Krakowscy profesorowie wracają z niemieckiego obozu koncentracyjnego
Polskie elity intelektualne doświadczyły jako pierwsze masowej akcji represyjnej niemieckiego okupanta, w wyniku której zmarło z wycieńczenia nie mniej niż 25 uczonych.
Henryk Mania – Polak skazany za zbrodnie nazistowskie
Miliony osób narodowości polskiej stało się ofiarami okrucieństwa, które przyniosła ze sobą II wojna światowa. Znaczny ich odsetek poniósł śmierć w wyniku dostania się do niemieckiej niewoli. Niewielu udało się zbiec lub doczekać wyzwolenia.
Urodzona w Auschwitz
Stefania Wernik z d. Piekarz jest jedną z bohaterek filmu Położna w reżyserii Marii Stachurskiej. Urodziła się w obozie zagłady KL Auschwitz II Birkenau. Była w tej nielicznej grupie dzieci, którym udało się przeżyć.
Sąd nad katami. Kazimierz Olszewski w procesie załogi KL Ravensbrück
KL Ravensbrück był miejscem kaźni dziesiątek tysięcy więźniów, głównie kobiet i dzieci. Najliczniejszą grupę pośród jego ofiar stanowili Polacy, więc podczas procesu obozowych oprawców w składzie sędziowskim również nie mogło zabraknąć kogoś polskiej narodowości. Rolę tę przeznaczono Kazimierzowi Olszewskiemu.
Niezłomny. Szkic do portretu. Edward Jan Zajączek (1901–1942)
Stworzył w Domu Polskim w Bielsku (od 1951 r. Bielsko-Biała) ważny ośrodek pracy narodowej na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Małopolski. Męczeńską śmiercią w KL Auschwitz dopełnił życie, w którego centrum zawsze była służba Ojczyźnie.
Sobibór. Machina śmierci
Otoczony drutem kolczastym i polem minowym teren niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze w szczytowym okresie zajmował obszar ponad 31 hektarów. Szacuje się, że śmierć w nim poniosło około 170–180 tys. osób. Przy życiu pozostawiano tylko osoby niezbędne do funkcjonowania „machiny śmierci”.
Auschwitz a front wschodni
W literaturze historycznej od lat dyskutowany jest temat braku właściwej reakcji Zachodu na zagładę Żydów i innych narodów oraz próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego alianci zachodni w 1944 nie zbombardowali krematoriów lub linii kolejowych prowadzących do obozu w Auschwitz-Birkenau, aby ją przerwać?
Opowieść o poświęceniu i odwadze - hołd dla mieszkańców okolic niemieckiego obozu śmierci. Narażali życie i pomagali więźniom, jak mogli i potrafili. W piekle obozu redefinicji uległy pojęcia przyzwoitości, poświęcenia... Opisując prawdziwe wydarzenia, autorka wskazuje na różne postawy w obliczu zagrożenia
Obóz karny w Łopusznie
Jednym z wyznaczników niemieckiej polityki wobec okupowanych ziem polskich był drenaż ludzi i żywności. Tylko z dystryktu radomskiego na przymusowe roboty wysłano ponad 240 tysięcy ludzi.
Jakie były losy elit Wielkopolski podczas okupacji niemieckiej? Co się działo w pierwszym niemieckim KL w okupowanej Polsce – Forcie VII w Poznaniu? Czym był KL Mauthausen? Kto zginął w Zamku Śmierci Hartheim? Jak wyglądało życie w okupowanej przez Niemców Wielkopolsce z perspektywy dziecka?
Z Włocławka do Izraela przez piekło poznańskich obozów pracy – okupacyjne losy Zalmana Kłodawskiego
Ocalały z Zagłady włocławski Żyd, więzień obozów pracy przymusowej w Poznaniu i okolicach (Fort Radziwiłł, Stadion, Steineck/Krzyżowniki i Kreising/Krzesiny) oraz Auschwitz i Buchenwaldu, uczestnik Powstania Warszawskiego, wojny niepodległościowej w Izraelu w latach 1948-1949 i późniejszych konfliktów zbrojnych – swoim życiorysem mógłby obdzielić co najmniej kilka osób.
„Biuletyn IPN” nr 3/2022 – Niemieckie obozy
Niemieckie obozy to główny temat marcowego numeru „Biuletynu IPN”. Przez wszystkie typy niemieckich obozów, więzień policyjnych oraz gett w okresie III Rzeszy przeszło 18 mln osób. Aż 11 mln z nich zagłodzono, zakatowano, zastrzelono i zagazowano. W tym systemie Niemcy nie zapomnieli nawet o dzieciach. W Łodzi stworzyli obóz wyłącznie dla polskich dzieci. W numerze przedstawiamy też przykłady Polaków ratujących Żydów.
„Byliśmy tam bardzo potrzebni”. Szpital PCK w byłym niemieckim obozie Auschwitz
Niemieckie obozy zagłady i obozy koncentracyjne były tymi miejscami, gdzie działa się ogromna niemiecka zbrodnia ludobójstwa dokonywana na Polakach, Żydach, Rosjanach, Cyganach… Brzmią dla nas strasznie nazwy Auschwitz, Birkenau, Stutthof, Treblinka, Majdanek… I nawet z chwilą wyzwolenia obozów nie zakończyła się gehenna oswobodzonych z niewoli więźniów.
