Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin
Kirlibaba 1915
Niezwykle zacięte walki w Karpatach Wschodnich toczone na przełomie 1914 i 1915 r. pomiędzy nacierającą szerokim frontem Armią Rosyjską a broniącą się wówczas na tym obszarze Cesarsko-Królewską Armią Austro-Węgierską należą do najkrwawszych starć pierwszego etapu Wielkiej Wojny, czyli I wojny światowej.
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin
Karpaty Wschodnie 1914–1915
Historia II Brygady Legionów Polskich, zwanej też Żelazną, łączy się nierozerwalnie ze szlakiem bojowym dwóch legionowych oddziałów w Karpatach Wschodnich na przełomie 1914 i1915 r. Mowa o 2 i 3 Pułku Piechoty Legionów.
Stefan Rowecki
Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej i Dowódca Armii Krajowej Stefan Rowecki jak nikt inny łączył w sobie skłonność do brawury, umiejętność chłodnej analizy, poczucie odpowiedzialności za życie tysięcy żołnierzy i stanowczość.
Mariusz Zaruski. Marynarz i taternik z Podola
Wprawdzie to on ułożył tekst ślubowania ratowników tatrzańskich – Przyrzekam pod słowem honoru, że póki zdrów jestem, na każde wezwanie Naczelnika lub jego Zastępcy bez względu na porę roku, dnia i stan pogody stawię się w oznaczonym miejscu i godzinie... – ale jego charakter ukształtowało morze.
Ludwik Józef Stawski. Legionista, żołnierz WP, nafciarz
Gdy w 1914 r. wybuchła I wojna światowa, nie zabrakło entuzjastów, którzy nie wahali się skorzystać z nadarzających się możliwości, by uczestniczyć w walce o poprawę bytu polskiego społeczeństwa. Jednym z nich był Ludwik Józef Stawski.
Legiony od kuchni
Robert Makłowicz prezentując w jednej ze swoich książek kuchnię monarchii austro-węgierskiej, przywołuje scenę z żołnierzem II Brygady Legionów, któremu zapach leśnych owoców przywołał w pamięci smak domowego chłodnika z poziomek.
Generał Zygmunt Zieliński
Dzisiaj jest postacią niemal całkowicie zapominaną, znaną jedynie historykom. A jednak jego życie to zapis chwały, ale i także trudnych wyborów i krętych dróg do niepodległości.
Bogusław Szul-Skjöldkrona
Kadrówka rusza w bój
6 sierpnia 1914 r. Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszyła z krakowskich Oleandrów do zaboru rosyjskiego. O godz. 9.45 strzelcy obalili słupy graniczne pod Michałowicami.
Marsz Szlakiem I Kompanii Kadrowej. Tradycja i współczesność
Idea marszów szlakiem kadrówki narodziła się bardzo szybko po odzyskaniu niepodległości. Po wojnie została reaktywowana dopiero w 1980 r.
Zanim nastała wolność. Droga do niepodległej II Rzeczypospolitej
Człowiek z cienia. Tadeusz Szturm de Sztrem w walce o niepodległą Polskę 1914-1921
Jednym z najbardziej interesujących rodzeństw w historii Polski jest piątka dzieci Jana Szturm de Sztrem i Marii z domu Rusieckiej. Z wyjątkiem najmłodszego Zbigniewa, zmarłego w wieku 23 lat wkrótce po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, pozostała czwórka posiada biogramy w Polskim Słownik Biograficznym. Najbardziej niezwykłym z nich był chyba Tadeusz.
Całym życiem za Wolną i Niepodległą
Priorytetem komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w latach 1944-1956 było niszczenie struktur Polskiego Państwa Podziemnego oraz ludzi, którzy je tworzyli. Takich jak płk Jan Zientarski.
Zapisali się w historii Polski. Węgrzy w Legionach
Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Legionistów Polskich w Budapeszcie w 1935 r. płk Władysław Belina-Prażmowski, były dowódca 1. Pułku Ułanów Legionowych, powiedział do gospodarzy: „Zapisaliście się w historii Polski”.
Walenty Wójcik
Wierny Wójcik, król żandarmów belwederskich, ulubiony przez Józefa Piłsudskiego wachmistrz z ochrony Belwederu – chorąży Walenty Wójcik doczekał się wielu określeń wynikających z pełnienia obowiązków u najważniejszej osoby międzywojennej Polski. Od wczesnych lat angażował się w działalność niepodległościową, walczył w Legionach Polskich. Po odrodzeniu Rzeczypospolitej wciąż służył Ojczyźnie. W 1922 r. został przydzielony do ochrony Józefa Piłsudskiego i przez 12 lat był jego przybocznym i zaufanym towarzyszem podczas wielu oficjalnych i prywatnych spotkań.
Legiony Polskie pod Jastkowem (31 lipca – 3 sierpnia 1915 r.)
W bitwie pod Jastkowem swój prawdziwy chrzest bojowy przeszedł legionowy 4 pułk piechoty. Powstał on kilka miesięcy wcześniej na ziemi piotrkowskiej. Jego dowódcą mianowano doświadczonego oficera o duszy zagończyka ppłk. Bolesława Roję.
