najsilniejszych formacji zbrojnych podziemia antykomunistycznego, działającej w centralnej Polsce w latach 1945–1948, której założycielem i dowódcą był kpt. Stanisław Sojczyński „Warszyc” – uczestnik kampanii wrześniowej i żołnierz AK.

Armia Polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie
Artykuł

Armia Polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie

Od 1940 r. na terytorium Syrii formowano wielką jednostkę Wojska Polskiego. Wzięła ona później udział w walkach w Afryce. Jednocześnie przebywało tam wielu oficerów, którzy przedostali się na Bliski Wschód po zakończeniu kampanii wrześniowej. Z części z nich sformowano Legię Oficerską, w której podporucznicy i porucznicy służyli w charakterze szeregowców. Reszta pozostawała bez przydziału.

Audio/Video

12 września 1942 r. powołano Armię Polską na Wschodzie, scalając wszystkie polskie jednostki znajdujące się na Bliskim Wschodzie. Struktura tej siły zbrojnej była kompromisem pomiędzy koncepcjami Brytyjczyków a propozycjami polskimi.

Armia Krajowa
Artykuł

Armia Krajowa

Dnia 14 lutego 1942 r. prezes Rady Ministrów i Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski przekazał komendantowi głównemu Związku Walki Zbrojnej gen. Stefanowi Roweckiemu rozkaz o zmianie nazwy organizacji tajnej w kraju i tytułu jej komendanta.

Audio/Video

Czy istnieje „przepis” armię? Skąd pochodziły zasoby ludzkie tworzące Wojsko Polskie i czym dysponowały w 1918 r.? W jaki sposób zapewnić funkcjonowanie milionowi żołnierzy gdy różnią się wykształceniem wojskowym, umundurowaniem i uzbrojeniem?

Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941
Artykuł

Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941

Rozbiór Polski przez Niemcy i ZSRS nie został uznany przez inne państwa i nie przerwał ciągłości prawnej państwa polskiego. Na mocy konstytucji powstały we Francji władze polskie z prezydentem Władysławem Raczkiewiczem i premierem Władysławem Sikorskim na czele, który został również Naczelnym Wodzem odbudowywanej armii polskiej.

Podpułkownik pilot Tadeusz Nowierski (1907–1983)
Artykuł

Podpułkownik pilot Tadeusz Nowierski (1907–1983)

1 września 1939 r. poleciał nad Niemcy, w połowie września dotarł z Wołynia do oblężonej Warszawy i z powrotem, w Bitwie o Anglię zestrzelił niemiecki samolot w swoim pierwszym locie, a podczas inwazji w Normandii dowodził najlepszym skrzydłem myśliwskim aliantów.

Generał Wiktor Thommée. Ostatni obrońca Modlina
Biogram / Biografia

Generał Wiktor Thommée. Ostatni obrońca Modlina

Był generałem Wojska Polskiego i jednym z wyróżniających się polskich dowódców we wrześniu 1939 r. Wytrwale i skutecznie bronił twierdzy Modlin przed przeważającymi oddziałami niemieckimi. Poddał się dopiero wtedy, gdy skapitulowała Warszawa. Po wojnie, podobnie jak wielu przedwojennych oficerów, znalazł się na marginesie, zepchnięty nań przez komunistyczne władze.

Kazimierz Tumidajski (1897-1947)
Biogram / Biografia

Kazimierz Tumidajski (1897-1947)

Przyszły komendant Okręgu Lubelskiego AK urodził się 28 lutego 1897 r. w Radłowie, w wielodzietnej rodzinie. Ojciec wysłał go do I Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. W połowie sierpnia 1914 r. siedemnastoletni gimnazjalista uciekł z domu i zgłosił się do Legionów Polskich.

Polska flaga na Medauarze. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich
Artykuł

Polska flaga na Medauarze. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich

10 grudnia 1941 r. o godz. 5.30 dowódca 1. kompanii 3. Batalionu Strzelców Karpackich kpt. Adam Zieliński zatknął biało-czerwoną na szczycie Ras el-Medauar. Zakończyło się trwające od 11 kwietnia 1941 r. niemiecko-włoskie oblężenie twierdzy tobruckiej, w której obronie karpatczycy walczyli 110 dni.

Polacy w bitwie o Narwik
Artykuł

Polacy w bitwie o Narwik

Jeszcze w 1939 r. rozpoczęto rozmowy z polskim rządem emigracyjnym w sprawie sformowania wielkiej jednostki, która weszłaby w skład korpusu szykowanego dla wsparcia Finów. Ostatecznie jednak zmienna sytuacja międzynarodowa rzuciła Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich do norweskiego Narwiku.

Ochotnicza Legia Kobiet w walce o niepodległość (1918–1922)
Artykuł

Ochotnicza Legia Kobiet w walce o niepodległość (1918–1922)

Powstanie i działalność Ochotniczej Legii Kobiet w latach 1918–1922 było zrealizowaniem idei włączenia kobiet do walk zbrojnych, które głoszono już w okresie powstań narodowowyzwoleńczych. Doświadczenia tej jednostki ukazały potrzebę przygotowania kobiet do obrony kraju w ramach regularnych sił zbrojnych – również w okresie pokoju.

Więcej