Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena
Sekretarz stanu USA Antony Blinken jest przybranym synem białostocczanina Samuela Pisara – prawnika, pisarza, polityka, doradcy prezydentów amerykańskich. Ojcem Samuela był Dawid Pisar, którego rodzina była jedną z najbogatszych w przedwojennym Białymstoku.
Agnieszka Wisła
To jedna z barwniejszych postaci polskiej emigracji w Stanach Zjednoczonych w XX w. Dobrze znana za oceanem, w Polsce dopiero powoli odkrywana, swoje życie związała z trzema organizacjami: Sokolstwem Polskim w Ameryce, Polskim Białym Krzyżem oraz Stowarzyszeniem Weteranów Armii Polskiej w Ameryce.
Święto Flagi USA w Polskich Siłach Zbrojnych w 1942 r.
Przystąpienie Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej po japońskim ataku na Pearl Harbor z 7 grudnia 1941 r. rozbudziło nadzieje obywateli polskich na szybkie odzyskanie niepodległości, również wśród żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych. Na tę okoliczność w 1942 r. w jednostkach wojskowych na obczyźnie uroczyście obchodzono Święto Flagi USA.
Jaką rolę USA wyznaczyły zachodniej części Niemiec? Jaką USA miały koncepcję dyplomatyczną wobec RFN? Czy świat pojałtański ostatecznie rozpadł się po upadku muru berlińskiego w listopadzie 1989 roku?
Sokolstwo Polskie w przeddzień I wojny światowej
Od października 1917 do lutego 1919 roku na terenie USA i Kanady od zarejestrowano 38 tys. ochotników spośród członków polskiego wychodźstwa. Ostatecznie do Francji wysłano łącznie 20 720 ochotników, w tym około 6 tysięcy członków Związku Sokołów Polskich w Ameryce.
Gustaw Pieprzny. Naczelnik Sokolstwa Polskiego w Ameryce
Uznawany jest za jedną z najbardziej znaczących postaci w historii Sokolstwa Polskiego w Ameryce. Ten zasłużony żołnierz I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej przez kilka dekad decydował o obliczu sportowym i wychowawczym tej organizacji.
Rozmowy ambasadorów ChRL i Stanów Zjednoczonych w Warszawie (1958-1970)
„Oczy całego świata zwrócone na Warszawę. Za chwilę rozpocznie się pierwsze spotkanie ambasadorów Stanów Zjednoczonych i Chińskiej Republiki Ludowej” – tymi słowami relacjonował wydarzenie podekscytowany lektor Polskiej Kroniki Filmowej w wydaniu nr 38A z 1958 r.
Jaka była sytuacja polityczna w USA i jakie były plany tego mocarstwa wobec powojennych realiów w Europie? W jaki sposób kształtowała się polityka USA wobec Polski i czy uwzględniano w niej znaczenie Górnego Śląska? Jak śląska stal i węgiel miała przyczynić się do odbudowy Polski i Europy?
Czy istnieje genetyczna baza wszystkich Polaków? Ile danych od rodzin poszukujących szczątków swoich bliskich udało się zgromadzić w Bazie Materiału Genetycznego IPN? Jaki wkład w prace IPN ma Federalne Biuro Śledcze USA?
Jak wyglądała sytuacja polityczno-gospodarcza w ZSRS i Polsce na przełomie lat 80/90 XX w.? Czy komuniści chcieli oddać władzę w Polsce?
Droga amerykańskich ochotników do służby w Wojsku Polskim
Jeden z najpopularniejszych, odnoszących się do wojny polsko-bolszewickiej mitów historycznych głosi, iż walczący o przetrwanie Polacy byli skazani wyłącznie na siebie. Na płaszczyźnie polskiego lotnictwa nie da się go obronić.
Teofil Antoni Starzyński. Przywódca Sokolstwa Polskiego
Sokolstwo Polskie było jednym z najważniejszych przejawów działalności polonijnej na terenie USA. Jego wysiłki nie tylko przyczyniły się do krzewienia polskiej kultury, ale też dostarczyły polskiej armii tysiące gotowych do walki ochotników. Jednym z ludzi, bez których funkcjonowanie tej organizacji nie sposób sobie wyobrazić, był dr Teofil Starzyński.
