Komitet Transportowy w 1939 roku
W lipcu 1939 r. do Polski dotarł transportowiec „Wilia” z francuskimi czołgami Renault R 35, przeznaczonymi przede wszystkim dla 21. batalionu czołgów lekkich. Był to jeden z wielu planowanych transportów broni i wyposażenia zakupionych we Francji i w Wielkiej Brytanii.
Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.
W czasie ataku na Polskę w 1939 r. niemiecka armia lądowa dopuściła się ogromnej liczby zbrodni wojennych popełnionych na żołnierzach Wojska Polskiego. Walki w Polsce stały się dla Wehrmachtu pewnego rodzaju poligonem doświadczalnym w zakresie użycia przemocy wobec nieprzyjaciela.
Balázsa Ablonczyego Pál Teleki (1879–1941)
Każdy chce go oceniać… O Józefie Becku – Syn
Od niemieckiego do sowieckiego totalitaryzmu. Ziemia łomżyńska w 1939 r.
Jak pokazał wrzesień 1939 r., II Rzeczpospolita miała dwóch zagorzałych wrogów, którymi były hitlerowskie Niemcy i Związek Sowiecki.
Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen
Zbrodnie niemieckie w okupowanej Polsce to nie tylko obozy koncentracyjne czy obozy zagłady. W pierwszych miesiącach okupacji dziesiątki tysięcy obywateli II Rzeczypospolitej zostało bestialsko zamordowanych przez swoich niemieckich sąsiadów służących w lokalnych formacjach Selbstschutzu.
Arnošt Valenta
Rozpad Czecho-Słowacji w marcu 1939 roku zmusił wielu jego obywateli nie godzących się z zajęciem swojej ojczyzny przez III Rzeszę do podjęcia ryzykownej i często dramatycznej decyzji dotyczącej emigracji.
Nie tylko Rothesay. Oficerskie obozy izolacyjne oraz obóz dyscyplinarny dla żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii (1940–1943)
Johann Giselbert książę zu Salm-Horstmar
W trakcie wojny niemiecko-polskiej we wrześniu 1939 r. zginęło czterech książąt służących w Wehrmachcie, dwóch z wojsk pancernych i dwóch z piechoty. Wśród nich znajdował się kpt. Johann Giselbert Alexander Leopold Rudolf Friedrich książę zu Salm-Horstmar, który poległ pod Łańcutem 9 IX 1939 r.
Sowiecka agresja na Polskę 17 września 1939 r.
W konsekwencji zawartego pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Socjalistycznych Republik Sowieckich paktu Ribbentrop-Mołotow 17 września 1939 r. Armia Czerwona przekroczyła granice Polski, rozpoczynając tym samym prawie dwuletnią okupację wschodnich terenów Rzeczypospolitej.
Broni nie złożę. Munduru nie zdejmę. Tak mi dopomóż Bóg. Działalność majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala” na Kielecczyźnie
W czasie międzywojnia określano go jako „żelaznego majora”, kobiety nazywały go „pięknym Heniem”, Niemcy – „szalonym majorem”... Kim był mjr Henryk Dobrzański „Hubal”?
KOP w wojennej pożodze
We wrześniu 1939 r., gdy wrogowie z Zachodu i ze Wschodu przekroczyli granice naszego państwa, żołnierze KOP pierwsi stanęli do walki. Ich trud i wojenne losy przez wiele lat zacierane były w pamięci naszego społeczeństwa, omijano i dyskredytowano ich rolę.
Tajemnice panewnickich lasów
Nigdy już zapewne nie poznamy dokładnej liczby ofiar pierwszych dni września 1939 r. w Katowicach. Ustalenia śledztwa, jakie prowadził katowicki oddział IPN mówią o około 150 zabitych - zarówno w walkach, jak i egzekucjach.
Wielka ewakuacja 1939-1940
17 września 1939 r. Naczelny Wódz marsz. Edward Rydz-Śmigły wydał „Dyrektywę ogólną”, która w związku z szybkimi postępami wojsk niemieckich i wkroczeniem Armii Czerwonej na teren Polski, nakazywała wycofanie oddziałów Wojska Polskiego „na Rumunię względnie Węgry”.
