Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Inscenizacja wkroczenia Wojska Polskiego do Katowic. Fot. K. Liszka, M. Kobylańska (IPN)

Powstania śląskie

Audio/Video

Śląski Pirat – Marzenie o morzu i polskim Śląsku. Film poświęcony Robertowi Oszkowi, bohaterowi wojny polsko-bolszewickiej oraz III powstania śląskiego

Plebiscyt i III Powstanie Śląskie 1921 roku
Artykuł

Plebiscyt i III Powstanie Śląskie 1921 roku

Rok 1921 miał wreszcie przynieść rozstrzygnięcie polsko-niemieckich zmagań o przynależność państwową Górnego Śląska. Trwająca już niemal dwa lata rywalizacja odbywała się na różnych polach: dyplomatycznym, propagandowym oraz militarnym.

Z Powstania Śląskiego do walczącej Grecji. Niezwykłe losy cichociemnego por. Jerzego Waletki vel Edwarda Barta
Biogram / Biografia

Z Powstania Śląskiego do walczącej Grecji. Niezwykłe losy cichociemnego por. Jerzego Waletki vel Edwarda Barta

Porucznik piech. Jerzy Waletko był jednym z kilkudziesięciu spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy w czasie II wojny światowej walczyli na Bałkanach. Po specjalistycznym przeszkoleniu na kursach dla cichociemnych we Włoszech i w Palestynie, w 1944 r. został zrzucony na teren wroga.

Bramy do Polski 1922
Publikacje

Bramy do Polski 1922

Uroczystości powitania Wojska Polskiego, przygotowane z wielkim rozmachem we wszystkich obejmowanych miastach i miejscowościach górnośląskich, odbyły się od 20 czerwca do 4 lipca 1922 roku. Symbolem tych wydarzeń były bramy powitalne, wznoszone na wzór łuków triumfalnych, których zbudowano ponad dwieście dwadzieścia.

Pamiętaj, że nosisz mundur. Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia
Publikacje

Pamiętaj, że nosisz mundur. Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia

Utworzona w 1922 r. Policja Województwa Śląskiego powszechnie uważana była za formację wyrastającą wprost z szeregów powstańców śląskich i bojowników o polskość Śląska Cieszyńskiego. Wierni policyjnej przysiędze i powstańczej tradycji funkcjonariusze jako pierwsi stanęli w obronie kraju we wrześniu 1939 r.

Ślązak i Polak Wojciech Korfanty (1873–1939)
Biogram / Biografia

Ślązak i Polak Wojciech Korfanty (1873–1939)

Wojciech Korfanty stał się znany od pierwszych chwil swej publicznej aktywności w początkach XX w. Jednak to walka o Górny Śląsk, toczona w latach 1919–1921 metodami pokojowymi i zbrojnymi, uczyniła z niego żywą legendę.

Audio/Video

Jak przebiegały polsko-niemieckie zmagania o Górny Śląsk? Dlaczego 20 czerwca obchodzimy Narodowy Dzień Powstań Śląskich? Czym była Autonomia Śląska i jak funkcjonowała w II Rzeczypospolitej?

Powrót. 100-lecie przyłączenia części Górnego Śląska do Polski
Dodatki do prasy

Powrót. 100-lecie przyłączenia części Górnego Śląska do Polski

W 1922 roku, po niespełna 600 latach, część Górnego Śląska, znajdującego się kolejno w granicach Królestwa Czech, monarchii Habsburgów i Królestwa Prus, a od 1871 roku Cesarstwa Niemieckiego, ponownie znalazła się w granicach państwa polskiego.

Audio/Video

Koniec i początek. Lato 1922 roku na Górnym Śląsku. Jak podzielono Górny Śląsk? Co Polska zyskała wraz z województwem śląskim? Jak mieszkańcy zareagowali na podział?

Do Polski! 1922 – Przyłączenie części Górnego Śląska do II Rzeczypospolitej
Dodatki do prasy

Do Polski! 1922 – Przyłączenie części Górnego Śląska do II Rzeczypospolitej

20 czerwca 1922 r. Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego wkroczyło na Górny Śląsk. Tego dnia oddziały kawalerii przeszły w kilkukilometrowej defiladzie do rynku w Katowicach. Na moście łączącym obszar plebiscytowy z terytorium Polski symbolicznie zerwano łańcuch, a witający tam polskie wojsko ks. Jan Kapica powiedział: „Jesteśmy wolni! Oto kajdany, które nas krępowały, już opadły. Za to niech będzie Bogu cześć i chwała”.