Skąd wzięli się Warszawiacy w Stutthofie? Kim były „kobiety pistolety”? Jak wyglądała codzienność w obozie koncentracyjnym? Co zadecydowało o budowie miejsca kaźni nad Bałtykiem?
W roku 1943, młody częstochowski Żyd uciekł z piekła niemieckiego obozu zagłady w Treblince, gdzie spędził dziesięć miesięcy i stracił rodzinę. 50 lat później utrwalił obrazy Zagłady, które utkwiły mu w pamięci oraz upamiętnił ludzi, którzy dawno przestali istnieć
Obóz koncentracyjny Gusen w Górnej Austrii. Struktura i funkcjonowanie
„Gusen – przedsionek piekła”. W ten oto sposób Jerzy Osuchowski zatytułował swoją książkę wspomnieniową o przeżyciach obozowych w Gusen. Był więźniem tego obozu. Dla niego, podobnie jak dla wielu tysięcy Polaków którzy zostali tam osadzeni przez Niemców w okresie II wojny światowej, zlokalizowany w Górnej Austrii KL Gusen, stał się przedsionkiem piekła.
O Ravensbrück bardziej osobiście
Ravensbrück był głównym obozem koncentracyjnym dla kobiet zorganizowanym i prowadzonym przez hitlerowskie Niemcy przez cały okres II wojny światowej. Pierwszymi jego więźniarkami zostały niemieckie komunistki i działaczki niemieckiego ruchu oporu, osadzone tam jeszcze na początku 1939 r.
Naznaczeni KL Dachau. O losie rocznika kapłańskiego prymasa Wyszyńskiego
Szacuje się, że w czasie drugiej wojny światowej blisko 3 tys. polskich duchownych poniosło śmierć, to jest prawie 20 proc. przedwojennego duchowieństwa. Kościół katolicki w Polsce poniósł ogromne straty osobowe i materialne.
Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…
14 czerwca 1940 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz dotarł z Tarnowa pierwszy masowy transport 728 Polaków. Więźniom nadano numery, ogolono głowy i wydano pasiaki z naszytym czerwonym trójkątem i literą „P”.
Apokalipsa dnia powszedniego. Pierwsze tygodnie w Auschwitz
„Wyjście stąd prowadzi tylko przez komin krematorium” – usłyszeli z ust zastępcy komendanta obozu SS Hauptsturmführera Karla Fritzscha w czerwcu 1940 r. pierwsi polscy więźniowie Auschwitz.
Pomoc rodziny Paszków i Godzieków zbiegłym więźniom żydowskim z marszu ewakuacyjnego z KL Auschwitz
Na skutek ofensywy wojsk Armii Czerwonej, 17 stycznia 1945 r. rozpoczęła się ewakuacja więźniów KL Auschwitz i jego podobozów. Pierwsza trasa piesza prowadziła przez miasta i miejscowości: Oświęcim – Pszczyna – Wodzisław Śląski. Ewakuowano nią około 25 tys. więźniów. Druga trasa obejmowała odcinki: Oświęcim – Tychy – Mikołów – Przyszowice – Gliwice.
Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka
10 czerwca 1942 r. doszło do buntu oraz ucieczki więźniów karnej kompanii z nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau. Wśród uciekinierów był 21-letni August Kowalczyk.
„Fort” – film dokumentalny o zbrodniach Niemców w obozie w Pomiechówku
Witold Pilecki – Bohater 1939-1945
15 marca 1948 r. zakończył się pokazowy proces, który wytoczono przeciwko osobom określanym jako „grupa Witolda”. Ogłoszono wyrok. Oskarżony Witold Pilecki został skazany na karę śmierci.
Wyzwolenie KL Gusen I i II przez wojska amerykańskie 5 maja 1945 r.
Zlokalizowane na terenie Austrii KL Mauthausen i KL Gusen były najdłużej funkcjonującymi obozami koncentracyjnymi w III Rzeszy. Osadzeni w nich więźniowie musieli wyczekiwać wolności aż do 5 maja 1945 r.
„Schody śmierci” w KL Mauthausen
Złowrogim symbolem i koszmarem tego miejsca są wybudowane przez pierwszych więźniów KL Mauthausen z luźnych, granitowych bloków „schody śmierci”.
Gdzie Niemcy dokonywali pierwszych masowych egzekucji na ziemi łódzkiej? Ile ofiar pochłonęły ich zbrodnie? Jak natrafiono na groby zbiorowe w Lesie Lućmierskim?
Posługa polskich księży w KL Dachau i jej upamiętnienie
W czasie II wojny światowej w Dachau przetrzymywano 2579 katolickich księży, w tym 1780 Polaków, spośród których Niemcy zamordowali 868. Dnia wyzwolenia, 29 kwietnia 1945 r., doczekało 33 tys. więźniów, w tym 830 polskich kapłanów.
