„Dzieci Widzewa”. Tragiczne losy członków Pogotowia Wojennego Harcerzy w Łodzi
W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 r. szczególnym zaangażowaniem w pracę pogotowia harcerskiego wykazali się chłopcy z 11. Łódzkiej Drużyny Harcerzy im. ks. Jeremiego Wiśniowieckiego, pełniący służbę na terenie dworca Łódź–Widzew.
Stanisław Dąbek
Pułkownik Dąbek, jeden z najlepszych oficerów Wojska Polskiego, w 1939 r. dowódca Lądowej Obrony Wybrzeża. Z zawodu nauczyciel ludowy. Z zamiłowania żołnierz, który wychował kilkanaście roczników żołnierzy.
Obrona Grodna we wrześniu 1939 r. w świetle materiałów z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego
Rozkazy specjalne Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych z sierpnia 1939 r. przewidywały w przypadku wojny bezwzględne utrzymanie przepraw na Niemnie w okolicy Grodna. Wskutek niepomyślnego biegu wojny zakładany wcześniej scenariusz działania okazał się niemożliwy do zrealizowania. Ze wspomnień żołnierzy, uczestniczących w obronie miasta, wyłania się obraz równie pełen chaosu, co poświęcenia.
Józef Krzywda-Polkowski (1888-1981)
Józef Krzywda-Polkowski był jedną z dwóch najważniejszych osób, obok kustosza Państwowych Zbiorów na Wawelu Stanisława Świerz-Zeleskiego, którym zawdzięczamy ocalenie we wrześniu 1939 r. bezcennych skarbów wawelskich – ze szczerbcem i arrasami Zygmunta Augusta na czele – przed zrabowaniem ich przez niemieckich najeźdźców.
Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.
Zabijanie przez Niemców ludności żydowskiej w okupowanej Polsce nie rozpoczęło się od uruchomienia komór gazowych w obozach koncentracyjnych. Od pierwszych miesięcy okupacji Żydzi byli rozstrzeliwani wraz z polską inteligencją i osobami chorymi psychicznie w dołach śmierci. Na Pomorzu i Kujawach było ich niewielu, dlatego niemiecki okupant podjął już wtedy decyzję o ich całkowitej eksterminacji.
Stanisław Bielański (1916-1982). Bohater bitwy nad Dunajcem we wrześniu 1939 r.
Choć Polska, słabsza od swoich przeciwników i pozbawiona wsparcia sojuszników, nie mogła z kampanii wrześniowej wyjść zwycięsko, to jednak wielokrotnie nasi żołnierze dawali dowody bohaterstwa, skutecznie opóźniając niemieckie, słowackie, a później sowieckie wojska. Jednym ze szczególnie zasłużonych bohaterów tych starć był Stanisław Bielański.
Policja Państwowa województwa białostockiego we wrześniu 1939 r.
Rola stróżów prawa wobec zwarcia z bezprawiem wydaje się oczywista. We wrześniu 1939 r. białostoccy policjanci podzielili los rodaków, umundurowanych oraz cywilów, postawionych w obliczu niemiecko-sowieckiej agresji na Polskę. Ich formacja stała się częścią armii, dodatkowo zwalczając dywersję i zabezpieczając infrastrukturę.
Drugi pakt Ribbentrop-Mołotow
Pakt Ribbentrop-Mołotow (inaczej pakt Hitler-Stalin) z 23 sierpnia 1939 r. uważany jest za jeden z najbardziej zdradzieckich układów międzynarodowych. Miesiąc po jego zawarciu nowi sojusznicy podpisali kolejną umowę – doprecyzowującą ich zbrodnicze plany wobec Europy Środkowej.
Dowiedz się więcej o wspólnych działaniach Niemiec i ZSRS przeciwko II RP: układy polityczne niemiecko-sowieckie z lata i jesieni 1939 r., dwie agresje na Polskę 1 i 17 września, wybuch wojny światowej oraz brutalne niszczenie okupowanej Polski przez niemiecką III Rzeszę i ZSRS, którego celem miało być kompletne unicestwienie Rzeczypospolitej
Sowiecka agresja na Polskę 17 września 1939 r.
W konsekwencji zawartego pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Socjalistycznych Republik Sowieckich paktu Ribbentrop-Mołotow 17 września 1939 r. Armia Czerwona przekroczyła granice Polski, rozpoczynając tym samym prawie dwuletnią okupację wschodnich terenów Rzeczypospolitej.
17 września 1939 r. komuniści w Polsce i na Zachodzie udzielili poparcia dla inwazji sowieckiej na Rzeczpospolitą - także napadając na Wojsko Polskie i wspierając represje czerwonego okupanta
Jak zachowały się mniejszości narodowe na wschodnich Kresach II RP po agresji Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939 r.? Czy doszło do kolaboracji? A jeśli tak - na czym polegała?
