Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Kadr z filmu IPN „Niezwyciężeni. Czas próby”

Tajne służby

Misja wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego na terenie kraju
Artykuł

Misja wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego na terenie kraju

Proces „Grupy Lewszeckiego–Skowrona” odbił się szerokim echem w ówczesnej prasie emigracyjnej i krajowej. W tej ostatniej wykorzystano go do celów propagandowych jako kolejną po „Bergu” aferę związaną z amerykańskim wywiadem. Pozbawiona większych efektów misja wywiadowcza kosztowała ostatecznie kpt. Lewszeckiego życie.

Andrzej Kopczyński. Od szpiega do azylanta
Biogram / Biografia

Andrzej Kopczyński. Od szpiega do azylanta

Był jednym z około sześćdziesięciu słuchaczy pierwszego rocznika nowej szkoły wywiadu – Ośrodka Kształcenia Kadr Wywiadowczych (OKKW) w Starych Kiejkutach. Jego dezercja stanowiła prawdziwy wstrząs dla Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Od „Dwójki” do komunistycznego szpiega. Adam Józef Bitoński
Biogram / Biografia

Od „Dwójki” do komunistycznego szpiega. Adam Józef Bitoński

Tylko dwóch szpiegów wywiadu PRL doczekało się pełnometrażowych filmów na swój temat. Jednym z nich był Marian Zacharski, a drugim działający ponad 20 lat wcześniej Adam Józef Bitoński.

Audio/Video

W PRL-u oficerowie tzw. „Dwójki” stale monitorowali pracowników dyplomatycznych amerykańskiej ambasady, śledzili ich, zakładali podsłuchy, monitorowali ich auta, kontakty, psuli szyki pracy operacyjnej, namierzali potencjalne źródła informacji.

„Capricorn” – japoński agent wywiadu PRL
Artykuł

„Capricorn” – japoński agent wywiadu PRL

Po wprowadzeniu stanu wojennego przez reżim gen. Wojciecha Jaruzelskiego PRL została objęta sankcjami gospodarczymi. Spowodowało to wzrost znaczenia wywiadu naukowo-technicznego, który starał się operacyjnie pozyskać zachodnie technologie objęte embargiem. Niektóre przedsięwzięcia kończyły się sukcesem. Jednym z nich była sprawa japońskiego agenta „Capricorna”.

Strzał w plecy
Artykuł

Strzał w plecy

W biały dzień funkcjonariusz enerdowskiej bezpieki zastrzelił Polaka, który pragnął dostać się do wolnego świata. Instytut Pamięci Narodowej chce postawić sprawcę przed sądem.

Audio/Video

Dlaczego Chodacki uważny jest za jednego z najznamienitszych oficerów i analityków wywiadu? Jaką rolę odegrał w zwerbowaniu i wytypowaniu najbardziej znanego polskiego szpiega okresu międzywojnia Jak wyglądała jego misja w Komisariacie Generalnym RP w Gdańsku?

Sieć F-2. Polska organizacja wywiadowcza w okupowanej Francji
Artykuł

Sieć F-2. Polska organizacja wywiadowcza w okupowanej Francji

Na terenie Francji działały dwie tajne polskie organizacje: sieć F-2 (F – skrót od famille) oraz Polska Organizacja Walki o Niepodległość „Monika”.F-2 została utworzona już w 1940 r. przez byłych oficerów Oddziału II Sztabu Głównego WP.

Audio/Video

Skąd i w jaki sposób werbowano ludzi do współpracy z PRL-owskim wywiadem? Jakie kryteria musieli spełniać? Jaki rodzaj współpracy im oferowano? Na jakich polach i w jakich środowiskach działali?

Podstęp, manipulacja, prowokacja
Artykuł

Podstęp, manipulacja, prowokacja

Opór wobec komunistycznej władzy przybierał różne formy, nie zawsze zgodne z oczekiwaniami stalinowskiej wizji świata. Wiele z efemerycznych organizacji, opisanych w aktach aparatu terroru, wydaje się raczej wytworem sprofilowanej pod propagandowe potrzeby prowokacji UB, a nie realnym opisem działalności podziemia.

Wygnani na zachodnią półkulę
Artykuł

Wygnani na zachodnią półkulę

Bohaterstwo polskich żołnierzy, którzy bili się o wolną Polskę w trudnych dniach II wojny światowej, zawodziło ich niejednokrotnie daleko od domu. Jednak starcie z wrogami Polski toczyło się nie tylko na polach bitew – oficerowie polskiego wywiadu toczyli walkę o polskie interesy również w miejscach nietkniętych nigdy koszmarem walk.

Audio/Video

Rafał Olbert, pracownik wrocławskiego Archiwum IPN, opowiada kim był Andrzej Markiewicz pseudonim Emil, jeden z kluczowych i najlepiej opłacanych agentów Biura Studiów Służby Bezpieczeństwa.

Audio/Video

Służba Bezpieczeństwa była „tarczą i mieczem” partii komunistycznej. Chroniła ją przed działaniami opozycji i służyła do zwalczania polskich dążeń niepodległościowych, czy choćby nawet tych związanych z liberalizacją systemu.