„Błogosławię moim wrogom” – ks. Antoni Korczok (1891–1941), ofiara KL Dachau
Jeden z jego przyjaciół wspominał: „nie udowodniono mu żadnej winy. Miał być rzekomo wypuszczony na wolność w poniedziałek… Cóż, kiedy w niedzielę zmarł”. Za posługę kapłańską dla Polaków płaciło się niekiedy najwyższą cenę.
Ravensbrück. Gwałciciele z Armii Czerwonej
Gdy czerwonoarmiści wkroczyli do niemieckiego kobiecego obozu koncentracyjnego Ravensbrück, położonego niespełna sto kilometrów na północ od Berlina, przynieśli wolność i hańbę.
Ravensbrück – pamięć o ofiarach niemieckiej zbrodni. Jak wyglądało życie codzienne w niemieckim obozie koncentracyjnym dla kobiet? Jaki obraz wyłania się z relacji więźniów oraz ze źródeł?
W rocznicę wyzwolenia KL Sachsenhausen
22 kwietnia 1945 roku do niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, położonego niedaleko miasta Oranienburg w Brandenburgii, wkroczyli polscy i sowieccy żołnierze. Zastali tam zaledwie 3 000 wyczerpanych więźniów. Kilka miesięcy wcześniej, w obozie i jego filiach było ich około 80 000.
Metalowe kartoteki, czyli matryce do maszyny adresującej
Na obszarze zajmowanym niegdyś przez III Rzeszę i terytoriach przez nią okupowanych odkrywa się co jakiś czas różnej wielkości zbiory metalowych tabliczek (o wymiarach 55 x 108 mm) z wytłoczonymi w nich informacjami, których pochodzenie i przeznaczenie budzi uzasadnioną ciekawość znalazców.
Obóz w Żabikowie
W kwietniu 1943 roku w podpoznańskim Żabikowie, na terenie starej cegielni, Niemcy utworzyli Więzienie Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy. Już tego samego miesiąca do obozu przywieziono pierwszych więźniów.
Aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy wiosną 1940 r.
Jednym z celów niemieckiej okupacji była germanizacja ziem polskich włączonych do Rzeszy. Jej narzędziem był terror stosowany wobec ludności polskiej i żydowskiej. Żydów Niemcy starali się jak najprędzej wysiedlić na wschód, do Generalnego Gubernatorstwa. W stosunku Polaków użyli podobnych metod.
KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)
Szacuje się, że przez wszystkie typy niemieckich obozów, więzień policyjnych oraz gett w okresie III Rzeszy przeszło 18 mln osób. Aż 11 mln z nich zagłodzono, zakatowano, zastrzelono i zagazowano.
Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen
Napisać o nim, że był tylko komendantem KL Gusen I, to tak jakby nie napisać o nim zbyt wiele… Więźniowie nadali mu bardziej oddający jego charakter przydomek – „Diabeł z Gusen”.
Rudolf Höss
Dzieci Rudolfa Hössa, komendanta obozu Auschwitz, które mieszkały z rodzicami w willi oddalonej o 150 metrów od krematorium, poprosiły polską krawcową zatrudnioną w domu kata, by uszyła im oznaki, które nosili więźniowie. Najstarszy z piątki, Klaus, wciągnął na rękaw opaskę kapo, a rodzeństwu przyczepił do ubrań kolorowe trójkąty. Bardzo zdenerwowało to ojca: zakazał im bawić się we wrogów narodu niemieckiego.
Tajemnica śmierci komendanta KL Mauthausen Franza Ziereisa
Mauthausen, małe miasteczko nad Dunajem w Górnej Austrii zachwyca pięknymi krajobrazami i urokliwymi kamieniczkami. Nie inaczej było zapewne w roku 1940.
Wokół książki o procesach niemieckich zbrodniarzy wojennych
Przekazanie do Muzeum Treblinka przedmiotów Osób zamordowanych w pobliżu karnego obozu pracy Treblinka
Listy z innego świata
Kilka zdań na niewielkim formularzu stanowiło jedyną informację dla bliskich o losach więźnia osadzonego w hitlerowskim obozie koncentracyjnym – jednym z miejsc kaźni, jakie funkcjonowały w okresie 1939-45 r. na terenach zajętych przez reżim nazistowski oraz obszarach byłej III Rzeszy.
Bunt w Treblince II
Nagle dał się słyszeć odgłos tłuczonego szkła, który dobiegł z rewirsztuby – obozowego ambulatorium. Gospodarzem był tam więzień doktor Julian Chorążycki, wcześniej kapitan Wojska Polskiego, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a w 1922 wybrał karierę cywilną i założył gabinet lekarski.
Niemieckie miejsca zagłady obywateli II Rzeczypospolitej [wernisaż wystawy]
Niemiecka zbrodnia na rodzinie Szaperów
W maju 1943 r. Niemcy aresztowali w Krakowie rodzinę Szaperów. Antoni Szaper był nauczycielem i społecznikiem. Nie jest jasne, dlaczego padł ofiarą gestapo i zginął wraz z dziećmi w obozie w Płaszowie.
