Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Zbrodnie niemieckie

Działalność obozu położniczego i aborcyjnego w Waltrop-Holthausen w latach 1943-1945
Artykuł

Działalność obozu położniczego i aborcyjnego w Waltrop-Holthausen w latach 1943-1945

„Kiedy urodziłam dziecko, pielęgniarka zawinęła je w łachmany i zaniosła do innej sali z nowo narodzonymi dziećmi. Musiałam natychmiast wstać i dołączyć do kobiet, które urodziły. Nie otrzymałyśmy niczego, żadnej bawełny i nic więcej, żadnych lekarstw” - wspominała jedna z polskich pracownic przymusowych.

„Niech pani jej tam nie puszcza, bo ona już nie wróci”. Mord w lasach ościsłowskich z 20 lutego 1940 r.
Artykuł

„Niech pani jej tam nie puszcza, bo ona już nie wróci”. Mord w lasach ościsłowskich z 20 lutego 1940 r.

Kiedy w lutym 1940 r. władze niemieckie w pow. ciechanowskim zarządziły dokonanie spisu osób ułomnych i nieuleczalnie chorych, rozgłaszając jednocześnie, że zostaną one wysłane na leczenie, wielu im uwierzyło. Mieszkańcy nie mieli jeszcze świadomości, że w myśl niemieckiej polityki każda osoba niesamodzielna, a więc też nieprzydatna dla III Rzeszy, powinna zostać zlikwidowana.

Marciniakowie – jedna z wielu polskich rodzin zamordowanych za ratowanie Żydów
Artykuł

Marciniakowie – jedna z wielu polskich rodzin zamordowanych za ratowanie Żydów

W czasie II wojny światowej wśród ofiar niemieckich zbrodni znalazło się wiele polskich rodzin. Często ich dramat dopełnił się po jej zakończeniu, w związku z oporem stawianym komunizmowi, instalowanemu na ziemiach polskich pod groźbą sowieckich bagnetów. Takie m.in. były losy rodziny Marciniaków, którzy stali się ofiarą dwóch totalitaryzmów – niemieckiego i komunistycznego.

Zbrodnicza działalność „przytułku dla polskich dzieci” w Cluvenhagen
Artykuł

Zbrodnicza działalność „przytułku dla polskich dzieci” w Cluvenhagen

Dzieci uznane przez Niemców za „bezwartościowe rasowo” były umieszczane w „zakładach opiekuńczych dla dzieci cudzoziemskich” (Ausländerkinder–Pflegestätte). Na terenie III Rzeszy w latach 1943-1945 istniało ich około 400. Z powodu celowego braku opieki lekarskiej oraz położniczej, dramatycznych warunków sanitarnych oraz systematycznego głodzenia niemowląt, stały się ośrodkami masowej śmierci.

Audio/Video

Czym była proskrypcja oraz jaką rolę pełniły księgi gończe? Jak wyglądała historia Specjalnej Księgi Gończej dla Polski? Jakie represje groziły osobom, których nazwiska znalazły się na jej stronach?

Dzieci w bydlęcych wagonach
Artykuł

Dzieci w bydlęcych wagonach

Na początku 1943 r. do Dystryktu Warszawskiego Generalnej Guberni skierowano szereg transportów z wysiedleńcami z Zamojszczyzny. Widok wycieńczonych i konających rodaków, a zwłaszcza dzieci, był szokiem dla ludności na trasie ich przejazdu.

„Zatroszczymy się, by jak najmniej dzieci dorosło”. „Zakłady opieki nad dziećmi cudzoziemskimi” przy fabryce Volkswagena
Artykuł

„Zatroszczymy się, by jak najmniej dzieci dorosło”. „Zakłady opieki nad dziećmi cudzoziemskimi” przy fabryce Volkswagena

Z punktu widzenia niemieckiego zbyt duża ilość ciężarnych i posiadających dzieci robotnic przymusowych miała negatywny wpływ na wydajność pracy. Z tego względu urodzone przez nie potomstwo umieszczano w „zakładach opieki nad dziećmi cudzoziemskimi”, które w istocie były miejscami planowego wyniszczania nowonarodzonych „podludzi”.

Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa
Artykuł

Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa

Był jednym z najważniejszych nazistów sądzonych w Polsce. I jednym z najpilniej strzeżonych więźniów. Dzięki temu możemy odtworzyć ostatnie dni jego życia, choć nie brakuje tajemnic.

„Kuźnica” – konspiracyjna oświata ZWZ/AK w Inspektoracie Rzeszów
Artykuł

„Kuźnica” – konspiracyjna oświata ZWZ/AK w Inspektoracie Rzeszów

Trzon dowódczy polskiej podziemnej armii stanowili przedwojenni oficerowie służby stałej i rezerwy Wojska Polskiego. Jednak szybki rozwój organizacyjny ZWZ/AK, plany odtwarzania sił zbrojnych i powstania powszechnego, ale również bieżące straty w walce podziemnej z okupantami wymagały regularnych uzupełnień, możliwych poprzez tajne szkoły podchorążych.

Zbrodnie popełnione na dzieciach polskich robotnic przymusowych osadzonych w obozie w Słupsku i w Gogolewku
Artykuł

Zbrodnie popełnione na dzieciach polskich robotnic przymusowych osadzonych w obozie w Słupsku i w Gogolewku

Według niemieckich pracodawców zbyt duża ilość ciężarnych robotnic przymusowych miała negatywny wpływ na wydajność pracy. Z tego względu zadecydowali o organizacji placówek, w których miano umieszczać odebrane im dzieci. Z powodu braku opieki lekarskiej oraz położniczej, dramatycznych warunków sanitarnych oraz systematycznego głodzenia niemowląt, stały się one ośrodkami masowej śmierci.

Mord w Ciechanowie
Artykuł

Mord w Ciechanowie

W nocy z 16 na 17 stycznia 1945 r. w Ciechanowie, na dziedzińcu miejscowego ratusza oraz na podwórzu kamienicy przy ul. Śląskiej 7, Niemcy zamordowali ok. 100 przetrzymywanych w ciechanowskich aresztach mężczyzn.

Wyrwane z rodzinnych domów
Artykuł

Wyrwane z rodzinnych domów

Niewolnicza praca na rzecz okupanta stanowiła jeden z podstawowych sposobów eksploatacji ludności Polski przez III Rzeszę. Przymus pracy obejmował jednak nie tylko dorosłych, ale również dzieci powyżej 14 roku życia. W 1942 roku dolną granicę obniżono na rozkaz namiestnika Kraju Warty do 12 roku życia. W ten sposób nawet najmłodsi zostali włączeni w gospodarczą machinę Rzeszy.

Akcja „Polowanie”. Nieudany zamach na gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera
Artykuł

Akcja „Polowanie”. Nieudany zamach na gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera

8 stycznia 1944 r. przeprowadzony został nieudany zamach na gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera. Znienawidzony nazista figurował na szczycie listy niemieckich dygnitarzy, mających ponieść śmierć w ramach tzw. akcji „Główki”.

Proces katów z Płaszowa
Artykuł

Proces katów z Płaszowa

W październiku 1942 r. z rozkazu Juliana Schernera, dowódcy SS i Policji w Krakowie, na terenie Podgórza i Woli Duchackiej utworzono obóz pracy – Zwangsarbeitslager Plaszow (ZAL). 10 stycznia 1944 r. został przekształcony w obóz koncentracyjny.

Audio/Video

Kim były „Dzieci z zielonego autobusu”? Jaki los spotkał je w obozie stworzonym przez Niemców wyłącznie dla dzieci do lat 16? Dlaczego po wojnie utrzymywały kontakt ze swoimi katami?

Lebensborn. Zatrute źródło
Artykuł

Lebensborn. Zatrute źródło

12 grudnia 1935 r. powstała organizacja Lebensborn, która w czasie II wojny światowej odegrała kluczową rolę w praktykowanym przez III Rzeszę procederze porywania i germanizacji dzieci z Polski i innych krajów okupowanych.

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena
Artykuł

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena

Sekretarz stanu USA Antony Blinken jest przybranym synem białostocczanina Samuela Pisara – prawnika, pisarza, polityka, doradcy prezydentów amerykańskich. Ojcem Samuela był Dawid Pisar, którego rodzina była jedną z najbogatszych w przedwojennym Białymstoku.

Frauen Konzentrationslager Ravensbrück. Piekło na ziemi
Artykuł

Frauen Konzentrationslager Ravensbrück. Piekło na ziemi

Pod koniec 1938 r. Heinrich Himmler wydał rozkaz budowy Frauen Konzentrationslager Ravensbrück. Nowy obóz miał znajdować się kilkadziesiąt kilometrów od Berlina, nad jeziorem Schwedt, w pobliżu miasta Fürstenberg. Niestety nie zachowały się dokumenty poświadczające dokładną datę tej decyzji. Wskazuje się na listopad lub grudzień 1938 r.

Pacyfikacja Zamojszczyzny
Artykuł

Pacyfikacja Zamojszczyzny

W nocy z 27 na 28 listopada 1942 r. rozpoczęła się akcja wysiedlania ludności Zamojszczyzny z jej domów i gospodarstw w ramach niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego.

Egzekucja 26 listopada 1943 r. w Lesie Wełeckim koło Buska-Zdroju
Artykuł

Egzekucja 26 listopada 1943 r. w Lesie Wełeckim koło Buska-Zdroju

W okresie okupacji niemieckiej Las Wełecki był miejscem kaźni mieszkańców Kreishauptmannschaft Busko. Egzekucje na jego terenie rozpoczęły się w 1941 r., a nasiliły się w latach 1943–1944. Ostatniej zbrodni dokonano na powyższym terytorium 12 stycznia 1945 r., dzień przed wkroczeniem Sowietów do Buska-Zdroju.

Rok 1943. Niemiecki odwet na polskiej wsi
Artykuł

Rok 1943. Niemiecki odwet na polskiej wsi

Na przełomie 1942 i 1943 r. Niemcy zaczęli patrzeć na polską wieś jako na groźne zaplecze dla rodzących się grup zbrojnego oporu. Władze niemieckie zdecydowały się na ostrą i brutalną reakcję na wszelkie przejawy pomocy podziemiu.

Audio/Video

Eksterminacja polskiej inteligencji, masowe egzekucje, aresztowania, pacyfikacje polskich wsi, zagłada ludności żydowskiej. Ponura codzienność okupowanej Polski uwieczniona na fotografiach

Pacyfikacja wsi Rakówka
Artykuł

Pacyfikacja wsi Rakówka

W czasie okupacji niemieckiej na terenie Kielecczyzny bardzo aktywnie działały struktury konspiracyjne. Stacjonowało tu wiele oddziałów Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Narodowych Sił Zbrojnych i innych organizacji. W czerwcu 1943 r. za okazaną partyzantom pomoc przyszło słono zapłacić mieszkańcom Rakówki.

Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych
Artykuł

Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych

Obóz przy ulicy Przemysłowej w Łodzi – pod taką nazwą przeszło do historii jedyne w swoim rodzaju miejsce, w którym w czasie II wojny światowej Niemcy ulokowali wyłącznie polskie dzieci.

Audio/Video

Jesienią 1939 r., na zajętym po napaści z 1 września Pomorzu, Niemcy zamordowali co najmniej 30 tys. osób. Wydarzenia te historycy definiują jako Zbrodnię Pomorską. Była to zaplanowana i masowa akcja, przeprowadzona na terenie ponad 400 miejscowości położonych w przedwojennym województwie pomorskim.

Audio/Video

Ludwig Hahn – szef policji bezpieczeństwa w Dystrykcie Warszawskim w latach 1941-1944 był odpowiedzialny za tysiące zbrodni popełnionych z jego rozkazu: deportację ok. 300 tys. warszawskich Żydów do obozu zagłady w Treblince, likwidację getta w okupowanej Warszawie i i mordy na ludności w czasie Powstania Warszawskiego.

Audio/Video

Dlaczego Niemcy tak ochoczo dokumentowali swoje zbrodnie? Na czym polega opowiadanie historii przez obraz? Czy w czasach opowieści przez obraz, nie gubimy wymiaru etycznego zbrodni II wojny światowej?

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku
Artykuł

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku

Większość wiernych wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II to męczennicy – duchowni i świeccy. Papież Polak kanonizował 482 osoby, a beatyfikował – 1343.

Michael Dziewulski. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów
Artykuł

Michael Dziewulski. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów

Michael Dziewulski był jednym z pięciu żandarmów niemieckich z posterunku w Łańcucie, którzy 24 marca 1944 r. brali udział w zbrodni na Rodzinie Ulmów i ukrywanych przez nich Żydach.

Zbiorowa egzekucja odwetowa dokonana 25 czerwca 1941 r. w Połukniu
Artykuł

Zbiorowa egzekucja odwetowa dokonana 25 czerwca 1941 r. w Połukniu

Na terytorium przedwojennego województwa wileńskiego akcje odwetowe stosowane przez okupanta niemieckiego wiązały się ściśle, w głównej mierze, z działalnością partyzancką i konspiracyjną. Stanowiły one rodzaj terroru prewencyjnego, noszącego wszelkie znamiona eksterminacji bezpośredniej, wymierzonej głównie w ludność cywilną zamieszkującą tereny wiejskie.

Zbrodnia pomorska 1939
Artykuł

Zbrodnia pomorska 1939

Nazistowskie Niemcy nie chciały powielać pruskich metod germanizacji Polaków, które okazały się nieskuteczne. Pod koniec marca 1939 r. został opracowany plan ataku na Polskę. Od maja przygotowywano listy z nazwiskami Polaków, którzy mieli być zatrzymani po wkroczeniu armii niemieckiej. W końcu sierpnia 1939 r. sformowano Einsatzgruppen, których zadaniem była eksterminacja polskich elit.

Lager Glowna (1939-1940)
Artykuł

Lager Glowna (1939-1940)

Akcja wysiedleńcza ludności polskiej w Poznaniu rozpoczęła się 5 listopada 1939 r. Niemieckie służby mundurowe zjawiały się w wytypowanym mieszkaniu, dając jego mieszkańcom niejednokrotnie 15 minut na opuszczenie domu. Część osób od razu wywożono koleją do Generalnego Gubernatorstwa, pozostałych umieszczano w specjalnie tworzonych obozach przejściowych.

Heroizm przezwyciężył lęk
Wywiad

Heroizm przezwyciężył lęk

„Ulmowie pokazują represyjność machiny niemieckiej wobec Polaków. U nas śmierć była karą za wiele czynów. Jest nadzieja, że ludzie na całym świecie za pośrednictwem Ulmów poznają też inne historie Polaków ratujących Żydów” – mówi Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej.

Josef Kokott. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów
Artykuł

Josef Kokott. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów

Z zachowanych dokumentów wiemy, że co najmniej troje lub czworo pociech Ulmów osobiście zabił Josef Kokott – najmłodszy, a zarazem najbardziej brutalny i bezwzględny z żandarmów. Jako jedyny z oprawców z Markowej stanął po wojnie przed wymiarem sprawiedliwości i został skazany.

Audio/Video

Przez niemiecki obóz przy ul. Przemysłowej w Łodzi przeszło ok. 2-3 tys. polskich dzieci, a liczba jego ofiar sięga ok. 200 osób. Małoletni więźniowie obozu umierali z głodu, chorób i wycieńczenia.

Audio/Video

Gdzie Niemcy zamordowali najwybitniejszych obywateli Wielkopolski w pierwszych latach drugiej wojny światowej? Kto dokonywał mordów i jaka była liczba ofiar?

Ulmowie – Błogosławieni z Markowej
Artykuł

Ulmowie – Błogosławieni z Markowej

Na Podkarpaciu, niedaleko Łańcuta, leży Markowa, gdzie w czasach II wojny światowej, tak jak w wielu innych polskich wsiach, ludzie musieli zmierzyć się z okrutną rzeczywistością okupacji niemieckiej. W 1942 r. w domu Ulmów – rodziców wówczas szóstki dzieci – ukrywało się ośmioro Żydów.

Audio/Video

Jaka była geneza i tworzenie niemieckiego prawa okupacyjnego penalizującego pomoc prześladowanym Żydom w Generalnym Gubernatorstwie? Jaki był niemiecki system kar za niesubordynację dla miejscowej ludności okupowanej Polski?

Audio/Video

Jak i komu Niemcy spłacały swoje winy z epoki kolonialnej, z I i II wojny światowej? Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby Niemcy zmieniły swój stosunek do polskich roszczeń?

Niemieckie zbrodnie wojenne we wrześniu 1939 r. w miejscowościach Torzeniec i Wyszanów
Artykuł

Niemieckie zbrodnie wojenne we wrześniu 1939 r. w miejscowościach Torzeniec i Wyszanów

Już w pierwszych dniach wojny polska ludność cywilna padła ofiarą brutalnych represji ze strony Wehrmachtu. Znamienny jest przykład miejscowości Torzeniec i Wyszanów, w których zamordowano kilkadziesiąt osób.

Audio/Video

Liczący 1200 archiwalnych zdjęć album jest największym wydanym zbiorem fotografii prezentującym oblicza niemieckiego i sowieckiego terroru na okupowanych w latach II wojny światowej ziemiach polskich.

Inwazja Wehrmachtu na Polskę i zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku
Artykuł

Inwazja Wehrmachtu na Polskę i zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku

Druga wojna światowa kosztowała życie ok. 5,9 mln obywateli Rzeczypospolitej. Zdecydowaną większość z nich stanowią ofiary III Rzeszy Niemieckiej, która 1 września 1939 r. zaatakowała Polskę bez wypowiedzenia wojny.

Audio/Video

W 1939 r. Niemcy wraz ze Związkiem Sowieckim rozpoczęły jeden z najstraszliwszych konfliktów zbrojnych w dziejach. II wojna światowa z represjami i planowym ludobójstwem, pochłonęła życie milionów osób, głównie bezbronnych cywili.

Błogosławiony ks. Jan Macha (1914–1942)
Artykuł

Błogosławiony ks. Jan Macha (1914–1942)

Krótko po północy, 3 grudnia 1942, w katowickim więzieniu ścięto za działalność konspiracyjną ks. Jana Machę. Zwłoki skazańca zostały przewiezione do Auschwitz i spopielone w tamtejszym krematorium. Jego działalność, mająca głównie charakter społeczny i zakończona męczeńską śmiercią, stanowiła świadectwo przywiązania do polskości i troski o bliźnich.