Z bolszewikami nie walczyć…
Rankiem 17 września 1939 r. agresja sowiecka zadała cios w plecy Wojsku Polskiemu walczącemu z Niemcami. Wśród zaskoczonych dowódców polskich jednostek panowała wówczas dezorientacja. Wydana wieczorem tego feralnego dnia dyrektywa naczelnego wodza przyniosła zaś tragiczne skutki.
Agresja Niemiec i ZSRS na Polskę we wrześniu 1939 roku
Władze polskie za główne niebezpieczeństwo dla niepodległości państwa uważały możliwość agresji ZSRS. Drugi z wielkich sąsiadów Polski – Niemcy – na mocy postanowień traktatu wersalskiego dysponował przez dłuższy czas jedynie stutysięczną armią, niemal całkowicie pozbawioną ciężkiej broni.
Wrzesień 1939 roku
Wojnę, której nieuchronność zapowiadał pakt Niemiec Hitlera i Rosji Stalina, przyniósł pierwszy dzień września 1939 r. Z trzech stron – od północy, zachodu i południa – na broniące całej linii granicznej oddziały polskie ruszyły przeważające liczebnie i wyposażone w nowocześniejszy sprzęt niemieckie kolumny.
Wrzesień 1939 roku w Busku-Zdroju
Tragiczne wydarzenia 1939 r. to bolesny moment naszej historii. Wdzierająca się do kraju nawała niemiecka siała śmierć i zniszczenie. Choć Busko-Zdrój nie stało się ostatecznie areną większych starć, to również dotknięte zostało wojennym koszmarem.
Bitwa nad Bzurą w relacji żołnierza Wojska Polskiego - dowódcy plutonu we wrześniu 1939 r.
Księże Góry
Wkrótce po tym, gdy Niemcy 1 września 1939 r. zaatakowali II Rzeczypospolitą, rozpoczęła się masowa eksterminacja polskiej ludności cywilnej, Żydów, osób upośledzonych, przedstawicieli różnych grup społecznych. Jednym z miejsc kaźni zbrodni pomorskiej 1939 r. były Księże Góry koło Grudziądza.
Dowódca polskiego plutonu ckm w wojnie obronnej Polski 1939 roku o bitwie pod Ćwiklicami oraz zbrodniach Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego
Jakie przepisy prawa międzynarodowego chroniły jeńców wojennych w czasie II wojny? Jakie było nastawienie żołnierzy i oficerów niemieckich wobec branych do niewoli żołnierzy polskich? Jak traktowani byli polscy żołnierze w niemieckiej niewoli?
Od 1 września 1939 r. aż przez siedem dni polscy żołnierze z Westerplatte bohatersko odpierali ataki niemieckie z morza, ziemi i powietrza, stając się symbolem polskiego oporu. Identyfikacje poległych (z cyklu „Ekspertyza”)
Rzeczpospolita w obliczu II wojny światowej
Odbudowujące się państwo polskie po doświadczeniach z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920, dążyło do ustabilizowania relacji z sąsiadami. Punktem wyjściowym do dalszych kontaktów ze Związkiem Sowieckim były postanowienia pokoju ryskiego z 1921 r., kończącego wspomniany konflikt.
Kodziowce - miejsce pamięci na Grodzieńszczyźnie
W centrum wsi Kodziowce (przy drodze) upamiętniono miejsce bohaterskiej bitwy 101. Pułku Ułanów z Rezerwowej Brygady Kawalerii „Wołkowysk” z pancerną jednostką Armii Czerwonej. Starcie to, uwieńczone polskim sukcesem, umożliwiło utrzymanie dotychczasowych pozycji i zadanie ciężkich strat przeciwnikowi.
Polegli w obronie granicy – o żołnierzach Wieluńskich Batalionów Obrony Narodowej
Stary Ochędzyn to niewielka wieś położona obecnie na granicy woj. łódzkiego i wielkopolskiego. Dawniej przechodziła tu granica pomiędzy II RP a III Rzeszą Niemiecką. Wśród mieszkańców Ochędzyna wciąż żywa jest pamięć o wydarzeniach z września 1939 r., kiedy toczyły się tu krwawe walki z atakującymi wojskami niemieckimi.
Węgiersko-Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami (1939–1944)
Zaraz po wybuchu wojny Węgrzy powołali komitet udzielający bezinteresownej pomocy polskim uciekinierom. Działał on nieprzerwanie od września 1939 do marca 1944 i dzielił się na 5 wydziałów odpowiadających za zakwaterowanie, tworzenie obozów, opiekę nad chorymi, kierowanie do pracy i administrację.
