Bogusław Szul-Skjöldkrona (projekt „Bohaterowie Niepodległej”)
Zanim nastała wolność. Droga do niepodległej II Rzeczypospolitej
Stefan Rowecki
Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej i Dowódca Armii Krajowej Stefan Rowecki jak nikt inny łączył w sobie skłonność do brawury, umiejętność chłodnej analizy, poczucie odpowiedzialności za życie tysięcy żołnierzy i stanowczość.
Całym życiem za Wolną i Niepodległą
Priorytetem komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w latach 1944-1956 było niszczenie struktur Polskiego Państwa Podziemnego oraz ludzi, którzy je tworzyli. Takich jak płk Jan Zientarski.
Walenty Wójcik
Wierny Wójcik, król żandarmów belwederskich, ulubiony przez Józefa Piłsudskiego wachmistrz z ochrony Belwederu – chorąży Walenty Wójcik doczekał się wielu określeń wynikających z pełnienia obowiązków u najważniejszej osoby międzywojennej Polski. Od wczesnych lat angażował się w działalność niepodległościową, walczył w Legionach Polskich. Po odrodzeniu Rzeczypospolitej wciąż służył Ojczyźnie. W 1922 r. został przydzielony do ochrony Józefa Piłsudskiego i przez 12 lat był jego przybocznym i zaufanym towarzyszem podczas wielu oficjalnych i prywatnych spotkań.
Lekarz na froncie
„W dniu 15 stycznia 1939 r. zmarł na zawał serca ś.p. płk dr Edward Wertheim, Szef Sanitarny Okręgu Korpusu IV Łódź”. Takim lakonicznym komunikatem poinformowano o śmierci wybitnego oficera Wojska Polskiego.
Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…
„Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili […]. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu” – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
Władysław Belina-Prażmowski
Stał się bohaterem pieśni, które znało każde dziecko. Jego postać była obecna na kartach poezji i prozy. Był symbolem wyrosłym z tęsknoty Polaków za polskim żołnierzem. Zawadiacki kawalerzysta nadawał się do tej roli lepiej niż ktokolwiek inny.
Tajemnice gen. Włodzimierza Zagórskiego
Gustaw Orlicz-Dreszer
Generał był jednym z prominentnych działaczy obozu piłsudczykowskiego po Maju 1926 r., w pełni świadomych tego stanu rzeczy, w tym skali zagrożeń dla odrodzonego w 1918 r. państwa, które narastały w latach trzydziestych. Potrafił aktywnie szukać środków zaradczych, zarówno w dziedzinie wojskowości, jak i w polityce.
Józef Szostak „Filip”
W broszurze przedstawiono w formie popularnonaukowej biografię Józefa Szostaka (1897–1984), osoby, która całe swoje życie poświęciła służbie Polsce. Józef Szostak od 1915 r. walczył w Legionach Polskich, następnie brał udział w walkach o wschodnie granice Rzeczypospolitej.
Generał Zygmunt Zieliński
Dzisiaj jest postacią niemal całkowicie zapominaną, znaną jedynie historykom. A jednak jego życie to zapis chwały, ale i także trudnych wyborów i krętych dróg do niepodległości.
Stróża - oficerska szkoła Związku Walki Czynnej. Ochrana wobec Piłsudskiego
Kadrówka rusza w bój
6 sierpnia 1914 r. Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszyła z krakowskich Oleandrów do zaboru rosyjskiego. O godz. 9.45 strzelcy obalili słupy graniczne pod Michałowicami.
Człowiek z cienia. Tadeusz Szturm de Sztrem w walce o niepodległą Polskę 1914-1921
Jednym z najbardziej interesujących rodzeństw w historii Polski jest piątka dzieci Jana Szturm de Sztrem i Marii z domu Rusieckiej. Z wyjątkiem najmłodszego Zbigniewa, zmarłego w wieku 23 lat wkrótce po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, pozostała czwórka posiada biogramy w Polskim Słownik Biograficznym. Najbardziej niezwykłym z nich był chyba Tadeusz.
Legiony od kuchni
Robert Makłowicz prezentując w jednej ze swoich książek kuchnię monarchii austro-węgierskiej, przywołuje scenę z żołnierzem II Brygady Legionów, któremu zapach leśnych owoców przywołał w pamięci smak domowego chłodnika z poziomek.
