Marian Gołębiewski „Irka”, „Ster” – pierwszy cichociemny na Lubelszczyźnie
Kotwicz. Ostatni Komendant
Cichociemny ppor. Rafał Andrzej Niedzielski „Mocny”, „Rafał”
Był jednym z najmłodszych spadochroniarzy Armii Krajowej. W dniu skoku do okupowanej Polski miał niespełna 19 lat! Służył w oddziałach dywersyjnych „Wachlarza” i „Kedywu”.
Od ZWZ do Armii Krajowej
Dnia 14 lutego 1942 r. do Warszawy z Londynu została nadana depesza zawierająca decyzje Naczelnego Wodza i Premiera RP gen. Władysława Sikorskiego.
Powstanie Armii Krajowej
27 września kojarzy się z Armią Krajową: jest to Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, święto żołnierzy AK. W istocie jest tego dnia powołano pierwszą ogólnopolską organizację konspiracyjną, podporządkowaną Rządowi RP – Służbę Zwycięstwu Polski.
Sowiecki obóz w Miednikach Królewskich
17 lipca 1944 r. wojska NKWD rozpoczęły likwidację sił AK pod Wilnem. Podjęta przez Sowietów akcja rozbrojenia objęła około 8 tys. żołnierzy podziemia. Dla wielu pierwszym miejscem ich kaźni, dla niektórych i ostatnim, był obóz w Miednikach Królewskich.
Wileńskie Brygady Armii Krajowej
Raport z Auschwitz
Wydawało nam się, że mamy tylko raporty Karskiego i Pileckiego, które przedostały się na Zachód, a tymczasem istniała ciągłość raportów z Polski od początku istnienia Auschwitz do połowy 1944 roku – mówi Krzysztof Brożek, reżyser i scenarzysta filmu Raport z Auschwitz, w rozmowie z Maciejem Kwaśniewskim.
Strażnicy pamięci. Legenda Polskiego Państwa Podziemnego w czasach PRL
Rozwiązanie AK i ogłoszenie w lipcu 1945 r. „Testamentu Polski Walczącej” nie stanowiło o końcu epopei Polski Walczącej ani w sensie ideowym, ani nawet strukturalnym. Zwłaszcza na Kielecczyźnie.
Ppor. Teodor Fabian Pajewski, żołnierz ZWZ i AK, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata
Urodził się 14 września 1915 r. w Warszawie w wielodzietnej rodzinie. Tajemnicą pozostaje, dlaczego w dorosłym życiu posługiwał się datą 20 stycznia 1917 r. jako dniem urodzenia.
Żołnierz Kościoła. Ks. ppłk Józef Zator-Przytocki „Czeremosz” (1912–1978)
W czasie wojny był dziekanem Okręgu Krakowskiego Armii Krajowej – po wojnie więźniem Mokotowa, Rawicza i Wronek.
Wywiad antykomunistyczny Armii Krajowej: „Korweta" - referat 999 Oddziału II KG AK
Całym życiem za Wolną i Niepodległą
Priorytetem komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w latach 1944-1956 było niszczenie struktur Polskiego Państwa Podziemnego oraz ludzi, którzy je tworzyli. Takich jak płk Jan Zientarski.
Studium Polski Podziemnej w Londynie – zarys działalności
Studium Polski Podziemnej (SPP), mimo wielu niedogodności losu, już od ponad 70 lat jest ważnym miejscem na mapie „polskiego” Londynu.
Zrobiono z nich czerwonoarmistów. Losy wileńskich i nowogródzkich żołnierzy AK
Latem 1944 r. około sześciu tysięcy żołnierzy Armii Krajowej okręgów wileńskiego i nowogródzkiego zostało rozbrojonych, wywiezionych do Kaługi w ZSRS i wcielonych siłą do 361. zapasowego pułku piechoty Armii Czerwonej.