Przejęcie polskich wojskowych internowanych na Litwie i Łotwie przez Związek Sowiecki
W dniach 10-12 lipca 1940 r. pełnomocnik armii litewskiej płk Antanas Jakštas przekazał szefowi Wojsk Konwojowych NKWD, kombrigowi Michaiłowi Kriwence, 4373 internowanych polskich żołnierzy. Od sierpnia do października 1940 r. w ręce sowieckie zostali wydani także polscy wojskowi internowani na Łotwie.
W cieniu Einsatzgruppen. Volksdeutscher Selbstschutz w okupowanej Polsce 1939–1940. Zbrodnie Niemców - obywateli Polski na polskich sąsiadach
Zbrodnia Pomorska 1939 roku
Pojęcie „Zbrodni Pomorskiej 1939 roku” obejmuje akty eksterminacji bezpośredniej dokonane na ludności polskiej od września do grudnia 1939 r. (w niektórych miejscach do początku 1940 r.) przez oddziały Volksdeutscher Selbstschutz, przy aktywnym wsparciu Wehrmachtu i SS.
Kock. Ostatnia bitwa generała Kleeberga
Po bitwie pod Kockiem z początku października 1939 r. Franciszek Kleeberg złożył broń jako ostatni polski generał. Dowódca Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” ostatnie miesiące życia spędził w niemieckiej niewoli. Zmarł 5 kwietnia 1941 r.
Podkarpacki wrzesień 1939
Złoczów 1939. Przykład sowieckiej zbrodni
Funkcjonariusze Oddziałów Specjalnych NKWD uznali, że w warunkach bojowych przejmują funkcję Czeka z okresu wojny domowej. Oznaczało to, że przyznawali sobie prawo nie tylko do aresztowania „wrogich elementów”, lecz także do ich eksterminacji.
Los rannych żołnierzy Wojska Polskiego w rękach Wehrmachtu. Żołnierze WP w placówkach szpitalnych jesienią 1939 roku
W kampanii 1939 r. rannych zostało ponad 130 000 żołnierzy Wojska Polskiego. Część z nich jeszcze w trakcie walk trafiła do punktów sanitarnych i szpitali polowych WP. W związku z niemożliwością ewakuacji tego typu obiektów wraz z przesuwaniem się frontu były one przejmowane przez Wehrmacht.
Walki Grupy „Kielce” pod Kajetanowem i Barczą w dniach 5-7 września 1939 roku
Każda kolejna rocznica wybuchu II wojny światowej skłania do głębokich refleksji. Przywołując dramatyczne wydarzenia z 1939 r., warto przypomnieć przebieg jednej z najkrwawszych bitew tego okresu stoczonej na Kielecczyźnie.
Déat nie chciał umierać za Gdańsk
Na łamach francuskiego dziennika „l’Oeuvre” ukazał się 4 maja 1939 r. artykuł Marcela Déata pod tytułem Mourir pour Dantzig? (Umierać za Gdańsk?). Tekst ten stał się symbolem polityki appeasementu i niechęci części społeczeństwa francuskiego do zaangażowania w kłopotliwy sojusz z Polską.
Zbrodnia Pomorska – Paterek
Na ekspozycji stałej Muzeum II Wojny Światowej w sekcji „Terror” znajduje się siedem czarnych tabliczek z nazwami miejsc kaźni polskiej ludności cywilnej z pierwszych miesięcy okupacji niemieckiej.
1 września 1939 – Dziennik. Wrześniowa obrona Warszawy: Wacław Lipiński [audiobook]
„Ekspertyza. Ekshumacja w centrum miasta”
Wybuch II wojny światowej i ucieczki ludności cywilnej w kierunku granic wschodnich
Niemal od razu po wybuchu II wojny światowej ku wschodnim granicom państwa polskiego ruszyły setki tysięcy cywilów, uciekając przed niemiecką nawałą. Zdecydowaną większość uciekinierów stanowiła ludność żydowska.
Droga do Września 39, wykład dr. Roberta Spałka i promocja książki Migawki z okupowanej Warszawy 39
Jak doszło do podpisania układu między III Rzeszą a Związkiem Sowieckim? Dlaczego sojusznicy nie ostrzegli polskiego rządu, choć znali treść tajnego protokołu? Czy wojna obronna mogła trwać dłużej?
Czy w 1939 r. II Rzeczpospolita była przygotowana do wojny? Co wiedziano o planach III Rzeszy i ZSRS? Jak uzbrojone i wyszkolone było polskie wojsko? Czy wobec zagrożenia należało prowadzić inną politykę zagraniczną?
Profil ofiar zbrodni katyńskiej
Zostali zamordowani, ponieważ w mundurach Wojska Polskiego bronili swej Ojczyzny – Polski. Spoczywają we wspólnych grobach.
Czy po uderzeniu Niemiec na Polskę, państwo polskie przestało istnieć?