Audio/Video

Romuald Lenczewski wraz z ciotecznym bratem bawił się niedaleko domu. Gdy zauważyli niemieckie ciężarówki, Romek zaczął biec do pracujących w polu rodziców, aby ostrzec ich przed obławą. Gdy nadbiegł w pobliże drogi jeden z niemieckich żandarmów oddał strzał w kierunku chłopca...

Zbrodnia niemiecka dokonana 5 sierpnia 1943 r. we wsi Przededworze (<i>Kreishauptmannschaft Busko</i>, dystrykt Radom)
Artykuł

Zbrodnia niemiecka dokonana 5 sierpnia 1943 r. we wsi Przededworze (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)

Na terenie Kreishauptmannschaft Busko terror niemiecki był dziełem głównie etatowych i pozaetatowych posterunków żandarmerii, a także Sicherheitspolizei.

Rzeź Woli
Artykuł

Rzeź Woli

Wybuch Powstania Warszawskiego 1 sierpnia 1944 r. został potraktowany przez Niemców jako okazja do ostatecznego rozwiązania problemu jaki stanowiła Warszawa. Od samego początku trwania walk na Woli Niemcy dopuszczali się morderstw na ludności cywilnej, które przybrały tam szczególnie brutalny i masowy charakter.

Audio/Video

Czy wiesz, że pod koniec wojny Niemcy niszczyli wszelkie ślady swoich zbrodni? Czy znasz akcję o kryptonimie 1005? Czy wiesz dlaczego tak trudnym zadaniem jest ustalenie personaliów ofiar II wojny światowej?

Początek likwidacji getta warszawskiego
Artykuł

Początek likwidacji getta warszawskiego

22 lipca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta warszawskiego. W ciągu dwóch miesięcy (do 21 września 1942 r.) do obozu zagłady w Treblince wywieziono ok. 254 tys. Żydów, ok. 11 tys. zostało skierowanych do obozów pracy, a ok. 6 tys. rozstrzelano na miejscu. W getcie legalnie pozostało ok. 35 tys. ludzi, kolejne 25 tys. ukrywało się na jego terenie.

Egzekucja 19 lipca 1944 r. w Lesie Wełeckim koło Buska-Zdroju
Artykuł

Egzekucja 19 lipca 1944 r. w Lesie Wełeckim koło Buska-Zdroju

W historiografii polskiej utarł się pogląd, jakoby po przeprowadzeniu udanego zamachu na Maxa Petera okupant niemiecki nie zastosował represji wobec miejscowej ludności. W rzeczywistości, 19 lipca 1944 r. w Lesie Wełeckim rozstrzelano dwadzieścia dziewięć osób – członków Armii Krajowej lub Batalionów Chłopskich.

Tragiczne losy polskich robotnic przymusowych i ich dzieci. Działalność zakładu położniczego w Brunszwiku w latach 1943-1945
Artykuł

Tragiczne losy polskich robotnic przymusowych i ich dzieci. Działalność zakładu położniczego w Brunszwiku w latach 1943-1945

W czasie II wojny światowej gros polskich robotników przymusowych skupiono w Brunszwiku w Dolnej Saksonii. W sierpniu 1941 r. pracowały tam 1633 Polki. Zatrudniano je m. in. w takich zakładach przetwórczych jak: Albert Daubert czy też C. Th. Lampe, a także w przemyśle zbrojeniowym – m. in. w Niedersächen Motorenwerke G.m.b.H. Wiele z nich pracowało także w okolicznych gospodarstwach rolnych.

Zagłada w obiektywie. Film z getta w Kutnie
Artykuł

Zagłada w obiektywie. Film z getta w Kutnie

Zacieranie zbrodni było ważnym elementem mechanizmów przeprowadzania Holocaustu przez niemiecki aparat państwowy. Tym cenniejsze są znaleziska takie, jak przedstawiający getto w Kutnie film ze zbiorów Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Choć składa się na niego jedynie kilka ujęć, to stanowi bezcenną ilustrację tych tragicznych wydarzeń.

Rok 1943. Odwet na polskiej wsi
Dodatki do prasy

Rok 1943. Odwet na polskiej wsi

Zróżnicowane represje wobec wsi były jednym z elementów okupacyjnego terroru. Wpisywały się w politykę niemiecką wobec Polaków, traktowanych jako podludzie – nacja, która miała świadczyć niewolnicza pracę dla niemieckiej „rasy panów”.

Mord w Rembertowie
Artykuł

Mord w Rembertowie

W czerwcu 1944 r. aresztowano dziesięciu członków Szarych Szeregów i Armii Krajowej, w tym trzech Zawiszaków, członków najmłodszej grupy metodycznej w konspiracyjnej organizacji harcerskiej. Wszyscy zostali następnie rozstrzelani przez niemiecką żandarmerię. Najmłodsze ofiary miały jedynie po 13 lat.

Fotografie spod szafotu
Artykuł

Fotografie spod szafotu

W zbiorach IPN znajduje się kilkadziesiąt fotografii przedstawiających egzekucję siedmiu mężczyzn na nasypie kolejowym. Zostały wykonane w Krakowie, w czerwcu 1942 r., głównie przez Niemców, którzy urządzali sobie wycieczki na miejsce zbrodni, fotografując nie tylko szubienicę z ciałami straconych cywilów, ale też pozując do zdjęć na jej tle lub tuż obok.

Pacyfikacje wsi Parzymiechy i Zimnowoda
Artykuł

Pacyfikacje wsi Parzymiechy i Zimnowoda

Armia niemiecka wkraczająca na terytorium Polski we wrześniu 1939 r. od pierwszych dni wojny dokonywała zbrodni na ludności cywilnej. Jednostki Wehrmachtu na trasie przemarszu przeprowadzały egzekucje nie tylko jeńców wojennych.

Audio/Video

24 marca 1944 r. w okupowanej przez Niemców Markowej zginęło 17 osób – Polaków i Żydów. Jedyną „winą” rodziny Ulmów była chrześcijańska postawa miłości bliźniego. Jedyną „winą” ukrywanych Żydów była chęć przeżycia Zagłady

Akcja „Dora”. Pacyfikacja Krzeczowa
Publikacje

Akcja „Dora”. Pacyfikacja Krzeczowa

Okres II wojny światowej stanowił dla polskiego społeczeństwa najcięższą próbę dziejową. Obszary wiejskie zostały szczególnie dotknięte represjami. Zmasowane akcje pacyfikacyjne wymierzone w konkretne miejscowości Niemcy podjęli w połowie 1943 r. 20 czerwca jedną z pierwszych ofiar nowej, brutalnej polityki okupanta stała się niewielka wieś Krzeczów w Beskidzie Wyspowym.

Fort VII w Poznaniu. Laboratorium zbrodni
Artykuł

Fort VII w Poznaniu. Laboratorium zbrodni

Wśród najgorszych katowni niemieckich pominąć nie można obozu koncentracyjnego na terenie poznańskiego Fortu VII. Miejsce to okryło się ponurą sławą nie tylko jako miejsce męczeństwa tysięcy więźniów, ale też jednego z pierwszych eksperymentów z masowym zagazowywaniem ludzi.

Audio/Video

31 maja 1943 r. Niemcy wykonali pierwszą zbiorową egzekucję w areszcie śledczym Gestapo w Forcie III w Pomiechówku. Zamordowali 42 żołnierzy Armii Krajowej z Płońska, Nowego Miasta i Nasielska

Audio/Video

Jaki los Niemcy zgotowali Dzieciom Zamojszczyzny? Dlaczego doszło do wysiedleń na Zamojszczyźnie? Co działo się z ludnością po wysiedleniach?

Listy z Dachau
Artykuł

Listy z Dachau

Obozy koncentracyjne stały się symbolem niemieckich zbrodni i horroru II wojny światowej. W ramach akcji Archiwum Pełne Pamięci w zbiorach IPN zabezpieczony został zestaw listów z obozu w Dachau. Jeden z nich, napisany wkrótce po wyzwoleniu przez wieloletniego więźnia, przedstawia niezwykle plastyczny obraz wyzwolenia placówki przez amerykańskich żołnierzy.

Ku przestrodze wrogom III Rzeszy…
Artykuł

Ku przestrodze wrogom III Rzeszy…

Z piersi zszokowanych mieszkańców wydobył się przeraźliwy krzyk, słychać było płacz kobiet i dzieci. Ludzie odwracali głowy, żeby nie patrzeć. Bali się jednak odejść z powodu grożących kar.

Powstanie Warszawskie w niemieckiej (nie)pamięci
Artykuł

Powstanie Warszawskie w niemieckiej (nie)pamięci

Po roku 1990 między Polską a Republiką Federalną Niemiec dynamicznie rozwijały się stosunki polityczne i gospodarcze. Niestety, nie przełożyło się to na zbliżenie elit i społeczeństw obu państw na płaszczyźnie pamięci historycznej.

Ciężarne robotnice przymusowe w obozie przejściowym w Pile (Durchgangslager Schneidemühl) w latach 1943-1945
Artykuł

Ciężarne robotnice przymusowe w obozie przejściowym w Pile (Durchgangslager Schneidemühl) w latach 1943-1945

Obóz przejściowy w Pile (Durchgangslager Schneidemühl) funkcjonował w latach 1942-1945. Był przeznaczony dla Polaków i Rosjan, wywożonych następnie w głąb III Rzeszy. Po upadku Powstania Warszawskiego do obozu trafiła ponadto grupa wypędzonych mieszkańców stolicy.

Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück
Artykuł

Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück

Jadwiga Seifert, nauczycielka z Nawojowej, od pierwszych dni okupacji niemieckiej aktywnie zaangażowała się w działalność podziemia niepodległościowego. Rychło przypłaciła to aresztowaniem i zesłaniem do „piekła kobiet”, jak często nazywany jest obóz koncentracyjny w Ravensbrück.

Arthur Greiser – droga do upadku
Biogram / Biografia

Arthur Greiser – droga do upadku

Co wydarzyło się w życiu urodzonego w Środzie Wielkopolskiej Niemca, że zradykalizował swoje poglądy względem Polaków i Żydów? Jakie skutki przyniosła ta ewolucja we wzorcowego nazistę? Jak wyglądały jego rządy w Warthegau, a przede wszystkim jakie nastroje społeczne wzbudzał proces i egzekucja byłego Gaulaitera?

Początek akcji „Reinhard” (niem. „<i>Einsatz Reinhardt</i>”)
Artykuł

Początek akcji „Reinhard” (niem. „Einsatz Reinhardt”)

Akcja „Reinhard” (także „Reinhardt”) to kryptonim operacji, której celem była eksterminacja Żydów, początkowo tylko z obszaru Generalnego Gubernatorstwa, potem też z innych krajów okupowanych przez III Rzeszę, przeprowadzonej w latach 1942-1943 w ramach tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (niem. „Eindlösung der Judenfrage”).

Audio/Video

Czym jest przestępstwo polityczne? Jak regulowało je prawo III Rzeszy? Jakie kary groziły za jego popełnienie? Co oznacza „sprawiedliwość czasu przejściowego”?

Jürgen Stroop. Zbrodniarz z dwoma wyrokami
Artykuł

Jürgen Stroop. Zbrodniarz z dwoma wyrokami

8 maja 1945 r. dostał się do niewoli amerykańskiej Jürgen Stroop, jeden z najbardziej znanych niemieckich zbrodniarzy wojennych. W marcu 1947 r. skazany został na śmierć przez amerykański trybunał wojskowy w Dachau. Jednak sprawiedliwość dosięgła go ostatecznie dopiero w Polsce, gdzie za swoją zbrodniczą działalność otrzymał kolejny wyrok śmierci – tym razem już wykonany.

Audio/Video

Dyskusja o stanie badań na temat strat wojennych i działalności badawczej, edukacyjnej, wydawniczej oraz popularyzatorskiej w zakresie wiedzy o konsekwencjach II wojny światowej, prowadzonej przez Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego

Ludwig Fischer. Biurokrata zbrodni
Artykuł

Ludwig Fischer. Biurokrata zbrodni

3 marca 1947 r. Najwyższy Trybunał Narodowy skazał niemieckiego zbrodniarza wojennego Ludwiga Fischera na karę śmierci.

Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – <i>Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa</i>
Artykuł

Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa

Umowną datą powstania obozu pracy SS w Poniatowej jest 31 stycznia 1943 r., kiedy to bremeńczyk Walther Caspar Többens i SS und Polizeiführer (SSPF) w Lublinie Odilo Globocnik podpisali porozumienie o współpracy i przeniesieniu z getta warszawskiego do Poniatowej zakładów tekstylnych Többensa.

Audio/Video

KL Gusen to jeden z niemieckich obozów koncentracyjnych. Jaka była rola takich obozów w niemieckim systemie eksterminacji? Co się działo po wyzwoleniu obozu? Czy niemieccy oprawcy zostali osądzeni za swoje czyny?

Audio/Video

Jak niemiecki okupant korzystał z niewolniczej i przymusowej pracy więźniów obozów koncentracyjnych? Jak na ucisku krajów i państw podbitych korzystały największe niemieckie firmy? Czy kiedykolwiek zapłaciły zadośćuczynienie za wykorzystywanie obywateli polskich?

Henryk Mania – Polak skazany za zbrodnie nazistowskie
Artykuł

Henryk Mania – Polak skazany za zbrodnie nazistowskie

Miliony osób narodowości polskiej stało się ofiarami okrucieństwa, które przyniosła ze sobą II wojna światowa. Znaczny ich odsetek poniósł śmierć w wyniku dostania się do niemieckiej niewoli. Niewielu udało się zbiec lub doczekać wyzwolenia.

Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.
Artykuł

Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.

Zabijanie przez Niemców ludności żydowskiej w okupowanej Polsce nie rozpoczęło się od uruchomienia komór gazowych w obozach koncentracyjnych. Od pierwszych miesięcy okupacji Żydzi byli rozstrzeliwani wraz z polską inteligencją i osobami chorymi psychicznie w dołach śmierci. Na Pomorzu i Kujawach było ich niewielu, dlatego niemiecki okupant podjął już wtedy decyzję o ich całkowitej eksterminacji.

Wojenne dzieciństwo. Martyrologia dzieci polskich pod okupacją niemiecką
Dodatki do prasy

Wojenne dzieciństwo. Martyrologia dzieci polskich pod okupacją niemiecką

Ofiarami były nie tylko dzieci poddane eksterminacji i wycieńczającej pracy, wysiedlane, ale także ci małoletni Polacy, których umieszczono w niemieckich rodzinach z zamiarem germanizacji.

Eksterminacja dzieci polskich robotnic przymusowych w Spital am Pyhrn
Artykuł

Eksterminacja dzieci polskich robotnic przymusowych w Spital am Pyhrn

Problem ciężarnych robotnic przymusowych stanowił szczególne wyzwanie dla niemieckiego systemu pracy niewolniczej. Jedną z metod jego rozwiązania była organizacja placówek, w których umieszczać miano odebrane im dzieci. „Żłobek dla niemowląt i małych dzieci robotnic wschodnich w Spital am Pyhrn” był najprawdopodobniej pierwszą tego typu instytucją.

Audio/Video

Dlaczego Niemcy mordowali Aryjczyków? Czy zagłada Romów to też Holokaust? Kim była Alfreda Markowska?

Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne
Artykuł

Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne

II wojna światowa była ogromnym, kolejnym na przestrzeni wieków ciosem dla dóbr kultury. Skala dokonanych wówczas rabunków była nieporównywalna z wcześniejszymi, a sposób organizacji grabieży nie pozwala ich zaklasyfikować jedynie jako kradzież.

Audio/Video

Jak planowano rozliczyć zbrodniarzy niemieckich po zakończeniu II wojny? Za co odpowiadała Komisja Narodów Zjednoczonych ds. Zbrodni Wojennych? Ilu zbrodniarzy udało się osądzić, a ilu uniknęło sprawiedliwości? A także...

Audio/Video

Podwileńskie Ponary to miejsce największej niemieckiej zbrodni na północno-wschodnich Kresach II RP. Informacji o tragicznych i mało znanych wydarzeniach z czasów II wojny światowej dostarcza książka „Zbrodnia ponarska 1941-1944”

Audio/Video

Zbrodnia ponarska 1941-1944

97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim
Artykuł

97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim

Białka to niewielka wieś położona obecnie w gminie Dębowa Kłoda, w pow. parczewskim. 7 grudnia 1942 r. na zawsze zmienił historię tej miejscowości. W wyniku brutalnej pacyfikacji zamordowano 97 Polaków i ukrywającą się we wsi Żydówkę.

Audio/Video

Msza żałobna o Marszu Śmierci z KL Stutthof zimą 1945 r.: hołd dla Ofiar niemieckich zbrodni i Kaszubów niosących więźniom pomoc. Requiem nawiązuje do Pustych Nocy (Pustô noc) - wieczoru i nocy przed pogrzebem, gdy Kaszubi żegnają zmarłego modlitwą na różańcu i śpiewami

Kielecczyzna pod okupacją niemiecką w latach 1939–1945: straty osobowe
Publikacje

Kielecczyzna pod okupacją niemiecką w latach 1939–1945: straty osobowe

Wydawnictwo zawiera dziewięć artykułów omawiających wojenne straty na terenie Kielecczyzny. Historycy opisali m.in. zagładę polskiej inteligencji w tym regionie, zbrodnie niemieckie czy współpracę mieszkańców wsi z oddziałami partyzanckimi Armii Krajowej.

Pomoc Żydom karana śmiercią. Zarys niemieckich przepisów okupacyjnych na obszarze Europy
Artykuł

Pomoc Żydom karana śmiercią. Zarys niemieckich przepisów okupacyjnych na obszarze Europy

Czy poza okupowanymi obszarami II RP groziła ze strony niemieckiego okupanta kara śmierci za ukrywanie Żydów? Temat ten wymaga głębszego zbadania i uwzględnienia specyfiki różnych obszarów znajdujących się pod kontrolą III Rzeszy.

Urodzona w Auschwitz
Artykuł

Urodzona w Auschwitz

Stefania Wernik z d. Piekarz jest jedną z bohaterek filmu Położna w reżyserii Marii Stachurskiej. Urodziła się w obozie zagłady KL Auschwitz II Birkenau. Była w tej nielicznej grupie dzieci, którym udało się przeżyć.