Plany Armii Krajowej na Węgrzech na tle relacji polsko-węgierskich
Przegrana wojna obronna w 1939 r. spowodowała ewakuację na Węgry wielu żołnierzy i urzędników II Rzeczypospolitej. Władze emigracyjne i podziemne w kraju przewidywały dla nich ważną rolę w działaniach, które zmierzały do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Kocham Polskę. Chcę, żeby Polska była Polską... żeby była Polską. Pamięci Lidii Lwow - Eberle (1920 - 2021)
Sanitariuszka AK z książęcego rodu
Lidia Lwow-Eberle urodziła się 14 listopada 1920 r. w miasteczku Plos nad Wołgą, ok. 350 km na północny-wschód od Moskwy. Pochodziła z inteligenckiej, arystokratycznej rodziny.
Współpraca wsi z oddziałami partyzanckimi AK
Jednym z założeń AK było utworzenie silnych i mobilnych oddziałów dywersyjnych. Ich zadaniem było nasilenie akcji terrorystycznych (tak określano to podczas wojny) przeciwko Niemcom, likwidowanie niemieckich oddziałów i placówek oraz gromadzenie uzbrojenia na czas powstania powszechnego.
Franz Kutschera
Austriacki ogrodnik Franz Kutschera pozostałby zapewne jednym z tysięcy anonimowych zbrodniarzy wojennych, gdyby Reichsführer SS Heinrich Himmler nie wysłał go w sierpniu 1943 r. do Warszawy z poleceniem sterroryzowania niepokornego miasta.
„Leśniak”
Rudolf Majewski „Leśniak” to jeden z wielu byłych żołnierzy AK, którzy nie zaznali spokoju w powojennej rzeczywistości. W czasie wojny był dowódcą największego ugrupowania partyzanckiego po lewej stronie Wisły; po wejściu Sowietów – „zaplutym karłem reakcji”, a później ofiarą komunistycznej zbrodni.
Akcja „N” – wojna psychologiczna Armii Krajowej
Gen. Stefan Grot-Rowecki szczególną wagę przywiązywał do podważania morale niemieckiego wojska oraz ludności cywilnej. Destrukcyjna antyniemiecka działalność propagandowa miała tym bardziej istotne znaczenie w obliczu przygotowywanego powstania powszechnego.
Akcje Special Operations Executive na terenie okupowanej Polski – zrzuty sprzętu i ludzi
Intensyfikacja walki podziemnej w kraju skłoniła polskie władze na uchodźctwie już w marcu 1940 r. do poszukiwania skutecznych metod dostarczania sprzętu i ludzi na teren okupowanej Polski. Do października 1940 r. rozpoznano i przygotowano 642 lokalizacje nadające się na miejsca odbioru zrzutów.
Dr Franciszek Witaszek
Franciszek Witaszek (1908–1943), dr medycyny, naukowiec. Od 1932 r. asystent w Zakładzie Higieny Ogólnej i Społecznej następnie w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej Uniwersytetu Poznańskiego.
Franciszek Witaszek w cyklu „Historia w obrazie” – otwarcie Centrum Edukacyjnego IPN „Przystanek Historia” w Poznaniu
„Marat” z patrolu „Wani”
Archiwum IPN przechowuje niezwykle interesujące materiały dotyczące żołnierzy Polski Podziemnej aresztowanych w latach 1944–1945 i wywiezionych do Związku Sowieckiego. Wśród nich możemy odnaleźć kilka dokumentów na temat Edwarda Majcherczyka (1918–2006).
Antoni Chruściel „Monter”
Wbrew powszechnemu i utrwalonemu przekonaniu, powstańczą walką w Warszawie kierował dowódca Okręgu AK Warszawa gen. Antoni Chruściel „Monter”, a nie gen. Tadeusz Komorowski „Bór”.
Okruchy wspomnień [film nagrodzony w konkursie IPN: "Kresy – polskie ziemie wschodnie w XX wieku"]
Drogą honoru Polaka prawdziwego. Pułkownik Franciszek Niepokólczycki
„Jego zdaniem legenda AK istnieje, rośnie i będzie rosła. Nie potrafią temu zapobiec czynniki rządowe bez względu na stosowane środki. […] Obecnie wielką polityką dla AK-owców w kraju jest zachować swoją godność żołnierską i nie pozwalać wszelkimi sposobami na pomniejszanie dorobku AK i jej legendy. Powinna ona jak sztandar być przekazana młodzieży”.