Audio/Video

Dlaczego wybuchło III Powstanie Śląskie? Kto walczył w irredencie? Czy osiągnęło swoje cele polityczne i militarne? Jakie były korzyści osiągnęła Polska w wyniku powstania? Jak zryw został upamiętniony w przestrzeni historycznej Śląska?

Audio/Video

Rok 1921 na Górnym Śląsku. Konteksty i studia przypadków (cz. 1)

„Przybyli po wypłatę górnicy”
Artykuł

„Przybyli po wypłatę górnicy”

Lektura prasy górnośląskiej z lata 1919 r., jeszcze sprzed wybuchu I powstania, nie należy do przyjemnych. W kolejnych numerach z gazetowych szpalt wylewają się wieści o morderstwach, napadach, pobiciach, kradzieżach.

Audio/Video

Wydawnictwo IPN przedstawia... (26) Raporty Francuzów z II powstania śląskiego. Henryk Sławik oraz...

Audio/Video

Polska władza na Górnym Śląsku 1918-1921 (rozmowa) oraz film „Polsko-niemiecka wojna plakatowa”

Audio/Video

Walka Górnoślązaków o przynależność do Polski (odc. 35)

Trzecie – zwycięskie – powstanie śląskie
Artykuł

Trzecie – zwycięskie – powstanie śląskie

W nocy z 2 na 3 maja 1921 r. wyleciało w powietrze siedem mostów na liniach kolejowych i drogowych łączących prawobrzeżną część Górnego Śląska z resztą rejencji opolskiej i państwem niemieckim. Rozpoczęło się III powstanie śląskie, ostatni akt walki o korzystny dla Polski podział tych ziem.

Dodatek prasowy w 100. rocznicę III powstania śląskiego
Dodatki do prasy

Dodatek prasowy w 100. rocznicę III powstania śląskiego

Wszyscy i wszystko dla Górnego Śląska - tak właśnie brzmiało hasło Tygodnia Górnośląskiego organizowanego przez Centralny Komitet Plebiscytowy w Warszawie na przełomie grudnia 1920 r. i stycznia 1921 r. Podobne wydarzenia organizowane siłami dziesiątków lokalnych śląskich komitetów odbywały się w tym czasie w całej Polsce.

Audio/Video

Jak przebiegały zmagania o przynależność państwową Górnego Śląska? Dlaczego Ślązacy trzykrotnie chwytali za broń? Czy polskie władze udzieliły im pomocy?

Audio/Video

Na czym polegała autonomia województwa śląskiego? Dlaczego ją ustanowiono? Czy polityka władz IIRP względem Śląska zmieniła się po przewrocie majowym?

Powstania śląskie i plebiscyt w obiektywie. „Rysowanie za pomocą światła” a sprawa Śląska
Artykuł

Powstania śląskie i plebiscyt w obiektywie. „Rysowanie za pomocą światła” a sprawa Śląska

Lata 1919-1921 to szczególny okres w dziejach Górnego Śląska przede wszystkim ze względu na ówczesne polityczne, propagandowe i wojskowe zmagania o państwową przynależność tego regionu.

Komisarz plebiscytu i dyktator powstania
Artykuł

Komisarz plebiscytu i dyktator powstania

Traktat wersalski kończący I wojnę światową, nie przesądził definitywnie kwestii przynależności państwowej Górnego Śląska. Walny udział w odzyskaniu tej dzielnicy dla niepodległej Polski miał Wojciech Korfanty, który w decydującym momencie stanął na czele Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i kierował jego akcją propagandową.

