Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Fot. Wikimedia Commons/domena publiczna

Wysiedlenia

Na nieludzką ziemię
Artykuł

Na nieludzką ziemię

W nocy z 9 na 10 lutego 1940 r. rozpoczęły się wywózki Polaków w głąb Związku Sowieckiego. Tysiące rodzin obudzono wówczas łomotaniem do drzwi, po czym obwieszczono im decyzję o „przeniesieniu do innego obwodu”. Następnego dnia około 140 000 Polaków stłoczono w bydlęcych wagonach i skierowano na wschód.

Pacyfikacja Zamojszczyzny
Artykuł

Pacyfikacja Zamojszczyzny

W nocy z 27 na 28 listopada 1942 r. rozpoczęła się akcja wysiedlania ludności Zamojszczyzny z jej domów i gospodarstw w ramach niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego.

Lager Glowna (1939-1940)
Artykuł

Lager Glowna (1939-1940)

Akcja wysiedleńcza ludności polskiej w Poznaniu rozpoczęła się 5 listopada 1939 r. Niemieckie służby mundurowe zjawiały się w wytypowanym mieszkaniu, dając jego mieszkańcom niejednokrotnie 15 minut na opuszczenie domu. Część osób od razu wywożono koleją do Generalnego Gubernatorstwa, pozostałych umieszczano w specjalnie tworzonych obozach przejściowych.

Audio/Video

Jak wyglądało życie dziecka, które trafiło do sowieckiego łagru? Halina Bieniakońska-Żak w 1947 roku w wieku 6 lat wraz z rodziną została zesłana na Daleki Wschód i spędziła 6 lat w sowieckim łagrze. Do Polski wróciła w 1956 roku, jej ojciec nie dożył powrotu do ojczyzny, zmarł w 1955 r.

Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię
Artykuł

Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię

Brutalnie wyrwani ze snu mieli chwilę, żeby się spakować i opuścić dom. Przetransportowani na stację kolejową, zostali wepchnięci kolbami eskortujących czerwonoarmistów do ostatniego z sześćdziesięciu dwóch bydlęcych wagonów na stacji w Buczaczu.

Audio/Video

Jaki los Niemcy zgotowali Dzieciom Zamojszczyzny? Dlaczego doszło do wysiedleń na Zamojszczyźnie? Co działo się z ludnością po wysiedleniach?

Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich w latach 1944–1945
Artykuł

Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich w latach 1944–1945

Wraz z nadejściem Armii Czerwonej i podążających za nią służb sowieckich na ziemiach polskich rozpętały się represje i terror skierowane przeciwko społeczeństwu polskiemu. Trudno było dostrzec różnice pomiędzy jedną okupacyjną formą zniewolenia a drugą.

Audio/Video

Czy współczesny czytelnik potrafi zrozumieć powojennych Polaków? Czy jesteśmy w stanie postawić się na miejscu ludzi, którzy stracili wszystko i muszą zaczynać życie od nowa? Ile Polski dawnej, kresowej przetrwało na Ziemiach Odzyskanych?

Audio/Video

Kim byli? Skąd i dlaczego przybyli na Bliski Wschód? Czy mimo różnic społecznych, religijnych i kulturowych udało im się nawiązać dialog z mieszkańcami? Jakie były ich emocje, uczucia, nastroje? Jaki obraz Orientu wyłania się ze świadectw uchodźców z 1942 r.?

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego
Biogram / Biografia

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego

Deportacja rodziny Bogdana Czaykowskiego zapoczątkowała cykl wydarzeń, który pozostawił niezatarty ślad w życiu i twórczości tego emigracyjnego pisarza. W jego utworach można odnaleźć wiele odniesień do traumatycznych dni, które pozbawiły go ojca i brata.

Audio/Video

Pamiątki rodzinne to często nieznane dotąd dokumenty i kryjące się za nimi historie wyjątkowych ludzi. Jeśli pozostaną na dnie szafy, ulegną zapomnieniu. Sprawmy, by miały szansę żyć dłużej!