Delegatura Rządu na Kraj w czasie Powstania Warszawskiego
Gdy nad Warszawą pojawiły się samoloty sowieckie, przerwano rozmowy kapitulacyjne. Rosjanie nie przyszli jednak powstańcom z pomocą.
Pamięci Anny Mizikowskiej „Grażki” (1.02.1926 – 18.08.2020)
Z Archiwum IPN: Tadeusz Starzyński - policjant II RP, cichociemny, oficer AK, więzień PRL
Niemiecka okupacja Warszawy we wspomnieniach Hanny Woźniak - z cyklu Archiwum IPN Świadkowie historii
Propagandowy obraz Armii Krajowej w świetle podręczników szkolnych w latach 1944-1956
Władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w szczególnym stopniu skierowały swą uwagę w stronę młodzieży. Na łamach podręczników szkolnych przedstawiono zniekształcony i wypaczony obraz działalności Armii Krajowej (AK) oraz jej przywódców.
Czekając na „czerwoną zarazę”
Latem 1944 r. wojska Armii Czerwonej znalazły się w centralnej Polsce. Dowódcy AK musieli pilnie zdecydować, jaką postawę przyjąć wobec „sojusznika naszych sojuszników”.
Janusz Kazimierz Zawodny. Wychowała go Armia Krajowa
O prawdę o Zbrodni Katyńskiej upominał się z taką samą stanowczością, z jaką system komunistyczny nazywał zbrodniczym. Wbrew poprawności politycznej panującej wśród elit intelektualnych Zachodu stawiał śmiałe, ale – jak się z czasem okazywało – trafne diagnozy geopolityczne.
Jan Olszewski: moje doświadczenia z 1 i 2 sierpnia 1944 roku
Dzisiaj chciałbym coś powiedzieć w związku z fragmentem opublikowanych w 2013 r. wspomnień Karola Modzelewskiego. Mianowicie, jak pamiętam dzień 1 sierpnia [1944 r.]. A pamiętam doskonale, chociaż miałem czternaście lat. Pierwsze takie przeżycie… Pozostało we mnie na zawsze i odbijało się szczególnie w dramatycznych sytuacjach.
Kapelan „Jur” ‒ uczestnik bitwy pod Pielaszowem (30 VII 1944 r.)
Osobą występującą pod tytułowym pseudonimem był Tadeusz Szlenzak ‒ duchowny rzymskokatolicki, kapelan Armii Krajowej oraz uczestnik akcji „Burza”.
„Orlik”, który uniknął sideł. Kazimierz Dziekoński (1913–1993)
Niewielu żołnierzy Armii Krajowej, którzy po wojnie zaangażowali się w działalność Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, uniknęło rozpoznania przez komunistyczną bezpiekę. Jednym z tych nielicznych był Kazimierz Dziekoński.
„Szczęściarz”? Sprawa Jerzego Piątkowskiego
Niewątpliwie wśród epizodów związanych z działalnością Armii Krajowej na Górnym Śląsku podczas II wojny światowej jednym z najbardziej sensacyjnych jest sprawa kilku nieudanych prób wykonania wyroku śmierci na Jerzym Piątkowskim.
Obława Augustowska – zbrodnia bez przedawnienia
Wynikiem sowieckiej operacji wojskowej z lipca 1945 r., określanej dziś jako Obława Augustowska, była największa zbrodnia popełniona na Polakach po II wojnie światowej. Co najmniej 600 Polaków zostało zamordowanych w nieznanym miejscu a sprawcy pozostali bezkarni.
Rana Wołynia
Rzeź wołyńska stanowiła początek końca wspólnej egzystencji Polaków i Ukraińców na południowo-wschodnich terenach II Rzeczypospolitej. Krwawą i bezwzględną kulminację, zakończoną śmiercią dziesiątków tysięcy ludzi i trwałym wymazaniem polskiej społeczności z mapy Wołynia.