Polskie Orlęta na Śląsku. Kadeci w powstaniach śląskich
Artykuł

Polskie Orlęta na Śląsku. Kadeci w powstaniach śląskich

Wieki odłączenia od Macierzy i przynależenia do państw obcych: Czech, Austrii, Prus i Niemiec. Kuszenie atrakcyjnością austriackiej sztuki, niemieckiej nauki i techniki, wreszcie brutalna przemoc germanizacyjna…

I powstanie śląskie (1919 r.) – okoliczności wybuchu
Artykuł

I powstanie śląskie (1919 r.) – okoliczności wybuchu

Druga połowa XIX w. przyniosła na Górnym Śląsku, należącym wówczas do Prus, polskie odrodzenie narodowe, które objęło znaczną część jego mieszkańców, zwłaszcza robotników i chłopów. Przyczyniły się do tego liczne polskie organizacje o charakterze kulturalnym, sportowym, a z czasem także politycznym.

Dodatek prasowy „II Powstanie Śląskie 1920 roku”
Dodatki do prasy

Dodatek prasowy „II Powstanie Śląskie 1920 roku”

Dodatek poświęcony jest wydarzeniom 1920 r. na Górnym Śląsku, a zwłaszcza zwycięskiemu II Powstaniu Śląskiemu. Na dodatek składa się dziesięć artykułów opisujących różne aspekty tych wydarzeń oraz przewodnik powstańczy i kalendarium. Autorami tekstów są pracownicy katowickiego oddziału IPN oraz badacze z innych ośrodków zajmujący się tematyką górnośląską.

Audio/Video

Stefan Pierzchalski prowadząc zakład fotograficzny w Katowicach, dokumentował wydarzenia związane z burzliwymi dziejami Górnego Śląska w okresie powstań śląskich i plebiscytu (1919–1921), a później pierwszymi latami istnienia województwa śląskiego w granicach II Rzeczypospolitej

Odwrót porucznika von Siegroth
Artykuł

Odwrót porucznika von Siegroth

Drugie powstanie śląskie, które wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 r. za główny cel stawiało sobie usunięcie z terenu przyszłego plebiscytu niemieckiej policji, tzw. Sicherheitspolizei, popularnie zwanej „zicherką” lub też, z powodu koloru mundurów, „zielonkami”.

Marynarze Niepodległej
Artykuł

Marynarze Niepodległej

Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 r. wiąże się nie tylko z czynem legionowym i działaniami Armii Polskiej we Francji, lecz także ze służbą polskich marynarzy

Henryk Sławik
Bohaterowie Niepodległej

Henryk Sławik

Kim był przed 1939 r. w Polsce i czego w następnych latach dokonał na Węgrzech, skoro jego polscy i żydowscy podopieczni zwracali się doń „Kochany Panie Prezesie”, „Wujku Henryku”? Zapytani po wojnie o swego opiekuna i wybawcę, mówili o nim: „Anioł”, „Posłaniec Boży”, „święta postać”, „polski Wallenberg”. Dlaczego więc po zakończeniu wojny został wykreślony z polskiej pamięci zbiorowej?

Powstania Śląskie
Artykuł

Powstania Śląskie

Powstania Śląskie z lat 1919-1921 zajmują w dziejach polskich insurekcji miejsce osobne. Bo i osobne jest usytuowanie Górnego Śląska w polskiej historii.

Powstańcy śląscy
Patroni naszych ulic

Powstańcy śląscy

Liczba powstańców śląskich poległych w czasie zmagań z lat 1919–1921 wciąż jest trudna do ustalenia. Szacunkowo ocenia się, że w trakcie walk podczas I powstania poległo po stronie polskiej 500 osób. Ofiar niemieckich represji po zdławieniu powstania, także wśród ludności cywilnej, było jednak znacznie więcej. Łącznie ocenia się, że w 1919 r. straciło życie około 2500 Polaków.

Audio/Video

Gloria Victis, czyli o etosie powstań w historii i kulturze polskiej

Audio/Video

Śląski Pirat – Marzenie o morzu i polskim Śląsku. Film poświęcony Robertowi Oszkowi, bohaterowi wojny polsko-bolszewickiej oraz III powstania śląskiego

Plebiscyt i III Powstanie Śląskie 1921 roku
Artykuł

Plebiscyt i III Powstanie Śląskie 1921 roku

Rok 1921 miał wreszcie przynieść rozstrzygnięcie polsko-niemieckich zmagań o przynależność państwową Górnego Śląska. Trwająca już niemal dwa lata rywalizacja odbywała się na różnych polach: dyplomatycznym, propagandowym oraz militarnym.

