Najważniejszy spektakl teatralny w polskiej historii. „Dziady” w inscenizacji Kazimierza Dejmka
„Dziady” pozostają jednym z najbardziej rozpoznawalnych utworów Adama Mickiewicza i należą do fundamentów polskiej kultury. Najdonioślejszą rolę na dziejowej scenie ta sztuka odegrała jednak na przełomie lat 1967-1968, gdy ich wystawienie, a następnie zdjęcie z afisza stało się katalizatorem konfliktu między społeczeństwem a władzą.
Marzec '68
„My studenci krakowskich wyższych uczelni wyrażamy swą solidarność ze studentami wyższych uczelni Warszawy, którzy zamanifestowali swą postawę w związku ze zdjęciem »Dziadów« ze sceny Teatru Narodowego, relegowaniem z uczelni kol. kol. Michnika i Szlajfera, jak i akcentami ograniczającymi wolność słowa, sztuki oraz zgromadzeń i prasy” – głosiła rezolucja krakowskich studentów z 11 marca 1968 r.
Po brutalnej pacyfikacji wiecu studentów Uniwersytetu Warszawskiego, dokonanej przez „aktyw robotniczy” i ZOMO, wkrótce protesty rozlały się po całym kraju. Demonstracje odbywały się również na uczelniach i ulicach Krakowa
Dlaczego marzec 1968 roku był taki niezwykły? Kto protestował i dlaczego? Jakie decyzje podejmowali wówczas komuniści i jakie były ich przyczyny i skutki? Co wiemy o Marcu'68? Czego o Marcu'68 nie wiemy?
Protesty marcowe roku 1968
W bezbarwnym okresie „małej stabilizacji” rok 1968 przyniósł pierwszy za Gomułki moment przyspieszenia historii. Atmosfera zagęściła się już w czerwcu 1967 r., gdy wojna izraelsko-arabska na Bliskim Wschodzie niespodziewanie przyniosła wzrost napięcia w kraju.
Nie tylko studencki Marzec ’68. Wielka „zadyma” pod Politechniką Gdańską
Trójmiejski Marzec ’68 w porównaniu z protestami w innych ośrodkach miał pewną specyfikę. W Gdańsku doszło do największej poza stolicą manifestacji i walki ulicznej ze służbami porządkowymi, a przeciw siłom komunistycznego państwa stanęli tu w przeważającej mierze nie studenci, ale młodzi robotnicy.
Marzec ’68 w Krakowie
Marzec 1968 roku był jednym z tych „polskich miesięcy”, podczas których Polacy otwarcie sprzeciwili się narzuconej przez sowietów władzy.
Gorący marzec roku 1968
W drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX w. charakterystyczny dla struktur „realnego” socjalizmu niedowład gospodarczy dawał o sobie znać w sposób coraz bardziej dolegliwy dla społeczeństwa. Spadało tempo wzrostu produkcji, rosły zapasy towarów nietrafionych, czyli tzw. „bubli”.
Niedoszły „polski miesiąc”. Luty 1968 r.
Tytuł jest nieco prowokacyjny. Wśród konfliktów społeczeństwa z władzami w PRL wymieniamy oczywiście - i słusznie - Marzec '68. To specyficzny i wielowątkowy konflikt, o którym uzasadnione jest mówienie szerzej jako o „wydarzeniach marcowych”. Jednak tylko zbieg okoliczności sprawił, że to nie Zebranie Nadzwyczajne Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich (rozpoczęte jeszcze w lutym 1968 r.) stało się początkiem wielkiego protestu społecznego.
Adam Michnik, czyli Demiurg, czyli jak opowiadać o żyjącym świadku epoki
Pomarcowa emigracja
19 marca 1968 r. na wiecu aktywu partyjnego Władysław Gomułka wygłosił antysyjonistyczne przemówienie, które zapoczątkowało w Polsce antysemicką kampanię propagandową.
Łódzcy wichrzyciele z marca 1968 roku
Trzeba było pięćdziesięciu lat historycznej perspektywy, by do świadomości wielu Polaków przebiło się postrzeganie marcowych wystąpień młodzieży jako szerokiego protestu pokolenia urodzonego po roku 1945, które dążyło do wolności i domagało się prawości w życiu publicznym.
Marzec 1968 na Kielecczyźnie
Mimo że w regionie świętokrzyskim środowisko akademickie było pod koniec lat 60. XX wieku nieliczne, echa wydarzeń w Warszawie czy Krakowie dotarły także tutaj.
Tarnowski Marzec'68
Wydarzenia z marca 1968 r. w największych miastach akademickich Polski są znane. Niewiele osób wie, że poza tymi ośrodkami, miastem gdzie doszło do stosunkowo dużej manifestacji był Tarnów.