Najmłodszy kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari
To, że w Powstaniu Warszawskim walczyli nastoletni żołnierze, wiemy od dawna. To, że za swoje czyny byli honorowani najwyższymi wojennymi odznaczeniami, wie już nie każdy.
Wielki szczęściarz. Józef Bandzo (1923–2016)
Kapitan Józef Bandzo „Jastrząb” uczestniczył w wielu akcjach bojowych, m.in. zdobywał powiatowe miasto Nowe Troki i brał udział w ataku na Wilno w trakcie operacji „Ostra Brama”. W 1945 r. dołączył do 5. Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, gdy walczyła na ziemi białostockiej.
W akcie samoobrony. Aktywizacja podziemia niepodległościowego w Małopolsce wiosną 1945 r.
Komendant Okręgu AK Kraków wiosną 1945 r. nie namawiał swoich podkomendnych do otwartej walki z Sowietami, zdając sobie sprawę z dysproporcji sił. Jednak represje komunistyczne szybko skłoniły wielu żołnierzy podziemia do ponownego chwycenia za broń i odtworzenia struktur konspiracyjnych.
Obowiązek wobec Polski
Wśród osób, o których pamięć miała zgodnie z wolą komunistów zniknąć, znalazł się Edmund Bukowski. Niezmiernie aktywny i oddany sprawie niepodległości Polski żołnierz.
Tak warto żyć. Barbara Otwinowska (1924–2018)
Na cmentarzu w Umiastowie k. Ożarowa Mazowieckiego w styczniu 2018 r. pożegnaliśmy prof. Barbarę Otwinowską – łączniczkę i sanitariuszkę AK, więzioną w okresie stalinowskim. Była wybitnym naukowcem, badaczką literatury.
Mjr Adam Trybus „Gaj” (1909-1982)
Tragiczne losy kpr. Jana Staszczaka, żołnierza AK z Rzeszowszczyzny
Wanda Węgierska - zgilotynowana przez Niemców bohaterka wywiadu Związku Jaszczurczego i ZWZ-AK
Jaki był stosunek PPP do faktu zakończenia II wojny światowej?
Komunikaty KG AK dla BBC
Jedną z ważniejszych dziedzin działalności Polskiego Państwa Podziemnego było informowanie rządu RP w Londynie, a za jego pośrednictwem całego świata, o sytuacji panującej w okupowanej Polsce.
Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej
Ojciec Wojciech Szlenzak (1916-1997). Strażnik pamięci o Sandomierskich Kolumbach
Związki z Sandomierzem były ważnym elementem biografii o. Wojciecha. W latach 1937-1942 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Sandomierzu, a od 1943 r. był wikarym w sandomierskiej parafii św. Józefa. W tym czasie nawiązał kontakty z żołnierzami AK.
Widziałem groby katyńskie w 1942 roku… Świadectwo Henryka Troszczyńskiego
Wiosną 1940 roku NKWD strzałem w tył głowy zamordowało około 22 tysięcy polskich obywateli. Sowieci zgładzili w ten właśnie sposób m.in. ponad 14 i pół tysiąca oficerów Wojska Polskiego i funkcjonariuszy Policji Państwowej.
Akcja pod Arsenałem 26 marca 1943
Żołnierze Niezłomni - Stanisław Sojczyński „Warszyc”
„Kolegium” warszawskiego Kedywu
Rozkaz nr 84 z 24 stycznia 1943 r. „Uporządkowanie odcinka walki czynnej”, wydany przez generała Stefana Roweckiego „Grota” zainicjował podporządkowanie i scalenie Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW) z Armią Krajową.
Przeciwko „gangrynie bolszewickiej”. Podziemie poakowskie na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945-47
„Polacy – Rodacy, stoimy przed fazą wyborczą, żeby nie głosować po stronie PPR-u i tej gangryny bolszewickiej, że oni są nasłani z Moskwy. Polska jest katolicka” – apelował por. Wiktor Kania, dowódca oddziału partyzanckiego Konspiracyjnego Wojska Polskiego, przed referendum z 30 czerwca 1946 r.