Audio/Video

Krzywda wyrządzona przez okupantów niemieckich i sowieckich dzieciom i ich rodzicom to jedna z najstraszniejszych kart II wojny. Jak wyglądały sowietyzacja i germanizacja polskich dzieci? Jaki los Niemcy zgotowali „Dzieciom Zamojszczyzny” w ramach ludobójczej akcji wysiedleńczej w tej polskiej krainie?

Sąd nad katami. Kazimierz Olszewski w procesie załogi KL Ravensbrück
Artykuł

Sąd nad katami. Kazimierz Olszewski w procesie załogi KL Ravensbrück

KL Ravensbrück był miejscem kaźni dziesiątek tysięcy więźniów, głównie kobiet i dzieci. Najliczniejszą grupę pośród jego ofiar stanowili Polacy, więc podczas procesu obozowych oprawców w składzie sędziowskim również nie mogło zabraknąć kogoś polskiej narodowości. Rolę tę przeznaczono Kazimierzowi Olszewskiemu.

Tragiczne losy komendanta „Strzelca” z Iwonicza
Artykuł

Tragiczne losy komendanta „Strzelca” z Iwonicza

Tytułowy komendant „Strzelca”, sierżant Mikołaj Nycz, to zaginiony w mrokach tragicznych losów wojennych II Rzeczpospolitej bohater. Dzięki staraniom Pana Adama Nycza, zajmującego się historią swojego stryja, udało się jego postać przywrócić do zbiorowej pamięci.

Obóz karny w Łopusznie
Artykuł

Obóz karny w Łopusznie

Jednym z wyznaczników niemieckiej polityki wobec okupowanych ziem polskich był drenaż ludzi i żywności. Tylko z dystryktu radomskiego na przymusowe roboty wysłano ponad 240 tysięcy ludzi.

Zbrodnia w Ogrodach Sejmowych
Artykuł

Zbrodnia w Ogrodach Sejmowych

Po kapitulacji Warszawy, w dniu 1 października 1939 r., wraz z Wehrmachtem, do miasta wkroczyła grupa operacyjna policji bezpieczeństwa tzw. Einsatzgruppe IV pod dowództwem SS-Brigadefuhrera Lothara Beutela. Przystąpiła ona natychmiast do obław, rewizji i aresztowań.

Audio/Video

Jaka była skala niemieckich zbrodni w pierwszej fazie okupacji ziem polskich? W jaki sposób postępowali sprawcy z Einsatzgruppen, czy Selbstschutz? Czy próby pociągania niemieckich zbrodniarzy do odpowiedzialności po 1945 r. zakończyły się powodzeniem?

Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (<i>Kreishauptmannschaft</i> Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów
Artykuł

Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (Kreishauptmannschaft Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów

Okupacja na terenie obecnej Lubelszczyzny to okres bezustannych akcji represyjnych wymierzonych w ludność zarówno polską jak i żydowską. Już 1939 r. przyniósł pierwsze egzekucje, w których zginęło kilkuset mieszkańców Lubelszczyzny.

Zagłada Żydów na Pomorzu i Kujawach
Artykuł

Zagłada Żydów na Pomorzu i Kujawach

W powszechnej opinii zagłada Żydów rozpoczęła się po 1942 r. i słynnej konferencji w Wannsee. Żydzi na Pomorzu i Kujawach byli jednak mordowani od początku wojny. „Kwestia żydowska” z perspektywy okupantów została „rozwiązana” już w pierwszych miesiącach okupacji.

Zbrodnia Pomorska 1939 – Radzim
Artykuł

Zbrodnia Pomorska 1939 – Radzim

Na początku września 1939 r. Niemcy przejęli majątek polskiej rodziny Seydów w Radzimiu k. Kamienia i utworzyli na jego terenie prowizoryczny obóz, który powstał na potrzeby realizowanego przez Selbstschutz planu eksterminacji mieszkańców, w tym przypadku powiatu sępoleńskiego.

Księże Góry
Artykuł

Księże Góry

Wkrótce po tym, gdy Niemcy 1 września 1939 r. zaatakowali II Rzeczypospolitą, rozpoczęła się masowa eksterminacja polskiej ludności cywilnej, Żydów, osób upośledzonych, przedstawicieli różnych grup społecznych. Jednym z miejsc kaźni zbrodni pomorskiej 1939 r. były Księże Góry koło Grudziądza.

Audio/Video

Dowódca polskiego plutonu ckm w wojnie obronnej Polski 1939 roku o bitwie pod Ćwiklicami oraz zbrodniach Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego

Audio/Video

Czy Niemcy w ogóle wywiązały się z obowiązku reparacji wobec Polski po II wojnie? Jeśli tak, co w ramach reparacji Polska otrzymała? Co postanowiono w Poczdamie w 1945 r.? Na czym polegało pośrednictwo ZSRS w pobieraniu reparacji od Niemiec?

Audio/Video

Jakie przepisy prawa międzynarodowego chroniły jeńców wojennych w czasie II wojny? Jakie było nastawienie żołnierzy i oficerów niemieckich wobec branych do niewoli żołnierzy polskich? Jak traktowani byli polscy żołnierze w niemieckiej niewoli?

Winni nieosądzeni – rozważania o niemieckich sprawcach w rocznicę procesów Greisera i Stroopa
Artykuł

Winni nieosądzeni – rozważania o niemieckich sprawcach w rocznicę procesów Greisera i Stroopa

Zbrodniarze niemieccy, którzy po II wojnie światowej stanęli przed sądem i odpowiedzieli za swe czyny, to zdecydowana mniejszość. Wielu zdołało uciec, zyskać ochronę aliantów albo wręcz spokojnie żyło w RFN.

„Byliśmy tam bardzo potrzebni”. Szpital PCK w byłym niemieckim obozie Auschwitz
Artykuł

„Byliśmy tam bardzo potrzebni”. Szpital PCK w byłym niemieckim obozie Auschwitz

Niemieckie obozy zagłady i obozy koncentracyjne były tymi miejscami, gdzie działa się ogromna niemiecka zbrodnia ludobójstwa dokonywana na Polakach, Żydach, Rosjanach, Cyganach… Brzmią dla nas strasznie nazwy Auschwitz, Birkenau, Stutthof, Treblinka, Majdanek… I nawet z chwilą wyzwolenia obozów nie zakończyła się gehenna oswobodzonych z niewoli więźniów.

Audio/Video

Skąd wzięli się Warszawiacy w Stutthofie? Kim były „kobiety pistolety”? Jak wyglądała codzienność w obozie koncentracyjnym? Co zadecydowało o budowie miejsca kaźni nad Bałtykiem?

Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku
Artykuł

Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku

Niemcy wezwali sołtysa gromady, któremu rozkazali okazanie szczegółowych list mieszkańców. Interesowały ich nazwiska złodziei, przestępców, osób niezameldowanych, a także działaczy politycznych. Gdy sołtys stwierdził, że takich ludzi tam nie ma, Niemcy rozpoczęli zbrodnicze działania.

„Starzy i młodzi, chorzy i dzieci, wszyscy z tobołkami…”. Zagłada jasielskich Żydów
Artykuł

„Starzy i młodzi, chorzy i dzieci, wszyscy z tobołkami…”. Zagłada jasielskich Żydów

Latem 1942 r., w ramach działań prowadzonych podczas tzw. Aktion „Reinhardt”, Niemcy przystąpili do deportacji Żydów z getta w Jaśle – mieście będącym siedzibą władz Kreishauptmannschaft (powiat) Jaslo. Zamordowano większość tamtejszej społeczności żydowskiej. Do końca 1942 r. getto zostało zlikwidowane. Po tzw. aryjskiej stronie w Jaśle i okolicach ukrywali się już tylko nieliczni Żydzi.

Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku

W 1939 r. wschodnia część Polski znalazła się pod okupacją sowiecką. Ziemia łomżyńska była najdalej na zachód wysuniętym obszarem zagarniętym przez ZSRS. Gdy 22 czerwca 1941 r. wybuchła wojna niemiecko-sowiecka, Łomżyńskie niemal natychmiast zostało zajęte przez Niemców. Miesiąc później Adolf Hitler wydał decyzję o utworzeniu Okręgu Białostockiego (Bezirk Bialystok).

O Ravensbrück bardziej osobiście
Artykuł

O Ravensbrück bardziej osobiście

Ravensbrück był głównym obozem koncentracyjnym dla kobiet zorganizowanym i prowadzonym przez hitlerowskie Niemcy przez cały okres II wojny światowej. Pierwszymi jego więźniarkami zostały niemieckie komunistki i działaczki niemieckiego ruchu oporu, osadzone tam jeszcze na początku 1939 r.

Audio/Video

Odnaleziono dowód kolejnej niemieckiej zbrodni z okresu IIwś – odkryto grób kilku tysięcy więźniów niemieckiego obozu w Działdowie i ujawniono kilkanaście ton prochów ludzkich

Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar
Artykuł

Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar

Gdy stajemy przed pomnikami upamiętniającymi ofiary zbrodni systemów totalitarnych, treść na nich zapisaną przyjmujemy za pewnik. Atmosfera takich miejsc nie sprzyja wątpliwościom. Czasem okazuje się jednak, że to, co wyryte w kamieniu, nie musi być zgodne z faktami.

Zamach na Maxa Petera – kata Kreishauptmannschaft Busko – 12 lipca 1944 r.
Artykuł

Zamach na Maxa Petera – kata Kreishauptmannschaft Busko – 12 lipca 1944 r.

Jedną z najsłynniejszych akcji dywersyjnych na terenie Obwodu ZWZ-AK Busko był zamach na Maxa Petera, przeprowadzony 12 lipca 1944 r. na rynku w Busku-Zdroju.

Wilhelm Stuckart – biurokrata niemieckiego ludobójstwa
Artykuł

Wilhelm Stuckart – biurokrata niemieckiego ludobójstwa

Wpływowy sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych nazistowskich Niemiec, jeden z inicjatorów i twórców ustaw norymberskich, a zarazem typowy przykład technokratycznego „mordercy zza biurka” z „pokolenia bezwarunkowości”.

Audio/Video

4 lipca 1941 roku na Wzgórzach Wuleckich Niemcy zamordowali ponad 20 profesorów lwowskich uczelni, ich najbliższych krewnych oraz osoby, które przebywały z nimi w chwili aresztowania. Jak po II wojnie światowej starano się upamiętniać ofiary?

Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…
Artykuł

Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…

14 czerwca 1940 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz dotarł z Tarnowa pierwszy masowy transport 728 Polaków. Więźniom nadano numery, ogolono głowy i wydano pasiaki z naszytym czerwonym trójkątem i literą „P”.

Apokalipsa dnia powszedniego. Pierwsze tygodnie w Auschwitz
Artykuł

Apokalipsa dnia powszedniego. Pierwsze tygodnie w Auschwitz

„Wyjście stąd prowadzi tylko przez komin krematorium” – usłyszeli z ust zastępcy komendanta obozu SS Hauptsturmführera Karla Fritzscha w czerwcu 1940 r. pierwsi polscy więźniowie Auschwitz.

Audio/Video

„Fort” – film dokumentalny o zbrodniach Niemców w obozie w Pomiechówku

Audio/Video

Monte. Więzienie dwóch totalitaryzmów 1939-1989

Zbrodnia święciańska – jedna z akcji odwetowych zastosowanych przez Niemców na terenie Wileńszczyzny
Artykuł

Zbrodnia święciańska – jedna z akcji odwetowych zastosowanych przez Niemców na terenie Wileńszczyzny

Akcje odwetowe stosowane przez Niemców w latach 1941-1944 na terytorium byłego województwa wileńskiego wiązały się ściśle z działalnością partyzancką i konspiracyjną. Był to rodzaj terroru bezpośredniego wymierzonego w ludność cywilną zamieszkującą obszary wiejskie.

Audio/Video

Kto przeprowadzał masowe egzekucje w podwileńskich Ponarach? Ilu Żydów zamordowano razem z Polakami? Gdzie znajdują się groby zamordowanych?

Audio/Video

Lasy Panewnickie

Audio/Video

Las Szpęgawski

„Schody śmierci” w KL Mauthausen
Artykuł

„Schody śmierci” w KL Mauthausen

Złowrogim symbolem i koszmarem tego miejsca są wybudowane przez pierwszych więźniów KL Mauthausen z luźnych, granitowych bloków „schody śmierci”.

Audio/Video

Gdzie Niemcy dokonywali pierwszych masowych egzekucji na ziemi łódzkiej? Ile ofiar pochłonęły ich zbrodnie? Jak natrafiono na groby zbiorowe w Lesie Lućmierskim?

Audio/Video

Ravensbrück – pamięć o ofiarach niemieckiej zbrodni. Jak wyglądało życie codzienne w niemieckim obozie koncentracyjnym dla kobiet? Jaki obraz wyłania się z relacji więźniów oraz ze źródeł?

„Morderca w białych rękawiczkach”. Willi Haase
Artykuł

„Morderca w białych rękawiczkach”. Willi Haase

W czerwcu 1951 r. w Krakowie rozpoczął się proces byłego szefa sztabu dowódcy SS i Policji dystryktu krakowskiego SS-Sturmbannführera Williego Haase. Był to wysokiej rangi funkcjonariusz SS zaangażowany w realizację Aktion „Reinhardt”, który po wojnie został osądzony za swoje zbrodnie.

Audio/Video

Jaka jest historia jednej z największych zbrodni dokonanych przez Niemców jesienią 1939 roku? Jaką rolę spełniał na początku okupacji niemieckiej budynek Krajowego Zakładu Opieki Społecznej w Chojnicach?

Obóz w Żabikowie
Artykuł

Obóz w Żabikowie

W kwietniu 1943 roku w podpoznańskim Żabikowie, na terenie starej cegielni, Niemcy utworzyli Więzienie Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy. Już tego samego miesiąca do obozu przywieziono pierwszych więźniów.

Audio/Video

Jaką rolę w pierwszym okresie okupacji niemieckiej pełnił obóz koncentracyjny Fort VII w Poznaniu? Kto dokonywał mordów w Lasach Palędzko – Zakrzewskich? Dlaczego ta zbrodnia jest zbrodnią niedoskonałą?

Zbrodnie niemieckie popełnione na cmentarzu katolickim w Busku-Zdroju (<i>Kreishauptmannschaft Busko</i>, dystrykt Radom)
Artykuł

Zbrodnie niemieckie popełnione na cmentarzu katolickim w Busku-Zdroju (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)

Jednym z miejsc kaźni na terenie Kreishautpmannschaft Busko był cmentarz katolicki. Na jego terenie rozstrzelano m.in. dwóch młodych chłopców w wieku siedemnastu lat.

Audio/Video

Zbrodnie bez rozliczenia? Niemieckie zbrodnie i niemieccy zbrodniarze

Audio/Video

Dzieci: ofiary totalitaryzmu (debata w ramach 3. MFFoTEK)

Audio/Video

Walczył z bolszewikami w 1920 r., doświadczył niemieckiej okupacji, był również świadkiem niemieckich ekshumacji polskich oficerów w Katyniu. Choć budził skrajne emocje, to był najczęściej wydawanym pisarzem w podziemnych wydawnictwach PRL-owskiego „drugiego obiegu”

KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)
Artykuł

KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)

Szacuje się, że przez wszystkie typy niemieckich obozów, więzień policyjnych oraz gett w okresie III Rzeszy przeszło 18 mln osób. Aż 11 mln z nich zagłodzono, zakatowano, zastrzelono i zagazowano.

Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen
Artykuł

Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen

Napisać o nim, że był tylko komendantem KL Gusen I, to tak jakby nie napisać o nim zbyt wiele… Więźniowie nadali mu bardziej oddający jego charakter przydomek – „Diabeł z Gusen”.

Matka i córka - zamordowane za pomoc Żydowi
Artykuł

Matka i córka - zamordowane za pomoc Żydowi

W okresie okupacji niemieckiej na placu koło młyna w Sosnowicy zostały zamordowane przez Niemców dwie kobiety, Stanisława Kamińska i jej córka Halina. Była to kara za pomoc, również wówczas zabitemu, nieznanemu z nazwiska Żydowi.

Ratując bliźnich złożyli najwyższą ofiarę
Wspomnienie

Ratując bliźnich złożyli najwyższą ofiarę

W marcu 1943 r. w Siedliskach koło Miechowa niemieccy funkcjonariusze za ukrywanie kilku mężczyzn z rodziny Gottfriedów zamordowali Wincentego i Łucję Baranków wraz z dwojgiem ich synów – dwunastoletnim Henrykiem i dziesięcioletnim Tadeuszem.

Zbrodnia niemiecka w Zgierzu 20 marca 1942 r.
Artykuł

Zbrodnia niemiecka w Zgierzu 20 marca 1942 r.

Wczesnym rankiem 20 marca 1942 r. niemieckie władze okupacyjne w Zgierzu zarządziły nagłą zbiórkę członków niemieckich organizacji partyjnych i paramilitarnych. Ulice zapełniły się umundurowanymi funkcjonariuszami policji i formacji pomocniczych ze Zgierza i przybyłymi z pobliskiej Łodzi.

Egzekucje kolejarzy z Sędziszowa w Chmielniku i Piotrkowicach 17 marca 1944 roku
Artykuł

Egzekucje kolejarzy z Sędziszowa w Chmielniku i Piotrkowicach 17 marca 1944 roku

Sędziszów był miasteczkiem z bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturą kolejową. W okresie II wojny światowej stanowił dla Niemców istotny węzeł komunikacyjny. Mieściła się w nim ważna parowozownia oraz warsztaty kolejowe linii szerokotorowej.

Audio/Video

Żydowskie getto w Warszawie okupowanej przez Niemców

Rudolf Höss
Biogram / Biografia

Rudolf Höss

Dzieci Rudolfa Hössa, komendanta obozu Auschwitz, które mieszkały z rodzicami w willi oddalonej o 150 metrów od krematorium, poprosiły polską krawcową zatrudnioną w domu kata, by uszyła im oznaki, które nosili więźniowie. Najstarszy z piątki, Klaus, wciągnął na rękaw opaskę kapo, a rodzeństwu przyczepił do ubrań kolorowe trójkąty. Bardzo zdenerwowało to ojca: zakazał im bawić się we wrogów narodu niemieckiego.

