Śląski Pirat – Marzenie o morzu i polskim Śląsku. Film poświęcony Robertowi Oszkowi, bohaterowi wojny polsko-bolszewickiej oraz III powstania śląskiego
Plebiscyt i III Powstanie Śląskie 1921 roku
Rok 1921 miał wreszcie przynieść rozstrzygnięcie polsko-niemieckich zmagań o przynależność państwową Górnego Śląska. Trwająca już niemal dwa lata rywalizacja odbywała się na różnych polach: dyplomatycznym, propagandowym oraz militarnym.
Z Powstania Śląskiego do walczącej Grecji. Niezwykłe losy cichociemnego por. Jerzego Waletki vel Edwarda Barta
Porucznik piech. Jerzy Waletko był jednym z kilkudziesięciu spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy w czasie II wojny światowej walczyli na Bałkanach. Po specjalistycznym przeszkoleniu na kursach dla cichociemnych we Włoszech i w Palestynie, w 1944 r. został zrzucony na teren wroga.
Bramy do Polski 1922
Uroczystości powitania Wojska Polskiego, przygotowane z wielkim rozmachem we wszystkich obejmowanych miastach i miejscowościach górnośląskich, odbyły się od 20 czerwca do 4 lipca 1922 roku. Symbolem tych wydarzeń były bramy powitalne, wznoszone na wzór łuków triumfalnych, których zbudowano ponad dwieście dwadzieścia.
Pamiętaj, że nosisz mundur. Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia
Utworzona w 1922 r. Policja Województwa Śląskiego powszechnie uważana była za formację wyrastającą wprost z szeregów powstańców śląskich i bojowników o polskość Śląska Cieszyńskiego. Wierni policyjnej przysiędze i powstańczej tradycji funkcjonariusze jako pierwsi stanęli w obronie kraju we wrześniu 1939 r.
Ślązak i Polak Wojciech Korfanty (1873–1939)
Wojciech Korfanty stał się znany od pierwszych chwil swej publicznej aktywności w początkach XX w. Jednak to walka o Górny Śląsk, toczona w latach 1919–1921 metodami pokojowymi i zbrojnymi, uczyniła z niego żywą legendę.
Jak przebiegały polsko-niemieckie zmagania o Górny Śląsk? Dlaczego 20 czerwca obchodzimy Narodowy Dzień Powstań Śląskich? Czym była Autonomia Śląska i jak funkcjonowała w II Rzeczypospolitej?
Powrót. 100-lecie przyłączenia części Górnego Śląska do Polski
W 1922 roku, po niespełna 600 latach, część Górnego Śląska, znajdującego się kolejno w granicach Królestwa Czech, monarchii Habsburgów i Królestwa Prus, a od 1871 roku Cesarstwa Niemieckiego, ponownie znalazła się w granicach państwa polskiego.
Koniec i początek. Lato 1922 roku na Górnym Śląsku. Jak podzielono Górny Śląsk? Co Polska zyskała wraz z województwem śląskim? Jak mieszkańcy zareagowali na podział?
Do Polski! 1922 – Przyłączenie części Górnego Śląska do II Rzeczypospolitej
20 czerwca 1922 r. Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego wkroczyło na Górny Śląsk. Tego dnia oddziały kawalerii przeszły w kilkukilometrowej defiladzie do rynku w Katowicach. Na moście łączącym obszar plebiscytowy z terytorium Polski symbolicznie zerwano łańcuch, a witający tam polskie wojsko ks. Jan Kapica powiedział: „Jesteśmy wolni! Oto kajdany, które nas krępowały, już opadły. Za to niech będzie Bogu cześć i chwała”.
Dlaczego wybuchło III Powstanie Śląskie? Kto walczył w irredencie? Czy osiągnęło swoje cele polityczne i militarne? Jakie były korzyści osiągnęła Polska w wyniku powstania? Jak zryw został upamiętniony w przestrzeni historycznej Śląska?
Rok 1921 na Górnym Śląsku. Konteksty i studia przypadków (cz. 1)
„Przybyli po wypłatę górnicy”
Lektura prasy górnośląskiej z lata 1919 r., jeszcze sprzed wybuchu I powstania, nie należy do przyjemnych. W kolejnych numerach z gazetowych szpalt wylewają się wieści o morderstwach, napadach, pobiciach, kradzieżach.
Wydawnictwo IPN przedstawia... (26) Raporty Francuzów z II powstania śląskiego. Henryk Sławik oraz...
Polska władza na Górnym Śląsku 1918-1921 (rozmowa) oraz film „Polsko-niemiecka wojna plakatowa”
Walka Górnoślązaków o przynależność do Polski (odc. 35)
Trzecie – zwycięskie – powstanie śląskie
W nocy z 2 na 3 maja 1921 r. wyleciało w powietrze siedem mostów na liniach kolejowych i drogowych łączących prawobrzeżną część Górnego Śląska z resztą rejencji opolskiej i państwem niemieckim. Rozpoczęło się III powstanie śląskie, ostatni akt walki o korzystny dla Polski podział tych ziem.