Inspektor i jego żołnierze. Organizacja Pawła Cierpioła „Makopola” w powiecie rybnickim i pszczyńskim w latach 1945–1946.
Organizacja Pawła Cierpioła „Makopola” prowadziła niepodległościową działalność propagandową i zbrojną w południowej części Górnego Śląska w latach 1945–1947. Była kontynuatorką inspektoratu rybnickiego Armii Krajowej i Delegatury Sił Zbrojnych.
Długie trwanie Polskiego Państwa Podziemnego
18 grudnia 2013 r., w Garbatce-Letnisko, pracownicy Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej wydobyli powielacz, który w latach 80. XX wieku był w dyspozycji osób tworzących struktury Tymczasowej Komisji Terenowej Ruchu Oporu NSZZ „Solidarność” w Pionkach.
Okręg AK Tarnopol
Historia konspiracji niepodległościowej na obszarze województwa tarnopolskiego, podobnie jak na całych Kresach Wschodnich RP, stanowi tematykę słabo znaną i nie do końca zbadaną. Wynika to w znacznej mierze z braku dostępu do części źródeł, jak też z celowej polityki historycznej PRL.
Konspiracyjny NIK w latach 1942-1945. Struktury kontrolne Państwa Podziemnego
Utworzenie podziemnych struktur państwowych (Polskie Państwo Podziemne) w okupowanej Polsce spowodowało konieczność wprowadzenia ich kontroli. W 1942 r. po długich przygotowaniach i uzgodnieniach powołano do życia Sekcję Kontroli w Delegaturze Rządu na Kraj.
Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza”
Harcerze z Krobi reaktywowali drużynę w 1945 r. nawiązując do patriotycznych tradycji II RP. Wiedli normalne życie skautowe: zbiórki, gawędy, ogniska, obozy letnie, udział w uroczystościach. Wkrótce władze zabroniły im nawet tego.
"Wołyń pod okupacją niemiecką" - dyskusja panelowa
„Burzą” ku wolności
Gdy w styczniu 1944 r. Armia Czerwona przekroczyła granicę polską, Wojsko Polskie w konspiracji – Armia Krajowa – rozpoczęło realizację planu „Burza”. Była to koncepcja powstania strefowego, w której polskie jednostki miały atakować wycofujące się wojskami III Rzeszy, przed nacierającymi Sowietami.
Droga do „Burzy”
Klęski wojsk niemieckich na froncie wschodnim w 1943 r. i zbliżanie się Armii Czerwonej do ziem polskich, wymuszały na dowództwie Armii Krajowej decyzję o formie wystąpienia zbrojnego przeciw Niemcom. Kierownictwo wojskowe i cywilne Polski Podziemnej znalazło się w bardzo trudnej sytuacji…
„Olech”: przeciwko sowieckiemu terrorowi
Anatol Radziwonik „Olech” wraz z grupą swoich podkomendnych nie zdecydował się po wojnie ewakuować z zajętej przez ZSRS Nowogródczyzny, licząc na powrót ziem wschodnich do Polski. Pozostałe na wschodzie oddziały polskie stały się samoobroną miejscowej ludności przed terrorem NKWD.
Wileński i Nowogródzki Okręg AK w walce z władzą sowiecką 1944-1945
7 lipca 1944 r. oddziały Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego rozpoczęły operację „Ostra Brama” – akcję mającą na celu opanowanie Wilna. Po 6 dniach ciężkich zmagań, po włączeniu się do walki Armii Czerwonej, Wilno zostało zajęte.
Cichociemni – historia i tradycja
Prezentacja książki „Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945”, tom II
Kapelan sandomierskich Kolumbów. Ojciec Wojciech Szlenzak OSB
Dodatek historyczny Delegatury IPN w Kielcach do „Tygodnika eM”
Leopold Okulicki – ofiarą sowieckiego mordu?
Generał Leopold Okulicki ostatnie chwile życia spędził prawdopodobnie w moskiewskim więzieniu. Okoliczności jego śmierci są jednak niejasne, a wątpliwości budzi nie tyle jej data – 24 grudnia 1946 roku – co miejsce i sposób, w jaki do niej doszło.