„Biuletyn IPN” nr 3/2022 – Niemieckie obozy
Biuletyn IPN

„Biuletyn IPN” nr 3/2022 – Niemieckie obozy

Niemieckie obozy to główny temat marcowego numeru „Biuletynu IPN”. Przez wszystkie typy niemieckich obozów, więzień policyjnych oraz gett w okresie III Rzeszy przeszło 18 mln osób. Aż 11 mln z nich zagłodzono, zakatowano, zastrzelono i zagazowano. W tym systemie Niemcy nie zapomnieli nawet o dzieciach. W Łodzi stworzyli obóz wyłącznie dla polskich dzieci. W numerze przedstawiamy też przykłady Polaków ratujących Żydów.

Tajemnica śmierci komendanta KL Mauthausen Franza Ziereisa
Artykuł

Tajemnica śmierci komendanta KL Mauthausen Franza Ziereisa

Mauthausen, małe miasteczko nad Dunajem w Górnej Austrii zachwyca pięknymi krajobrazami i urokliwymi kamieniczkami. Nie inaczej było zapewne w roku 1940.

Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko na robotach przymusowych w III Rzeszy
Artykuł

Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko na robotach przymusowych w III Rzeszy

W czasie II wojny światowej praca przymusowa była jedną z głównych niemieckich metod pozyskiwania taniej siły roboczej dla przemysłu i rolnictwa III Rzeszy. Stanowiła zarazem jedną z form eksterminacji ludności polskiej.

<i>Standgericht</i> dla rejencji ciechanowskiej i okręgu Suwałki
Artykuł

Standgericht dla rejencji ciechanowskiej i okręgu Suwałki

4 lutego 1944 r. niemiecki sąd doraźny (Standgericht) dla rejencji ciechanowskiej i okręgu Suwałki wydał w więzieniu policyjnym w Forcie III w Pomiechówku wyroki śmierci na ponad 100 żołnierzy Armii Krajowej.

Audio/Video

Ludobójstwo w świetle niemieckiego prawa: Jesienią 1939 r., z użyciem „technologii” masowej zagłady, Niemcy rozpoczęli program państwowej eutanazji

Audio/Video

Wokół książki o procesach niemieckich zbrodniarzy wojennych

Audio/Video

Zagłada Żydów na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką [wykład]

Represje niemieckie wobec nauczycieli na terenie <i>Kreishauptmannschaft Busko</i> w latach 1939-1945
Artykuł

Represje niemieckie wobec nauczycieli na terenie Kreishauptmannschaft Busko w latach 1939-1945

Według wykazu nauczycieli w 1938 r. na terenie Kielecczyzny było zatrudnionych 7934 pedagogów. W czasie okupacji niemieckiej zginęło ich co najmniej 780, co stanowiło 9,8% ogólnego stanu sprzed wojny.

Listy z innego świata
Artykuł

Listy z innego świata

Kilka zdań na niewielkim formularzu stanowiło jedyną informację dla bliskich o losach więźnia osadzonego w hitlerowskim obozie koncentracyjnym – jednym z miejsc kaźni, jakie funkcjonowały w okresie 1939-45 r. na terenach zajętych przez reżim nazistowski oraz obszarach byłej III Rzeszy.

Bunt w Treblince II
Artykuł

Bunt w Treblince II

Nagle dał się słyszeć odgłos tłuczonego szkła, który dobiegł z rewirsztuby – obozowego ambulatorium. Gospodarzem był tam więzień doktor Julian Chorążycki, wcześniej kapitan Wojska Polskiego, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a w 1922 wybrał karierę cywilną i założył gabinet lekarski.

Audio/Video

Doktor Wanda Półtawska. Życie dla życia

Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim
Artykuł

Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim

Aleksandrów – znajdujący się w czasie okupacji na terenie Kreishauptmannschaft Bilgoraj – był dużą wsią podzieloną na cztery części. Stąd w raportach niemieckich pojawią się informacje o podziale mieszkańców z poszczególnych części i umieszczaniu ich w konkretnych punktach zbiorczych.

Audio/Video

Kim był Oskar Dirlewanger – niemiecki zbrodniarz odpowiedzialny za mordy na ludności cywilnej? Jakich ludzi rekrutował do swojej jednostki? Czy podwładni Dirlewangera odpowiedzieli za swoje zbrodnie?

Akta funkcjonariuszy i pracowników niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi (1942-1945). Rekonesans archiwalny
Źródło historyczne

Akta funkcjonariuszy i pracowników niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi (1942-1945). Rekonesans archiwalny

W grudniu 1942 r. zaczął funkcjonować Polenjugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt (Prewencyjny Obóz Policji Bezpieczeństwa dla Młodzieży Polskiej w Łodzi). Zespół akt Geheime Staatspolizei Staatspolizeistelle Litzmannstadt zawiera źródła rzucające światło na jego działalność.

Audio/Video

Niemcy dokonali na Polakach ludobójstwa

Audio/Video

„Aktion Zamosc”, czyli niemiecka akcja wysiedlenia Polaków z Zamojszczyzny w świetle dokumentów przechowywanych w Archiwum IPN. Ta zbrodnia objęła łącznie 100–110 tys. wysiedlonych Polaków, w tym 30 tys. dzieci

O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim
Artykuł

O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim

O północy, 3 grudnia 1942 w katowickim więzieniu przy ul. Mikołowskiej ścięty został gilotyną ksiądz katolicki, Jan Macha. Na śmierć skazał go w lipcu tego samego roku Oberlandesgericht Kattowitz – Wyższy Sąd Krajowy w Katowicach.

Norymberski proces niemieckich zbrodniarzy
Artykuł

Norymberski proces niemieckich zbrodniarzy

20 listopada 1945 r. przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze rozpoczął się proces głównych niemieckich zbrodniarzy wojennych.

11 listopada 1939 r. na Kaszubach i Kociewiu
Artykuł

11 listopada 1939 r. na Kaszubach i Kociewiu

Rozpoczęte przez Niemcy 1 września 1939 r. działania wojenne doprowadziły do szybkiego zajęcia Pomorza Gdańskiego. Obok zdobycia nowego terytorium okupant wprowadził tu elementy terroru względem ludności cywilnej. Jednym z nich były popełniane przez Niemców masowe zabójstwa.

„Erntefest” („Dożynki”) 4 listopada 1943 r. – egzekucja żydowskich więźniów obywateli austriackich, słowackich i polskich w niemieckim obozie pracy w Poniatowej
Artykuł

„Erntefest” („Dożynki”) 4 listopada 1943 r. – egzekucja żydowskich więźniów obywateli austriackich, słowackich i polskich w niemieckim obozie pracy w Poniatowej

Jedną z nielicznych więźniarek, które w dniu 4 listopada 1943 r. przeżyły wymordowanie 14 800 osób w obozie w Poniatowej była – obok Estery Rubinsztein – Ludwika Fiszer. W 1944 roku spisała ona przeżycia, jakie przechodziła w trakcie rozstrzeliwania więźniów.

Audio/Video

Niemcy wobec Polaków przed II wojną i po jej wybuchu: listy proskrypcyjne - Einsatzgruppen - zbrodnie w Wielkopolsce - obóz w Forcie VII

Getto w Stopnicy (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)
Artykuł

Getto w Stopnicy (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)

W 1939 r. Stopnicę położoną 17 km od Buska-Zdroju zamieszkiwało około 2600 Żydów. Pierwszych zbrodni na terenie miasteczka żołnierze Wehrmachtu dokonali już w pierwszych dniach września 1939 r. Rozstrzelali wówczas 4 Żydów.

Sprawa niemieckiej pacyfikacji Michniowa przed wymiarem sprawiedliwości
Artykuł

Sprawa niemieckiej pacyfikacji Michniowa przed wymiarem sprawiedliwości

W dniach 12 i 13 lipca 1943 roku policjanci niemieccy wymordowali co najmniej 204 mieszkańców świętokrzyskiej wsi Michniów (w tym 54 kobiety i 48 dzieci). Kilkadziesiąt ofiar tej masakry zginęło w płomieniach. Ograbioną wieś doszczętnie spalono, zakazując jednocześnie jej odbudowy.

Audio/Video

Wartheland. Dzieje zbrodni. O „wzorcowym okręgu Rzeszy” - na okupowanych ziemiach Polski

Audio/Video

W cieniu Einsatzgruppen. Volksdeutscher Selbstschutz w okupowanej Polsce 1939–1940. Zbrodnie Niemców - obywateli Polski na polskich sąsiadach

Zbrodnia Pomorska 1939 roku
Artykuł

Zbrodnia Pomorska 1939 roku

Pojęcie „Zbrodni Pomorskiej 1939 roku” obejmuje akty eksterminacji bezpośredniej dokonane na ludności polskiej od września do grudnia 1939 r. (w niektórych miejscach do początku 1940 r.) przez oddziały Volksdeutscher Selbstschutz, przy aktywnym wsparciu Wehrmachtu i SS.

Zbrodnie niemieckie popełnione na cmentarzu żydowskim w Busku-Zdroju
Artykuł

Zbrodnie niemieckie popełnione na cmentarzu żydowskim w Busku-Zdroju

Jednym z miejsc kaźni na terenie Buska-Zdroju był cmentarz żydowski, położony we wschodniej części miasta, przy ul. Widuchowskiej. Z punktu widzenia okupanta niemieckiego stanowił on doskonałą lokalizację do dokonywania zbrodni z racji jego oddalenia od miasta.

Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu
Artykuł

Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu

W trakcie Powstania Warszawskiego i tuż po jego zakończeniu Niemcy wysiedlili z Warszawy ok. 550 tys. osób. Zdecydowaną większość z nich skierowano do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121), który powstał na terenie nieczynnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego.

Teza o banalności zła – Hannah Arendt, jej sprawozdanie z procesu Eichmanna i obserwacje natury etycznej
Debata

Teza o banalności zła – Hannah Arendt, jej sprawozdanie z procesu Eichmanna i obserwacje natury etycznej

Holokaust i inne zbrodnie ludobójstwa niezależnie od upływu lat skłaniają do refleksji moralnych i etycznych, a badacze wciąż szukają odpowiedzi na pytania najbardziej podstawowe z punktu widzenia ich dyscyplin.

Zbrodnia Wehrmachtu w Prusach (powiat stopnicki) – 9 września 1939 roku
Artykuł

Zbrodnia Wehrmachtu w Prusach (powiat stopnicki) – 9 września 1939 roku

Już od pierwszych dni walk we wrześniu 1939 r. okupant niemiecki dokonywał zbrodni na miejscowej ludności oraz na żołnierzach Wojska Polskiego, łamiąc w ten sposób postanowienia konwencji genewskiej.

Niemieckie egzekucje w lesie koło Lisowa
Artykuł

Niemieckie egzekucje w lesie koło Lisowa

Eskalacja terroru niemieckiego na terenie Kreishauptmannschaft Busko miała miejsce w latach 1943–1944. Licznych zbrodni Niemcy dokonywali w lasach: Wełeckim, Skrzypiowskim, Włoszczowickim, Widuchowskim czy Koteckim. Kolejnym, zapomnianym miejscem straceń na tym terenie jest las koło Lisowa.

Los rannych żołnierzy Wojska Polskiego w rękach Wehrmachtu. Żołnierze WP w placówkach szpitalnych jesienią 1939 roku
Artykuł

Los rannych żołnierzy Wojska Polskiego w rękach Wehrmachtu. Żołnierze WP w placówkach szpitalnych jesienią 1939 roku

W kampanii 1939 r. rannych zostało ponad 130 000 żołnierzy Wojska Polskiego. Część z nich jeszcze w trakcie walk trafiła do punktów sanitarnych i szpitali polowych WP. W związku z niemożliwością ewakuacji tego typu obiektów wraz z przesuwaniem się frontu były one przejmowane przez Wehrmacht.

Morderca z Płaszowa
Artykuł

Morderca z Płaszowa

W dniach od 27 sierpnia do 5 września 1946 roku przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Krakowie odbył się proces Amona Götha. W jego wyniku sadystyczny komendant KL Plaszow został skazany na karę śmierci.

<i>Jagdkommandos</i> w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie
Artykuł

Jagdkommandos w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie

Jedną z konsekwencji Zbrodni Pomorskiej 1939 roku był brak licznej partyzantki na terenie przedwojennego województwa pomorskiego. Masowa eksterminacja ludności wywołała lęk przed podejmowaniem prób oporu przeciwko okupantom. Jednakże tego typu działania miały miejsce.

Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie Pińczowa
Artykuł

Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie Pińczowa

2 września 1939 r. w Pińczowie bomby spadły na posesje przy ul. 3 Maja oraz w okolice więzienia. Na terenie miasta wzmagała się panika. Do Pińczowa przybyli pracownicy administracji cywilnej ewakuowani ze Śląska i z Zagłębia. W tym samym czasie w Pińczowie nastąpiła ewakuacja instytucji i urzędów.

Zbrodnia Pomorska – Paterek
Artykuł

Zbrodnia Pomorska – Paterek

Na ekspozycji stałej Muzeum II Wojny Światowej w sekcji „Terror” znajduje się siedem czarnych tabliczek z nazwami miejsc kaźni polskiej ludności cywilnej z pierwszych miesięcy okupacji niemieckiej.

Audio/Video

„Ekspertyza. Ekshumacja w centrum miasta”

Audio/Video

Dyskusja o książce „Ludobójstwo Niemiec na narodzie polskim (1939–1945). Studium historycznoprawne”

Stanisławowski „młyn śmierci”
Artykuł

Stanisławowski „młyn śmierci”

Jednym z miejsc związanych z eksterminacją Żydów w Stanisławowie w okresie II wojny światowej był czterokondygnacyjny, niedokończony budynek młyna zlokalizowany przy ul. Halickiej, który przed wojną należał do Samuela Rudolfa (tzw. Rudolfsmühle).

Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta
Artykuł

Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta

W marcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację gett w dystrykcie lubelskim. Informacje o wysiedleniach, egzekucjach i transportach do nieznanych miejsc docierały na lewy brzeg Wisły, były jednak ogólnikowe i enigmatyczne. Mieszkańcy dystryktu radomskiego – nawet pesymiści – traktowali je z dystansem.

Audio/Video

Czy zbrodnie II wojny światowej zostały rozliczone?

Egzekucja na pruszkowskiej żwirowni – odwet za Powstanie Warszawskie
Artykuł

Egzekucja na pruszkowskiej żwirowni – odwet za Powstanie Warszawskie

W 1944 r. w Pruszkowie niemiecki okupant dokonał wielu egzekucji, zarówno na miejscowej ludności, jak i na wypędzonych do obozu przejściowego Dulag 121 Pruszków warszawiakach.

Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku
Artykuł

Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku

W lipcu 1940 r. niemiecka żandarmeria przeprowadziła w Olkuszu akcję pacyfikacyjną. W odwecie za śmierć żandarma Ernsta Kadatza mieszkańcy miasta byli przez kilka godzin torturowani, bici i przesłuchiwani.

Kapelan „Jur” ‒ uczestnik bitwy pod Pielaszowem (30 VII 1944 r.)
Biogram / Biografia

Kapelan „Jur” ‒ uczestnik bitwy pod Pielaszowem (30 VII 1944 r.)

Osobą występującą pod tytułowym pseudonimem był Tadeusz Szlenzak ‒ duchowny rzymskokatolicki, kapelan Armii Krajowej oraz uczestnik akcji „Burza”.

Szpital psychiatryczny w Kocborowie podczas II wojny światowej
Artykuł

Szpital psychiatryczny w Kocborowie podczas II wojny światowej

Pomorze Gdańskie zostało bezprawnie włączone do Niemiec dekretem o aneksji z 8 października 1939 r. Na tym terenie znajdowały się dwa duże ośrodki leczenia osób z zaburzeniami psychicznymi noszące nazwy Krajowych Zakładów Psychiatrycznych: w Świeciu nad Wisłą oraz w Kocborowie nieopodal Starogardu.

Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”
Artykuł

Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”

„Kilka z tych zwłok wisiało na drutach ogrodzenia obozowego na tyłach obozu, a kilka wyciągnęliśmy z obozowych dołów kloacznych” – wspominał jeden z pracowników Baudienstu oddelegowany do pozbierania zwłok więźniów zamordowanych w Krakowie pod koniec lipca 1944 r. w obozie karnym zwanym „Libanem”.

Więzienie w Pińczowie – jedno z miejsc kaźni na terenie <i>Kreishauptmannschaft Busko</i>
Artykuł

Więzienie w Pińczowie – jedno z miejsc kaźni na terenie Kreishauptmannschaft Busko

W Pińczowie Niemcy zorganizowali największe więzienie na okupowanym przez nich terenie Kreishauptmannschaft Busko. Przeciętnie więzili w nim około 300 osób. Zajmowało powierzchnię ok. 2 ha. Było ogrodzone murem o wysokości ponad 3,5 metra z czterema wieżyczkami strażniczymi.

Zbrodniarze pod sąd! – czyli o powołaniu Najwyższego Trybunału Narodowego
Artykuł

Zbrodniarze pod sąd! – czyli o powołaniu Najwyższego Trybunału Narodowego

Jeszcze w trakcie prowadzenia działań wojennych na frontach II wojny światowej, państwa alianckie i ich sojusznicy zapowiadali rozliczenie się z odpowiedzialnymi za śmierć i cierpienie milionów ofiar tego konfliktu.

Pacyfikacje Pantalowic i okolicznych miejscowości na Podkarpaciu
Artykuł

Pacyfikacje Pantalowic i okolicznych miejscowości na Podkarpaciu

Pantalowice to stara polska wieś w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim należąca do gminy Kańczuga. Leży w odległości zaledwie 14 kilometrów od Markowej, znanej z heroicznej postawy rodziny Ulmów, zamordowanej przez Niemców za pomoc okazaną żydowskim sąsiadom.

Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi

Największy terror okupanci wprowadzili jesienią 1942 r. Ich celem było przede wszystkim ograbienie rolników z produktów żywnościowych, zapewnienie siły roboczej dla gospodarki Rzeszy, a w następnych latach zwalczanie zaplecza polskiej partyzantki.