Audio/Video

„Wsadzili nas do takich wagonów bydlęcych/towarowych, gdzie były ustawione prycze. W jednym rogu dziura w podłodze, gdzie za zasłoną można było trakotować jako toaletę. W takim wagonie było 30/40 ludzi” - wspomina Kazimierz Rasiej

Tadeusza Leśniaka droga na Wschód
Artykuł

Tadeusza Leśniaka droga na Wschód

Mieszkańcy ziemi sandomierskiej, podobnie jak inni obywatele Rzeczypospolitej, doświadczyli deportacji na Wschód przeprowadzanych przez Sowietów od drugiej połowy 1944 roku.

Audio/Video

Jaki obraz zdobytej we wrześniu 1939 r. Warszawy tkwi w pamięci małego dziecka? Jaki był los ludności cywilnej w czasie okupacji i po wybuchu Powstania Warszawskiego? Co się z nią działo po upadku Powstania?

Audio/Video

Kim był maharadża Jam Saheb Digvijay Sinhji? Co łączy go z naszym krajem? Dlaczego pomagał polskim dzieciom, które wraz z Armią Andersa wydostały się ze Związku Sowieckiego?

Rawicki dworzec na mapie powojennych „wędrówek ludów”
Artykuł

Rawicki dworzec na mapie powojennych „wędrówek ludów”

Narzucone Polsce i całej Europie Środkowej zmiany granic doprowadziły pod koniec II wojny światowej i już po jej zakończeniu do migracji na niespotykaną skalę.

Sowieckie deportacje Polaków z Kresów Wschodnich
Artykuł

Sowieckie deportacje Polaków z Kresów Wschodnich

W nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 r. Sowieci posłali w drogę do Kazachstanu głównie ludność miejską, kobiety, dzieci i osoby starsze. W latach 1940-1941 były jeszcze trzy wywózki Polaków z Kresów.

Aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy wiosną 1940 r.
Artykuł

Aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy wiosną 1940 r.

Jednym z celów niemieckiej okupacji była germanizacja ziem polskich włączonych do Rzeszy. Jej narzędziem był terror stosowany wobec ludności polskiej i żydowskiej. Żydów Niemcy starali się jak najprędzej wysiedlić na wschód, do Generalnego Gubernatorstwa. W stosunku Polaków użyli podobnych metod.

Audio/Video

Pamiętnik Wandy Barbary Kociuby w wydawnictwach Archiwum IPN

Audio/Video

Pamiętnik Basi. Tułacze losy Wandy Barbary Kociuby

Audio/Video

Ocalenie oczami dziecka – SZLAKI NADZIEI: świadectwa Niezwyciężonych [3/4]

Audio/Video

Zesłaniec żołnierzem gen. Maczka – SZLAKI NADZIEI: świadectwa Niezwyciężonych [1/4]

Byle nie dalej na zachód! Polacy z Kresów na Górnym Śląsku
Artykuł

Byle nie dalej na zachód! Polacy z Kresów na Górnym Śląsku

Pierwsi Kresowianie, głównie z województw lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego, dotarli na Górny Śląsk w 1945 r., wkrótce po ukonstytuowaniu się polskich władz w Katowicach. Wielu z nich jeszcze długo żywiło nadzieję na powrót do swoich domostw na wschodzie.

Zsyłka na Syberię
Wspomnienie

Zsyłka na Syberię

„Jak się coś dzieje, ktoś kogoś bije, to mnie się dziecięce lata przypominają, jak mnie bił enkawudzista” – wspomina Sabina Potoczak, w 1940 r. z czwórką rodzeństwa i matką wywieziona do sowieckiego łagru.