Tylko Rzesza Niemiecka, ZSRS i Republika Słowacka przyjęły w 1939 r., że w wyniku ich agresji doszło do zawojowania (debellacji) Rzeczypospolitej, czyli pozbawienia dotychczasowego suwerena władzy zwierzchniej po zbrojnym zajęciu terytorium państwa i przejęciu nad nim całkowitej kontroli.
Pułkownik Kazimierz Glabisz – żołnierz, działacz sportowy, patriota
Przywołując bohaterskie postawy Polaków czasu II wojny światowej, warto przypomnieć postać żołnierza, którego losy we wrześniu 1939 r splotły się z Kielecczyzną. Chodzi o organizatora i dowódcę Grupy „Kielce”, walczącej z Niemcami od 5 do 7 września 1939 r. w bitwie pod Kajetanowem i Barczą.
Jak w okresie międzywojennym wyglądały oficjalne i nieoficjalne kontakty Polski i ZSRS? Czy można było nie dopuścić do paktu Ribbentrop-Mołotow?
Kolaboracja mniejszości narodowych II Rzeczypospolitej z Sowietami
Mimo upływu osiemdziesięciu lat od napaści Związku Sowieckiego na Polskę nie doczekaliśmy się pełnej analizy skali i skutków kolaboracji mniejszości narodowych z agresorem.
Strażnicy ,,Morza Pińskiego”
W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919–1920) na poleskich błotach i bezdrożach utworzono Flotyllę Pińską, która na stałe wpisała się w krajobraz Polesia i przez całe dwudziestolecie międzywojenne była symbolem trwania polskiej państwowości.
Flotylla Pińska. Wrzesień 1939 - agresja Związku Sowieckiego na Polskę: mord sowietów na marynarzach Flotylli Pińskiej w Mokranach (odc. 11 cyklu)
Kolaboracja z sowietami na terenie województwa lubelskiego we wrześniu i październiku 1939 r.
Oblężenie Juliena Bryana (nominowany do Oskara dokument o obronie Warszawy przed Niemcami w 1939 r.)
Zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku
W ślad za dywizjami Wehrmachtu na ziemiach polskich pojawiły się grupy operacyjne Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa, składające się z około 2700 funkcjonariuszy niemieckiej policji (w tym gestapo) i członków SS.
Flotylla Pińska. Wrzesień 1939 - flotylla fotografii (10)
Po zakończeniu I wojny światowej wielu polityków i działaczy społecznych wyrażało nadzieję, że ludzkość nigdy już nie doświadczy tak straszliwego konfliktu. Jak zatem doszło do wybuchu kolejnej wojny światowej, która przyniosła miliony ofiar?
Wojna obronna 1939 r. – Dlaczego armia nie broniła Śląska? Dyskusja po pokazie filmu Macieja Muzyczuka "Śląski wrzesień"
Węgrzy wobec agresji niemieckiej na Polskę
Mimo nacisków Berlina Królestwo Węgier nie przyłożyło ręki do niemieckiej napaści na Polskę we wrześniu 1939 r., później zaś dyskretnie wspierało ewakuację polskich żołnierzy do Francji.
Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.
W czasie ataku na Polskę w 1939 r. niemiecka armia lądowa dopuściła się ogromnej liczby zbrodni wojennych popełnionych na żołnierzach Wojska Polskiego. Walki w Polsce stały się dla Wehrmachtu pewnego rodzaju poligonem doświadczalnym w zakresie użycia przemocy wobec nieprzyjaciela.
Porucznik, czyli czy młodzi Polacy chcą czerpać z historii Polski
Komitet Transportowy w 1939 roku
W lipcu 1939 r. do Polski dotarł transportowiec „Wilia” z francuskimi czołgami Renault R 35, przeznaczonymi przede wszystkim dla 21. batalionu czołgów lekkich. Był to jeden z wielu planowanych transportów broni i wyposażenia zakupionych we Francji i w Wielkiej Brytanii.
Uratować złoto
We wrześniu 1939 roku zapasy złota Banku Polskiego miały wartość 463 mln złotych. Władze polskie robiły wszystko, by nie dostało się ono w ręce żadnego z dwóch agresorów. Wywiezienie z ogarniętego wojennym chaosem kraju ładunku ważącego prawie 80 ton wydaje się niemożliwością. A jednak się udało…
Hekatomba na Polesiu. Losy 4. kompanii Batalionu Fortecznego KOP „Sarny” i poszukiwania szczątków żołnierzy
Sowieckie uderzenie w 1939 r. przeżył co piąty żołnierz 4. kompanii Batalionu Fortecznego KOP „Sarny”. Dziś spadkobiercy tradycji Korpusu szukają szczątków zabitych w walce, zamordowanych przez Armię Czerwoną i zaginionych.