Audio/Video

23 mln ofiar to nie jest statystyka, to dwadzieścia trzy miliony ludzi jak my. Centrum Informacji IPN o Ofiarach Niemiec hitlerowskich i Rosji stalinowskiej (odc. 36)

Palmiry – symbol niemieckiego okrucieństwa
Artykuł

Palmiry – symbol niemieckiego okrucieństwa

20 i 21 czerwca 1940 r., w ramach nadzwyczajnej akcji pacyfikacyjnej, Niemcy dokonali największej egzekucji ze wszystkich przeprowadzonych w Palmirach. Położona na skraju Puszczy Kampinoskiej wieś jest synonimem losu polskiej inteligencji w czasie niemieckiej okupacji.

Wokół biografii Wandy Madejczyk (1925–2011)
Artykuł

Wokół biografii Wandy Madejczyk (1925–2011)

Losy Wandy Madejczyk z d. Sołhaj oraz jej najbliższych obrazują różnorodność negatywnych doświadczeń, jakie dotknęły polskie rodziny podczas II wojny światowej. Napaść Niemiec we wrześniu 1939 r. oznaczała dla większości z nich brutalne przerwanie dotychczasowego porządku życia.

Audio/Video

Mordy Niemców na polskiej inteligencji Lwowa. Preludium Holocaustu na Kresach RP. Zbrodnie sowietów na obywatelach polskich na północno-wschodnich Kresach Polski

Audio/Video

Jak doszło do podpisania układu między III Rzeszą a Związkiem Sowieckim? Dlaczego sojusznicy nie ostrzegli polskiego rządu, choć znali treść tajnego protokołu? Czy wojna obronna mogła trwać dłużej?

Esesmani przed sądem SS
Artykuł

Esesmani przed sądem SS

Podczas wojny specjalne sądy skazywały esesmanów np. za „zhańbienie rasy” albo niewykonanie rozkazu. Trudno w to uwierzyć, ale karano ich również za maltretowanie więźniów, zabójstwa, gwałty i pijaństwo.

Audio/Video

Mauthausen – Gusen: niemieckie piekła na austriackiej ziemi... Polenlager, gorszy niż... A dziś? Dlaczego to tak wygląda?...

Audio/Video

Mein Kampf: odkrywanie państwowej, niemieckiej nienawiści

Audio/Video

„Ekspertyza. Wspomnienia Rudolfa Hössa”

Audio/Video

KL Warschau – niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny w Warszawie

Władysław Dering (1903-1965) – lekarz z Auschwitz
Artykuł

Władysław Dering (1903-1965) – lekarz z Auschwitz

Władysław Dering – więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz – jest osobą ocenianą niejednoznacznie, a jego postawa w okresie okupacji stała się tematem licznych sporów, niegdyś wśród więźniów obozu, a obecnie wśród historyków.

Wilhelm Koppe – nieukarany zbrodniarz hitlerowski
Artykuł

Wilhelm Koppe – nieukarany zbrodniarz hitlerowski

Wilhelm Koppe, Wyższy Dowódca SS i Policji w Kraju Warty, a następnie w Generalnym Gubernatorstwie, ponosi odpowiedzialność za masowe zbrodnie popełnione na Polakach i Żydach w imię ludobójczej polityki rasowej III Rzeszy. Nigdy nie został ukarany za swoje czyny.

Gestapo – policja polityczna III Rzeszy
Artykuł

Gestapo – policja polityczna III Rzeszy

Jak to możliwe, że Tajna Policja Państwowa (Geheime Staatspolizei – Gestapo) mimo relatywnie niewielkiej liczby funkcjonariuszy – w 1944 r. osiągnęła maksymalną liczebność 31 tysięcy funkcjonariuszy – była w stanie skutecznie bronić totalitarnego reżimu w III Rzeszy i na ziemiach okupowanych?

Biografia twórcy pojęcia „ludobójstwo”
Recenzja

Biografia twórcy pojęcia „ludobójstwo”

W historii XX wieku oglądanej z lotu ptaku są dwa najważniejsze terminy: totalitaryzm i ludobójstwo. Ten drugi został stworzony przez Polaka.

Audio/Video

II wojna światowa – zbrodnia i kara w polskiej myśli prawniczej

Audio/Video

Zbrodniarze wojenni a PRL. Nieznana historia poszukiwań

Hans Frank
Artykuł

Hans Frank

„Oświadczam, że w swoim życiu nigdy nie popełniłem morderstwa” – powiedział przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze Hans Frank, generalny gubernator w latach 1939–1945, „morderca zza biurka”, odpowiedzialny za śmierć milionów ludzi na okupowanych przez Niemcy ziemiach polskich.

Fort III w Pomiechówku. Mało znane miejsce pamięci
Artykuł

Fort III w Pomiechówku. Mało znane miejsce pamięci

Niemiecki obóz karno-śledczy w Forcie III w Pomiechówku pod Nowym Dworem Mazowieckim, istniejący w latach 1941-1945, jest nazywany największą katownią północnego Mazowsza. Ginęli tam Polacy i Żydzi.

Audio/Video

Zbrodnia w Ponarach w latach 1941-1944

Diabeł z Gusen. SS-Hauptsturmführer Karl Chmielewski
Artykuł

Diabeł z Gusen. SS-Hauptsturmführer Karl Chmielewski

Nazwa Gusen nie jest tak łatwo rozpoznawalna jak Auschwitz, jednak pierwsza filia niemieckiego nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego Mauthausen ma dla Polaków szczególne znaczenie. Nie przypadkiem samo SS nazywało ją: „Obóz zagłady dla polskiej inteligencji”.

Eksterminacja pacjentów szpitali psychiatrycznych na Pomorzu Gdańskim w 1939 r.
Artykuł

Eksterminacja pacjentów szpitali psychiatrycznych na Pomorzu Gdańskim w 1939 r.

W czasie II wojny światowej pierwszy raz w dziejach ludzkości wprowadzono w życie plan – który do tej pory był tylko ideą – zakładający masową eksterminację ludzi nieuleczalnie i psychicznie chorych. Pierwsze takie egzekucje miały miejsce na Pomorzu Gdańskim.

Powstanie w getcie białostockim
Artykuł

Powstanie w getcie białostockim

16 sierpnia 1943 roku jest dniem likwidacji białostockiego getta poprzedzonej bohaterskim powstaniem. Jest to wciąż mało znane wydarzenie, a przecież był to pod względem wielkości drugi po Warszawie zryw niepodległościowy społeczności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.

Audio/Video

Niemieckie zbrodnie w obozach koncentracyjnych

Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm
Artykuł

Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm

Ravensbrück – najcięższy i najokrutniejszy obóz koncentracyjny dla kobiet. Położony w malowniczej scenerii niemieckich lasów, nieopodal jeziora, ok. 80 km od Berlina. Po wojnie wielu osobom będzie się kojarzył z piekłem na ziemi – ze względu na ból i cierpienie, którego tam doświadczyły osadzone.

Egzekucja dokonana przez Niemców 13 kwietnia 1944 r. w Lesie Wełeckim k. Buska-Zdroju
Artykuł

Egzekucja dokonana przez Niemców 13 kwietnia 1944 r. w Lesie Wełeckim k. Buska-Zdroju

Las Wełecki, położony w odległości ponad 4 km od Buska-Zdroju, był jednym z największych miejsc kaźni na terenie Kreishauptmannschaft Busko w czasie okupacji niemieckiej.

Rather die than betray the cause. The Gestapo Detention Center at Aleja Szucha 25
Publikacje

Rather die than betray the cause. The Gestapo Detention Center at Aleja Szucha 25

During the occupation, even the words “Aleja Szucha” inspired terror among the citizens of Warsaw, as they were associated with the suffering of victims and the cruelty of Gestapo tormen-tors.

Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie
Artykuł

Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie

„Dom w którym mieszkaliśmy, stał na uboczu w lesie. Posiadał jedną izbę, nad którą znajdował się strych. Żydzi ukrywani byli właśnie na strychu. Wieczorem schodzili do izby, a wtedy ja z rodzeństwem siedzieliśmy w oknach i pilnowaliśmy, czy nikt nie nadchodzi”.

Wykonawca polityki terroru w Generalnym Gubernatorstwie. Friedrich Wilhelm Krüger jako wyższy dowódca SS i policji (1939–1943)
Artykuł

Wykonawca polityki terroru w Generalnym Gubernatorstwie. Friedrich Wilhelm Krüger jako wyższy dowódca SS i policji (1939–1943)

Postać Friedricha Wilhelma Krügera, w latach 1939–1943 wyższego dowódcy SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie (od 1942 r. dodatkowo sekretarza stanu ds. bezpieczeństwa w rządzie GG), przez wiele lat pozostawała w cieniu generalnego gubernatora, Hansa Franka.

Zbrodnicza Akcja „Reinhardt”
Artykuł

Zbrodnicza Akcja „Reinhardt”

W nocy z 16 na 17 marca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta w Lublinie. Zaczęła się Akcja „Reinhardt” – jedno z najbardziej przerażających wydarzeń w historii XX wieku.

<i>Fala płynie z tobołami na plecach, w rękach</i>… Zagłada Żydów z Mielca
Artykuł

Fala płynie z tobołami na plecach, w rękach… Zagłada Żydów z Mielca

Mielec został zajęty przez wojska niemieckie 13 września 1939 r. W tamtym okresie w mieście mieszkało niemal 5,5 tys. Żydów. Dwa lata później większość z nich została z miasta przez okupanta wywieziona. Pozostali tylko ci, których zamknięto w obozach pracy w Mielcu i okolicznych miejscowościach.

Dzielnica Cierpienia. Dodatek prasowy w 80. rocznicę utworzenia getta w Krakowie
Dodatki do prasy

Dzielnica Cierpienia. Dodatek prasowy w 80. rocznicę utworzenia getta w Krakowie

Tysiące osób stłoczonych na niewielkiej przestrzeni z tygodnia na tydzień coraz bardziej popadało w nędzę. Doskwierały im głód i szerzące się choroby. Pozbawieni majątku, często także możliwości pracy zarobkowej, nie mieli szansy na przeżycie czy zapewnienie możliwości przetrwania najbliższym.

Audio/Video

Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt: piekło polskich dzieci

Niemiecki obóz „Liban” w Krakowie. Praca przymusowa w Generalnym Gubernatorstwie
Artykuł

Niemiecki obóz „Liban” w Krakowie. Praca przymusowa w Generalnym Gubernatorstwie

W kamieniołomie w Podgórzu Niemcy założyli 15 kwietnia 1942 r. karny obóz pracy przymusowej Baudienstu. Warunki były tam katastrofalne, a wyżywienie głodowe.

Wokół Wykusu. Żandarmi z posterunku w Suchedniowie
Artykuł

Wokół Wykusu. Żandarmi z posterunku w Suchedniowie

9 czerwca 1943 r. Komendant Policji Porządkowej (Kommandant der Ordnungspolizei) w dystrykcie radomskim wydał rozporządzenie dotyczące przegrupowania sił policyjnych na podległym sobie terenie celem ich wzmocnienia w walce z „bandami” i przywrócenia bezpieczeństwa.

Śledztwo ws. KL Auschwitz-Birkenau
Artykuł

Śledztwo ws. KL Auschwitz-Birkenau

Już w grudniu 1939 r. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w specjalnej uchwale zapowiedział zastosowanie retorsji za niewinne ofiary polskie wobec Niemców, i to zwłaszcza wobec sfer kierowniczych.

„Papa Eicke”. Twórca obozów koncentracyjnych
Artykuł

„Papa Eicke”. Twórca obozów koncentracyjnych

Uznany za zbrodniarza wojennego. Był pierwszym komendantem KL Dachau, dowódcą Dywizji Pancernej SS „Totenkopf”. Już w 1933 r. stworzył oddziały, które w przyszłości miały służyć w obozach koncentracyjnych...

Stali się numerami od 31 do 758
Artykuł

Stali się numerami od 31 do 758

W pierwszych miesiącach okupacji represje wobec ludności polskiej były dużo większe niż w stosunku do pozostałych grup narodowościowych przedwojennej Polski. Wynikało to z zakrojonej na szeroką skalę akcji niemieckiego aparatu bezpieczeństwa skierowanej przeciwko polskiej inteligencji.

Działalność obozu pracy w Słupi na terenie Kreishauptmannschaft Busko w latach 1941-1944
Artykuł

Działalność obozu pracy w Słupi na terenie Kreishauptmannschaft Busko w latach 1941-1944

Jeden z pierwszych obozów na terenie Kreishauptmannschaft Busko powstał w 1941 r. w Słupi. Był przeznaczony dla ludności żydowskiej (Zwangsarbeitslager für Juden, Julag).

Raport z Auschwitz
Wywiad

Raport z Auschwitz

Wydawało nam się, że mamy tylko raporty Karskiego i Pileckiego, które przedostały się na Zachód, a tymczasem istniała ciągłość raportów z Polski od początku istnienia Auschwitz do połowy 1944 roku – mówi Krzysztof Brożek, reżyser i scenarzysta filmu Raport z Auschwitz, w rozmowie z Maciejem Kwaśniewskim.

Pierwszy był KL Dachau. Jak wyglądało centralne zarządzanie niemieckimi obozami koncentracyjnymi
Artykuł

Pierwszy był KL Dachau. Jak wyglądało centralne zarządzanie niemieckimi obozami koncentracyjnymi

22 marca 1933 r. powstał pierwszy nazistowski obóz koncentracyjny w bawarskim Dachau. Jego organizacją i wyszkoleniem załogi obozu zajmował się SS-Oberführer Theodor Eicke.

Egzekucje mieszkanek Radomia w Lesie we Włoszczowicach oraz w Lesie Skrzypiowskim
Artykuł

Egzekucje mieszkanek Radomia w Lesie we Włoszczowicach oraz w Lesie Skrzypiowskim

W Radomiu 24 stycznia 1941 r. o godzinie 4 rano przeprowadzono masowe aresztowania. Aresztowano 268 osób, w tym najprawdopodobniej 38 kobiet. 50 % z nich stanowili przedstawiciele inteligencji. Wśród aresztowanych znajdowali się członkowie organizacji polskiego ruchu oporu.

Zamordowanie pacjentów szpitala psychiatrycznego w Chełmie
Artykuł

Zamordowanie pacjentów szpitala psychiatrycznego w Chełmie

W końcu października 1939 r. Hitler podpisał rozporządzenie w sprawie przerwania „życia niewartego życia”. Ten antydatowany na 1 września 1939 r. akt prawa niemieckiego przesądził o losie ponad 70 tysięcy osób chorych psychicznie, w większości Niemców, których do jesieni 1941 r. zamordowano w ramach akcji T4.

Prowadziłem śledztwo w sprawie pacyfikacji Michniowa...
Wspomnienie

Prowadziłem śledztwo w sprawie pacyfikacji Michniowa...

Publikowany poniżej tekst stanowi fragment wspomnień sędziego Andrzeja Jankowskiego – kierownika zespołu śledczego, a następnie wieloletniego dyrektora Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach, z czasem zaś także głównego specjalisty w kieleckiej Delegaturze IPN.

Audio/Video

Podczas II wojny światowej Niemcy utworzyli obóz koncentracyjny dla polskich dzieci w wieku od 2 do 16 lat! Podwójnie odcięty od świata zewnętrznego, zamknięty w granicach getta łódzkiego stał się miejscem gehenny dzieci, które wyrwano z rodzinnych domów, odebrano rodzicom i bliskim

Zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku
Artykuł

Zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku

W ślad za dywizjami Wehrmachtu na ziemiach polskich pojawiły się grupy operacyjne Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa, składające się z około 2700 funkcjonariuszy niemieckiej policji (w tym gestapo) i członków SS.

Franz Kutschera
Artykuł

Franz Kutschera

Austriacki ogrodnik Franz Kutschera pozostałby zapewne jednym z tysięcy anonimowych zbrodniarzy wojennych, gdyby Reichsführer SS Heinrich Himmler nie wysłał go w sierpniu 1943 r. do Warszawy z poleceniem sterroryzowania niepokornego miasta.

Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach
Artykuł

Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach

Miejscowość Dziemiany usytuowana na obrzeżach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, wśród jezior i lasów, stanowi obecnie malowniczą atrakcję turystyczną Kaszub.

Erich von dem Bach-Zelewski
Biogram / Biografia

Erich von dem Bach-Zelewski

Powoływał się na rycerski kodeks honorowy, przesłuchiwany przez prokuratora z Polski, przyznawał się do polskich korzeni. Generał Waffen-SS i policji Erich von dem Bach-Zelewski, odpowiedzialny za zagładę powstańczej Warszawy i masakrę dziesiątków tysięcy jej mieszkańców, nigdy nie odpowiedział za to przed sądem.

Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.
Artykuł

Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.

W czasie ataku na Polskę w 1939 r. niemiecka armia lądowa dopuściła się ogromnej liczby zbrodni wojennych popełnionych na żołnierzach Wojska Polskiego. Walki w Polsce stały się dla Wehrmachtu pewnego rodzaju poligonem doświadczalnym w zakresie użycia przemocy wobec nieprzyjaciela.

Albert Forster – gdański namiestnik Adolfa Hitlera
Artykuł

Albert Forster – gdański namiestnik Adolfa Hitlera

Albert Forster, gauleiter gdańskiego NSDAP i namiestnik Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, był jednym z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera. Ponosił odpowiedzialność m.in. za utworzenie obozu koncentracyjnego w Stutthofie i szereg masowych egzekucji przeprowadzonych w lasach piaśnickich.

Maria Mandl
Artykuł

Maria Mandl

„Piekielnica”, „zły duch”, „sadystka” – tak zapamiętały ją więźniarki niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie brutalna nadzorczyni z Ravensbrück i Auschwitz nie uniknęła szubienicy.

Zbrodnie III Batalionu 17 pułku policji SS na Ponidziu w czasie okupacji niemieckiej
Artykuł

Zbrodnie III Batalionu 17 pułku policji SS na Ponidziu w czasie okupacji niemieckiej

Od wiosny 1943 r. do pierwszej połowy 1944 r. w Pałacu Wielopolskich w Chrobrzu, wsi położonej na Ponidziu stacjonował oddział Stützpunktu. Jego załoga składała się z członków III Batalionu 17 pułku policji SS, najprawdopodobniej wywodzących się z 11 kompanii.