Jaka jest współczesna Ameryka? Czy "amerykański sen" jest już tylko mitem? Czy Polonia ma jakikolwiek wpływ na kulturę i politykę w USA? Jak z perspektywy USA jest widziana Polska?
Fragment filmu zrealizowanego przez Biuro „B” MSW zatytułowany „Operacyjny Film Dokumentalny w MSW”. Na filmie można zobaczyć tłumy warszawiaków przybyłych na trasę przejazdu prezydenta USA Richarda Nixona
Działalność wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego, przedwojennego oficera, więźnia oflagów, członka Polskich Sił Zbrojnych, który w 1953 r. przybył do kraju jako współpracownik wywiadu amerykańskiego
Nowy porządek. Umowa o współpracy pomiędzy Departamentem I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych a CIA
Po wyborach w czerwcu 1989 r. i utworzeniu rządu Tadeusza Mazowieckiego założenia polityki wewnętrznej i zagranicznej kraju uległy zmianie. Po rozluźnieniu więzi ze Związkiem Sowieckim rozpoczęły się kontakty z wywiadem Stanów Zjednoczonych.
Kim byli amerykańscy żołnierze polskiego pochodzenia wzięci do niewoli komunistycznej? Czy komuniści próbowali zwerbować jeńców na swoją stronę? Jaką rolę odegrał polski wywiad wojskowy w tej sprawie?
Jak wybuch Wezuwiusza zniszczył amerykańskie bombowce
Wezuwiusz wybuchł w połowie marca 1944 r. Najbardziej aktywny był między 18 a 29 marca. 23 tego miesiąca opad jego popiołów zniszczył 88 (bądź 75), znajdujących się u jego stóp, na wojskowym lotnisku w pobliżu Terzigno, bombowców B-25 z 340. Grupy Bombowej w składzie 12. Armii Lotniczej USA.
Przełomowa wizyta, czy wizyta czasów przełomu?
Późnym wieczorem 9 lipca 1989 r. Air Force One z prezydentem Georgem H.W. Bushem i jego małżonką Barbarą Bush na pokładzie wylądował na lotnisku Okęcie w Warszawie. Rozpoczęła się trwająca niespełna dwie doby wizyta czwartego w dziejach prezydenta Stanów Zjednoczonych nawiedzającego ziemie polskie.
Początek pięknej przyjaźni
W 1989 roku - kiedy zaczęła się w Polsce transformacja - CIA nawiązała współpracę z polskim wywiadem. Przyjęte wtedy ustalenia na lata zdefiniowały kształt naszych służb specjalnych oraz geopolitycznych sojuszy.
Jakie były kulisy rozmów oficerów CIA z przedstawicielami Departamentu I MSW PRL? Kto był „oferentem”? Jak uwiarygodnili się wobec Amerykanów oficerowie wywiadu PRL? Jaką wiedzę o ludziach i strukturach wywiadu PRL mieli Rosjanie? Jak „transformowały” służby wojskowe?
Dwaj generałowie. Spotkanie generała Pattona z generałem Andersem
17 grudnia 1943 r. doszło do spotkania generała Georga Smitha Pattona z generałem Władysławem Andersem. Patton wyniósł z wizyty pozytywną opinię na temat polskich oddziałów, które już niedługo miały brać udział w działaniach w Europie.
Wigilia ʼ81. Demonstracje w USA przeciwko stanowi wojennemu w Polsce
Czwartek 23 grudnia 1981 r., międzynarodowe lotnisko w Nowym Jorku. Jutro Wigilia, za chwilę ląduje samolot PLL LOT z Warszawy. To pierwszy samolot z Polski po wprowadzeniu przez reżim komunistyczny stanu wojennego. Oczekujemy w napięciu…
Powinność, nie zdrada
Sowiecka propaganda mówiła o nim: „zdrajca”, sowiecki sąd wojskowy PRL skazał go na karę śmierci, współcześnie niektórzy, w marketingowym stylu, sprzedają nam go jako „atomowego szpiega”, prof. Zbigniew Brzeziński, który jako jeden z pierwszych poznał walkę Dawida z Goliatem mówił o nim „Pierwszy polski oficer w NATO”. 7 listopada 1981 r. CIA ewakuowało z PRL pułkownika Ryszarda Kuklińskiego.