Rocznica dla władzy niebezpieczna
Na polance wśród lasów, w pobliżu drogi z Wólki Plebańskiej do Witoroża, znajduje się grób żołnierski, określany od nazw pobliskich miejscowości jako mogiła w Leszczance lub w Janówce. W okresie peerelu chciano skazać to miejsce na zapomnienie. Pamięć o poległych okazała się trwalsza niż komunizm.
Wieś i chłopi w Polskim Państwie Podziemnym
Wrzesień 1939 r. rozpoczął najtragiczniejszy i najtrudniejszy okres dla Polaków – walka o przetrwanie już nie tylko narodowe, kulturalne, ale i biologiczne. Walka ta toczyła się niemal od pierwszych dni okupacji. Początkowo nieskoordynowana, żywiołowa, przynosiła wiele ofiar.
„Stefan” – jeden z „Wyklętych”
Spośród wszystkich konspiratorów tworzących zbiorowość Żołnierzy Wyklętych najtragiczniejszą – mimo wielokrotnie dawanego świadectwa bohaterskiej postawy – byli żołnierze konspiracji kresowej. Jedną z postaci z tego kręgu był Stefan Pabiś „Stefan”, żołnierz ZWZ-AK-WiN z powiatu wołkowyskiego.
Wołyński konflikt pamięci
Lato 1943 roku to apogeum rzezi wołyńskiej. Jak doszło do tego, że w czasie II wojny światowej ukraińscy nacjonaliści wymordowali na Wołyniu, a później w Galicji Wschodniej tysiące Polaków?
Z bohatera konfident
5 czerwca 1943 r. duże siły gestapo i policji obstawiły kościół pw. św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży w Warszawie. Nie była to zwykła łapanka. W tym czasie w kościele trwał ślub por. Mieczysława Uniejewskiego „Marynarza”, żołnierza oddziału „Osa”-„Kosa 30”, a akcja Niemców była zaplanowana.
Więzień, uciekinier, egzekutor
Kazimierz Albin w latach 1940-43 więzień KL Auschwitz (numer obozowy 118) i uciekinier z tego obozu, a następnie żołnierz Armii Krajowej i wykonawca wyroków śmierci, kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, opowiada o swoim doświadczeniu lat wojny i okupacji niemieckiej.
Cicha Noc, Heilige Nacht
Po upadku Powstania Warszawskiego do niewoli trafiło blisko trzy tysiące kobiet. Niemiec. Grupie dziewięćdziesięciu z nich przypadło świętować Wigilię w transporcie pomiędzy obozami. Kolędy i pastorałki śpiewały… razem z konwojującymi je żołnierzami.
Rozkaz Naczelnego Wodza do „Kaliny”: żołnierze Związku Walki Zbrojnej stają się żołnierzami Wojska Polskiego w Kraju - ARMII KRAJOWEJ
90s. historii: 12 marca 1943 r. odddział "Jędrusie" rozbił więzienie w Opatowie
90s. historii: 28 kwietnia 1983 r. zmarł Jan Rzepecki
90s. historii: 20 kwietnia 1943 r. w Krakowie przeprowadzono zamach na Friedricha Wilhelma Krügera
90s. historii: 4 maja 1988 r. zmarł Jan Mazurkiewicz ps. Radosław
30 czerwca 1943 r. aresztowano gen. Stefana Roweckiego "Grota"
90s. historii: 17 lipca 1943 r. Tadeusz Komorowski został komendantem głównym AK
„Monter”: dowódca Powstania Warszawskiego
Wielu odwiedzających Muzeum Powstania Warszawskiego jest przekonanych, że siłami polskimi w powstaniu dowodził gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, dowódca Armii Krajowej. Jest to przeświadczenie błędne. Dowódcą Powstania Warszawskiego był gen. Antoni Chruściel „Monter”, komendant Okręgu Warszawa AK.