Groza niemieckiej okupacji i uwięzienia w obozie koncentracyjnym - wstrząsające świadectwo, cenzurowane w PRL, po raz pierwszy w pełnej wersji
Doktor Wanda Półtawska. Życie dla życia
Zakonnik, redaktor, męczennik
Podczas apelu 29 lipca 1941 roku zastępca komendanta obozu Karl Fritzsch wytypował dziesięciu więźniów, którzy mieli zginąć śmiercią głodową. Była to kara – a zarazem przestroga dla innych – za ucieczkę jednego z osadzonych w KL Auschwitz. Wśród skazańców znalazł się jeden ochotnik.
Obóz i więzienie w Prawieniszkach 1929-2021
Obóz w Prawieniszkach był położony w granicach administracyjnych miejscowości Pravieniškės znajdującej się w odległości ok. 25 km od Kowna. Powstał w okresie funkcjonowania Republiki Litewskiej jako zakład poprawczy. W 1929 r. stanowił obóz odosobnienia dla przeciwników reżimu Antanasa Smetony.
Morderca z Płaszowa
W dniach od 27 sierpnia do 5 września 1946 roku przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Krakowie odbył się proces Amona Götha. W jego wyniku sadystyczny komendant KL Plaszow został skazany na karę śmierci.
Polscy więźniowie w KL Sachsenhausen. Upamiętnienie generała Bolesława Roi
Mauthausen – Gusen: niemieckie piekła na austriackiej ziemi... Polenlager, gorszy niż... A dziś? Dlaczego to tak wygląda?...
Marian Karczewski, Czy można zapomnieć? Wspomnienia z lat wojny 1939–1945
#StolenMemory – Skradziona Pamięć: otwarcie wystawy Arolsen Archives (Bad Arolsen) i IPN
Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa
Umowną datą powstania obozu pracy SS w Poniatowej jest 31 stycznia 1943 r., kiedy to bremeńczyk Walther Caspar Többens i SS und Polizeiführer (SSPF) w Lublinie Odilo Globocnik podpisali porozumienie o współpracy i przeniesieniu z getta warszawskiego do Poniatowej zakładów tekstylnych Többensa.
„Ekspertyza. Wspomnienia Rudolfa Hössa”
Mieszkańcy Świętokrzyskiego – ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych
14 czerwca 1940 roku miał miejsce pierwszy zbiorowy transport więźniów z Tarnowa do KL Auschwitz. Dla upamiętnienia go corocznie odbywają się spotkania w miejscach skłaniających do zadumy nad losem ofiar niemieckiego terroru. W Kielcach jednym z takich miejsc jest pomnik na Cmentarzu Partyzanckim.
KL Warschau – niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny w Warszawie
Władysław Dering (1903-1965) – lekarz z Auschwitz
Władysław Dering – więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz – jest osobą ocenianą niejednoznacznie, a jego postawa w okresie okupacji stała się tematem licznych sporów, niegdyś wśród więźniów obozu, a obecnie wśród historyków.
Polacy w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec...: Rola Kościoła katolickiego w polskiej diasporze (panel I)
Diabeł z Gusen. SS-Hauptsturmführer Karl Chmielewski
Nazwa Gusen nie jest tak łatwo rozpoznawalna jak Auschwitz, jednak pierwsza filia niemieckiego nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego Mauthausen ma dla Polaków szczególne znaczenie. Nie przypadkiem samo SS nazywało ją: „Obóz zagłady dla polskiej inteligencji”.
(Nieznane) Listy z KL Dachau Wiktora Jacewicza SDB
Pilecki ucieka z piekła
W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. z niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz uciekł rtm. Witold Pilecki. Towarzyszyli mu Jan Redzej i Edward Ciesielski. Wszyscy trzej szczęśliwie wydostali się na wolność przez obozową piekarnię.
Niemieckie zbrodnie w obozach koncentracyjnych
Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm
Ravensbrück – najcięższy i najokrutniejszy obóz koncentracyjny dla kobiet. Położony w malowniczej scenerii niemieckich lasów, nieopodal jeziora, ok. 80 km od Berlina. Po wojnie wielu osobom będzie się kojarzył z piekłem na ziemi – ze względu na ból i cierpienie, którego tam doświadczyły osadzone.
Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt: piekło polskich dzieci
Auschwitz, rok zerowy
Pierwszy rok po wyzwoleniu obozu to czas chaosu. Polskie komisje zabezpieczały dowody zbrodni. Niemcy przestali być panami życia i śmierci – teraz przebywali tu jako jeńcy. Panowały sowieckie władze wojskowe, nie dbające o zachowanie świadectw niewyobrażalnych zbrodni.
Oswobadzanie niemieckich obozów koncentracyjnych przez wojska sowieckie
Niemieckie obozy koncentracyjne (KL, do 1939 r. jedyny typ obozów hitlerowskich) przed wojną były narzędziem izolowania i wyniszczania niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej, a w czasie wojny instrumentem terroru, eksploatacji siły roboczej i realizacji programu ludobójstwa podbitych narodów Europy oraz miejscem zbrodniczych eksperymentów medycznych.