„Staremu krajowi” na odsiecz
Formowana na francuskiej ziemi Armia Polska we Francji, od koloru swych mundurów zwana też Błękitną Armią, była – poza olbrzymim finansowym wkładem wychodźstwa z Ameryki Północnej – najwymowniejszym bodaj świadectwem łączności Polonii ze „starym krajem”.
Odkłamywanie zbrodni katyńskiej
Komisja Maddena to potoczna nazwa Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Zbrodni Katyńskiej (ang. Select Committee to Investigate and Study the Facts, Evidence, and Circumstances of the Katyn Forest Massacre), której przewodniczącym był Ray J. Madden, kongresmen ze stanu Indiana.
Bohaterowie naszej wolności. Polsko-amerykańskie tradycje wojskowe w XX w.
Na szlakach bojowych w różnych częściach Europy oraz świata żołnierze Polskich Sił Zbrojnych walczyli wspólnie z żołnierzami armii amerykańskiej. Ich celem było pokonanie III Rzeszy i jej sojuszników, a także niepodległość Polski.
Poznański Czerwiec 1956 w dokumentach CIA
Spektakularny społeczny protest, który 28 czerwca 1956 r. wybuchł w Poznaniu nie miał precedensu w powojennych dziejach Polski. Na jego wyjątkowy obraz składały się: skala, oddolny charakter, antysystemowa wymowa oraz jednoznaczna reakcja komunistycznych władz pociągająca za sobą liczne ofiary.
Kiedy mocarstwa zachodnie wycofały poparcie dla władz Polski na uchodźstwie? Dlaczego nie reagowały na zbrodnie sowieckich „wyzwolicieli”? Czy Stanisław Mikołajczyk wierzył, że wybory będą wolne i uczciwe?
Tragedia załogi polskiego statku „Józef Conrad” w Hajfongu
18 grudnia 1972 r. rozpoczęła się amerykańska operacja wojskowa „Linebacker II”, której głównym celem było zmuszenie Demokratycznej Republiki Wietnamu do wznowienia zerwanych kilka dni wcześniej rozmów pokojowych.
Sokoli Klub Szybowcowy – „W zdrowym ciele, zdrowy duch”
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” stanowiło w Polsce wzór nowoczesnej organizacji społecznej, łączącej dbałość o kulturę fizyczną i narodową. Ruch sokolski zawędrował również do Stanów Zjednoczonych, gdzie wysiłki instruktorów zaowocowały również barwnym epizodem budowy własnego klubu szybowcowego.
Wyzwolenie KL Gusen I i II przez wojska amerykańskie 5 maja 1945 r.
Zlokalizowane na terenie Austrii KL Mauthausen i KL Gusen były najdłużej funkcjonującymi obozami koncentracyjnymi w III Rzeszy. Osadzeni w nich więźniowie musieli wyczekiwać wolności aż do 5 maja 1945 r.
Jak zmieniała się polityka zagraniczna USA w trakcie II wojny światowej? Czym była Karta Atlantycka? Czy prezydent Roosevelt uważał Stalina za wiarygodnego partnera Zachodu?
Odstraszanie przez nagłaśnianie? Historyczny kontekst amerykańskiej dyplomacji wobec Rosji w 2022 r.
„USA: inwazja Rosji na Ukrainie możliwa w każdej chwili”. W połowie lutego 2022 r. taki nagłówek pojawił się w światowych mediach i portalach społecznościowych. Co ciekawe, niemal identyczny w treści komunikat Waszyngton wysłał ponad 40 lat temu. Miał jednak na myśli nie Ukrainę, lecz „ludową” Polskę.