Z Powstania Śląskiego do walczącej Grecji. Niezwykłe losy cichociemnego por. Jerzego Waletki vel Edwarda Barta
Biogram / Biografia

Z Powstania Śląskiego do walczącej Grecji. Niezwykłe losy cichociemnego por. Jerzego Waletki vel Edwarda Barta

Porucznik piech. Jerzy Waletko był jednym z kilkudziesięciu spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy w czasie II wojny światowej walczyli na Bałkanach. Po specjalistycznym przeszkoleniu na kursach dla cichociemnych we Włoszech i w Palestynie, w 1944 r. został zrzucony na teren wroga.

Bramy do Polski 1922
Publikacje

Bramy do Polski 1922

Uroczystości powitania Wojska Polskiego, przygotowane z wielkim rozmachem we wszystkich obejmowanych miastach i miejscowościach górnośląskich, odbyły się od 20 czerwca do 4 lipca 1922 roku. Symbolem tych wydarzeń były bramy powitalne, wznoszone na wzór łuków triumfalnych, których zbudowano ponad dwieście dwadzieścia.

Pamiętaj, że nosisz mundur. Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia
Publikacje

Pamiętaj, że nosisz mundur. Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia

Utworzona w 1922 r. Policja Województwa Śląskiego powszechnie uważana była za formację wyrastającą wprost z szeregów powstańców śląskich i bojowników o polskość Śląska Cieszyńskiego. Wierni policyjnej przysiędze i powstańczej tradycji funkcjonariusze jako pierwsi stanęli w obronie kraju we wrześniu 1939 r.

Ślązak i Polak Wojciech Korfanty (1873–1939)
Biogram / Biografia

Ślązak i Polak Wojciech Korfanty (1873–1939)

Wojciech Korfanty stał się znany od pierwszych chwil swej publicznej aktywności w początkach XX w. Jednak to walka o Górny Śląsk, toczona w latach 1919–1921 metodami pokojowymi i zbrojnymi, uczyniła z niego żywą legendę.

Audio/Video

Jak przebiegały polsko-niemieckie zmagania o Górny Śląsk? Dlaczego 20 czerwca obchodzimy Narodowy Dzień Powstań Śląskich? Czym była Autonomia Śląska i jak funkcjonowała w II Rzeczypospolitej?

Powrót. 100-lecie przyłączenia części Górnego Śląska do Polski
Dodatki do prasy

Powrót. 100-lecie przyłączenia części Górnego Śląska do Polski

W 1922 roku, po niespełna 600 latach, część Górnego Śląska, znajdującego się kolejno w granicach Królestwa Czech, monarchii Habsburgów i Królestwa Prus, a od 1871 roku Cesarstwa Niemieckiego, ponownie znalazła się w granicach państwa polskiego.

Audio/Video

Koniec i początek. Lato 1922 roku na Górnym Śląsku. Jak podzielono Górny Śląsk? Co Polska zyskała wraz z województwem śląskim? Jak mieszkańcy zareagowali na podział?

Do Polski! 1922 – Przyłączenie części Górnego Śląska do II Rzeczypospolitej
Dodatki do prasy

Do Polski! 1922 – Przyłączenie części Górnego Śląska do II Rzeczypospolitej

20 czerwca 1922 r. Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego wkroczyło na Górny Śląsk. Tego dnia oddziały kawalerii przeszły w kilkukilometrowej defiladzie do rynku w Katowicach. Na moście łączącym obszar plebiscytowy z terytorium Polski symbolicznie zerwano łańcuch, a witający tam polskie wojsko ks. Jan Kapica powiedział: „Jesteśmy wolni! Oto kajdany, które nas krępowały, już opadły. Za to niech będzie Bogu cześć i chwała”.

Audio/Video

Dlaczego wybuchło III Powstanie Śląskie? Kto walczył w irredencie? Czy osiągnęło swoje cele polityczne i militarne? Jakie były korzyści osiągnęła Polska w wyniku powstania? Jak zryw został upamiętniony w przestrzeni historycznej Śląska?

Więcej