Misja upamiętnienia ziemiaństwa
Rok 2015 był jubileuszowym dla Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, które obchodziło 25. rocznicę powstania. Ale był również bardzo ważnym momentem aktywności zawodowej dr Agnieszki Łuczak, od lat piszącej o historii ziemiaństwa polskiego w XX w.
Ziemianin w sowieckim Lwowie Adam Głażewski (1872–1960)
Ziemianie byli grupą społeczną najbardziej znienawidzoną przez komunistów. Przedstawiano ich w propagandzie jako obszarników, krwiopijców, ciemiężycieli chłopów. Stąd na terenach, które znalazły się pod panowaniem najpierw bolszewickim, a potem sowieckim, ta grupa ludzi była szczególnie prześladowana.
Karol Tarnowski. Ziemianin w burzliwych czasach
15 lutego 1981 roku zmarł Karol Hilary Tarnowski, ostatni prezes Zachodniomałopolskiego Związku Ziemian i inicjator powstania w okupowanym kraju zrzeszenia „Tarcza”-„Uprawa”-„Opieka”-„S-1”, podporządkowanego AK.
Edward Kleszczyński „Dzik” (1892-1984)
Beliniak, uczestnik wojny z bolszewikami, a ćwierć wieku później oficer AK. Był przedstawicielem tego pokolenia, dla którego służba w ZWZ-AK stała się kontynuacją działalności niepodległościowej z lat 1914-1921.
„Kresowe rezydencje”. Jakie perły architektoniczne znajdują się na dawnych ziemiach wschodnich II RP. Jakie dawne zamki, pałace i dwory pozostały za wschodnią granicą Polski. Więcej o historii rezydencji położonych na terenach przedwojennych Kresów wschodnich. Gościem Anny Zarzyckiej z Biura Edukacji Narodowej w Szczecinie jest dr Grzegorz Rąkowski – autor książek.
Hipolit Aleksandrowicz – ziemianin pomagający Żydom na ziemi dobrzyńskiej
Niewiele znamy przypadków pomocy Żydom przez przedstawicieli ziemiaństwa. Tym ciekawsza staje się historia hr. Hipolita Aleksandrowicza, posiadacza dóbr w ziemi dobrzyńskiej, który w trakcie niemieckiej okupacji wykorzystywał swą pozycję i majątek, by pomagać zarówno okolicznym Polakom, jak i Żydom.
Jakie były postawy ziemian wobec II wojny światowej? Czym była akcja pod kryptonimem „Tarcza”- „Uprawa”-„Opieka”-„S1”? Czy jest możliwa walka bez zaplecza gospodarczego?
Karol Tarnowski z Chorzelowa, ziemianin, rolnik i działacz społeczny, jeden z organizatorów konspiracyjnej organizacji ziemiańskiej Uprawa/Tarcza/Opieka
Alfred Chłapowski, ziemianin, dyplomata, minister rolnictwa i ambasador II RP we Francji. Jaki był jego wkład w budowę polskiej dyplomacji? Jaki los spotkał go w czasie II wojny światowej?
Aktywność Aleksandra Dworskiego w II RP i w czasie II wojny światowej stanowi interesujący przykład wkładu ziemiaństwa w pracę na rzecz najbiedniejszych i najbardziej potrzebujących warstw społecznych
Niepodległy Białystok Tadeusza Kossaka
Nazwisko Kossak kojarzy się z wybitnym rodem malarzy i należącą do niego słynną powieściopisarką Zofią Kossak-Szatkowską (primo voto Szczucką). Dobrze stałoby się, gdyby wiązane było też z inną postacią z tego rodu – a mianowicie z majorem Tadeuszem Kossakiem. Ten brat bliźniak wybitnego artysty Wojciecha odegrał bowiem istotną rolę w odzyskaniu wyzwoleniu Białegostoku w lutym 1919 roku.
„Błękitna” szesnastka
W styczniu 1945 r. NKWD zaczęło polowanie na zasłużonych dla Rzeczypospolitej potomków magnackich rodów. Aresztowanych Radziwiłłów, Zamoyskich, Krasickich i Branickich Sowieci wywieźli z dziećmi do podmoskiewskiego Krasnogorska, gdzie więzili ich do jesieni 1947 r.
Wybitni ziemianie w okresie międzywojennym. Gospodarka, kultura, nauka, dyplomacja
Jaką rolę odegrali w wojnie polsko–bolszewickiej właściciele majątków ziemskich? Jaki był udział ich rodzin w tych wydarzeniach? I co działo się z ich majątkami? Czy od dziecka wpajana idea walki o niepodległość miała wpływ na liczebność Armii Ochotniczej gen. Hallera?
Ziemianie jako sąsiedzi – kulturotwórcza rola dworów polskich w latach 1918-1945
Na tropach Smętka, czyli śladami rodzin Donimirskich i Sikorskich
W setną rocznicę odzyskania niepodległości wypada przypomnieć o roli, jaką w historii Pomorza i Kaszub XIX i XX w. odegrało kilka polskich rodzin ziemiańskich.
Traktatem ryskim z swej ziemi wygnany… Edward Woyniłłowicz, polski szlachcic z Mińszczyzny
Jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków Mińska jest rzymskokatolicki kościół pw. Świętych Szymona i Heleny. Zbudowany w latach 1905-1910 z nieotynkowanej, sprowadzonej spod Częstochowy czerwonej cegły, pokryty piękną, przywiezioną z Włocławka dachówką, przyciąga wzrok neoromańskim stylem.
Antyziemiańska zbrodnia sądowa 1951. W rocznicę procesu dyrekcji Państwowych Nieruchomości Ziemskich
Prof. Jan Zdzisław Włodek. Ojczyzna śmierci warta...
Początek okupacji niemieckiej w Krakowie jest nierozerwalnie związany z aresztowaniem w dniu 6 listopada 1939 r. 183 polskich naukowców z krakowskich uczelni. Jedną z ofiar niemieckiej akcji przeciwko uczonym był prof. Jan Zdzisław Włodek – ziemianin, naukowiec, ale także legionista, dyplomata, społecznik, fotograf.
Z dziejów nieistniejącej (już) elity: ziemianie na rzecz Niepodległej - Rzeczypospolitej
Karol Wędziagolski. Świadek dwóch rewolucji
Karol Wędziagolski, ziemianin z Litwy, jak wielu Polaków w czasach zaborów, wykształcenie zdobył w Rosji. Wziął udział w I wojnie światowej po stronie rosyjskiej i rozpoczął szybką karierę wojskową w armii carskiej.
Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku
Ród Radziwiłłów herbu Trąby wywodzi się z Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie od XV w. piastował wysokie urzędy. Jego przedstawiciele już od XVI stulecia kształcili się na europejskich uniwersytetach, regularnie podróżowali za granicę. Nie brakuje w tej rodzinie osób wielce zasłużonych dla Polski.
Skirmuntowie. Saga kresowa
W ziemiańskim rodzie Skirmuntów znajdziemy m.in. pioniera przemysłu, zdolnego kompozytora i wysoko postawionego dyplomatę.
Inż. Witold Maringe – „obszarnik, sabotażysta i szpieg”
W ostatnich dniach stycznia i pierwszych lutego 1951 r. komunistyczna prasa emocjonowała się rozprawą z „sabotażowo-szpiegowską grupą b. obszarników” działających w przedsiębiorstwie Państwowe Nieruchomości Ziemskie, odbywającą się przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie.
Grupa osób w dworze ziemiańskim we Władysławowie (drugi z prawej Edward Dunin-Markiewicz), 1923 r. Fot. z zasobu NAC