Marzec 1968 w Poznaniu - rys historyczny
Marzec’68 na esbeckich taśmach
Przed południem 9 marca 1968 roku tłum zbiera się w rejonie Politechniki i w pobliżu Uniwersytetu na Krakowskim Przedmieściu. Demonstranci i gapie zajmują całą szerokość chodników. Studenci palą gazety. Tak manifestują przeciw kłamstwom prasy. W następnych dniach ten gest będzie się często powtarzał.
Przeciw totalnej tyranii zła. Ryszard Siwiec (1909–1968)
W styczniu 1969 roku całym światem wstrząsnęła wiadomość o śmierci Jana Palacha, który sam określił siebie jako „żywą pochodnię nr 1”. Niewielu wówczas wiedziało, że pierwszy w bloku wschodnim dokonał samospalenia Ryszard Siwiec.
90s. historii: 18 czerwca 1969 r. zginął Jerzy Zawieyski
Mecz w cieniu marcowych protestów
13 marca 1968 r. w Katowicach Manchester United rozgrywał rewanżowy mecz z Górnikiem Zabrze. W tym samym jednak czasie, w nieodległych Gliwicach, trwały ”marcowe” protesty młodzieży. Zachodni dziennikarze musieli dostać się do Polski i pod okiem bezpieki zrelacjonować nie tylko mecz, ale i zamieszki.
„Marzec” atomowego inżyniera
Niewiele jest materiałów źródłowych ilustrujących opór ludzi systemu komunistycznego przeciw własnemu fizycznemu udziałowi w tłumieniu protestów studenckich w marcu 68. Jednym z wyjątków są dokumenty z teczki „Krzysztofa” – kontaktu obywatelskiego SB i szeregowego członka PZPR.
Po Marcu. Konsekwencje Marca’68 dla kultury, nauki i mediów w Polsce Ludowej - panel dyskusyjny
IPNtv - „Rok 1968 z perspektywy półwiecza” – panel dyskusyjny – Warszawa, 8 marca 2018
Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarzeń, cz. 2
Tom drugi edycji „Marzec 1968 w dokumentach MSW” jest kroniką wydarzeń, mających miejsce w Warszawie od końca stycznia do początku lipca 1968 r., zestawioną z informacji, meldunków i notatek opracowanych w Komendzie MO m.st. Warszawy i w MSW.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 81 - Proces Taterników
„Z filmoteki bezpieki" odc. 12. - „Marzec 1968"
IPN TV - Świadkowie historii Anna de Tusch-Lec
Polskie miesiące czyli kryzys(y) w PRL
Tytuł i tematyka niniejszej książki wymagają kilku zdań wyjaśnienia. Przede wszystkim muszę spróbować usprawiedliwić się przed czytelnikami, dlaczego w jej tytule nie zdecydowałem się na jednoznaczne użycie liczby pojedynczej – kryzys, względnie liczby mnogiej – kryzysy. Kłopot polega na tym, że mimo zajmowania się zawodowo tą problematyką przez ponad ćwierć wieku nie potrafię udzielić jednoznacznej i solidnie umotywowanej odpowiedzi na kluczowe pytanie, czy w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mieliśmy do czynienia z kolejnymi kryzysami symbolizowanymi przez owe tytułowe „polskie miesiące”, czy też z jednym i tym samym strukturalnym kryzysem niedemokratycznej i niesuwerennej władzy, który co pewien czas się uzewnętrzniał i dawało sobie znać w mniej lub bardziej gwałtowny sposób.
nr 3/2008
Głównym tematem numeru jest Marzec '68. Temu tematowi poświęcona jest rozmowa oraz kilka artykułów ukazujących mniej znane zagadnienia związane z Marcem: zdecydowane stanowisko Episkopatu Polski, echa warszawskich wydarzeń w innych miastach i regionach, dokument komisji dyscyplinarnej dla studentów UW z 1965 r., a także zerwanie przez TW współpracy z bezpieką spowodowane antysemicką kampanią. Franciszek Dąbrowski przedstawił sylwetkę znanego propagandzisty z tamtych lat – Ryszarda Gontarza. Marcową problematykę uzupełniają wspomnieniowe refleksje Antoniego Zambrowskiego oraz artykuł Tadeusza Pawła Rutkowskiego o peerelowskich historykach doby gomułkowskiej.
Polski rok 1968
Tytuł niniejszej książki nawiązuje do tytułu znakomitej monografii Pawła Machcewicza – za wiedzą i zgodą jej Autora. Wydarzenia w Polsce w 1968 r., podobnie jak dwanaście lat wcześniej, choć były niewątpliwie dramatyczne, jednak z międzynarodowego punktu widzenia pozostawały w cieniu innych, nieporównanie ważniejszych dla dziejów świata.