Audio/Video

„Aktion Zamosc”, czyli niemiecka akcja wysiedlenia Polaków z Zamojszczyzny w świetle dokumentów przechowywanych w Archiwum IPN. Ta zbrodnia objęła łącznie 100–110 tys. wysiedlonych Polaków, w tym 30 tys. dzieci

Operacja „Zachód”
Artykuł

Operacja „Zachód”

Konspiracyjna ewakuacja AK-owców z ziem północno-wschodnich II RP przeprowadzona między majem 1945 a marcem 1946 r. to epopeja tragiczna. Uratowała życie ponad czterem tysiącom żołnierzy, którzy na zawsze opuścili rodzinne strony, ale położyła kres zbrojnej walce o zachowanie polskości na Wschodzie.

Karta z dziejów represji sowieckich wobec obywateli polskich: działalność Ławrentija Berii
Artykuł

Karta z dziejów represji sowieckich wobec obywateli polskich: działalność Ławrentija Berii

Są zbrodniarze pozornie „lżejszego kalibru” – tzw. mordercy zza biurka. Rzadko kiedy sami zabijają, biją i torturują; najczęściej zostawiają to swoim podwładnym. Jednak to oni odgrywają kluczową rolę w każdym systemie władzy opartym na przemocy.

Polsko-kazachskie spotkanie w latach II wojny światowej
Artykuł

Polsko-kazachskie spotkanie w latach II wojny światowej

Druga wojna światowa to nie tylko czas bitew na niespotykaną dotąd skalę i eksterminacji ludności cywilnej, która swymi rozmiarami przekroczyła wszystko to, na co „zdobyła się” ludzkość w swej dotychczasowej historii. To także czas gigantycznych migracji ludności.

„Aktion Saybusch”. Wysiedlenia Polaków na Żywiecczyźnie w 1940 r.
Artykuł

„Aktion Saybusch”. Wysiedlenia Polaków na Żywiecczyźnie w 1940 r.

Po zakończeniu kampanii polskiej, w listopadzie 1939 r. ziemie zachodnie II RP przyłączone zostały do III Rzeszy. Utworzono z nich nowe wschodnie prowincje Niemiec jak Kraj Warty i Gdańsk-Prusy Zachodnie lub wcielono je do już istniejących, jak Prusy Wschodnie i Górny Śląsk.

Audio/Video

Sztuka przetrwania. Deportacje sowieckie z powiatu bielskiego 1940–1941. Relacje zesłańców

<i>Polenaktion</i>, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana
Artykuł

Polenaktion, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana

W ciągu kilku jesiennych nocy i dni 1938 r. liczebność społeczności żydowskiej na terenie województwa poznańskiego (ok. 50 tys. osób) powiększyła się znacząco w związku z deportacją z Niemiec przez władze III Rzeszy ok. 17 tys. Żydów polskiego pochodzenia w ramach tzw. Polenaktion.

Sowiecki zabór roku 1939
Artykuł

Sowiecki zabór roku 1939

Rabunki, gwałty i mordy dokonywane po 17 września 1939 r. przez żołnierzy Armii Czerwonej oraz członków samozwańczych komunistycznych band na ludności cywilnej były zaledwie wstępem do całego katalogu represji przygotowanych przez okupanta sowieckiego Polakom zamieszkującym wschodnie tereny II RP.

Audio/Video

Skazani na Sybir

Światło na stepie
Artykuł

Światło na stepie

Sowieci, po napaści na Polskę we wrześniu 1939 r., w latach 1940–1941 czterokrotnie deportowali tysiące Polaków z okupowanych ziem II RP na północ europejskiej części Rosji, na Syberię i do Kazachstanu.

Nazwisko po nazwisku. Baza danych deportowanych z Górnego Śląska do pracy przymusowej w ZSRS w 1945 roku, czyli jak ugryźć problem
Artykuł

Nazwisko po nazwisku. Baza danych deportowanych z Górnego Śląska do pracy przymusowej w ZSRS w 1945 roku, czyli jak ugryźć problem

Jednym z wydarzeń, wpisanych mocno w pamięć mieszkańców Górnego Śląska a zarazem związanych z II wojną światową jest sprawa wywózki mężczyzn do pracy przymusowej w ZSRS w 1945 roku.