Radomski „czarny październik” 1942 roku. Krwawy odwet niemieckiej policji politycznej. Część I
Podjęta we wrześniu 1942 roku, nieudana próba likwidacji konfidenta niemieckiej policji politycznej zakończyła się krwawą akcją odwetową okupanta. Błędy w przygotowaniu akcji i brak ostrożności po jej niepowodzeniu pociągnęły za sobą tragiczne konsekwencje.
Życie z bronią w ręku. Sylwetka Janusza Brochwicz-Lewińskiego „Gryfa”.
20 lipca 2018 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie miało miejsce poświęcenie pomnika nagrobnego śp. Janusza Brochwicz-Lewińskiego, ps. Gryf, generała brygady Wojska Polskiego, żołnierza batalionu AK „Parasol”.
O działalności wywiadowczej i kontrwywiadowczej Armii Krajowej
IPNtv - Promocja albumu „Życie i śmierć dla Polski. Epopeja UBK" - Warszawa, 12 marca 2018
Brygada „Łupaszki” wciąż w polu... 5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945–1947 (z cyklu Dopalanie Kresów)
Wyklęci Niezłomni 1944-1963
Po latach trwania systemu politycznego zniewolenia Polski i zmowy milczenia o niezłomnych bohaterach nienazwanego jeszcze powstania nadszedł czas Żołnierzy Niezłomnych.
Jeden z „wyklętych”. Feliks Selmanowicz „Zagończyk” 1904 – 1946
Publikacja przestawia Feliksa Selmanowicza (ps. „Zagończyk”), zasłużonego żołnierza czasu wojny i okresu powojennego, dowódcę patrolu dywersyjnego 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej.
Powstańcy warszawscy
W domu i szkole uczono nas patriotyzmu. I tutaj był moment wykazania, że nie tylko słowa ten patriotyzm gloryfikują, tylko nasza postawa była świadcząca o tym, że możemy coś krajowi zaoferować, miastu. Zaoferowaliśmy to, co było najcenniejsze – młode życie. Niestety, zginęło tyle młodych, wspaniałych ludzi. Ale takie były czasy. Wtedy się nie myślało o tym, wtedy myślało się o tym, żeby walczyć z wrogiem. Nie rozpatrywało się wtedy jakoś tych spraw w żadnych kategoriach filozoficznych. Wtedy to był spontaniczny zryw walki przeciwko okupantowi.
Major Hieronim Dekutowski „Zapora” (1918–1949)
Hieronim Dekutowski został odznaczony Krzyżem Walecznych (1945 r.), czterokrotnie Medalem Wojska (1948 r.), Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (1964 r.; nr 12 660; antydatowany na 1948 r.), Krzyżem WiN (1989 r.), Krzyżem AK (1990 r.) i Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2007 r.). Jest również pierwszym kawalerem najwyższego odznaczenia przyznawanego przez Radę Miasta Tarnobrzega – Sigillum Civis Virtuti (1996 r.).
„Nie było czasu na strach...” Z Janiną Wasiłojć-Smoleńską rozmawiają Marzena Kruk i Edyta Wnuk
Do wojny z Niemcami społeczeństwo polskie przygotowywało się co najmniej od połowy 1939 r. Latem przeprowadzono mobilizację. Gazety pisały o rychłym wybuchu wojny, którą Polska miała szybko wygrać. Kiedy padły strzały z niemieckiego pancernika szkolnego „Schleswig-Holstein”, nikt nie był zaskoczony. Jednak wkroczenie Armii Czerwonej do Polski 17 września 1939 r. wywołało nie tylko zdziwienie, ale także przerażenie. Po raz kolejny Polska musiała stawić czoło dwóm agresorom.
Stanisław Sojczyński „Warszyc” (1910–1947)
Stanisław Sojczyński „Warszyc”, uczestnik wojny obronnej Polski w 1939 r., zastępca komendanta Obwodu Radomsko Armii Krajowej i szef tamtejszego Kedywu, twórca niepodległościowej organizacji Konspiracyjne Wojsko Polskie, rozstrzelany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi 19 lutego 1947 r. Komunistyczna propaganda przedstawiała Sojczyńskiego jako „krwawego watażkę”. W rzeczywistości był on znakomitym organizatorem, potrafiącym stworzyć skuteczne i oddane oddziały, zdecydowanym na walkę do końca o swe ideały.