Ludzie na drutach
Artykuł

Ludzie na drutach

Wojenne losy mamy, Felicji Dziwisz z domu Artwich, znałam na pamięć. O niemieckiej okupacji i Powstaniu Warszawskim oraz katordze w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof chciała opowiedzieć całemu światu i opowiadała. Znajomym, rodzinie…

Audio/Video

„Korekty ciąg dalszy”, czyli - ciąg dalszy polemiki z publikacją „Dalej jest noc…” (briefing prasowy IPN)

„Czyste ręce” Wehrmachtu – zbrodnie popełnione przez żołnierzy niemieckich na ludności cywilnej w zachodniej części woj. łódzkiego
Artykuł

„Czyste ręce” Wehrmachtu – zbrodnie popełnione przez żołnierzy niemieckich na ludności cywilnej w zachodniej części woj. łódzkiego

Lata II wojny światowej to dla ludności okupowanej Polski okres strat nie tylko materialnych, ale przede wszystkim cierpienia, którego doświadczyli ludzie.

Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen
Artykuł

Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen

Zbrodnie niemieckie w okupowanej Polsce to nie tylko obozy koncentracyjne czy obozy zagłady. W pierwszych miesiącach okupacji dziesiątki tysięcy obywateli II Rzeczypospolitej zostało bestialsko zamordowanych przez swoich niemieckich sąsiadów służących w lokalnych formacjach Selbstschutzu.

Audio/Video

„Wieś polska podczas II wojny światowej”: straty osobowe (III konferencja naukowa cyklu)

Wehrmacht i nowe „zasady” wojny. Masakra ludności cywilnej w Częstochowie, 4 września 1939 roku
Artykuł

Wehrmacht i nowe „zasady” wojny. Masakra ludności cywilnej w Częstochowie, 4 września 1939 roku

Tak zwany „krwawy poniedziałek” w Częstochowie, 4 września 1939 r., to jeden z kilku najbardziej jaskrawych przykładów radykalnej zmiany w filozofii prowadzenia wojny przez armię niemiecką pod rządami narodowych socjalistów.

Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.
Artykuł

Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.

Kiedy 3 września 1939 r. do Nowego Bytomia weszli członkowie niemieckiej formacji dywersyjnej Freikorps Ebbinghaus, nikt nie przypuszczał jakie okrucieństwo zademonstrują na polskich więźniach. Jeden ze zbrodniarzy uniknął odpowiedzialności, nawet po wojnie.

„Z największą brutalnością”. Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce w 1939 r.
Artykuł

„Z największą brutalnością”. Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce w 1939 r.

Po okresie niemiecko-polskiego zbliżenia lat 1934–1938 Adolf Hitler postanowił zaatakować Rzeczpospolitą, uzyskawszy pewność, że nie zdoła jej wciągnąć do realizacji swoich ekspansywnych planów politycznych.

Zlikwidować czy wynarodowić? Niemiecki i sowiecki program walki z narodem polskim
Artykuł

Zlikwidować czy wynarodowić? Niemiecki i sowiecki program walki z narodem polskim

Charakterystyka niemieckich i sowieckich zbrodni na Polakach obejmuje zagadnienia dotyczące celów, metod i skali realizacji antypolskiej polityki w latach II wojny światowej.

Tragiczny dzień w historii Sulejowa
Artykuł

Tragiczny dzień w historii Sulejowa

Barbarzyńskie bombardowanie Sulejowa przez Luftwaffe, w wyniku którego miasto zostało doszczętnie zniszczone, a śmierć poniosło ponad 700 osób, do dziś uważane jest przez jego mieszkańców za jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii grodu nad Pilicą.

Zbrodnie Wehrmachtu w trakcie kampanii polskiej 1939 r.
Artykuł

Zbrodnie Wehrmachtu w trakcie kampanii polskiej 1939 r.

Agresja Niemiec na Polskę była niezwykle brutalną kampanią wojenną, w której zbrodnie wojenne były zjawiskiem codziennym. Wehrmacht – armia narodowosocjalistycznych Niemiec – prowadził wojnę z pogwałceniem konwencji międzynarodowych i zupełną pogardą dla przeciwnika.

Delegatura Rządu na Kraj w czasie Powstania Warszawskiego
Artykuł

Delegatura Rządu na Kraj w czasie Powstania Warszawskiego

Gdy nad Warszawą pojawiły się samoloty sowieckie, przerwano rozmowy kapitulacyjne. Rosjanie nie przyszli jednak powstańcom z pomocą.

Audio/Video

Niemiecka okupacja Warszawy we wspomnieniach Hanny Woźniak - z cyklu Archiwum IPN Świadkowie historii

Krwawa środa 1940 w Olkuszu
Publikacje

Krwawa środa 1940 w Olkuszu

31 lipca 1940 r. niemiecka żandarmeria przeprowadziła w Olkuszu akcję pacyfikacyjną. W odwecie za śmierć żandarma Ernsta Kadatza, przez kilka godzin mieszkańcy miasta byli torturowani, bici i przesłuchiwani. Niemcy szczególnie znęcali się nad Żydami.

Straty ludzkie w Powstaniu Warszawskim
Artykuł

Straty ludzkie w Powstaniu Warszawskim

Obrazowe przedstawienie strat ludzkich powstańczej Warszawy wymaga porównywania z danymi wcześniejszymi, począwszy od szacunkowych liczb przedwojennych z 1939 r., aby rozmiary katastrofy były zrozumialsze.

„Żal było mi tych ludzi, chcieli żyć.” Rodzina Kobylców z Michałkowic z pomocą Żydom
Artykuł

„Żal było mi tych ludzi, chcieli żyć.” Rodzina Kobylców z Michałkowic z pomocą Żydom

1 sierpnia 1943 r. Niemcy rozpoczęli akcje likwidacji dwóch największych gett w rejencji katowickiej, w Będzinie i Sosnowcu, wywożąc ich mieszkańców do znajdującego się około 50 km na południe KL Auschwitz. Żydzi próbowali przetrwać wysiedlenie ukrywając się w przygotowanych wcześniej bunkrach.

Audio/Video

Wyjątkowa historia złamanych życiorysów dzieci i młodzieży, którym wybuch II wojny światowej odebrał normalne życie, rodziny i przyszłość. Swój nowy dom bohaterowie filmu znaleźli na ziemi szczecińskiej i są zaangażowani w pielęgnowanie pamięci o Armii Krajowej

Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku
Artykuł

Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku

30 lipca 1944 r., w związku z likwidacją więzienia Niemcy zamordowali w Forcie III około 300 osadzonych tam więźniów. Dokładnej liczby ofiar oraz ich nazwisk nie udało się ustalić.

(Nie)obecność Zagłady w Norymberdze
Artykuł

(Nie)obecność Zagłady w Norymberdze

27 lutego 1946 r., 67. dnia rozprawy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, sowiecki prokurator Lew Nikołajewicz Smirnow wezwał na świadka 33-letniego poetę, Abrahama Suckewera.

Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik
Biogram / Biografia

Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik

Urodził się na terenie Gruzji, w Tbilisi 2 X 1879 r. w rodzinie polskich zesłańców. Jego ojciec był pracownikiem kolei. W 1899 r. ukończył naukę w gimnazjum ze złotym medalem za wyniki w nauce.

Zbrodnie nazistowskie popełnione na osobach niepełnosprawnych w świetle prawa międzynarodowego
Artykuł

Zbrodnie nazistowskie popełnione na osobach niepełnosprawnych w świetle prawa międzynarodowego

Czystki etniczne prowadzone przez Niemcy podczas II wojny koncentrowały się głównie na społeczności żydowskiej, jednak nie był to jedyny kierunek nazistowskiej myśli eugenicznej. Oprawcy noszący niemieckie mundury nie oszczędzili ludzi, którzy urodzili się niepełnosprawni i chorzy psychicznie.

Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.
Artykuł

Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.

Wieś Jurków położona jest na terenie powiatu buskiego, kilka kilometrów od Wiślicy. W okresie międzywojnia, właścicielem miejscowego majątku dworskiego był Jastrzębski. Przedwojennym zarządcą był Michał Skadłubowicz, żołnierz Legionów Polskich.

Audio/Video

Zbrodnia w Lesie Szpęgawskim 1939–1940

Świadkowie historii
Wspomnienie

Świadkowie historii

Historia to pamięć. Na historię Polski składają się historie naszych rodzin, które wplatają się w losy naszego państwa i narodu. Każde świadectwo jest bezcenne – współtworzy mapę naszej narodowej pamięci.

Ofiary <i>Sonderaktion Krakau</i>
Artykuł

Ofiary Sonderaktion Krakau

Aktion gegen Universitäts-Professoren, powszechnie znana pod nazwą Sonderaktion Krakau, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.

Audio/Video

II wojna we wspomnieniach Alicji Jezierskiej - z cyklu Archiwum IPN Świadkowie historii

Akcja wysiedleńcza w gettach na terenie powiatu buskiego
Artykuł

Akcja wysiedleńcza w gettach na terenie powiatu buskiego

Na terenie powiatu buskiego funkcjonowało kilka gett: w Chmielniku, w Busku-Zdroju, w Wiślicy, w Nowym Korczynie, w Stopnicy, w Pińczowie czy w Pacanowie. W Chmielniku w październiku 1942 r. w getcie przebywało ok. 13 tys. Żydów.

Audio/Video

Ekshumacja ofiar niemieckich zbrodni w Białutach k. Działdowa jako dowód polityki eksterminacyjnej III Rzeszy. Skuteczność akcji „1005”

Audio/Video

Pierwszy transport do KL Auschwitz - 14 czerwca 1940

Getto w "Konstancji"
Artykuł

Getto w "Konstancji"

16 czerwca 1940 r. Żydzi z Kutna i powiatu kutnowskiego zostali przymusowo przesiedleni do getta utworzonego w Kutnie na terenie nieczynnej cukrowni „Konstancja”.

Przybyliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego…
Artykuł

Przybyliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego…

Wiosną 1940 r. Niemcy przystąpili do organizowania obozu dla więźniów politycznych w miejscowości Auschwitz (przed wojną Oświęcim), znajdującej się wówczas na terenach wcielonych do Rzeszy. 14 czerwca 1940 r. z Tarnowa przybył tam transport z pierwszymi polskimi więźniami politycznymi.

Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…
Artykuł

Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…

Niemcy i Austriacy do dziś mają kłopot z dziedzictwem obozów koncentracyjnych. Na braki wiedzy młodego pokolenia nakłada się banalizacja pamięci.

Audio/Video

728 pierwszych. Dyskusja o pierwszym masowym transporcie Polaków do KL Auschwitz

Audio/Video

Pierwszy transport do KL Auschwitz 14 czerwca 1940 (wykład on-line)

Technologia śmierci. Niemieckie obozy zagłady
Artykuł

Technologia śmierci. Niemieckie obozy zagłady

Niemieckie obozy koncentracyjne powstały na długo przed rozpoczęciem II wojny światowej i stanowią nieodłączną część niemieckiego systemu totalitarnego, zbudowanego przez partię narodowego socjalizmu pod wodzą Adolfa Hitlera.

Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945
Artykuł

Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945

Poniższy tekst ma charakter wprowadzający do tematyki funkcjonowania w latach 1939-1945 niemieckich obozów zlokalizowanych na terytorium Polski w jej obecnych granicach.

Audio/Video

Prokurator KŚZpNP na miejscu zbrodni. Niemiecki karny obóz pracy Treblinka I (dyskusja)

Nieosądzeni w Norymberdze
Artykuł

Nieosądzeni w Norymberdze

Po zakończeniu działań zbrojnych na frontach II wojny światowej w Europie, przywódcy państw alianckich zadecydowali o pociągnięciu do odpowiedzialności funkcjonariuszy hitlerowskich winnych popełnienia najokrutniejszych zbrodni.

Audio/Video

Narodowy Dzień Pamięci OFIAR Niemieckich Obozów Śmierci, pamiętaj...

Szansa przetrwania. Historia różańców z Gusen
Artykuł

Szansa przetrwania. Historia różańców z Gusen

Wiedza o niemieckich obozach koncentracyjnych jest – mimo wielu publikacji na ten temat – wciąż ograniczona. Do zapomnianych miejsc kaźni polskiej inteligencji należy obóz Mauthausen-Gusen.

Audio/Video

Jan Sehn - profesor, sędzia śledczy, tropiciel nazistów

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich <i>Aussenarbeitslager Bruss</i>
Artykuł

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss

W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.

Audio/Video

Niemiecki obóz Soldau w świetle najnowszych badań i prac poszukiwawczo-ekshumacyjnych

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim
Artykuł

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim

W listopadzie 1941 r. w getcie krakowskim działacze społeczni zorganizowali różne wydarzenia, z których dochód przeznaczony został na dofinansowanie instytucji zajmujących się opieką nad dziećmi. Było to szczególnie ważne wobec zbliżającej się zimy. Przeprowadzono je pod szyldem „Miesiąc Dziecka”.

Audio/Video

O aktach gestapo w Łodzi. Z Archiwum IPN

Audio/Video

Soldau. Miasto na pograniczu śmierci (2018)

Zagłada Żydów węgierskich
Artykuł

Zagłada Żydów węgierskich

16 maja 1944 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau przyjechały trzy pociągi towarowe z transportem Żydów z Węgier. Każdy miał od 40 do 50 wagonów mieszczących po około 100 ludzi. Na rampie obozowej przeprowadzono wśród nich selekcję, w wyniku której młodych i silnych skierowano do obozu jako „depozyt”, bez wpisywania ich do ewidencji więźniów. Pozostałych ustawiono w piątki i poprowadzono do komór gazowych, gdzie zostali zamordowani.

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi
Artykuł

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi

15 maja 1940 r. Reichsführer SS i szef policji niemieckiej Heinrich Himmler, jako komisarz Rzeszy ds. Umacniania Niemczyzny, opracował wstępne założenia rabunku i germanizacji polskich dzieci. W dokumencie zatytułowanym „Kilka myśli o traktowaniu obcoplemieńców na Wschodzie” zawarł plan wyniszczenia narodu polskiego i przekształcenia go w niewykształconą siłę roboczą dla III Rzeszy.

Audio/Video

Co zawierają raporty Witolda Pileckiego z obozu Auschwitz-Birkenau?

Arnošt Valenta
Artykuł

Arnošt Valenta

Rozpad Czecho-Słowacji w marcu 1939 roku zmusił wielu jego obywateli nie godzących się z zajęciem swojej ojczyzny przez III Rzeszę do podjęcia ryzykownej i często dramatycznej decyzji dotyczącej emigracji.

Niezakończone rozrachunki
Artykuł

Niezakończone rozrachunki

Straty demograficzne i materialne poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej – w przeliczeniu na jednego mieszkańca – są największe na tle wszystkich państw biorących w niej udział. Obciążają one przede wszystkim Niemcy, niemniej jednak za znaczną ich część odpowiadają również Sowieci.

Audio/Video

75. rocznica wyzwolenia KL Ravensbrück. Historia i Pamięć

Meldunek o dokonanej zbrodni
Artykuł

Meldunek o dokonanej zbrodni

19 kwietnia 1943 r. w getcie warszawskim rozpoczęło się, trwające do połowy maja, antyniemieckie powstanie. Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była decyzja Heinricha Himmlera o ostatecznej likwidacji dzielnicy zamkniętej.

„Nikt nie wierzy w pełną zagładę”. Akcja „Reinhardt” w okupowanym Krakowie
Artykuł

„Nikt nie wierzy w pełną zagładę”. Akcja „Reinhardt” w okupowanym Krakowie

Do realizacji Akcji „Reinhardt” w Krakowie, stolicy Generalnego Gubernatorstwa, przystąpiono z końcem maja 1942 r. Blisko dziesięć miesięcy później getto zlikwidowano.

Tajemnice panewnickich lasów
Artykuł

Tajemnice panewnickich lasów

Nigdy już zapewne nie poznamy dokładnej liczby ofiar pierwszych dni września 1939 r. w Katowicach. Ustalenia śledztwa, jakie prowadził katowicki oddział IPN mówią o około 150 zabitych - zarówno w walkach, jak i egzekucjach.

Pokazali, że potrafią walczyć
Artykuł

Pokazali, że potrafią walczyć

„Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie – jak czerwona, szybka migocąca szarfa na wietrze. I słuchać tego tam nad ciemnymi bratkami grobu. I myśleć o tym. I żyć” – pisała Zofia Nałkowska 25 kwietnia 1943.

Pomorski Katyń. Zbrodnia w Lasach Piaśnickich
Artykuł

Pomorski Katyń. Zbrodnia w Lasach Piaśnickich

W pierwszych miesiącach II wojny światowej, około 10 km od Wejherowa, na obszarze leśnym obejmującym blisko 250 km² hitlerowcy popełnili zbrodnię uznawaną za największą na Pomorzu i jedną z pierwszych w tej skali w Europie. Stanowi ona klasyczny przykład Zbrodni Pomorskiej 1939 r.

Audio/Video

"Procesy osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w Kraju Warty przed polskimi sądami specjalnymi w latach 1945–1946"

Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie powiatu stopnickiego (buskiego)
Artykuł

Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie powiatu stopnickiego (buskiego)

Sytuacja militarna w powiecie stopnickim (buskim) we wrześniu 1939 podobnie jak i w innych rejonach Polski była bardzo ciężka. Oprócz druzgocącej przewagi liczebnej i technicznej nieprzyjaciela, poważnym problemem na tym terenie pozostawała kwestia braku rozpoznania sił wojsk niemieckich.

Heinrich Himmler – konstruktor machiny zagłady Trzeciej Rzeszy
Biogram / Biografia

Heinrich Himmler – konstruktor machiny zagłady Trzeciej Rzeszy

Heinrich Himmler – druga osoba w nazistowskich Niemczech i makiaweliczny polityk – skupił w swoich rękach niewyobrażalną wprost władzę. Jak to możliwe, że niepozorny człowiek zmienił się w potwora odpowiedzialnego za największe zbrodnie XX wieku – Holocaust, obozy zagłady i masowe mordowanie ludzi?

Audio/Video

Imperium małych piekieł. Mroczne tajemnice obozu Gross-Rosen

Audio/Video

„Nie tylko Palmiry…” – dokonywane przez Niemców mordy w Ogrodach Sejmowych

Tylko sosny były świadkami. Egzekucje w Palmirach
Artykuł

Tylko sosny były świadkami. Egzekucje w Palmirach

Palmiry, nieduża wieś położona na północ od Warszawy, w świadomości wielu Polaków zapisały się jako symbol masowych zbrodni hitlerowskich, popełnionych głównie na przedstawicielach stołecznej inteligencji.