Jak wyglądał Lublin zbombardowany przez Niemców we wrześniu 1939? - pobierz aplikację
17 września 1939: napaść Rosji stalinowskiej na Polskę (z sowieckiej propagandy)
Legion Czechów i Słowaków w Polsce
Tuż przed napaścią Niemiec i Związku Sowieckiego na Polskę we wrześniu 1939 r. na terenach II Rzeczypospolitej znaleźli się nieliczni żołnierze czechosłowaccy. Niektórzy z nich walczyli z obydwoma agresorami u boku Polaków.
Od niemieckiego do sowieckiego totalitaryzmu. Ziemia łomżyńska w 1939 r.
Jak pokazał wrzesień 1939 r., II Rzeczpospolita miała dwóch zagorzałych wrogów, którymi były hitlerowskie Niemcy i Związek Sowiecki.
„Czyste ręce” Wehrmachtu – zbrodnie popełnione przez żołnierzy niemieckich na ludności cywilnej w zachodniej części woj. łódzkiego
Lata II wojny światowej to dla ludności okupowanej Polski okres strat nie tylko materialnych, ale przede wszystkim cierpienia, którego doświadczyli ludzie.
Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen
Zbrodnie niemieckie w okupowanej Polsce to nie tylko obozy koncentracyjne czy obozy zagłady. W pierwszych miesiącach okupacji dziesiątki tysięcy obywateli II Rzeczypospolitej zostało bestialsko zamordowanych przez swoich niemieckich sąsiadów służących w lokalnych formacjach Selbstschutzu.
W krzywym (niezupełnie) zwierciadle. Polska z perspektywy władz i ludności ZSRS w przededniu i podczas sowieckiej agresji we wrześniu 1939 roku
Zohydzanie przez agresora ofiary swej zbrojnej napaści jest tak stare jak same wojny. U progu II wojny światowej Sowieci stosowali tę metodę wobec Polski. I to na wielką skalę.
Broni nie złożę. Munduru nie zdejmę. Tak mi dopomóż Bóg. Działalność majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala” na Kielecczyźnie
W czasie międzywojnia określano go jako „żelaznego majora”, kobiety nazywały go „pięknym Heniem”, Niemcy – „szalonym majorem”... Kim był mjr Henryk Dobrzański „Hubal”?
Obrona Wizny
Niemiecki plan ataku na Polskę o kryptonimie „Fall Weiss” (Biały Plan) wszedł w życie 1 września 1939 r. o godz. 4.45. Siły dwóch ogromnych niemieckich związków operacyjnych Grupy Armii „Północ” oraz Grupy Armii „Południe” przekroczyły granicę II RP.
KOP w wojennej pożodze
We wrześniu 1939 r., gdy wrogowie z Zachodu i ze Wschodu przekroczyli granice naszego państwa, żołnierze KOP pierwsi stanęli do walki. Ich trud i wojenne losy przez wiele lat zacierane były w pamięci naszego społeczeństwa, omijano i dyskredytowano ich rolę.
Royal Air Force we wrześniu ’39
Czy we wrześniu 1939 r. lotnictwo brytyjskie i francuskie ograniczyło swe bojowe akcje tylko do zrzucania ulotek nad miastami III Rzeszy? Taki właśnie pogląd był formułowany w wielu publikacjach naukowych i popularnonaukowych.
Druga Wielka Wojna generała Hallera
30 sierpnia 1939 r. gen. Haller wraz z żoną Aleksandrą przyjechał z Torunia do Warszawy. Oddał się do dyspozycji Naczelnego Wodza, ale nie otrzymał przydziału wojskowego. Wieczorem 2 września Hallerowie wyjechali pociągiem do Lublina, skąd samochodem dotarli do Lwowa.
Wehrmacht i nowe „zasady” wojny. Masakra ludności cywilnej w Częstochowie, 4 września 1939 roku
Tak zwany „krwawy poniedziałek” w Częstochowie, 4 września 1939 r., to jeden z kilku najbardziej jaskrawych przykładów radykalnej zmiany w filozofii prowadzenia wojny przez armię niemiecką pod rządami narodowych socjalistów.
Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.
Kiedy 3 września 1939 r. do Nowego Bytomia weszli członkowie niemieckiej formacji dywersyjnej Freikorps Ebbinghaus, nikt nie przypuszczał jakie okrucieństwo zademonstrują na polskich więźniach. Jeden ze zbrodniarzy uniknął odpowiedzialności, nawet po wojnie.
„Z największą brutalnością”. Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce w 1939 r.
Po okresie niemiecko-polskiego zbliżenia lat 1934–1938 Adolf Hitler postanowił zaatakować Rzeczpospolitą, uzyskawszy pewność, że nie zdoła jej wciągnąć do realizacji swoich ekspansywnych planów politycznych.