Co skłoniło płk. Kuklińskiego do współpracy z wywiadem USA? Jak opuścił PRL? W jakich okolicznościach zginęli jego synowie? Jak wyglądały plany ofensywy wojsk Układu Warszawskiego na Zachód?
Za chlebem
W czasach świetności Rzeczypospolitej – w wieku XV, XVI, XVII – kraj opuszczały jednostki: poszukiwacze przygód, prześladowani różnowiercy. Pierwsze liczniejsze grupy wychodźcze pojawiły się dopiero w XVIII w., gdy na emigrację udawali się konfederaci barscy czy zagrożeni przez targowiczan patrioci.
Autograf przodka w hołdzie dla narodu amerykańskiego
W 1926 r. USA świętowały 150-lecie niepodległości. Z tej okazji naród polski złożył narodowi amerykańskiemu oryginalny prezent – życzenia, pod którymi podpisała się jedna piąta (5,5 mln) Polaków.
Gdzie 13 grudnia 1981 r. był prezydent Ronald Reagan? Jaką rolę pełniły dla Reagana placówki dyplomatyczne USA w PRL? Poznaj raporty ambasady USA w Warszawie z pierwszych tygodni stanu wojennego
Ronald Reagan: od aktora do prezydenta
Ronald Reagan to postać o wielu twarzach i wielu paradoksów. Syn katolika i protestantki, hollywoodzki aktor z własną gwiazdą na słynnej alei i prezydent USA, żartowniś i człowiek z misją, wiekowy prezydent, borykający się z problemami zdrowotnymi i zdeterminowany wojownik, który chciał pokonać sowieckie „Imperium Zła”.
Wygrana Stalina w Teheranie. Los Polski na sumieniu Roosevelta i Churchilla
Od 28 listopada do 1 grudnia 1943 r. Józef Stalin, Winston Churchill i Franklin Delano Roosevelt konferowali w Teheranie. Był to kluczowy moment II wojny światowej. Podjęto najważniejsze decyzje co do końcowego etapu wojny i powojennych losów Europy, w tym Polski.
Zapomniana Jałta
Konferencja przywódców mocarstw koalicji antyniemieckiej na Krymie w lutym 1945 r. przesądziła o powojennym kształcie Europy. Stalin, Churchill i Roosevelt uzgodnili działania wobec Niemiec, ustalili przebieg powojennych granic wielu państw, dokonali pomiędzy siebie podziału stref wpływów.
Polskie oddziały w US Army w latach 1945 - 1989 w Niemczech, Francji i USA
Konferencja w Poczdamie. Ostatnie spotkanie Wielkiej Trójki
17 lipca 1945 r. rozpoczęła się konferencja nowego prezydenta USA Harry’ego Trumana, sowieckiego dyktatora Józefa Stalina i premierów Wielkiej Brytanii – Winstona Churchilla, którego po 11 dniach (po wygraniu wyborów przez Partię Pracy) zastąpił Clement Attlee.
„Walt Kowalski” na wojnie w Korei
Co łączy Clinta Eastwooda z wojną w Korei? Film „Gran Torino”, który przedstawia historię niejakiego Walta Kowalskiego, Amerykanina o polskich korzeniach, weterana wspomnianego konfliktu.
Samuel Pisar – światowa kariera chłopca z Białegostoku
Urodził się w 18 marca 1929 r. w Białymstoku. Jego rodzina była bardzo zamożna i związana z tym miastem od kilku pokoleń. Ojciec Samuela – Dawid, i jego siostry, odziedziczyli kilka domów oraz długi parterowy budynek tzw. Pisar-Hall wydzierżawiany miastu na różne uroczystości.
Ambasadorzy o Polsce zdradzonej
Dwaj ambasadorzy – polski w Stanach Zjednoczonych w czasie wojny i amerykański w Polsce powojennej – opisali w swych wspomnieniach sytuację naszej Ojczyzny na arenie międzynarodowej po napaści Niemiec na ZSRS 22 czerwca 1941 roku.