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi
Artykuł

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi

15 maja 1940 r. Reichsführer SS i szef policji niemieckiej Heinrich Himmler, jako komisarz Rzeszy ds. Umacniania Niemczyzny, opracował wstępne założenia rabunku i germanizacji polskich dzieci. W dokumencie zatytułowanym „Kilka myśli o traktowaniu obcoplemieńców na Wschodzie” zawarł plan wyniszczenia narodu polskiego i przekształcenia go w niewykształconą siłę roboczą dla III Rzeszy.

Kazali się szybko pakować. Wojenne losy Bogumiła Hałacińskiego
Artykuł

Kazali się szybko pakować. Wojenne losy Bogumiła Hałacińskiego

Pytany o dzieciństwo, zawsze wspominał bułkę. Gdy wchodzili z matką do kamienicy przy ul. Gołuchowskiego w Stanisławowie, gdzie wówczas mieszkali, już w sieni poczuł zapach świeżego pieczywa, masła i szynki. Pod ich drzwiami leżała bułka owinięta w pergamin.

Audio/Video

Przesiedleni znad Sanu – zamordowani nad Horyniem. Losy Polaków deportowanych przez Sowietów z obwodu drohobyckiego w ramach „oczyszczania” pasa przygranicznego (1940–1944)

W białym piekle. Deportacje Polaków w 1940 roku
Artykuł

W białym piekle. Deportacje Polaków w 1940 roku

Przełom lat 1939/1940. Państwo polskie wymazane z mapy przez dwie będące w zmowie potęgi. Zrujnowane miasta i miasteczka, spalone wsie, dziesiątki tysięcy zabitych, rannych. Ludzie bez dachu nad głową, bez źródeł utrzymania. Osierocone rodziny – setki tysięcy mężczyzn poległo lub poszło do niewoli.

„Głód przezwyciężał strach”. W jaki sposób Polki potrafiły zapewnić byt rodzinie na syberyjskim zesłaniu
Artykuł

„Głód przezwyciężał strach”. W jaki sposób Polki potrafiły zapewnić byt rodzinie na syberyjskim zesłaniu

W latach 1940-1941 na skutek masowych deportacji przeprowadzonych przez władze sowieckie na terenach wschodnich II RP swoje domy opuściły tysiące polskich rodzin. Wywiezione w głąb ZSRS musiały się mierzyć z głodem, chorobami i śmiercią.

„A oni szli niepokonani” – 80. rocznica masowej deportacji Polaków na Sybir
Dodatki do prasy

„A oni szli niepokonani” – 80. rocznica masowej deportacji Polaków na Sybir

10 lutego 2020 roku, w 80. rocznicę pierwszej (z czterech) masowych deportacji Polaków w głąb państwa sowieckiego, w „Naszym Dzienniku” ukazał się dodatek historyczny IPN „A oni szli niepokonani”.

„Mamy natychmiast opuszczać mieszkania”. Wysiedlenie mieszkańców osiedla im. J. „Montwiłła” Mireckiego w Łodzi zimą 1939/1940 roku
Artykuł

„Mamy natychmiast opuszczać mieszkania”. Wysiedlenie mieszkańców osiedla im. J. „Montwiłła” Mireckiego w Łodzi zimą 1939/1940 roku

W czasie II wojny światowej osiedle im. Józefa Anastazego „Montwiłła” Mireckiego w Łodzi przemianowane zostało na Stadtsiedlung, a nowoczesne mieszkania stały się obiektem zainteresowania okupacyjnych władz niemieckich.