Audio/Video

III Wielkopolskie Forum Pamięci Narodowej - cz. I: O kompleksie KL Gusen, głównym miejscu eksterminacji polskiej inteligencji przez Niemców; Rudolf Haunschmied (Austria)

„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.
Wspomnienie

„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.

W 1944 r. powstały w Gliwicach cztery podobozy KL Auschwitz III (Monowitz) jako obozy pracy przymusowej przy miejscowych zakładach przemysłowych zatrudniające osadzonych w oświęcimskim obozie koncentracyjnym. Stanowiły element sieci kilkudziesięciu podobozów KL Auschwitz III w rejencji katowickiej.

Audio/Video

"Profesor Jan Sehn (1909–1965). Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów"

Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”
Artykuł

Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”

Wieś Skłoby położona jest na skraju lasów kielecko-koneckich. Obecnie znajduje się w województwie mazowieckim w powiecie szydłowieckim. W okresie przedwojennym wieś zamieszkiwało około tysiąc mieszkańców. W Skłobach mieściło się 400, niewielkich rozmiarów gospodarstw.

Życie po klęsce
Artykuł

Życie po klęsce

Rok 1945 – koniec wojny. Większość Niemców musiała przyjąć do wiadomości, że ostatnie 12 lat, pełne ich ciężkiej pracy, entuzjazmu wobec Hitlera, zostało ocenione jako czas zbrodni, a reżim któremu służyli, został zdyskredytowany politycznie i moralnie.

Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)
Artykuł

Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)

W sierpniu 1944 r. w czterech podobozach KL Stutthof w okolicy Torunia umieszczono 5000 Żydówek z krajów Europy. W ramach Komanda Budowlanego pracowały przy budowie fortyfikacji wzdłuż Wisły. Większość z nich nie dożyła wyzwolenia. Ideologia okazała się ważniejsza od ekonomii. Praca czyniła martwym.

W imieniu ofiar. Jan Sehn (1909–1965)
Biogram / Biografia

W imieniu ofiar. Jan Sehn (1909–1965)

Jako powojenny sędzia śledczy Jan Sehn przyczynił się do skazania czołowych zbrodniarzy niemieckich. Niewielu wie, że przysłużył się także w sprawie Katynia.

Tropiciel zbrodniarzy
Wywiad

Tropiciel zbrodniarzy

O Janie Sehnie, krakowskim prawniku, łowcy zbrodniarzy niemieckich z okresu II wojny światowej, ze współautorem książki „Profesor Jan Sehn 1909-1965. Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów” dr. Filipem Gańczakiem, rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, Redaktor Naczelny portalu przystanekhistoria.pl

Ponary – miejsce kaźni
Artykuł

Ponary – miejsce kaźni

W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.

Wahadło pamięci. (Nie)wiedza o zbrodniach niemieckich
Artykuł

Wahadło pamięci. (Nie)wiedza o zbrodniach niemieckich

W PRL dużo pisano i mówiono – acz w ścisłych ramach oficjalnej narracji – o zbrodniach III Rzeszy. Po roku 1989 pamięć o nich stopniowo w Polsce zanika, a wśród badaczy tej problematyki powstała luka pokoleniowa. To groźne, kiedy ze strony niemieckiej spotykamy się z ofensywną polityką historyczną.

Piekło po niemiecku według Pileckiego
Artykuł

Piekło po niemiecku według Pileckiego

Kiedy do Konzentrationslager Auschwitz 14 czerwca 1940 r. przybył pierwszy transport ponad siedmiuset polskich więźniów z Tarnowa, nikt nie wiedział, że właśnie w tym obozie, na ziemi wcielonej do Rzeszy, rozgrywać się będą sceny, przy których zbledną obrazy z piekła Dantego.

Sonderfahndungsbuch Polen. Specjalna Księga Gończa dla Polski
Artykuł

Sonderfahndungsbuch Polen. Specjalna Księga Gończa dla Polski

Wygląda niepozornie. Niewielki format, taka sama objętość, jako wydawca podany Urząd Kryminalny Policji Rzeszy. W środku – pożółkłe już, gęsto zadrukowane stroniczki. Na nich zaś nazwiska, nazwiska, nazwiska… Za niemal każdym z nich kryje się okupacyjny dramat.

KL Auschwitz-Birkenau – śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej
Wywiad

KL Auschwitz-Birkenau – śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej

O śledztwie w sprawie KL Auschwitz-Birkenau, z prokuratorem Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie Łukaszem Gramzą, prowadzącym to postępowanie rozmawia redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl dr Rafał Leśkiewicz.

Obóz zagłady w Treblince
Artykuł

Obóz zagłady w Treblince

Budowę obozu zagłady w Treblince (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) rozpoczęto w dniu 1 czerwca 1942 r. Pierwszym komendantem SS-Sonderkommando Treblinka został mianowany SS-Obersturmführer Irmfried Eberl (Austriak).

Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)
Artykuł

Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)

Polska nie tylko wzięła na siebie obowiązek informowania świata o Zagładzie, lecz także podjęła starania, by udzielanie pomocy Żydom stało się jednym z celów trwającej wojny.

Represje za pomoc Żydom
Wywiad

Represje za pomoc Żydom

Nie mniej niż 467 osób poniosło śmierć za prowadzone działania pomocowe - wskazują Aleksandra Namysło i Martyna Grądzka-Rejak, autorki książki „Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej”

Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi
Artykuł

Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi

„Czym dłużej tu byliśmy, tym bardziej dyscyplina się zaostrzała, tym łatwiej było spostrzec, że wszystko zmierza do udręczenia, umęczenia nas” – wspominał Stefan Marczewski, jeden z nastoletnich więźniów. Przez obóz sąsiadujący z łódzkim gettem przeszło od 2 do ponad 3 tys. polskich dzieci.

Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady
Artykuł

Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady

Jak to możliwe, że człowiek, który odpowiadał za przeprowadzenie akcji „Reinhardt”, w której zamordowano w Generalnym Gubernatorstwie ponad 1 274 000 Żydów, został zapamiętany przez najbliższych współpracowników jako „dobry człowiek” i „miły szef”?

KL Gusen w pamięci historycznej Austrii
Artykuł

KL Gusen w pamięci historycznej Austrii

Tereny Gusen – miejsca kaźni polskiej inteligencji – przez wiele powojennych lat niszczały. O godne upamiętnienie ofiar obozu upomnieli się dopiero przedstawiciele lokalnej społeczności i polskie władze.

Bezużyteczne życie
Artykuł

Bezużyteczne życie

Rządy Adolfa Hitlera w Niemczech i jego polityka w latach 1939-1945 to nie tylko ofiary działań zbrojnych, więzień, obozów koncentracyjnych, pacyfikacji. Jednymi z pierwszych ofiar nazizmu byli psychicznie chorzy.

Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów
Artykuł

Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów

Zagłada europejskich Żydów w okresie II wojny światowej pomimo wielkiej liczby publikacji naukowych wyjaśniających jej przyczyny, przebieg i konsekwencje wciąż wzbudza zainteresowanie badaczy, a wraz z popularyzacją wiedzy historycznej także opinii masowej.

Warszawa w kontekście <i>Einsatz Reinhardt</i>
Artykuł

Warszawa w kontekście Einsatz Reinhardt

Okupowana Warszawa spędzała Niemcom sen z powiek z co najmniej dwóch powodów: jako najliczniejsze, ponadmilionowe skupisko polskie o najbardziej rozwiniętych strukturach konspiracji oraz jako centralny ośrodek polskich Żydów i największe w Europie, blisko czterystutysięczne getto.

Dziennik próżności Hansa Franka
Źródło historyczne

Dziennik próżności Hansa Franka

Hans Frank należał do głównych współautorów i realizatorów niemieckiej polityki eksterminacyjnej. Był odpowiedzialny za masowe zbrodnie, eksploatację gospodarczą oraz grabież i niszczenie dzieł sztuki na ziemiach polskich niewcielonych do III Rzeszy. Dzięki jego próżności powstało niepowtarzalne źródło historyczne – dziennik urzędowy gubernatora generalnego.

Sarenka z Mauthausen
Artykuł

Sarenka z Mauthausen

Lord Russell of Liverpool, zastępca głównego prokuratora wojskowego Brytyjskiej Armii Renu, w trakcie wizyty w byłym obozie koncentracyjnym Dachau – w ramach przygotowań do procesu załogi tego obozu w 1945 r. – zauważył coś, co wydało mu się szczególnie dziwne: „Na dachu krematorium przybita była na słupku skrzynka lęgowa dla dzikich ptaków. Została tam umieszczona przez jakiegoś ogarniętego schizofrenią esesmana. […] Wtedy stało się dla mnie jasne, dlaczego naród, który dał światu Goethego i Beethovena, Schillera i Schuberta, zgotował mu także Auschwitz i Belsen, Ravensbrück i Dachau”.

Audio/Video

Niemiecka „Kulturpolitik” (1939-1945) wobec dziedzictwa kulturowego Polski (archiwa, biblioteki, muzea, przestrzeń historyczna) – spotkanie z cyklu Polskie miasta wobec totalitaryzmów

Audio/Video

Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka

Audio/Video

Zbrodnie niemieckie jesienią 1939 r.

Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna
Artykuł

Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna

Mosze Landau, prominentny izraelski prawnik, urodzony 29 kwietnia 1912 r. w Gdańsku, zasłynął przede wszystkim jako przewodniczący trzyosobowego kolegium sędziowskiego w procesie Adolfa Eichmanna – szefa komórki IV B4 RSHA, jednego z koordynatorów tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.

Akcja „Reinhardt” na prowincji. Przykład Markowej
Artykuł

Akcja „Reinhardt” na prowincji. Przykład Markowej

Holocaust nie był przejawem spontanicznych działań takich czy innych grup narodowościowych. Był efektem działalności państwa – Rzeszy Niemieckiej – które podjęło ludobójcze decyzje i użyło całej swojej potęgi, aby wymordować naród żydowski.

Audio/Video

„Ukradzione Dzieciństwo” dyskusja poświęcona losom dzieci podczas wojny i okupacji

Zbrodnia pomorska 1939
Teki edukacyjne

Zbrodnia pomorska 1939

Instytut Pamięci Narodowej przygotował tekę edukacyjną "Zbrodnia pomorska 1939".

Audio/Video

Rzeź Woli

Audio/Video

Między 5 a 7 sierpnia 1944 r. na ulicach, w podwórzach, domach, fabrykach i szpitalach warszawskiej Woli Niemcy przeprowadzili masowe mordy i egzekucje

Porwanie ludobójcy
Artykuł

Porwanie ludobójcy

11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.

Audio/Video

Intelligenzaktion (wywiad z Dieterem Schenkiem cz. 2)

Audio/Video

Intelligenzaktion (wywiad z Dieterem Schenkiem cz. 1)

Triumf wojny
Artykuł

Triumf wojny

Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
Artykuł

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie

Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.

Ekshumacje żołnierzy i policjantów poległych w 1939 roku
Artykuł

Ekshumacje żołnierzy i policjantów poległych w 1939 roku

Jednym z podstawowych zadań Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN jest poszukiwanie, ekshumacja i przenoszenie szczątków ludzkich z mogił wojennych w godne miejsca. Najczęściej są to lokalne cmentarze. Przyjrzyjmy się niektórym ekshumacjom związanym z wojennymi pochówkami z września 1939 r.

Śmierć miasta w obiektywie niemieckich lotników
Artykuł

Śmierć miasta w obiektywie niemieckich lotników

W archiwum IPN znajdują się dwie niezwykłe klisze negatywowe. Są to reprodukcje zdjęć lotniczych ze zbiorów Narodowej Administracji Archiwów i Nagrań w College Park, przekazane w 1992 roku Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Jedna z nich zasługuje na szczególną uwagę.

Ukraińska (?) lista polskich profesorów
Artykuł

Ukraińska (?) lista polskich profesorów

W lipcu 1941 na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie Niemcy rozstrzelali ponad 40 osób – profesorów lwowskich, a także ich bliskich, gości i domowników. Kto sporządził listę osób przeznaczonych do tej egzekucji? Niektóre tropy prowadzą do środowiska lwowskich nacjonalistów ukraińskich.

„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”
Artykuł

„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”

Do 1942 r. na Wschodnim Górnym Śląsku (Ost-Oberschlesien) – zwłaszcza w Zagłębiu Dąbrowskim (Będzinie, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej) i Zagłębiu Chrzanowsko-Jaworznickim – żyło ok. 100 tys. Żydów. Pierwsze deportacje Żydów z tego regionu do KL Auschwitz przeprowadzono w maju i sierpniu 1942 r.

Z bohatera konfident
Artykuł

Z bohatera konfident

5 czerwca 1943 r. duże siły gestapo i policji obstawiły kościół pw. św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży w Warszawie. Nie była to zwykła łapanka. W tym czasie w kościele trwał ślub por. Mieczysława Uniejewskiego „Marynarza”, żołnierza oddziału „Osa”-„Kosa 30”, a akcja Niemców była zaplanowana.

Poligon doświadczalny Holokaustu
Artykuł

Poligon doświadczalny Holokaustu

Fort VII, zlokalizowany na zachodnich peryferiach Poznania, z dala od wielkomiejskich arterii, był niezbyt oddalony od siedziby miejscowych władz policji i gestapo. Z nieodległej dzielnicy willowej wysiedlono ludność polską, przydzielając mieszkania funkcjonariuszom obozu, urzędnikom SS i gestapo.

Więzień, uciekinier, egzekutor
Wywiad

Więzień, uciekinier, egzekutor

Kazimierz Albin w latach 1940-43 więzień KL Auschwitz (numer obozowy 118) i uciekinier z tego obozu, a następnie żołnierz Armii Krajowej i wykonawca wyroków śmierci, kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, opowiada o swoim doświadczeniu lat wojny i okupacji niemieckiej.

Kazimierz Bartel – ostatnia ofiara zbrodni na profesorach lwowskich
Artykuł

Kazimierz Bartel – ostatnia ofiara zbrodni na profesorach lwowskich

W II RP zmiany na stanowisku szefa rządu dokonywały się często: w ciągu dwudziestu lat jej istnienia na fotelu premiera zasiadło dwudziestu polityków. Aż trudno uwierzyć, że spośród wszystkich premierów RP tylko jeden został zamordowany przez Niemców. Był nim właśnie Kazimierz Bartel.

Audio/Video

90s. historii: 7 lutego 1979r. zmarł Josef Mengele

Audio/Video

90s.historii: 13 marca 1943 r. Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Krakowie

Audio/Video

90s. historii: Poszukiwania grobu mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala"

Audio/Video

Zginął jak żył, walcząc za Polskę. Do końca w mundurze oficera Wojska Polskiego

Audio/Video

Niemcy, nim zaczną planowo mordować ludzi, robią konferencje urzędników. Kraków, 1940

Audio/Video

Niemcy, nim zamordują go w Gross-Rosen, zgotują mu barbarzyńskie śledztwo. Nie wyda nikogo. Harcerz Polski

Audio/Video

90s historii: 2 maja 1940 r. do KL Sachsenhausen wyjechał pierwszy transport

Audio/Video

Państwo niemieckie aresztuje, by potem zupełnie bezkarnie (do dziś) go zamordować, głównego dowódcę Wojska Polskiego na okupowanych ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej

Audio/Video

90s, historii: 27 czerwca 1941 roku Niemcy spalili synagogę w Białymstoku

Audio/Video

Niemcy budują swą przestrzeń życiową, czyli niemieckie ludobójstwo na Polakach Zamojszczyzny, na dzieciach, kobietach, starcach...

Audio/Video

90s. historii: 23 czerwca 1944 roku likwidacja getta w Łodzi

Audio/Video

Niemcy. Mordowali Polaków cały czas, bez końca. 1940, te dni, Palmiry, i znów setki Polaków, i znów niemieckie ludobójstwo

Audio/Video

90s. historii: 19 czerwca 1943 r. Niemcy zamordowali Jana Piekałkiewicza

Audio/Video

90s. historii: 12-13 lipca 1943 r. Niemcy wymordowali mieszkańców Michniowa

Podgaje – niewyjaśniona zbrodnia
Artykuł

Podgaje – niewyjaśniona zbrodnia

W styczniu 1945 Sowieci rozpoczęli nową ofensywę przeciw Niemcom, szybko zbliżając się do Odry. Umocniona wieś Podgaje (Flederborn), do której podejście osłaniały rzeka Gwda oraz wielkie masywy leśne i liczne jeziora, była kluczowym punktem niemieckiego oporu w pierwszym okresie walk o Wał Pomorski.

Dachau i śmierć są synonimami
Artykuł

Dachau i śmierć są synonimami

Płk William Quinn z 7. Armii Amerykańskiej, wyzwalając w maju 1945 r. obóz koncentracyjny w Dachau, napisał w raporcie: „Oddziały nasze zastały tam widoki, jęki tak straszne, że aż nie do uwierzenia, okrucieństwa tak ogromne, że aż niepojęte dla normalnego umysłu. Dachau i śmierć są synonimami”.

Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście
Artykuł

Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście

Podczas ekshumacji ofiar egzekucji przeprowadzonych w Rudzkim Moście pod Tucholą, wydobyto szczątki 236 Polaków. Ich katami byli miejscowi członkowie Selbstschutzu (Samoobrony). Wśród dowodów niemieckiej zbrodni zachował się medalik – rozstrzelany razem z jego właścicielem.

Radomski „czarny październik” 1942 roku. Krwawy odwet niemieckiej policji politycznej. Część I
Artykuł

Radomski „czarny październik” 1942 roku. Krwawy odwet niemieckiej policji politycznej. Część I

Podjęta we wrześniu 1942 roku, nieudana próba likwidacji konfidenta niemieckiej policji politycznej zakończyła się krwawą akcją odwetową okupanta. Błędy w przygotowaniu akcji i brak ostrożności po jej niepowodzeniu pociągnęły za sobą tragiczne konsekwencje.