Dodatek prasowy w 100. rocznicę III powstania śląskiego
Wszyscy i wszystko dla Górnego Śląska - tak właśnie brzmiało hasło Tygodnia Górnośląskiego organizowanego przez Centralny Komitet Plebiscytowy w Warszawie na przełomie grudnia 1920 r. i stycznia 1921 r. Podobne wydarzenia organizowane siłami dziesiątków lokalnych śląskich komitetów odbywały się w tym czasie w całej Polsce.
Jak przebiegały zmagania o przynależność państwową Górnego Śląska? Dlaczego Ślązacy trzykrotnie chwytali za broń? Czy polskie władze udzieliły im pomocy?
Na czym polegała autonomia województwa śląskiego? Dlaczego ją ustanowiono? Czy polityka władz IIRP względem Śląska zmieniła się po przewrocie majowym?
Powstania śląskie i plebiscyt w obiektywie. „Rysowanie za pomocą światła” a sprawa Śląska
Lata 1919-1921 to szczególny okres w dziejach Górnego Śląska przede wszystkim ze względu na ówczesne polityczne, propagandowe i wojskowe zmagania o państwową przynależność tego regionu.
Komisarz plebiscytu i dyktator powstania
Traktat wersalski kończący I wojnę światową, nie przesądził definitywnie kwestii przynależności państwowej Górnego Śląska. Walny udział w odzyskaniu tej dzielnicy dla niepodległej Polski miał Wojciech Korfanty, który w decydującym momencie stanął na czele Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i kierował jego akcją propagandową.
Polskie Orlęta na Śląsku. Kadeci w powstaniach śląskich
Wieki odłączenia od Macierzy i przynależenia do państw obcych: Czech, Austrii, Prus i Niemiec. Kuszenie atrakcyjnością austriackiej sztuki, niemieckiej nauki i techniki, wreszcie brutalna przemoc germanizacyjna…
I powstanie śląskie (1919 r.) – okoliczności wybuchu
Druga połowa XIX w. przyniosła na Górnym Śląsku, należącym wówczas do Prus, polskie odrodzenie narodowe, które objęło znaczną część jego mieszkańców, zwłaszcza robotników i chłopów. Przyczyniły się do tego liczne polskie organizacje o charakterze kulturalnym, sportowym, a z czasem także politycznym.
Dodatek prasowy „II Powstanie Śląskie 1920 roku”
Dodatek poświęcony jest wydarzeniom 1920 r. na Górnym Śląsku, a zwłaszcza zwycięskiemu II Powstaniu Śląskiemu. Na dodatek składa się dziesięć artykułów opisujących różne aspekty tych wydarzeń oraz przewodnik powstańczy i kalendarium. Autorami tekstów są pracownicy katowickiego oddziału IPN oraz badacze z innych ośrodków zajmujący się tematyką górnośląską.
Stefan Pierzchalski prowadząc zakład fotograficzny w Katowicach, dokumentował wydarzenia związane z burzliwymi dziejami Górnego Śląska w okresie powstań śląskich i plebiscytu (1919–1921), a później pierwszymi latami istnienia województwa śląskiego w granicach II Rzeczypospolitej
Odwrót porucznika von Siegroth
Drugie powstanie śląskie, które wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 r. za główny cel stawiało sobie usunięcie z terenu przyszłego plebiscytu niemieckiej policji, tzw. Sicherheitspolizei, popularnie zwanej „zicherką” lub też, z powodu koloru mundurów, „zielonkami”.
Marynarze Niepodległej
Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 r. wiąże się nie tylko z czynem legionowym i działaniami Armii Polskiej we Francji, lecz także ze służbą polskich marynarzy
Henryk Sławik
Kim był przed 1939 r. w Polsce i czego w następnych latach dokonał na Węgrzech, skoro jego polscy i żydowscy podopieczni zwracali się doń „Kochany Panie Prezesie”, „Wujku Henryku”? Zapytani po wojnie o swego opiekuna i wybawcę, mówili o nim: „Anioł”, „Posłaniec Boży”, „święta postać”, „polski Wallenberg”. Dlaczego więc po zakończeniu wojny został wykreślony z polskiej pamięci zbiorowej?
Powstania Śląskie
Powstania Śląskie z lat 1919-1921 zajmują w dziejach polskich insurekcji miejsce osobne. Bo i osobne jest usytuowanie Górnego Śląska w polskiej historii.
Powstańcy śląscy
Liczba powstańców śląskich poległych w czasie zmagań z lat 1919–1921 wciąż jest trudna do ustalenia. Szacunkowo ocenia się, że w trakcie walk podczas I powstania poległo po stronie polskiej 500 osób. Ofiar niemieckich represji po zdławieniu powstania, także wśród ludności cywilnej, było jednak znacznie więcej. Łącznie ocenia się, że w 1919 r. straciło życie około 2500 Polaków.
Gloria Victis, czyli o etosie powstań w historii i kulturze polskiej
Inscenizacja wkroczenia Wojska Polskiego do Katowic. Fot. K. Liszka, M. Kobylańska (IPN)