Tragiczny dzień w historii Sulejowa
Barbarzyńskie bombardowanie Sulejowa przez Luftwaffe, w wyniku którego miasto zostało doszczętnie zniszczone, a śmierć poniosło ponad 700 osób, do dziś uważane jest przez jego mieszkańców za jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii grodu nad Pilicą.
Ułańska epopeja ’39. 1. Pułk Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza
Mieli strzec Kresów Wschodnich, ale rozkazy rzuciły ich w 1939 r. na zachodnią granicę. Przeszli całą Polskę, bijąc się zaciekle z Niemcami i Sowietami. Później ginęli z rąk NKWD, walczyli w podziemiu i na frontach II wojny światowej.
Zbrodnie Wehrmachtu w trakcie kampanii polskiej 1939 r.
Agresja Niemiec na Polskę była niezwykle brutalną kampanią wojenną, w której zbrodnie wojenne były zjawiskiem codziennym. Wehrmacht – armia narodowosocjalistycznych Niemiec – prowadził wojnę z pogwałceniem konwencji międzynarodowych i zupełną pogardą dla przeciwnika.
Inwazja Wehrmachtu na Polskę i zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku
Druga wojna światowa kosztowała życie ok. 5,9 mln obywateli Rzeczypospolitej. Zdecydowaną większość z nich stanowią ofiary III Rzeszy Niemieckiej, która 1 września 1939 r. zaatakowała Polskę bez wypowiedzenia wojny.
Niemi świadkowie wielkiej historii. Strażnice Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza „Sejny”
Kiedyś ochraniały granice II Rzeczypospolitej, potem przechodziły w ręce sowieckie i niemieckie, a po II wojnie światowej służyły Wojskom Ochrony Pogranicza. Dziś wiele dawnych strażnic Batalionu KOP „Sejny” popada w ruinę.
O wojnie obronnej 1939 (odc. 5)
Oferta Hitlera
W 1934 roku doszło do podpisania polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy. W książce „Der Feind steht im Osten”, wydanej w Polsce pod tytułem „Wspólny wróg”, niemiecki historyk Rolf-Dieter Müller porównuje konsekwencje tego wydarzenia z późniejszym o pięć lat paktem Ribbentrop–Mołotow.
Waleczny Tadzio
Tadeusz Jeziorowski był przedstawicielem pokolenia, które z bronią w ręku, często za cenę życia, musiało walczyć o niepodległość Rzeczypospolitej. „Waleczny Tadzio” zapisał się w historii jako bohaterski obrońca Płocka w wojnie polsko-bolszewickiej, najmłodszy odznaczony Krzyżem Walecznych, oraz pilot poległy w Ksawerowie pod Łodzią w walce z Luftwaffe podczas Kampanii Polskiej 1939 roku.
Balázsa Ablonczyego Pál Teleki (1879–1941)
Każdy chce go oceniać… O Józefie Becku – Syn
Arnošt Valenta
Rozpad Czecho-Słowacji w marcu 1939 roku zmusił wielu jego obywateli nie godzących się z zajęciem swojej ojczyzny przez III Rzeszę do podjęcia ryzykownej i często dramatycznej decyzji dotyczącej emigracji.
Nie tylko Rothesay. Oficerskie obozy izolacyjne oraz obóz dyscyplinarny dla żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii (1940–1943)
Johann Giselbert książę zu Salm-Horstmar
W trakcie wojny niemiecko-polskiej we wrześniu 1939 r. zginęło czterech książąt służących w Wehrmachcie, dwóch z wojsk pancernych i dwóch z piechoty. Wśród nich znajdował się kpt. Johann Giselbert Alexander Leopold Rudolf Friedrich książę zu Salm-Horstmar, który poległ pod Łańcutem 9 IX 1939 r.
Tajemnice panewnickich lasów
Nigdy już zapewne nie poznamy dokładnej liczby ofiar pierwszych dni września 1939 r. w Katowicach. Ustalenia śledztwa, jakie prowadził katowicki oddział IPN mówią o około 150 zabitych - zarówno w walkach, jak i egzekucjach.
Wielka ewakuacja 1939-1940
17 września 1939 r. Naczelny Wódz marsz. Edward Rydz-Śmigły wydał „Dyrektywę ogólną”, która w związku z szybkimi postępami wojsk niemieckich i wkroczeniem Armii Czerwonej na teren Polski, nakazywała wycofanie oddziałów Wojska Polskiego „na Rumunię względnie Węgry”.
Losy Górnoślązaków wcielonych do Wehrmachtu podczas II wojny. O książce „Sokoły kapitana Ebbinghausa. Sonderformation Ebbinghaus w działaniach wojennych na Górnym Śląsku w 1939 r."
Starszy posterunkowy Mieczysław Janicki - ofiara zbrodni katyńskiej
Kiedy tylko w roku 1918 na nowo powstała do życia niepodległa Polska, bez zwłoki zaczęto tworzyć instytucje i organizacje mające za zadanie utrzymywanie porządku publicznego oraz zapewnienie bezpieczeństwa ludności zamieszkującej ziemie odradzającego się Państwa.