Generał brygady Elżbieta Zawacka „Zo" (1909-2009)
„Nie, nawet to ubeckie więzienie… To nie było ważne. Ważne było, żeby jeszcze coś zrobić” – wspominała po latach wypełnionych służbą, pracą nauczycielską i działalnością społeczną blisko stuletnia Elżbieta Zawacka.
Generał brygady Antoni Chruściel (1895–1960)
W historii Polski mało jest postaci tak mocno utożsamianych w pamięci narodu z jednym wydarzeniem jak gen. bryg. Antoni Chruściel „Monter”, dowódca powstania warszawskiego.
Generał Stefan Rowecki „Grot” (1895–1944)
Generał Stefan Rowecki „Grot” – twórca i dowódca Armii Krajowej, podziemnego wojska polskiego w okupowanym kraju, bez wątpienia najważniejsza osoba w hierarchii polskiej konspiracji, jedyny, który mógł powiedzieć o sobie: „Armia Krajowa to ja”.
Jan Rodowicz „Anoda” (1923 –1949)
Jan Rodowicz „Anoda” to legenda Szarych Szeregów. Nazywano go ułanem batalionu „Zośka”. Był uczestnikiem słynnej akcji pod Arsenałem i wielu innych działań dywersyjnych. Należał do pierwszego pokolenia, które przyszło na świat w wolnej II Rzeczypospolitej i które musiało stoczyć walkę z dwoma okupantami. Był jednym z ludzi, o których przez długie lata mówiło się tylko szeptem...
Generał August Emil Fieldorf „Nil” (1895-1953)
Postać gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” uosabia los Polaka w XX w. Należał do tej garstki, która w szeregach Strzelca przygotowywała się do walki o niepodległość, kiedy większość społeczeństwa nawet nie marzyła o takiej możliwości. Mimo że „krzyczeli, żeśmy stumanieni”, poszedł w bój w szeregach Legionów Józefa Piłsudskiego, by wywalczyć Ojczyźnie wolność.
Danuta Siedzikówna „Inka” (1928–1946)
Agresja niemiecka i niedługo później agresja sowiecka na Polskę zmieniły życie kilkudziesięciu milionów obywateli II Rzeczypospolitej. Wojna stała się udziałem kolejnego pokolenia – ludzi ukształtowanych w Polsce odrodzonej. O wojnie, walce, poświęceniu dla kraju i narodu uczono ich w szkole. Słyszeli o niej od krewnych, weteranów walk o niepodległość podczas rodzinnych spotkań, uroczystości patriotycznych, a także w organizacjach młodzieżowych i w kościele. W 1939 r. i kolejnych latach przyszło im zmierzyć się z wyzwaniami, dramatami i wyborami, które w normalnych warunkach byłyby uznane za zbyt trudne dla młodych ludzi. Dziesiątki tysięcy z nich zdały jednak egzamin, przed którym postawiło ich życie.
Reportaż z pogrzebu mjr. Jana Piwnika „Ponurego" z archiwum Harcerskiego Archiwum Filmowego. Realizacja K. Krzyżanowski i A. Uczkiewicz.
Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek” (1898–1946)
Leopold Okulicki urodził się w rodzinie chłopskiej 12 listopada 1898 r. w Bratucicach koło Okulic w powiecie bocheńskim. Jego rodzicami byli Błażej i Anna z domu Korcyl. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Okulicach od 1909 r. uczył się w gimnazjum w Bochni. Tam zetknął się z ideologią i działalnością niepodległościową, które wypełniły jego dalsze życie. Od maja 1913 r. należał do patriotycznych organizacji paramilitarnych, związanych z Józefem Piłsudskim, m.in. Związku Strzeleckiego w Bochni (ukończył kurs podoficerski).
Fot. Wikimedia Commons/domena publiczna