Audio/Video

O sowieckich deportacjach z 1940 r. S. Maria Teresa Jasionowicz - "Wypędzenie"

Wagony szły na Wschód . Rzecz o sowieckich deportacjach z lat 1940-1941
Artykuł

Wagony szły na Wschód . Rzecz o sowieckich deportacjach z lat 1940-1941

Dla mieszkańców wschodnich terenów Polski okres okupacji „pierwszego Sowieta” kojarzy się przede wszystkim z masowymi deportacjami w głąb Związku Sowieckiego. Ta brutalna forma zbiorowych represji ze strony bolszewickiego okupanta dotknęła setki tysięcy polskich obywateli.

Wołyński konflikt pamięci
Wywiad

Wołyński konflikt pamięci

Lato 1943 roku to apogeum rzezi wołyńskiej. Jak doszło do tego, że w czasie II wojny światowej ukraińscy nacjonaliści wymordowali na Wołyniu, a później w Galicji Wschodniej tysiące Polaków?

Rodzina – najwrażliwszy punkt „bandytów”
Artykuł

Rodzina – najwrażliwszy punkt „bandytów”

Walki Ukraińskiej Powstańczej Armii z sowieckimi siłami bezpieczeństwa charakteryzowały się niezwykle dużą brutalnością i bezwzględnością obu stron. W ramach operacji przeciwpartyzanckich przystąpiono do masowej akcji wysiedleńczej, wymierzonej w rodziny członków podziemia.

Audio/Video

90s historii: 14 lutego 1946 r. podpisano polsko-brytyjską umowę o wysiedleniu ludności niemieckiej

Audio/Video

90s historii: 12 kwietnia 1940r. władze GG postanowiły o wysiedleniu Żydów z Krakowa

Audio/Video

Niemcy budują swą przestrzeń życiową, czyli niemieckie ludobójstwo na Polakach Zamojszczyzny, na dzieciach, kobietach, starcach...

„Chcę aktywnie uczestniczyć w ugruntowaniu zdobyczy socjalizmu w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej”. Reemigranci z Europy Zachodniej i przesiedleni z Kresów w powojennym aparacie bezpieczeństwa
Artykuł

„Chcę aktywnie uczestniczyć w ugruntowaniu zdobyczy socjalizmu w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej”. Reemigranci z Europy Zachodniej i przesiedleni z Kresów w powojennym aparacie bezpieczeństwa

Akta personalne funkcjonariuszy bezpieki wciąż budzą spore zainteresowanie badaczy. W materiałach tych można znaleźć – obok informacji o funkcjonowaniu systemu zniewolenia – historie życia ludzi, którzy ten system zdecydowali się budować i wspierać.

Operacja antypolska 1937-1938
Publikacje

Operacja antypolska 1937-1938

Eksterminacja Polaków rozpoczęła się na mocy rozkazu Jeżowa z sierpnia 1937 r. Szef NKWD zadecydował o masowych aresztowaniach ludności polskiej, którą podzielił na dwie grupy. Do pierwszej miały należeć osoby do natychmiastowego rozstrzelania, a do drugiej ci, których czekało od pięciu do dziesięciu lat w łagrach.

Audio/Video

IPN TV - Konfrontacje Antoniego Dudka z Grzegorzem Motyką (11.12.2013)

Audio/Video

Zamojszczyzna jako pierwszy obszar osiedleńczy Niemców w Generalnym Gubernatorstwie - Sonderlaboratorium SS i nowego, niemieckiego ładu w Europie

Z przeklętego raju. Zapiski Górnoślązaków deportowanych w 1945 r. do ZSRS
Publikacje

Z przeklętego raju. Zapiski Górnoślązaków deportowanych w 1945 r. do ZSRS

W lutym 1945 r. na zajętym przez Armię Czerwoną Górnym Śląsku NKWD rozpoczęło szeroko zakrojone akcje wymierzone w ludność cywilną.