Arthur Greiser – wzorcowy nazista
Biogram / Biografia

Arthur Greiser – wzorcowy nazista

Arthur Greiser był wysokim rangą politykiem, który zainicjował Holocaust w okupowanej przez Niemcy Polsce. Na terenie rządzonego przez niego Kraju Warty (Reichsgau Wartheland), wprowadzał ludobójcze i rasistowskie praktyki, dzięki czemu mógł nazywać ziemie mu podległe „okręgiem wzorcowym”.

Audio/Video

IPNtv Konferencje: „Rabunek i germanizacja polskich dzieci w czasie II wojny światowej” – panel 1

Narodowy socjalizm w historiografii Republiki Federalnej Niemiec w latach 1986–2016
Publikacje

Narodowy socjalizm w historiografii Republiki Federalnej Niemiec w latach 1986–2016

W pierwszej części XX w. Niemcy wywarły na dzieje i losy Europy przemożny wpływ. Skutki ich polityki oraz sposób traktowania narodów kontynentu, szczególnie naszej jego części, okazały się na bardzo licznych polach nieodwracalne. Miały one w przeważającej mierze charakter destrukcyjny. Ta konstatacja odnosi się zwłaszcza do polityki Hitlera i jego III Rzeszy. W następstwie tej polityki niemiecki żołnierz stanął latem/jesienią 1942 r. u wrót Azji. Niemcy zagarnęły lub podporządkowały sobie wówczas niemal całą Europę.

Audio/Video

Zagłada Żydów na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej (odc. 37)

Audio/Video

Niemieckie zbrodnie 1939/1940 – Zielonka, Góry Szwedzkie… Znane – nieznane

Audio/Video

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Pamiętaj

Biuletyn IPN nr 1–2/2018 - Niemcy ludziom zgotowali ten los
Biuletyn IPN

Biuletyn IPN nr 1–2/2018 - Niemcy ludziom zgotowali ten los

Zasadniczy blok artykułów dotyczy obozów koncentracyjnych stworzonych przez hitlerowskie Niemcy – jeszcze przed wojną w Rzeszy (Dachau czy Sachsenhausen), a potem także na ziemiach podbitej Polski (Auschwitz i wiele innych).

Audio/Video

When they come (Kiedy przyjdą podpalić dom)

Biuletyn IPN 6/2017 - Einsatz Reinhardt Zagłada Żydów
Biuletyn IPN

Biuletyn IPN 6/2017 - Einsatz Reinhardt Zagłada Żydów

Zagłada Żydów na okupowanych przez Niemców polskich ziemiach – to główny temat 6 numeru „Biuletynu IPN”. Zapraszamy do lektury wersji pdf.

Audio/Video

Nie chcę być ofiarą - relacja Evy Mozes-Kor, ofiary eksperymentów Josefa Mengele

Audio/Video

IPNtv - Konferencja prasowa oraz prezentacja bazy załogi SS KL Auschwitz - Kraków, 30 stycznia 2017

Audio/Video

Zbrodnie sowieckie i niemieckie na Kresach wschodnich II RP latem 1941 r. po ataku Niemiec na ZSRS

Bunkry na ruinach. Szkice do historii KL Stutthof – Außenlager Pölitz
Publikacje

Bunkry na ruinach. Szkice do historii KL Stutthof – Außenlager Pölitz

Niechętnie wracam do wspomnień koszmarnych czasów minionej wojny. Dreszcz smutku wywołuje bowiem pamięć o tragedii i męce więźniów sprowadzonych ze Stutthofu do przymusowych robót przy budowie i rozbudowie zakładów wytwórczych benzyny syntetycznej w Policach koło Szczecina.

Audio/Video

KL Dachau (odc. 48)

Niemiecki obóz w Płaszowie 1942-1945. Przewodnik historyczny - wydanie II poprawione
Publikacje

Niemiecki obóz w Płaszowie 1942-1945. Przewodnik historyczny - wydanie II poprawione

W 1939 roku Rzeczpospolita Polska została zaatakowana przez Niemcy (wsparte przez Słowację) oraz przez ZSRR. Francja i Wielka Brytania wprawdzie wypowiedziały wojnę Niemcom, ale nie podjęły żadnych działań na rzecz realnego wsparcia polskiego sojusznika. Mimo dotkliwej klęski i okupacji całego terytorium państwowego, Polska nie skapitulowała.

Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku
Patroni naszych ulic

Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku

Pomimo symbolu, jakim stała się bohaterska obrona słynnego gmachu Poczty Polskiej z Heveliusplatz w Gdańsku 1 września 1939 r., zaskakująco wiele kwestii z nią związanych pozostaje nadal niejasnych.

Zapomniani kaci Hitlera – katalog wystawy
Katalogi wystaw

Zapomniani kaci Hitlera – katalog wystawy

Z okazji 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej i rozpoczęcia niemieckiej okupacji ziem polskich przygotowaliśmy wystawę „Zapomniani kaci Hitlera. »Samoobrona« Niemiecka na Pomorzu Gdańskim (Selbstschutz Westpreussen) w 1939 r." Jest to zarówno w Polsce, jak i w Niemczech pierwsza wystawa na temat tej zbrodniczej i zapomnianej dziś organizacji.

Stefan Starzyński (1893-1939)
Patroni naszych ulic

Stefan Starzyński (1893-1939)

„Chciałem, by Warszawa była wielka. Wierzyłem, że wielka będzie. Ja i moi współpracownicy kreśliliśmy plany wielkiej Warszawy przyszłości. I Warszawa jest wielka!”

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 42 - Egzekucje zbrodniarzy niemieckich (Uwaga: sceny drastyczne - wyłącznie dla dorosłych!)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 37 - Getto w Kutnie

Kazimierz Bartel (1882–1941)
Patroni naszych ulic

Kazimierz Bartel (1882–1941)

Życie Kazimierza Bartla to znakomita ilustracja powiedzenia: „Okoliczności są niczym, charakter wszystkim”. To właśnie dzięki silnej osobowości, popartej przez ogromną pracowitość i liczne talenty, Bartel przebył zdumiewającą drogę od ślusarza do profesora wyższej uczelni i wybitnego polityka odrodzonej Rzeczypospolitej.

Generał Stefan Rowecki „Grot” (1895–1944)
Patroni naszych ulic

Generał Stefan Rowecki „Grot” (1895–1944)

Generał Stefan Rowecki „Grot” – twórca i dowódca Armii Krajowej, podziemnego wojska polskiego w okupowanym kraju, bez wątpienia najważniejsza osoba w hierarchii polskiej konspiracji, jedyny, który mógł powiedzieć o sobie: „Armia Krajowa to ja”.

Audio/Video

KL Dachau - EKSPERYMENTY MEDYCZNE - relacja Jerzego Skrzypka

Audio/Video

KL Dachau - EKSPERYMENTY MEDYCZNE - relacja ks. Kazimierza Majdańskiego

Audio/Video

KL Dachau - PRACA - relacja o. Hugolina Pieprzyka

Wola Pamięci 1944 (Dodatek do miesięcznika IPN Pamięć.pl)
Dodatki do miesięcznika IPN Pamięć.pl

Wola Pamięci 1944 (Dodatek do miesięcznika IPN Pamięć.pl)

Podczas Powstania Warszawskiego ludność Warszawy bardzo dotkliwie odczuła represje okupanta: masowe egzekucje cywilów i planową destrukcję miejskiej architektury. Miasto miało zostać zrównane z ziemią. Dzisiaj na warszawskiej Woli znajduje się ponad 100 miejsc pamięci świadczących o ogromie niemieckiej zbrodni.

Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej
Publikacje

Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej

Niniejsza publikacja jest pierwszym efektem prac prowadzonych przez grupę badaczy w ramach projektu „Indeks Polaków zamordowanych i represjonowanych za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej”. Zawiera ona 289 krótkich opisów represji wobec 508 Polaków za pomoc niesioną ludności żydowskiej. Zarówno poszczególne noty, jak i cała publikacja ma charakter otwarty i – w miarę pojawienia się kolejnych ustaleń oraz nowych informacji – treści będą uzupełniane i modyfikowane.

Audio/Video

Zamojszczyzna jako pierwszy obszar osiedleńczy Niemców w Generalnym Gubernatorstwie - Sonderlaboratorium SS i nowego, niemieckiego ładu w Europie

Audio/Video

„O tym nie można zapomnieć... Spotkania z kobietami, które przeszły piekło Ravensbrück"

Niszczyć, by tworzyć. Germanizacja Żywiecczyzny przez narodowosocjalistyczne Niemcy 1939-1944/45
Publikacje

Niszczyć, by tworzyć. Germanizacja Żywiecczyzny przez narodowosocjalistyczne Niemcy 1939-1944/45

Celem autora niniejszej pracy było prześledzenie w mikroskali procesu germanizacji ziem polskich wcielonych do III Rzeszy, przy czym autor za optymalne dla realizacji wytyczonego celu uznał posłużenie się jednostką administracyjną w postaci powiatu. Powiat był bowiem najniższym spośród tych szczebli administracji niemieckiej, na poziomie których reprezentowane były kluczowe regionalne oraz centralne organy władzy odpowiedzialne za realizację poszczególnych aspektów polityki narodowościowej (Volkstumspolitik).

„Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – raport Jürgena Stroopa
Publikacje

„Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – raport Jürgena Stroopa

W 2013 roku IPN udostępnił w formie cyfrowej dokument wyjątkowy w ludzkich dziejach. „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – „raport" Jürgena Stroopa, przygotowany dla Heinricha Himmlera po zagładzie warszawskiego getta w 1943 roku.

Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion
Publikacje

Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion

„Stwórzmy pomnik duchowy naszym zamordowanym braciom przez to, że z pokolenia na pokolenie będziemy przekazywać historię tych okrutnych zbrodni niemieckich”. Zacytowane słowa, wypowiedziane przez uczestników spotkania, poświęconego uczczeniu pamięci pomordowanych w 1939 r. mieszkańców Starogardu Gdańskiego, odnosiły się do ofi ar akcji „politische Flurbereinigung” (politycznego oczyszczania pola), określanej także jako „Intelligenzaktion” (akcja „Inteligencja”).

nr 4/2009
Biuletyn IPN

nr 4/2009

Numer „Biuletynu IPN” otwiera rozmowa Łukasza Michalskiego z prof. Dariuszem Tołczykiem o literaturze łagrowej. Numer w całości poświęcony został niemieckim obozom koncentracyjnym i sowieckim łagrom, a także powojennym obozom NKWD na ziemiach polskich. Czytelnik znajdzie w nim obraz obozowej gehenny, ale także opis zmagań lekarzy-więźniów o ocalenie poszczególnych istnień ludzkich w fabrykach śmierci oraz fragmenty raportu rotmistrza Witolda Pileckiego o tworzeniu konspiracji w Auschwitz-Birkenau.

Zagłada polskich elit. Akcja AB - Katyń
Katalogi wystaw

Zagłada polskich elit. Akcja AB - Katyń

Wystawa „Zagłada polskich elit. Akcja AB – Katyń”, poza przedstawieniem przerażających zbrodni dokonanych przez dwa największe totalitaryzmy XX wieku na społeczeństwie polskim, stawia pytania o zakres wzajemnej współpracy niemieckich nazistów i sowieckich komunistów.

Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 2: Ludobójstwo
Publikacje

Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 2: Ludobójstwo

... Pośród kilku tysięcy zakończonych już postępowań, jak też prowadzonych obecnie około 1300 spraw, znajduje się grupa śledztw, których przedmiotem są tragiczne zdarzenia z przeszłości, zakwalifi kowane przez prokuratorów jako zbrodnie ludobójstwa. W zdecydowanej większości śledztwa te dotyczą zbrodni popełnionych w granicach Państwa Polskiego z dnia 17 września 1939 r. przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach polskich narodowości polskiej oraz zbrodni popełnionych na szkodę obywateli polskich narodowości ukraińskiej. Spraw tego rodzaju pozostaje „w biegu” ponad 50.

Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja. Raport (Fritza) Katzmanna
Publikacje

Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja. Raport (Fritza) Katzmanna

Friedrich (Fritz) Katzmann zapisał jedną z najczarniejszych kart okupacji niemieckiej w Polsce. Był bowiem współorganizatorem tak zwanej akcji Reinhard (Einsatz Reinhard). Cel akcji – eksterminacja polskich Żydów – został osiągnięty. W latach 1942–1943 w Generalnej Guberni zginęła większość z 2,8 mln zamordowanych podczas niemieckiej okupacji polskich Żydów.

Działalność obozu położniczego i aborcyjnego w Waltrop-Holthausen w latach 1943-1945
Artykuł

Działalność obozu położniczego i aborcyjnego w Waltrop-Holthausen w latach 1943-1945

„Kiedy urodziłam dziecko, pielęgniarka zawinęła je w łachmany i zaniosła do innej sali z nowo narodzonymi dziećmi. Musiałam natychmiast wstać i dołączyć do kobiet, które urodziły. Nie otrzymałyśmy niczego, żadnej bawełny i nic więcej, żadnych lekarstw” - wspominała jedna z polskich pracownic przymusowych.

„Niech pani jej tam nie puszcza, bo ona już nie wróci”. Mord w lasach ościsłowskich z 20 lutego 1940 r.
Artykuł

„Niech pani jej tam nie puszcza, bo ona już nie wróci”. Mord w lasach ościsłowskich z 20 lutego 1940 r.

Kiedy w lutym 1940 r. władze niemieckie w pow. ciechanowskim zarządziły dokonanie spisu osób ułomnych i nieuleczalnie chorych, rozgłaszając jednocześnie, że zostaną one wysłane na leczenie, wielu im uwierzyło. Mieszkańcy nie mieli jeszcze świadomości, że w myśl niemieckiej polityki każda osoba niesamodzielna, a więc też nieprzydatna dla III Rzeszy, powinna zostać zlikwidowana.

Marciniakowie – jedna z wielu polskich rodzin zamordowanych za ratowanie Żydów
Artykuł

Marciniakowie – jedna z wielu polskich rodzin zamordowanych za ratowanie Żydów

W czasie II wojny światowej wśród ofiar niemieckich zbrodni znalazło się wiele polskich rodzin. Często ich dramat dopełnił się po jej zakończeniu, w związku z oporem stawianym komunizmowi, instalowanemu na ziemiach polskich pod groźbą sowieckich bagnetów. Takie m.in. były losy rodziny Marciniaków, którzy stali się ofiarą dwóch totalitaryzmów – niemieckiego i komunistycznego.

Zbrodnicza działalność „przytułku dla polskich dzieci” w Cluvenhagen
Artykuł

Zbrodnicza działalność „przytułku dla polskich dzieci” w Cluvenhagen

Dzieci uznane przez Niemców za „bezwartościowe rasowo” były umieszczane w „zakładach opiekuńczych dla dzieci cudzoziemskich” (Ausländerkinder–Pflegestätte). Na terenie III Rzeszy w latach 1943-1945 istniało ich około 400. Z powodu celowego braku opieki lekarskiej oraz położniczej, dramatycznych warunków sanitarnych oraz systematycznego głodzenia niemowląt, stały się ośrodkami masowej śmierci.

Audio/Video

Czym była proskrypcja oraz jaką rolę pełniły księgi gończe? Jak wyglądała historia Specjalnej Księgi Gończej dla Polski? Jakie represje groziły osobom, których nazwiska znalazły się na jej stronach?

Dzieci w bydlęcych wagonach
Artykuł

Dzieci w bydlęcych wagonach

Na początku 1943 r. do Dystryktu Warszawskiego Generalnej Guberni skierowano szereg transportów z wysiedleńcami z Zamojszczyzny. Widok wycieńczonych i konających rodaków, a zwłaszcza dzieci, był szokiem dla ludności na trasie ich przejazdu.

„Zatroszczymy się, by jak najmniej dzieci dorosło”. „Zakłady opieki nad dziećmi cudzoziemskimi” przy fabryce Volkswagena
Artykuł

„Zatroszczymy się, by jak najmniej dzieci dorosło”. „Zakłady opieki nad dziećmi cudzoziemskimi” przy fabryce Volkswagena

Z punktu widzenia niemieckiego zbyt duża ilość ciężarnych i posiadających dzieci robotnic przymusowych miała negatywny wpływ na wydajność pracy. Z tego względu urodzone przez nie potomstwo umieszczano w „zakładach opieki nad dziećmi cudzoziemskimi”, które w istocie były miejscami planowego wyniszczania nowonarodzonych „podludzi”.

Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa
Artykuł

Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa

Był jednym z najważniejszych nazistów sądzonych w Polsce. I jednym z najpilniej strzeżonych więźniów. Dzięki temu możemy odtworzyć ostatnie dni jego życia, choć nie brakuje tajemnic.

„Kuźnica” – konspiracyjna oświata ZWZ/AK w Inspektoracie Rzeszów
Artykuł

„Kuźnica” – konspiracyjna oświata ZWZ/AK w Inspektoracie Rzeszów

Trzon dowódczy polskiej podziemnej armii stanowili przedwojenni oficerowie służby stałej i rezerwy Wojska Polskiego. Jednak szybki rozwój organizacyjny ZWZ/AK, plany odtwarzania sił zbrojnych i powstania powszechnego, ale również bieżące straty w walce podziemnej z okupantami wymagały regularnych uzupełnień, możliwych poprzez tajne szkoły podchorążych.

Zbrodnie popełnione na dzieciach polskich robotnic przymusowych osadzonych w obozie w Słupsku i w Gogolewku
Artykuł

Zbrodnie popełnione na dzieciach polskich robotnic przymusowych osadzonych w obozie w Słupsku i w Gogolewku

Według niemieckich pracodawców zbyt duża ilość ciężarnych robotnic przymusowych miała negatywny wpływ na wydajność pracy. Z tego względu zadecydowali o organizacji placówek, w których miano umieszczać odebrane im dzieci. Z powodu braku opieki lekarskiej oraz położniczej, dramatycznych warunków sanitarnych oraz systematycznego głodzenia niemowląt, stały się one ośrodkami masowej śmierci.

Mord w Ciechanowie
Artykuł

Mord w Ciechanowie

W nocy z 16 na 17 stycznia 1945 r. w Ciechanowie, na dziedzińcu miejscowego ratusza oraz na podwórzu kamienicy przy ul. Śląskiej 7, Niemcy zamordowali ok. 100 przetrzymywanych w ciechanowskich aresztach mężczyzn.

Więcej