Niedoszły „polski miesiąc”. Luty 1968 r.
Tytuł jest nieco prowokacyjny. Wśród konfliktów społeczeństwa z władzami w PRL wymieniamy oczywiście - i słusznie - Marzec '68. To specyficzny i wielowątkowy konflikt, o którym uzasadnione jest mówienie szerzej jako o „wydarzeniach marcowych”. Jednak tylko zbieg okoliczności sprawił, że to nie Zebranie Nadzwyczajne Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich (rozpoczęte jeszcze w lutym 1968 r.) stało się początkiem wielkiego protestu społecznego.
Marzec’68 na esbeckich taśmach
Przed południem 9 marca 1968 roku tłum zbiera się w rejonie Politechniki i w pobliżu Uniwersytetu na Krakowskim Przedmieściu. Demonstranci i gapie zajmują całą szerokość chodników. Studenci palą gazety. Tak manifestują przeciw kłamstwom prasy. W następnych dniach ten gest będzie się często powtarzał.
Przeciw totalnej tyranii zła. Ryszard Siwiec (1909–1968)
W styczniu 1969 roku całym światem wstrząsnęła wiadomość o śmierci Jana Palacha, który sam określił siebie jako „żywą pochodnię nr 1”. Niewielu wówczas wiedziało, że pierwszy w bloku wschodnim dokonał samospalenia Ryszard Siwiec.
Mecz w cieniu marcowych protestów
13 marca 1968 r. w Katowicach Manchester United rozgrywał rewanżowy mecz z Górnikiem Zabrze. W tym samym jednak czasie, w nieodległych Gliwicach, trwały ”marcowe” protesty młodzieży. Zachodni dziennikarze musieli dostać się do Polski i pod okiem bezpieki zrelacjonować nie tylko mecz, ale i zamieszki.
„Marzec” atomowego inżyniera
Niewiele jest materiałów źródłowych ilustrujących opór ludzi systemu komunistycznego przeciw własnemu fizycznemu udziałowi w tłumieniu protestów studenckich w marcu 68. Jednym z wyjątków są dokumenty z teczki „Krzysztofa” – kontaktu obywatelskiego SB i szeregowego członka PZPR.
Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarzeń, cz. 2
Tom drugi edycji „Marzec 1968 w dokumentach MSW” jest kroniką wydarzeń, mających miejsce w Warszawie od końca stycznia do początku lipca 1968 r., zestawioną z informacji, meldunków i notatek opracowanych w Komendzie MO m.st. Warszawy i w MSW.
Polskie miesiące czyli kryzys(y) w PRL
Tytuł i tematyka niniejszej książki wymagają kilku zdań wyjaśnienia. Przede wszystkim muszę spróbować usprawiedliwić się przed czytelnikami, dlaczego w jej tytule nie zdecydowałem się na jednoznaczne użycie liczby pojedynczej – kryzys, względnie liczby mnogiej – kryzysy. Kłopot polega na tym, że mimo zajmowania się zawodowo tą problematyką przez ponad ćwierć wieku nie potrafię udzielić jednoznacznej i solidnie umotywowanej odpowiedzi na kluczowe pytanie, czy w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mieliśmy do czynienia z kolejnymi kryzysami symbolizowanymi przez owe tytułowe „polskie miesiące”, czy też z jednym i tym samym strukturalnym kryzysem niedemokratycznej i niesuwerennej władzy, który co pewien czas się uzewnętrzniał i dawało sobie znać w mniej lub bardziej gwałtowny sposób.
nr 3/2008
Głównym tematem numeru jest Marzec '68. Temu tematowi poświęcona jest rozmowa oraz kilka artykułów ukazujących mniej znane zagadnienia związane z Marcem: zdecydowane stanowisko Episkopatu Polski, echa warszawskich wydarzeń w innych miastach i regionach, dokument komisji dyscyplinarnej dla studentów UW z 1965 r., a także zerwanie przez TW współpracy z bezpieką spowodowane antysemicką kampanią. Franciszek Dąbrowski przedstawił sylwetkę znanego propagandzisty z tamtych lat – Ryszarda Gontarza. Marcową problematykę uzupełniają wspomnieniowe refleksje Antoniego Zambrowskiego oraz artykuł Tadeusza Pawła Rutkowskiego o peerelowskich historykach doby gomułkowskiej.
Polski rok 1968
Tytuł niniejszej książki nawiązuje do tytułu znakomitej monografii Pawła Machcewicza – za wiedzą i zgodą jej Autora. Wydarzenia w Polsce w 1968 r., podobnie jak dwanaście lat wcześniej, choć były niewątpliwie dramatyczne, jednak z międzynarodowego punktu widzenia pozostawały w cieniu innych, nieporównanie ważniejszych dla dziejów świata.