Starszy posterunkowy Mieczysław Janicki - ofiara zbrodni katyńskiej
Kiedy tylko w roku 1918 na nowo powstała do życia niepodległa Polska, bez zwłoki zaczęto tworzyć instytucje i organizacje mające za zadanie utrzymywanie porządku publicznego oraz zapewnienie bezpieczeństwa ludności zamieszkującej ziemie odradzającego się Państwa.
Wehrmacht i nowe „zasady” wojny. Masakra ludności cywilnej w Częstochowie, 4 września 1939 roku
Tak zwany „krwawy poniedziałek” w Częstochowie, 4 września 1939 r., to jeden z kilku najbardziej jaskrawych przykładów radykalnej zmiany w filozofii prowadzenia wojny przez armię niemiecką pod rządami narodowych socjalistów.
Mord na więźniach – mniej znana strona Zbrodni Katyńskiej
5 marca 1940 r. szef NKWD ZSRS, Ławrentij Beria, skierował do Józefa Stalina słynną już dziś, liczącą trzy i pół strony notatkę, której treść po prostu poraża i nie poddaje się łatwemu komentarzowi.
Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie powiatu stopnickiego (buskiego)
Sytuacja militarna w powiecie stopnickim (buskim) we wrześniu 1939 podobnie jak i w innych rejonach Polski była bardzo ciężka. Oprócz druzgocącej przewagi liczebnej i technicznej nieprzyjaciela, poważnym problemem na tym terenie pozostawała kwestia braku rozpoznania sił wojsk niemieckich.
Polscy uchodźcy w Câmpulung-Muşcel w Rumunii
Po agresji niemieckiej i sowieckiej na Polskę we wrześniu 1939 r. władze cywilne i wojskowe II RP oraz oddziały Wojska Polskiego w ciągu kilku dni ewakuowały się przez granicę rumuńską. W tym samym czasie w stronę Rumunii kierowała się też uciekająca przed działaniami wojennymi ludność cywilna.
Pułkownik Kazimierz Glabisz – żołnierz, działacz sportowy, patriota
Przywołując bohaterskie postawy Polaków czasu II wojny światowej, warto przypomnieć postać żołnierza, którego losy we wrześniu 1939 r splotły się z Kielecczyzną. Chodzi o organizatora i dowódcę Grupy „Kielce”, walczącej z Niemcami od 5 do 7 września 1939 r. w bitwie pod Kajetanowem i Barczą.
Legion Czechów i Słowaków w Polsce
Tuż przed napaścią Niemiec i Związku Sowieckiego na Polskę we wrześniu 1939 r. na terenach II Rzeczypospolitej znaleźli się nieliczni żołnierze czechosłowaccy. Niektórzy z nich walczyli z obydwoma agresorami u boku Polaków.
Tragiczny dzień w historii Sulejowa
Barbarzyńskie bombardowanie Sulejowa przez Luftwaffe, w wyniku którego miasto zostało doszczętnie zniszczone, a śmierć poniosło ponad 700 osób, do dziś uważane jest przez jego mieszkańców za jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii grodu nad Pilicą.
Z bolszewikami nie walczyć…
Rankiem 17 września 1939 r. agresja sowiecka zadała cios w plecy Wojsku Polskiemu walczącemu z Niemcami. Wśród zaskoczonych dowódców polskich jednostek panowała wówczas dezorientacja. Wydana wieczorem tego feralnego dnia dyrektywa naczelnego wodza przyniosła zaś tragiczne skutki.
Druga Wielka Wojna generała Hallera
30 sierpnia 1939 r. gen. Haller wraz z żoną Aleksandrą przyjechał z Torunia do Warszawy. Oddał się do dyspozycji Naczelnego Wodza, ale nie otrzymał przydziału wojskowego. Wieczorem 2 września Hallerowie wyjechali pociągiem do Lublina, skąd samochodem dotarli do Lwowa.
Uratować złoto
We wrześniu 1939 roku zapasy złota Banku Polskiego miały wartość 463 mln złotych. Władze polskie robiły wszystko, by nie dostało się ono w ręce żadnego z dwóch agresorów. Wywiezienie z ogarniętego wojennym chaosem kraju ładunku ważącego prawie 80 ton wydaje się niemożliwością. A jednak się udało…
Poszukiwania polskich żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r.
Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. II)
Zapomniany pułkownik - Wacław Lipiński
Bohater samotnej walki. Sylwetka plutonowego Stefana Karaszewskiego
5 września 2018 roku w Kosowie, w gminie Moszczenica, powiecie piotrkowskim odbyła się uroczystość związana z zakończeniem remontu pomnika, poświęconego plutonowemu Stefanowi Karaszewskiemu – żołnierzowi 85. Pułku Strzelców Wileńskich, uczestnikowi wojny obronnej 1939 roku.
Ewakuacja złota Banku Polskiego
Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka
"Wrzesień 1939" z cyklu Polska geopolityka wczoraj, dziś i jutro
Zbrodnie niemieckie jesienią 1939 r.
Konferencja edukacyjna Wojna i okupacja
Agresja sowiecka na Polskę i okupacja wschodnich terenów Rzeczypospolitej (1939–1941)
Teka edukacyjna, którą oddajemy w Państwa ręce, poświęcona jest sytuacji obywateli polskich na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej.
80. rocznica wybuchu II wojny światowej
Dodatek prasowy Oddziału IPN w Krakowie do „Dziennika Polskiego” (1-5)
Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. I)
Lokalny dodatek historyczny „Ludność cywilna w Łodzi w przededniu i w czasie kampanii wrześniowej 1939 r.”
Pomimo sporego zróżnicowania politycznego i podziałów partyjnych postawa społeczeństwa łódzkiego wobec groźby agresji ze strony Niemiec była w zasadzie jednolita, zdeterminowana chęcią obrony niepodległego bytu. Problem był jedynie w odniesieniu do ludności niemieckiej mieszkającej w Łodzi, gdyż jej część zachowała postawę lojalną wobec państwa polskiego, ale spora grupa – zwłaszcza młodzieży – włączyła się w działania dywersyjne przeciwko Polsce.
Początek końca czy początek „nowego świata”? - sesja 8 (Debata ‘39)
Początek końca czy początek „nowego świata”? - sesja 1
Triumf wojny
Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.
Witkacy – świadek początku i końca niepodległości
Witkacy, czyli Stanisław Ignacy Witkiewicz, pisarz, malarz i filozof, brał udział w I wojnie światowej w Rosji, był świadkiem rewolucji komunistycznej, pod wpływem której szybko wrócił do Polski.
Ekshumacje żołnierzy i policjantów poległych w 1939 roku
Jednym z podstawowych zadań Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN jest poszukiwanie, ekshumacja i przenoszenie szczątków ludzkich z mogił wojennych w godne miejsca. Najczęściej są to lokalne cmentarze. Przyjrzyjmy się niektórym ekshumacjom związanym z wojennymi pochówkami z września 1939 r.
„Do ostatniej kobiety! Do ostatniego mężczyzny!”
Znakomity oficer z czasów wojny z bolszewikami i Naczelny Wódz, który w 1939 roku opuścił pole bitwy. Na ocenie dokonań Edwarda Śmigłego-Rydza mocniej zaważyło to drugie.
Wymiana okupantów
23 sierpnia 1939 roku w Moskwie Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow,. ministrowie spraw zagranicznych III Rzeszy i ZSRS oficjalnie sygnowali dokument nazywany paktem o nieagresji.
Sceptycyzm „wyzwolicieli”
Raporty NKWD pokazują, że mimo wysiłków kremlowskiej propagandy wielu „ludzi radzieckich” bez entuzjazmu przyjęło napaść Armii Czerwonej na Polskę we wrześniu 1939 roku. Gdyby Sowiety były krajem demokratycznym, można by pisać o negatywnym stosunku sowieckiej opinii publicznej do inwazji na Polskę.
Święto Niepodległości za drutami
O Święcie Niepodległości Polacy pamiętali także w skrajnie ciężkich warunkach niewoli jenieckiej w Związku Sowieckim. W 1939 roku 11 Listopada obchodzono m.in. w obozie w Starobielsku.
Oferta Hitlera
W 1934 roku doszło do podpisania polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy. W książce „Der Feind steht im Osten”, wydanej w Polsce pod tytułem „Wspólny wróg”, niemiecki historyk Rolf-Dieter Müller porównuje konsekwencje tego wydarzenia z późniejszym o pięć lat paktem Ribbentrop–Mołotow.