Mord na więźniach – mniej znana strona Zbrodni Katyńskiej
5 marca 1940 r. szef NKWD ZSRS, Ławrentij Beria, skierował do Józefa Stalina słynną już dziś, liczącą trzy i pół strony notatkę, której treść po prostu poraża i nie poddaje się łatwemu komentarzowi.
Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie powiatu stopnickiego (buskiego)
Sytuacja militarna w powiecie stopnickim (buskim) we wrześniu 1939 podobnie jak i w innych rejonach Polski była bardzo ciężka. Oprócz druzgocącej przewagi liczebnej i technicznej nieprzyjaciela, poważnym problemem na tym terenie pozostawała kwestia braku rozpoznania sił wojsk niemieckich.
Polscy uchodźcy w Câmpulung-Muşcel w Rumunii
Po agresji niemieckiej i sowieckiej na Polskę we wrześniu 1939 r. władze cywilne i wojskowe II RP oraz oddziały Wojska Polskiego w ciągu kilku dni ewakuowały się przez granicę rumuńską. W tym samym czasie w stronę Rumunii kierowała się też uciekająca przed działaniami wojennymi ludność cywilna.
Poszukiwania polskich żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r.
Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. II)
Zapomniany pułkownik - Wacław Lipiński
Bohater samotnej walki. Sylwetka plutonowego Stefana Karaszewskiego
5 września 2018 roku w Kosowie, w gminie Moszczenica, powiecie piotrkowskim odbyła się uroczystość związana z zakończeniem remontu pomnika, poświęconego plutonowemu Stefanowi Karaszewskiemu – żołnierzowi 85. Pułku Strzelców Wileńskich, uczestnikowi wojny obronnej 1939 roku.
Ewakuacja złota Banku Polskiego
Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka
"Wrzesień 1939" z cyklu Polska geopolityka wczoraj, dziś i jutro
Zbrodnie niemieckie jesienią 1939 r.
O wojnie obronnej 1939 (odc. 4)
O wojnie obronnej 1939 (odc. 3)
Konferencja edukacyjna Wojna i okupacja
Agresja sowiecka na Polskę i okupacja wschodnich terenów Rzeczypospolitej (1939–1941)
Teka edukacyjna, którą oddajemy w Państwa ręce, poświęcona jest sytuacji obywateli polskich na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej.
80. rocznica wybuchu II wojny światowej
Dodatek prasowy Oddziału IPN w Krakowie do „Dziennika Polskiego” (1-5)
O wojnie obronnej 1939 (odc. 2)
Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. I)
Lokalny dodatek historyczny „Ludność cywilna w Łodzi w przededniu i w czasie kampanii wrześniowej 1939 r.”
Pomimo sporego zróżnicowania politycznego i podziałów partyjnych postawa społeczeństwa łódzkiego wobec groźby agresji ze strony Niemiec była w zasadzie jednolita, zdeterminowana chęcią obrony niepodległego bytu. Problem był jedynie w odniesieniu do ludności niemieckiej mieszkającej w Łodzi, gdyż jej część zachowała postawę lojalną wobec państwa polskiego, ale spora grupa – zwłaszcza młodzieży – włączyła się w działania dywersyjne przeciwko Polsce.
Wrzesień 1939: ...dyskusje na temat sojuszu polsko-niemieckiego są bezcelowe, „na sensację"...
Początek końca czy początek „nowego świata”? - sesja 8 (Debata ‘39)
Początek końca czy początek „nowego świata”? - sesja 1
O wojnie obronnej 1939 (odc. 1)
Triumf wojny
Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.
Witkacy – świadek początku i końca niepodległości
Witkacy, czyli Stanisław Ignacy Witkiewicz, pisarz, malarz i filozof, brał udział w I wojnie światowej w Rosji, był świadkiem rewolucji komunistycznej, pod wpływem której szybko wrócił do Polski.
Ekshumacje żołnierzy i policjantów poległych w 1939 roku
Jednym z podstawowych zadań Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN jest poszukiwanie, ekshumacja i przenoszenie szczątków ludzkich z mogił wojennych w godne miejsca. Najczęściej są to lokalne cmentarze. Przyjrzyjmy się niektórym ekshumacjom związanym z wojennymi pochówkami z września 1939 r.
„Do ostatniej kobiety! Do ostatniego mężczyzny!”
Znakomity oficer z czasów wojny z bolszewikami i Naczelny Wódz, który w 1939 roku opuścił pole bitwy. Na ocenie dokonań Edwarda Śmigłego-Rydza mocniej zaważyło to drugie.