Zapisali się w historii Polski. Węgrzy w Legionach
Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Legionistów Polskich w Budapeszcie w 1935 r. płk Władysław Belina-Prażmowski, były dowódca 1. Pułku Ułanów Legionowych, powiedział do gospodarzy: „Zapisaliście się w historii Polski”.
Legiony Polskie pod Jastkowem (31 lipca – 3 sierpnia 1915 r.)
W bitwie pod Jastkowem swój prawdziwy chrzest bojowy przeszedł legionowy 4 pułk piechoty. Powstał on kilka miesięcy wcześniej na ziemi piotrkowskiej. Jego dowódcą mianowano doświadczonego oficera o duszy zagończyka ppłk. Bolesława Roję.
Marsz Szlakiem I Kompanii Kadrowej. Tradycja i współczesność
Idea marszów szlakiem kadrówki narodziła się bardzo szybko po odzyskaniu niepodległości. Po wojnie została reaktywowana dopiero w 1980 r.
Płażyńscy – Legiony i Solidarność
W rodzinie Płażyńskich romantyczne tradycje kresowe połączyły się z wielkopolskim pozytywizmem. Miało to miejsce na katolickiej Warmii, a zaowocowało na solidarnościowym Pomorzu.
Łowczówek – krwawa Wigilia Pierwszej Brygady
W czasie bitwy pod Łowczówkiem, ostatniej w wielkiej epopei legionowej roku 1914 r., w której Polacy powstrzymali rosyjskie kontruderzenie, doszło według niektórych relacji do dramatycznej sytuacji. W Wigilię, w okopach po drugiej linii frontu usłyszeli tę samą kolędę: „Bóg się rodzi”. Też śpiewaną po polsku, ale przez żołnierzy walczących za cara. Wkrótce musieli wymierzyć w siebie bagnety.
„Wojsko niepodległości” PPS-u
Niemal od początku istnienia Legionów kłębiły się wokół nich sprzeczne interesy, ambicje i koncepcje. W sporach tych Ignacy Daszyński stał konsekwentnie po stronie Piłsudskiego, któremu zależało na jak największej autonomii Legionów i oszczędzaniu polskiej krwi na przyszłą rozgrywkę o Polskę wolną, ale nie z łaski jednego czy drugiego cesarza, ale z woli narodu polskiego.
Od Legionów do Polskiego Korpusu Posiłkowego
Korzystając z krótkiego urlopu, Haller odwiedził Budapeszt, Wiedeń i inne ośrodki, aby szukać poparcia polityków i wojskowych dla koncepcji rozwoju Legionów. Usiłował też doprowadzić do połączenia wszystkich jednostek legionowych w jednolitą formację – korpus lub dywizję.
„Przede wszystkim Legiony… Czyn zbrojny 1914 - 1918" (cz. I) - debata belwederska
Pierwsza szkoła oficerska w Stróży lipiec - sierpień 1913. Szkoła niepodległej Polski
Lipiec 1913, rok do wybuchu wielkiej wojny. Stróża, mała wioska zagubiona w Beskidzie Wyspowym, niedaleko od Dobrej. Tu niewielki dwór. We dworze i pobliskiej stodole kilkudziesięciu mężczyzn.
„Przede wszystkim Legiony…” (cz. II) – debata belwederska
Leopold Lis-Kula
„Ponad zwykłą miarę uzdolniony i wartościowy oficer, znakomity, niezwykłą obdarzony intuicją bojową dowódca, świetny instruktor, doskonale opanowujący ducha i formę wojskową. Bogaty, rycerski charakter, bezgranicznym zaufaniem i przywiązaniem cieszący się u wszystkich podkomendnych. Świetlana postać, promieniująca siłą charakteru, zacnością duszy i bogactwem talentów” – odnotowano w teczce personalnej najmłodszego w armii II Rzeczypospolitej pułkownika.
Józef Piłsudski
"Piłsudski głosił wciąż te same prawdy honoru, poświęcenia, miłości ojczyzny – tylko że nie były one dla niego, jak dla wielu Polaków, pustym dźwiękiem, ale rzeczywistością, za którą stało całe jego życie."
Jan Lechoń, Portrety ludzi i zdarzeń, Warszawa 1999
Józef Piłsudski – twórca Niepodległej
W całych dziejach Polski, tak przedrozbiorowej, jak i okresu zaborów, niewiele było postaci o podobnej skali dokonań. Co więcej, Piłsudski już za życia stał się symbolem.
Fot. NAC