Szczecin w optyce CIA i dyplomacji amerykańskiej
Historia Meriana C. Coopera i 7. Eskadry Myśliwskiej
„Gen. Pułaski oddał życie za mój kraj, dlatego moją służbę Polsce, gdy ta walczy o wolność, rodzina moja traktuje jako obowiązek” – pisał w 1919 r. do Piłsudskiego amerykański lotnik.
Incydent na „Batorym”
W długiej historii kontaktów Polonii amerykańskiej ze starym krajem ogromną rolę odgrywały polskie statki pasażerskie kursujące na linii północnoatlantyckiej. Wśród nich największą popularnością cieszył się m/s „Batory”.
Oblężenie Juliena Bryana (nominowany do Oskara dokument o obronie Warszawy przed Niemcami w 1939 r.)
Amerykańskie depesze przechwycone przez kontrwywiad PRL
»Karnawał« po amerykańsku. Ambasada USA w Warszawie wobec wydarzeń w Polsce od sierpnia 1980 r. do grudnia 1981 r.
Janusz Kazimierz Zawodny. Wychowała go Armia Krajowa
O prawdę o Zbrodni Katyńskiej upominał się z taką samą stanowczością, z jaką system komunistyczny nazywał zbrodniczym. Wbrew poprawności politycznej panującej wśród elit intelektualnych Zachodu stawiał śmiałe, ale – jak się z czasem okazywało – trafne diagnozy geopolityczne.
Polska Solidarności w oczach dyplomatów USA
O reakcjach dyplomatów USA na „Karnawał Solidarności” z dr. hab. Patrykiem Pleskotem, autorem książki Karnawał po amerykańsku. Placówki dyplomatyczne USA w PRL wobec polskich wydarzeń od sierpnia 1980 do grudnia 1981 r. rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, redaktor naczelny portalu "Przystanek Historia"
Sprawa Hermanna Fielda
W sierpniowy wieczór 1949 r. funkcjonariusze MBP uprowadzili z warszawskiego lotniska Okęcie amerykańskiego obywatela i wsadzili go na pięć i pół roku do piwnicy tajnego więzienia. Amerykańska ambasada i rząd otrzymały oficjalne noty od rządu Polski Ludowej, że poszukiwany nie przebywa nad Wisłą.
W Jałcie przegraliśmy II wojnę światową
Czy alianci nas zdradzili? O co walczył Stalin? Czy można było zatrzymać bieg zdarzeń? Jak podsłuchy w pałacach Jałty i hollywoodzkie filmy sprzyjały Stalinowi? Czy III wojna światowa była realna? Jak długo trwała Jałta? – Z dr. hab. Henrykiem Głębockim, historykiem z Uniwersytetu Jagiellońskiego i pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej rozmawia Maciej Kwaśniewski.
Dlaczego Niemcy musieli dwukrotnie kapitulować w 1945 r.?
Czy wywiad cywilny PRL został przejęty przez amerykańskie służby specjalne?
Józef Haller – uchodźca polityczny
Pozostając na emigracji gen. Haller miał 72 lata i był najstarszym z ponad stu polskich generałów, który dokonali takiego wyboru. Zapewne ze względu na wiek nie został zaangażowany do utworzonego latem 1946 r. Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, ale otrzymywał nadal pobory wojskowe.
Let Poland be Poland. Nigdy Polska nie była tak popularna
Z prof. Patrykiem Pleskotem z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie rozmawia Maciej Kwaśniewski
Orędzie Wilsona. Plan dla świata, nadzieja dla Polski
Wygłoszone przed amerykańskim Kongresem orędzie prezydenta Woodrowa Wilsona, zawierające program pokojowy w związku z trwającą od ponad trzech lat wojną światową, było propozycją pod wieloma względami przełomową.
Prezentacja książki: „Listy amerykańskie 1953–1983 Stefana Korbońskiego”
Pułkownik Ignacy Matuszewski powraca
Agnieszka Wisła
„Zrozpaczona nieczynnością, kiedy cały świat walczył o wolność, wstąpiła[m] do specjalnego Oddziału Kobiet, jaki zorganizowała p. Helena Paderewska, i po krótkim przeszkoleniu [zostałam] wysłana do Francji jako Polish White Cross, a po przybyciu do Francji przydzielona do Francuskiego Czerwonego Krzyża, do zajęcia się polskimi żołnierzami walczącymi obok aliantów, ochotnikami z Ameryki” – napisała w swoim życiorysie polonijna społeczniczka z Ameryki Agnieszka Wisła.
Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951–1952, tom 1 i 2
Wiosną 1940 r. NKWD ZSRS, na mocy decyzji Biura Politycznego WKP(b), wymordowało w Katyniu i innych miejscach ZSRS blisko 22 tysiące obywateli Rzeczypospolitej, w tym oficerów Wojska Polskiego. W 1951 r. Izba Reprezentantów Kongresu Stanów Zjednoczonych powołała do życia Specjalną Komisję Śledczą do Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Mordu w Lesie Katyńskim, od nazwiska przewodniczącego określaną jako komisja Maddena.
Ignacy Daszyński w Stanach Zjednoczonych
Zbiorowość Polaków emigrujących dla chleba za wielką wodę, stanowiła podatny grunt dla haseł niesionych na sztandarach ruchów socjalistycznych. Wyrazem zainteresowania ich potrzebami i możliwościami organizacyjnymi był dwumiesięczny pobyt Ignacego Daszyńskiego w Ameryce.
90 sekund historii: 20 stycznia 1981: Ronald Reagan został 40. prezydentem USA
Rocznica podpisania Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)
Najgorsze miejsce na ziemi
W Jałcie na Krymie 4 lutego 1945 roku spotkali się przywódcy trzech wielkich mocarstw: Winston Churchill – stojący na czele rządu Wielkiej Brytanii, Franklin Delano Roosevelt – prezydent USA oraz Józef Stalin – premier ZSRS, sekretarz generalny partii bolszewickiej i późniejszy generalissimus.
Jałta nie mogła nic zmienić
Sowieci byli przekonani o nieuchronności rywalizacji i konfliktu dwóch światów. Nie było dla nich ważne, czy „kapitalistyczne otoczenie” ma formę państwa „faszystowskiego”, czy liberalno-kapitalistycznego. Jedno i drugie z zasady było przeciwnikiem - mówi prof. Marek Kornat.
Wycieczka Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce do Ojczyzny w 1927 r.
Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP) jest najstarszą polską organizacją kombatancką działającą na świecie, istniejącą nieprzerwanie od 1921 roku. Jej geneza wiąże się z ochotniczą służbą przedstawicieli amerykańskiej Polonii w Armii Polskiej we Francji w czasie I wojny światowej. „Błękitna Armia" - nazywana tak od koloru mundurów - powstała w 1917 roku za sprawą gen. Józefa Hallera, a w jej szeregi weszło ok. 20 tys. ochotników z USA i Kanady.
Piotr Kardela – Idea wolności pośród Polaków w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej
Dyskusja o pułkowniku Kuklińskim
Ofensywa Tet 1968. Studium militarno–polityczne
Tematem książki są militarno-polityczne aspekty komunistycznej Ofensywy Tet, która miała miejsce w Wietnamie Południowym na początku 1968 r.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 67 - Działalność CIA w PRL
„Z filmoteki bezpieki" odc. 63 - Działalność Zenona Celegrata, szpiega USA w armii PRL
„Z filmoteki bezpieki" odc. 44 - Wizyty prezydentów amerykańskich
„Z filmoteki bezpieki" odc. 31 - I am american diplomat
Wizyta Richarda Nixona w 1972 r. w PRL (odc. 13)
„Z filmoteki bezpieki" odc. 29 - Kryptonim „Tramp”, o szpiegu USA (cz. 2)
„Z filmoteki bezpieki" odc. 28 - Kryptonim „Tramp”, o szpiegu USA (cz. 1)
„Z filmoteki bezpieki” odc. 5 - „Poznałem go w Los Angeles”
O Ryszardzie Kuklińskim mówią byli oficerowie CIA David Forden i Aris Pappas
Fot. Biblioteka Narodowa