Oswobodzenie KL Auschwitz – między pamięcią a propagandą
W 2005 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Datą, w której obchodzimy to wspomnienie jest 27 stycznia – rocznica wkroczenia Armii Czerwonej do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz.
Śledztwo ws. KL Auschwitz-Birkenau
Już w grudniu 1939 r. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w specjalnej uchwale zapowiedział zastosowanie retorsji za niewinne ofiary polskie wobec Niemców, i to zwłaszcza wobec sfer kierowniczych.
„Papa Eicke”. Twórca obozów koncentracyjnych
Uznany za zbrodniarza wojennego. Był pierwszym komendantem KL Dachau, dowódcą Dywizji Pancernej SS „Totenkopf”. Już w 1933 r. stworzył oddziały, które w przyszłości miały służyć w obozach koncentracyjnych...
Stali się numerami od 31 do 758
W pierwszych miesiącach okupacji represje wobec ludności polskiej były dużo większe niż w stosunku do pozostałych grup narodowościowych przedwojennej Polski. Wynikało to z zakrojonej na szeroką skalę akcji niemieckiego aparatu bezpieczeństwa skierowanej przeciwko polskiej inteligencji.
Niemieckie i sowieckie obozy
To zadziwiające, że w XX w., który kojarzy się z obroną praw człowieka i wspaniałymi osiągnięciami naukowymi, powstało tak ponure zjawisko, jak system obozów pracy przymusowej, koncentracyjnych i śmierci, w których metodycznie eksterminowano miliony ludzi.
Raport z Auschwitz
Wydawało nam się, że mamy tylko raporty Karskiego i Pileckiego, które przedostały się na Zachód, a tymczasem istniała ciągłość raportów z Polski od początku istnienia Auschwitz do połowy 1944 roku – mówi Krzysztof Brożek, reżyser i scenarzysta filmu Raport z Auschwitz, w rozmowie z Maciejem Kwaśniewskim.
Pierwszy był KL Dachau. Jak wyglądało centralne zarządzanie niemieckimi obozami koncentracyjnymi
22 marca 1933 r. powstał pierwszy nazistowski obóz koncentracyjny w bawarskim Dachau. Jego organizacją i wyszkoleniem załogi obozu zajmował się SS-Oberführer Theodor Eicke.
Podczas II wojny światowej Niemcy utworzyli obóz koncentracyjny dla polskich dzieci w wieku od 2 do 16 lat! Podwójnie odcięty od świata zewnętrznego, zamknięty w granicach getta łódzkiego stał się miejscem gehenny dzieci, które wyrwano z rodzinnych domów, odebrano rodzicom i bliskim
Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau
Z Buska-Zdroju nie odchodziły bezpośrednio transporty do obozów koncentracyjnych. Część więźniów przebywających w buskich więzieniach gestapo przenoszono w tym celu do więzień w Pińczowie lub w Kielcach.
KL Sachsenhausen. Miejsce spod znaku trupiej czaszki
W latach 1936-1945 przez to piekło na ziemi przeszło około 200 tys. ludzi. Kilkadziesiąt tysięcy zmarło lub zostało zabitych. Dokładnej liczby nie znamy.
Michał Borwicz
Michał Maksymilian Borwicz, pierwotnie Maksymilian Boruchowicz, urodził się 11 października 1911 w Krakowie. Sam o sobie mówił, że jest literatem. Pisał poezję, prozę, publicystykę. Robił to w języku polskim, jidysz i francuskim. Przede wszystkim jednak był świadkiem, kronikarzem i badaczem Zagłady.
Maria Mandl
„Piekielnica”, „zły duch”, „sadystka” – tak zapamiętały ją więźniarki niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie brutalna nadzorczyni z Ravensbrück i Auschwitz nie uniknęła szubienicy.
Ludzie na drutach
Wojenne losy mamy, Felicji Dziwisz z domu Artwich, znałam na pamięć. O niemieckiej okupacji i Powstaniu Warszawskim oraz katordze w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof chciała opowiedzieć całemu światu i opowiadała. Znajomym, rodzinie…
Niemiecki obóz w Działdowie w świetle zachowanych akt gestapo w Ciechanowie-Płocku
Pierwszy transport do KL Auschwitz - 14 czerwca 1940
Przybyliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego…
Wiosną 1940 r. Niemcy przystąpili do organizowania obozu dla więźniów politycznych w miejscowości Auschwitz (przed wojną Oświęcim), znajdującej się wówczas na terenach wcielonych do Rzeszy. 14 czerwca 1940 r. z Tarnowa przybył tam transport z pierwszymi polskimi więźniami politycznymi.
Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…
Niemcy i Austriacy do dziś mają kłopot z dziedzictwem obozów koncentracyjnych. Na braki wiedzy młodego pokolenia nakłada się banalizacja pamięci.
728 pierwszych. Dyskusja o pierwszym masowym transporcie Polaków do KL Auschwitz
Pierwszy transport do KL Auschwitz 14 czerwca 1940 (wykład on-line)
Technologia śmierci. Niemieckie obozy zagłady
Niemieckie obozy koncentracyjne powstały na długo przed rozpoczęciem II wojny światowej i stanowią nieodłączną część niemieckiego systemu totalitarnego, zbudowanego przez partię narodowego socjalizmu pod wodzą Adolfa Hitlera.
Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945
Poniższy tekst ma charakter wprowadzający do tematyki funkcjonowania w latach 1939-1945 niemieckich obozów zlokalizowanych na terytorium Polski w jej obecnych granicach.
Prokurator KŚZpNP na miejscu zbrodni. Niemiecki karny obóz pracy Treblinka I (dyskusja)
Harry Haft – przeżył Auschwitz, boksował się z Rocky’m Marciano
Est ist kein warum – usłyszeć miał w jednej z opowieści przytaczanych w ostatniej książce Primo Leviego, wydanych krótko przed jego śmiercią Pogrążonych i ocalonych, wiezień Auschwitz, po tym gdy zapytał dlaczego (warum) został spoliczkowany przez niemieckiego strażnika.
Narodowy Dzień Pamięci OFIAR Niemieckich Obozów Śmierci, pamiętaj...
Szansa przetrwania. Historia różańców z Gusen
Wiedza o niemieckich obozach koncentracyjnych jest – mimo wielu publikacji na ten temat – wciąż ograniczona. Do zapomnianych miejsc kaźni polskiej inteligencji należy obóz Mauthausen-Gusen.
Jan Sehn - profesor, sędzia śledczy, tropiciel nazistów
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin
Ravensbrück. A story not to be forgotten. The Polish perspective
Germany entered the period of terror in 1933, when Adolf Hilter assumed power. Mass arrests of his political opponents began soon after. Those regarded as enemies of the German state and nation were sent to prisons or concentration camps.
Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss
W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.
Niemiecki obóz Soldau w świetle najnowszych badań i prac poszukiwawczo-ekshumacyjnych
Zagłada Żydów węgierskich
16 maja 1944 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau przyjechały trzy pociągi towarowe z transportem Żydów z Węgier. Każdy miał od 40 do 50 wagonów mieszczących po około 100 ludzi. Na rampie obozowej przeprowadzono wśród nich selekcję, w wyniku której młodych i silnych skierowano do obozu jako „depozyt”, bez wpisywania ich do ewidencji więźniów. Pozostałych ustawiono w piątki i poprowadzono do komór gazowych, gdzie zostali zamordowani.
Co zawierają raporty Witolda Pileckiego z obozu Auschwitz-Birkenau?
75. rocznica wyzwolenia KL Ravensbrück. Historia i Pamięć
Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949
„Ta książka narodziła się z obawy przed rozdźwiękiem między, z jednej strony, odwołaniami do Holokaustu w kulturze masowej, edukacji i jego upamiętnianiu a – z drugiej – odkryciami badaczy różnych dyscyplin, działających w obrębie struktury akademickiej i poza nią.”
Pomorski Katyń. Zbrodnia w Lasach Piaśnickich
W pierwszych miesiącach II wojny światowej, około 10 km od Wejherowa, na obszarze leśnym obejmującym blisko 250 km² hitlerowcy popełnili zbrodnię uznawaną za największą na Pomorzu i jedną z pierwszych w tej skali w Europie. Stanowi ona klasyczny przykład Zbrodni Pomorskiej 1939 r.
PASZPORTY PARAGWAJU - film dokumentalny
Imperium małych piekieł. Mroczne tajemnice obozu Gross-Rosen
Opór antyniemiecki na ziemiach wcielonych do Rzeszy – Narodowa Organizacja Bojowa
Przedstawiciele Stronnictwa Narodowego w Wielkopolsce już w październiku 1939 r. przystąpili do organizowania antyniemieckiego oporu od Pomorza aż po Śląsk. W ślad za tym Niemcy przystąpili do intensywnej infiltracji i niszczenia wielkopolskiego Podziemia.
III Wielkopolskie Forum Pamięci Narodowej - cz. I: O kompleksie KL Gusen, głównym miejscu eksterminacji polskiej inteligencji przez Niemców; Rudolf Haunschmied (Austria)
„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.
W 1944 r. powstały w Gliwicach cztery podobozy KL Auschwitz III (Monowitz) jako obozy pracy przymusowej przy miejscowych zakładach przemysłowych zatrudniające osadzonych w oświęcimskim obozie koncentracyjnym. Stanowiły element sieci kilkudziesięciu podobozów KL Auschwitz III w rejencji katowickiej.
"Profesor Jan Sehn (1909–1965). Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów"
Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)
W sierpniu 1944 r. w czterech podobozach KL Stutthof w okolicy Torunia umieszczono 5000 Żydówek z krajów Europy. W ramach Komanda Budowlanego pracowały przy budowie fortyfikacji wzdłuż Wisły. Większość z nich nie dożyła wyzwolenia. Ideologia okazała się ważniejsza od ekonomii. Praca czyniła martwym.
W imieniu ofiar. Jan Sehn (1909–1965)
Jako powojenny sędzia śledczy Jan Sehn przyczynił się do skazania czołowych zbrodniarzy niemieckich. Niewielu wie, że przysłużył się także w sprawie Katynia.