Na nieludzką ziemię
Artykuł

Na nieludzką ziemię

W nocy z 9 na 10 lutego 1940 r. rozpoczęły się wywózki Polaków w głąb Związku Sowieckiego. Tysiące rodzin obudzono wówczas łomotaniem do drzwi, po czym obwieszczono im decyzję o „przeniesieniu do innego obwodu”. Następnego dnia około 140 000 Polaków stłoczono w bydlęcych wagonach i skierowano na wschód.

Pacyfikacja Zamojszczyzny
Artykuł

Pacyfikacja Zamojszczyzny

W nocy z 27 na 28 listopada 1942 r. rozpoczęła się akcja wysiedlania ludności Zamojszczyzny z jej domów i gospodarstw w ramach niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego.

Lager Glowna (1939-1940)
Artykuł

Lager Glowna (1939-1940)

Akcja wysiedleńcza ludności polskiej w Poznaniu rozpoczęła się 5 listopada 1939 r. Niemieckie służby mundurowe zjawiały się w wytypowanym mieszkaniu, dając jego mieszkańcom niejednokrotnie 15 minut na opuszczenie domu. Część osób od razu wywożono koleją do Generalnego Gubernatorstwa, pozostałych umieszczano w specjalnie tworzonych obozach przejściowych.

Audio/Video

Jak wyglądało życie dziecka, które trafiło do sowieckiego łagru? Halina Bieniakońska-Żak w 1947 roku w wieku 6 lat wraz z rodziną została zesłana na Daleki Wschód i spędziła 6 lat w sowieckim łagrze. Do Polski wróciła w 1956 roku, jej ojciec nie dożył powrotu do ojczyzny, zmarł w 1955 r.

Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię
Artykuł

Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię

Brutalnie wyrwani ze snu mieli chwilę, żeby się spakować i opuścić dom. Przetransportowani na stację kolejową, zostali wepchnięci kolbami eskortujących czerwonoarmistów do ostatniego z sześćdziesięciu dwóch bydlęcych wagonów na stacji w Buczaczu.

Audio/Video

Jaki los Niemcy zgotowali Dzieciom Zamojszczyzny? Dlaczego doszło do wysiedleń na Zamojszczyźnie? Co działo się z ludnością po wysiedleniach?

Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich w latach 1944–1945
Artykuł

Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich w latach 1944–1945

Wraz z nadejściem Armii Czerwonej i podążających za nią służb sowieckich na ziemiach polskich rozpętały się represje i terror skierowane przeciwko społeczeństwu polskiemu. Trudno było dostrzec różnice pomiędzy jedną okupacyjną formą zniewolenia a drugą.

Audio/Video

Czy współczesny czytelnik potrafi zrozumieć powojennych Polaków? Czy jesteśmy w stanie postawić się na miejscu ludzi, którzy stracili wszystko i muszą zaczynać życie od nowa? Ile Polski dawnej, kresowej przetrwało na Ziemiach Odzyskanych?

Audio/Video

Kim byli? Skąd i dlaczego przybyli na Bliski Wschód? Czy mimo różnic społecznych, religijnych i kulturowych udało im się nawiązać dialog z mieszkańcami? Jakie były ich emocje, uczucia, nastroje? Jaki obraz Orientu wyłania się ze świadectw uchodźców z 1942 r.?

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego
Biogram / Biografia

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego

Deportacja rodziny Bogdana Czaykowskiego zapoczątkowała cykl wydarzeń, który pozostawił niezatarty ślad w życiu i twórczości tego emigracyjnego pisarza. W jego utworach można odnaleźć wiele odniesień do traumatycznych dni, które pozbawiły go ojca i brata.

Audio/Video

Pamiątki rodzinne to często nieznane dotąd dokumenty i kryjące się za nimi historie wyjątkowych ludzi. Jeśli pozostaną na dnie szafy, ulegną zapomnieniu. Sprawmy, by miały szansę żyć dłużej!

Więcej