Lekarz na froncie
„W dniu 15 stycznia 1939 r. zmarł na zawał serca ś.p. płk dr Edward Wertheim, Szef Sanitarny Okręgu Korpusu IV Łódź”. Takim lakonicznym komunikatem poinformowano o śmierci wybitnego oficera Wojska Polskiego.
Płażyńscy – Legiony i Solidarność
W rodzinie Płażyńskich romantyczne tradycje kresowe połączyły się z wielkopolskim pozytywizmem. Miało to miejsce na katolickiej Warmii, a zaowocowało na solidarnościowym Pomorzu.
Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…
„Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili […]. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu” – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
„Wojsko niepodległości” PPS-u
Niemal od początku istnienia Legionów kłębiły się wokół nich sprzeczne interesy, ambicje i koncepcje. W sporach tych Ignacy Daszyński stał konsekwentnie po stronie Piłsudskiego, któremu zależało na jak największej autonomii Legionów i oszczędzaniu polskiej krwi na przyszłą rozgrywkę o Polskę wolną, ale nie z łaski jednego czy drugiego cesarza, ale z woli narodu polskiego.
Władysław Belina-Prażmowski
Stał się bohaterem pieśni, które znało każde dziecko. Jego postać była obecna na kartach poezji i prozy. Był symbolem wyrosłym z tęsknoty Polaków za polskim żołnierzem. Zawadiacki kawalerzysta nadawał się do tej roli lepiej niż ktokolwiek inny.
Tajemnice gen. Włodzimierza Zagórskiego
Łowczówek – krwawa Wigilia Pierwszej Brygady
W czasie bitwy pod Łowczówkiem, ostatniej w wielkiej epopei legionowej roku 1914 r., w której Polacy powstrzymali rosyjskie kontruderzenie, doszło według niektórych relacji do dramatycznej sytuacji. W Wigilię, w okopach po drugiej linii frontu usłyszeli tę samą kolędę: „Bóg się rodzi”. Też śpiewaną po polsku, ale przez żołnierzy walczących za cara. Wkrótce musieli wymierzyć w siebie bagnety.
Józef Piłsudski – twórca Niepodległej
W całych dziejach Polski, tak przedrozbiorowej, jak i okresu zaborów, niewiele było postaci o podobnej skali dokonań. Co więcej, Piłsudski już za życia stał się symbolem.
Gustaw Orlicz-Dreszer
Generał był jednym z prominentnych działaczy obozu piłsudczykowskiego po Maju 1926 r., w pełni świadomych tego stanu rzeczy, w tym skali zagrożeń dla odrodzonego w 1918 r. państwa, które narastały w latach trzydziestych. Potrafił aktywnie szukać środków zaradczych, zarówno w dziedzinie wojskowości, jak i w polityce.
Józef Szostak „Filip”
W broszurze przedstawiono w formie popularnonaukowej biografię Józefa Szostaka (1897–1984), osoby, która całe swoje życie poświęciła służbie Polsce. Józef Szostak od 1915 r. walczył w Legionach Polskich, następnie brał udział w walkach o wschodnie granice Rzeczypospolitej.
Leopold Lis-Kula
„Ponad zwykłą miarę uzdolniony i wartościowy oficer, znakomity, niezwykłą obdarzony intuicją bojową dowódca, świetny instruktor, doskonale opanowujący ducha i formę wojskową. Bogaty, rycerski charakter, bezgranicznym zaufaniem i przywiązaniem cieszący się u wszystkich podkomendnych. Świetlana postać, promieniująca siłą charakteru, zacnością duszy i bogactwem talentów” – odnotowano w teczce personalnej najmłodszego w armii II Rzeczypospolitej pułkownika.
Józef Piłsudski
"Piłsudski głosił wciąż te same prawdy honoru, poświęcenia, miłości ojczyzny – tylko że nie były one dla niego, jak dla wielu Polaków, pustym dźwiękiem, ale rzeczywistością, za którą stało całe jego życie."
Jan Lechoń, Portrety ludzi i zdarzeń, Warszawa 1999
Od Legionów do Polskiego Korpusu Posiłkowego
Korzystając z krótkiego urlopu, Haller odwiedził Budapeszt, Wiedeń i inne ośrodki, aby szukać poparcia polityków i wojskowych dla koncepcji rozwoju Legionów. Usiłował też doprowadzić do połączenia wszystkich jednostek legionowych w jednolitą formację – korpus lub dywizję.
„Przede wszystkim Legiony…” (cz. II) – debata belwederska
Pierwsza szkoła oficerska w Stróży lipiec - sierpień 1913. Szkoła niepodległej Polski
Lipiec 1913, rok do wybuchu wielkiej wojny. Stróża, mała wioska zagubiona w Beskidzie Wyspowym, niedaleko od Dobrej. Tu niewielki dwór. We dworze i pobliskiej stodole kilkudziesięciu mężczyzn.
„Przede wszystkim Legiony… Czyn zbrojny 1914 - 1918" (cz. I) - debata belwederska
Stróża - oficerska szkoła Związku Walki Czynnej. Ochrana wobec Piłsudskiego
Fot. NAC