Piekło po niemiecku według Pileckiego
Kiedy do Konzentrationslager Auschwitz 14 czerwca 1940 r. przybył pierwszy transport ponad siedmiuset polskich więźniów z Tarnowa, nikt nie wiedział, że właśnie w tym obozie, na ziemi wcielonej do Rzeszy, rozgrywać się będą sceny, przy których zbledną obrazy z piekła Dantego.
KL Auschwitz-Birkenau – śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej
O śledztwie w sprawie KL Auschwitz-Birkenau, z prokuratorem Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie Łukaszem Gramzą, prowadzącym to postępowanie rozmawia redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl dr Rafał Leśkiewicz.
Obóz zagłady w Treblince
Budowę obozu zagłady w Treblince (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) rozpoczęto w dniu 1 czerwca 1942 r. Pierwszym komendantem SS-Sonderkommando Treblinka został mianowany SS-Obersturmführer Irmfried Eberl (Austriak).
Więzienno-obozowe wspomnienia Wandy Serwańskiej
Aresztowana w Poznaniu, przeszła przez śledztwo w gestapo, Fort VII, obóz w Żabikowie, skąd trafiła do Auschwitz-Birkenau. Po wojnie opisała swoje przeżycia.
Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi
„Czym dłużej tu byliśmy, tym bardziej dyscyplina się zaostrzała, tym łatwiej było spostrzec, że wszystko zmierza do udręczenia, umęczenia nas” – wspominał Stefan Marczewski, jeden z nastoletnich więźniów. Przez obóz sąsiadujący z łódzkim gettem przeszło od 2 do ponad 3 tys. polskich dzieci.
KL Gusen w pamięci historycznej Austrii
Tereny Gusen – miejsca kaźni polskiej inteligencji – przez wiele powojennych lat niszczały. O godne upamiętnienie ofiar obozu upomnieli się dopiero przedstawiciele lokalnej społeczności i polskie władze.
Sarenka z Mauthausen
Lord Russell of Liverpool, zastępca głównego prokuratora wojskowego Brytyjskiej Armii Renu, w trakcie wizyty w byłym obozie koncentracyjnym Dachau – w ramach przygotowań do procesu załogi tego obozu w 1945 r. – zauważył coś, co wydało mu się szczególnie dziwne: „Na dachu krematorium przybita była na słupku skrzynka lęgowa dla dzikich ptaków. Została tam umieszczona przez jakiegoś ogarniętego schizofrenią esesmana. […] Wtedy stało się dla mnie jasne, dlaczego naród, który dał światu Goethego i Beethovena, Schillera i Schuberta, zgotował mu także Auschwitz i Belsen, Ravensbrück i Dachau”.
Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.
Wacław Jurgoński. Od Szczeglina do KL Dachau. Kronika przeżyć (1940-1945)
Życie Wacława Jurgońskiego podczas II wojny światowej związane było z dwoma niemieckim obozami – miejscami kaźni polskiej ludności cywilnej. O pierwszym z nich – obozie przejściowym w Szczeglinie koło Mogilna – słyszało niewielu, o drugim – obozie koncentracyjnym Dachau pod Monachium – niemal wszyscy interesujący się historią III Rzeszy Niemieckiej.
„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”
Do 1942 r. na Wschodnim Górnym Śląsku (Ost-Oberschlesien) – zwłaszcza w Zagłębiu Dąbrowskim (Będzinie, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej) i Zagłębiu Chrzanowsko-Jaworznickim – żyło ok. 100 tys. Żydów. Pierwsze deportacje Żydów z tego regionu do KL Auschwitz przeprowadzono w maju i sierpniu 1942 r.
Więzień, uciekinier, egzekutor
Kazimierz Albin w latach 1940-43 więzień KL Auschwitz (numer obozowy 118) i uciekinier z tego obozu, a następnie żołnierz Armii Krajowej i wykonawca wyroków śmierci, kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, opowiada o swoim doświadczeniu lat wojny i okupacji niemieckiej.
Uratowali mnie Polacy. Opowieść uciekiniera z obozu w Sobiborze
Filip Białowicz (Philip Bialowitz) (1925-2016) kawaler Krzyża Oficerskiego Orderu Zasługi RP, w 1943 zbiegł z obozu w Sobiborze i do zakończenia wojny ukrywany był na wsi przez rodzinę Mazurków. Po wojnie mieszkał w USA. Opublikował wspomnienia A Promise at Sobibór (wyd. pol.: Bunt w Sobiborze).
90s. historii: 27 lutego 1943 r. z KL Auschwitz uciekło siedmiu więźniów
90s historii: 2 maja 1940 r. do KL Sachsenhausen wyjechał pierwszy transport
„Jestem dzieckiem szczęścia”. Wywiad z Jerzym Skrzypkiem, więźniem obozów koncentracyjnych
Jerzy Skrzypek (1920-2013) – w czasie wojny za działalność antyniemiecką uwięziony na Pawiaku, następnie w Auschwitz, Flossenbürgu i Dachau – ofiara eksperymentów pseudomedycznych badających odporność organizmu na niskie temperatury, po wojnie otrzymał status inwalidy wojennego.