30 kwietnia 1940 r. zginął Henryk Dobrzański
90s. historii: 28 kwietnia 1939 r. Hitler wypowiedział deklarację o niestosowaniu przemocy
90s. historii: 5 kwietnia 1941 r. zmarł Franciszek Kleeberg
Legenda katowickiej wieży
Rankiem 4 września 1939 roku podeszła pod Katowice 239. Dywizja Piechoty gen. mjra Ferdinanda Neulinga, podporządkowana 3. Odcinkowi Grenschutzu dowodzonemu przez gen. leut. Georga Brandta. Miała zająć miasto opuszczone już wówczas przez regularne oddziały Wojska Polskiego i polską administrację.
Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście
Podczas ekshumacji ofiar egzekucji przeprowadzonych w Rudzkim Moście pod Tucholą, wydobyto szczątki 236 Polaków. Ich katami byli miejscowi członkowie Selbstschutzu (Samoobrony). Wśród dowodów niemieckiej zbrodni zachował się medalik – rozstrzelany razem z jego właścicielem.
Zbrodnie Wehrmachtu w trakcie kampanii polskiej 1939 r.
Agresja Niemiec na Polskę była niezwykle brutalną kampanią wojenną, w której zbrodnie wojenne były zjawiskiem codziennym. Wehrmacht – armia narodowosocjalistycznych Niemiec – prowadził wojnę z pogwałceniem konwencji międzynarodowych i zupełną pogardą dla przeciwnika.
Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.
Kiedy 3 września 1939 r. do Nowego Bytomia weszli członkowie niemieckiej formacji dywersyjnej Freikorps Ebbinghaus, nikt nie przypuszczał jakie okrucieństwo zademonstrują na polskich więźniach. Jeden ze zbrodniarzy uniknął odpowiedzialności, nawet po wojnie.
IPN TV - When they come (Kiedy przyjdą podpalić dom)
Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku
Pomimo symbolu, jakim stała się bohaterska obrona słynnego gmachu Poczty Polskiej z Heveliusplatz w Gdańsku 1 września 1939 r., zaskakująco wiele kwestii z nią związanych pozostaje nadal niejasnych.
Zapomniani kaci Hitlera – katalog wystawy
Z okazji 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej i rozpoczęcia niemieckiej okupacji ziem polskich przygotowaliśmy wystawę „Zapomniani kaci Hitlera. »Samoobrona« Niemiecka na Pomorzu Gdańskim (Selbstschutz Westpreussen) w 1939 r." Jest to zarówno w Polsce, jak i w Niemczech pierwsza wystawa na temat tej zbrodniczej i zapomnianej dziś organizacji.
Stefan Starzyński (1893-1939)
„Chciałem, by Warszawa była wielka. Wierzyłem, że wielka będzie. Ja i moi współpracownicy kreśliliśmy plany wielkiej Warszawy przyszłości. I Warszawa jest wielka!”
Generał brygady Antoni Chruściel (1895–1960)
W historii Polski mało jest postaci tak mocno utożsamianych w pamięci narodu z jednym wydarzeniem jak gen. bryg. Antoni Chruściel „Monter”, dowódca powstania warszawskiego.
Generał Stefan Rowecki „Grot” (1895–1944)
Generał Stefan Rowecki „Grot” – twórca i dowódca Armii Krajowej, podziemnego wojska polskiego w okupowanym kraju, bez wątpienia najważniejsza osoba w hierarchii polskiej konspiracji, jedyny, który mógł powiedzieć o sobie: „Armia Krajowa to ja”.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 19 i 20 - „Einnahme von Warschau/Kryptonim Attache"
Andrzej Górski, pilot - 17 września 1939 roku w Baranowiczach
Generał broni Stanisław Maczek (1892–1994)
Stanisław Maczek trwale zapisał się na kartach historii Polski. Z wykształcenia filozof, miłośnik literatury ojczystej poświęcił się służbie wojskowej, stając się ojcem polskiej broni pancernej. Głośno było o nim już podczas walk o niepodległość i granice Polski po zakończeniu I wojny światowej.
Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion
„Stwórzmy pomnik duchowy naszym zamordowanym braciom przez to, że z pokolenia na pokolenie będziemy przekazywać historię tych okrutnych zbrodni niemieckich”. Zacytowane słowa, wypowiedziane przez uczestników spotkania, poświęconego uczczeniu pamięci pomordowanych w 1939 r. mieszkańców Starogardu Gdańskiego, odnosiły się do ofi ar akcji „politische Flurbereinigung” (politycznego oczyszczania pola), określanej także jako „Intelligenzaktion” (akcja „Inteligencja”).
Kadr z filmu IPN „Niezwyciężeni”