Wymiana okupantów
23 sierpnia 1939 roku w Moskwie Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow,. ministrowie spraw zagranicznych III Rzeszy i ZSRS oficjalnie sygnowali dokument nazywany paktem o nieagresji.
Sceptycyzm „wyzwolicieli”
Raporty NKWD pokazują, że mimo wysiłków kremlowskiej propagandy wielu „ludzi radzieckich” bez entuzjazmu przyjęło napaść Armii Czerwonej na Polskę we wrześniu 1939 roku. Gdyby Sowiety były krajem demokratycznym, można by pisać o negatywnym stosunku sowieckiej opinii publicznej do inwazji na Polskę.
Święto Niepodległości za drutami
O Święcie Niepodległości Polacy pamiętali także w skrajnie ciężkich warunkach niewoli jenieckiej w Związku Sowieckim. W 1939 roku 11 Listopada obchodzono m.in. w obozie w Starobielsku.
Zginął jak żył, walcząc za Polskę. Do końca w mundurze oficera Wojska Polskiego
Niemcy (hitlerowskie) wypowiadają Polsce deklarację o niestosowaniu przemocy
„...wiem, że staniecie, gdy będziecie potrzebni. Jeszcze Polska nie zginęła!”, Kleeberg, generał
Legenda katowickiej wieży
Rankiem 4 września 1939 roku podeszła pod Katowice 239. Dywizja Piechoty gen. mjra Ferdinanda Neulinga, podporządkowana 3. Odcinkowi Grenschutzu dowodzonemu przez gen. leut. Georga Brandta. Miała zająć miasto opuszczone już wówczas przez regularne oddziały Wojska Polskiego i polską administrację.
Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście
Podczas ekshumacji ofiar egzekucji przeprowadzonych w Rudzkim Moście pod Tucholą, wydobyto szczątki 236 Polaków. Ich katami byli miejscowi członkowie Selbstschutzu (Samoobrony). Wśród dowodów niemieckiej zbrodni zachował się medalik – rozstrzelany razem z jego właścicielem.
When they come (Kiedy przyjdą podpalić dom)
Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku
Pomimo symbolu, jakim stała się bohaterska obrona słynnego gmachu Poczty Polskiej z Heveliusplatz w Gdańsku 1 września 1939 r., zaskakująco wiele kwestii z nią związanych pozostaje nadal niejasnych.
Zapomniani kaci Hitlera – katalog wystawy
Z okazji 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej i rozpoczęcia niemieckiej okupacji ziem polskich przygotowaliśmy wystawę „Zapomniani kaci Hitlera. »Samoobrona« Niemiecka na Pomorzu Gdańskim (Selbstschutz Westpreussen) w 1939 r." Jest to zarówno w Polsce, jak i w Niemczech pierwsza wystawa na temat tej zbrodniczej i zapomnianej dziś organizacji.
Stefan Starzyński (1893-1939)
„Chciałem, by Warszawa była wielka. Wierzyłem, że wielka będzie. Ja i moi współpracownicy kreśliliśmy plany wielkiej Warszawy przyszłości. I Warszawa jest wielka!”
Generał brygady Antoni Chruściel (1895–1960)
W historii Polski mało jest postaci tak mocno utożsamianych w pamięci narodu z jednym wydarzeniem jak gen. bryg. Antoni Chruściel „Monter”, dowódca powstania warszawskiego.
Generał Stefan Rowecki „Grot” (1895–1944)
Generał Stefan Rowecki „Grot” – twórca i dowódca Armii Krajowej, podziemnego wojska polskiego w okupowanym kraju, bez wątpienia najważniejsza osoba w hierarchii polskiej konspiracji, jedyny, który mógł powiedzieć o sobie: „Armia Krajowa to ja”.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 19 i 20 - „Einnahme von Warschau/Kryptonim Attache"
Andrzej Górski, pilot - 17 września 1939 roku w Baranowiczach
Generał broni Stanisław Maczek (1892–1994)
Stanisław Maczek trwale zapisał się na kartach historii Polski. Z wykształcenia filozof, miłośnik literatury ojczystej poświęcił się służbie wojskowej, stając się ojcem polskiej broni pancernej. Głośno było o nim już podczas walk o niepodległość i granice Polski po zakończeniu I wojny światowej.
Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion
„Stwórzmy pomnik duchowy naszym zamordowanym braciom przez to, że z pokolenia na pokolenie będziemy przekazywać historię tych okrutnych zbrodni niemieckich”. Zacytowane słowa, wypowiedziane przez uczestników spotkania, poświęconego uczczeniu pamięci pomordowanych w 1939 r. mieszkańców Starogardu Gdańskiego, odnosiły się do ofi ar akcji „politische Flurbereinigung” (politycznego oczyszczania pola), określanej także jako „Intelligenzaktion” (akcja „Inteligencja”).
Kadr z filmu IPN „Niezwyciężeni”