Dachau i śmierć są synonimami
Płk William Quinn z 7. Armii Amerykańskiej, wyzwalając w maju 1945 r. obóz koncentracyjny w Dachau, napisał w raporcie: „Oddziały nasze zastały tam widoki, jęki tak straszne, że aż nie do uwierzenia, okrucieństwa tak ogromne, że aż niepojęte dla normalnego umysłu. Dachau i śmierć są synonimami”.
Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim
Heroiczna walka Żydów w getcie warszawskim w kwietniu 1943 r. zainspirowała młodych ludzi z innych gett do zbrojnego oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi. W sierpniu 1943 r. za broń chwycili również członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej w Zagłębiu Dąbrowskim.
Biuletyn IPN nr 1–2/2018 - Niemcy ludziom zgotowali ten los
Zasadniczy blok artykułów dotyczy obozów koncentracyjnych stworzonych przez hitlerowskie Niemcy – jeszcze przed wojną w Rzeszy (Dachau czy Sachsenhausen), a potem także na ziemiach podbitej Polski (Auschwitz i wiele innych).
IPNtv: Spotkanie z Kazimierzem Piechowskim w 75. rocznicę ucieczki z KL Auschwitz
Nie chcę być ofiarą - relacja Evy Mozes-Kor, ofiary eksperymentów Josefa Mengele
IPNtv - Konferencja prasowa oraz prezentacja bazy załogi SS KL Auschwitz - Kraków, 30 stycznia 2017
Bunkry na ruinach. Szkice do historii KL Stutthof – Außenlager Pölitz
Niechętnie wracam do wspomnień koszmarnych czasów minionej wojny. Dreszcz smutku wywołuje bowiem pamięć o tragedii i męce więźniów sprowadzonych ze Stutthofu do przymusowych robót przy budowie i rozbudowie zakładów wytwórczych benzyny syntetycznej w Policach koło Szczecina.
Niemiecki obóz w Płaszowie 1942-1945. Przewodnik historyczny - wydanie II poprawione
W 1939 roku Rzeczpospolita Polska została zaatakowana przez Niemcy (wsparte przez Słowację) oraz przez ZSRR. Francja i Wielka Brytania wprawdzie wypowiedziały wojnę Niemcom, ale nie podjęły żadnych działań na rzecz realnego wsparcia polskiego sojusznika. Mimo dotkliwej klęski i okupacji całego terytorium państwowego, Polska nie skapitulowała.
Janusz Korczak (1878 [1879]-1942)
„Jestem mistrzem ekonomii wysiłku…” – napisał o sobie Janusz Korczak w styczniu 1942 r. Zdanie to, wplecione w oficjalny tekst kierowany do władz, może być streszczeniem życia człowieka, którego bogatą biografię dałoby się podzielić na kilka niezależnych ludzkich historii.
IPN TV - 70. rocznica wyzwolenia obozu Ravensbrück - "O tym nie można zapomnieć..."
KL Dachau - WYZWOLENIE - relacja Jerzego Skrzypka
KL Dachau - WYZWOLENIE - relacja ks. Kazimierza Majdańskiego
KL Dachau - EKSPERYMENTY MEDYCZNE - relacja Jerzego Skrzypka
KL Dachau - EKSPERYMENTY MEDYCZNE - relacja ks. Kazimierza Majdańskiego
KL Dachau - ŻYCIE CODZIENNE - relacja o. Hugolina Pieprzyka
KL Dachau - PRACA - relacja o. Hugolina Pieprzyka
IPN TV - Przekazanie prac Marii Hiszpańskiej-Neumann do Centrum Edukacyjnego IPN
„O tym nie można zapomnieć... Spotkania z kobietami, które przeszły piekło Ravensbrück"
Rotmistrz Witold Pilecki (1901–1948)
Żołnierz niezłomny, żołnierz wyklęty, żołnierz „Rzeczypospolitej utraconej”, ostatni ułan Rzeczypospolitej, „ochotnik do Auschwitz”, jeden z sześciu najodważniejszych ludzi europejskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej.
nr 4/2009
Numer „Biuletynu IPN” otwiera rozmowa Łukasza Michalskiego z prof. Dariuszem Tołczykiem o literaturze łagrowej. Numer w całości poświęcony został niemieckim obozom koncentracyjnym i sowieckim łagrom, a także powojennym obozom NKWD na ziemiach polskich. Czytelnik znajdzie w nim obraz obozowej gehenny, ale także opis zmagań lekarzy-więźniów o ocalenie poszczególnych istnień ludzkich w fabrykach śmierci oraz fragmenty raportu rotmistrza Witolda Pileckiego o tworzeniu konspiracji w Auschwitz-Birkenau.
„AUSCHWITZ - PAMIĘĆ DLA PRZYSZŁOŚCI”
Pakiet edukacyjny „Auschwitz – pamięć dla przyszłości” przygotowany został wspólnie przez Biuro Edukacji Publicznej IPN i Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Kadr z filmu IPN „Niezwyciężeni”
![Janusz Korczak (1878 [1879]-1942)](/dokumenty/zalaczniki/166/mini/166-74209_m1-d7198.jpg)