Audio/Video

Lata 70. XX w. były czasem, kiedy wywiad PRL rozwinął swoją działalność, zwłaszcza w Niemczech. Ważnym elementem tej aktywności było zdobywanie funduszy. Starano się m.in. kraść spadki Polaków zmarłych za granicą i niemających spadkobierców.

Wolność jest  na wyciągnięcie ręki. Trzecia pielgrzymka  Jana Pawła II do Polski w ocenie KGB
Artykuł

Wolność jest na wyciągnięcie ręki. Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Polski w ocenie KGB

Nie byłoby wolnej Polski bez trzech pielgrzymek papieża Jana Pawła II. Pierwsza zbudowała wspólnotę i obudziła nadzieję, druga nas umocniła i wymusiła zniesienie stanu wojennego, trzecia – w czerwcu 1987 r. – otwarła drogę do przełomu w roku 1989. Fakt ten dostrzegł także wywiad sowieckiego KGB.

Audio/Video

Na czym polegała innowacyjność polskiego wywiadu w okresie II RP w kwestii rozpracowania Enigmy? W jaki sposób Marian Rejewski odnalazł słaby punkt w algorytmie szyfrowania? W jaki sposób polski wywiad podzielił się tajemnicą z Francuzami i Brytyjczykami?

Audio/Video

Działalność wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego, przedwojennego oficera, więźnia oflagów, członka Polskich Sił Zbrojnych, który w 1953 r. przybył do kraju jako współpracownik wywiadu amerykańskiego

Ryszard Kukliński. Człowiek, który umknął Moskwie
Biogram / Biografia

Ryszard Kukliński. Człowiek, który umknął Moskwie

23 maja 1984 r. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie wydał zaoczny wyrok śmierci na płk. Ryszarda Kuklińskiego, który ponad dwa lata wcześniej, zagrożony dekonspiracją, opuścił Polskę. Niepowodzenie prób jego zabicia lub porwania ze Stanów Zjednoczonych i zorganizowania pokazowego procesu skłoniły komunistyczne władze do osądzenia go oraz skazania pod jego nieobecność.

Nowy porządek. Umowa o współpracy pomiędzy Departamentem I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych a CIA
Artykuł

Nowy porządek. Umowa o współpracy pomiędzy Departamentem I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych a CIA

Po wyborach w czerwcu 1989 r. i utworzeniu rządu Tadeusza Mazowieckiego założenia polityki wewnętrznej i zagranicznej kraju uległy zmianie. Po rozluźnieniu więzi ze Związkiem Sowieckim rozpoczęły się kontakty z wywiadem Stanów Zjednoczonych.

Audio/Video

Jak i kiedy oraz kto podjął decyzje o zmianach w MSW? Jak przebiegała weryfikacja kadr MSW? W wyniku jakich okoliczności narodził się Urząd Ochrony Państwa?

Wpadka w Bejrucie. Polska broń dla ASALA
Artykuł

Wpadka w Bejrucie. Polska broń dla ASALA

W latach zimnej wojny broń produkowana w PRL była eksportowana do wielu krajów tzw. Trzeciego Świata. Płaciły one za nią w dewizach, więc sprzedaż była bardziej opłacalna niż kontrakty z państwami RWPG, które realizowane były w rublach transferowych. Wśród najważniejszych państw kupujących polską broń była Libia, Irak, Syria, Indie oraz Organizacja Wyzwolenia Palestyny. Warto zauważyć, że poza Indiami wymienione podmioty zaangażowane były we wspieranie międzynarodowego terroryzmu.

Zamach na Placu Świętego Piotra
Artykuł

Zamach na Placu Świętego Piotra

Było pogodne popołudnie, środa 13 maja 1981 r. Odkryty papamobile drugi raz okrążał Plac św. Piotra. Zatrzymał się, a Jan Paweł II nie potrafił odmówić sobie serdeczności wobec zgromadzonych.

Audio/Video

Kim był major Andrzej „Garda” Czaykowski? Z czyjego polecenia stał się ważnym łącznikiem przy Komendzie Głównej Armii Krajowej? Dlaczego jego siatka konspiracyjna bazowała na środowisku wolnomularskim i związanymi z masonerią ludźmi?

Audio/Video

Kim byli amerykańscy żołnierze polskiego pochodzenia wzięci do niewoli komunistycznej? Czy komuniści próbowali zwerbować jeńców na swoją stronę? Jaką rolę odegrał polski wywiad wojskowy w tej sprawie?

Imperialistyczny szpieg?
Artykuł

Imperialistyczny szpieg?

Sojusz zawarty w czasie II wojny światowej między Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią i Związkiem Sowieckim był wyrazem politycznego pragmatyzmu. Kiedy ustała jego przyczyna – upadła III Rzesza Niemiecka – stosunki wzajemne szybko zaczęły się pogarszać.

Początek pięknej przyjaźni
Artykuł

Początek pięknej przyjaźni

W 1989 roku - kiedy zaczęła się w Polsce transformacja - CIA nawiązała współpracę z polskim wywiadem. Przyjęte wtedy ustalenia na lata zdefiniowały kształt naszych służb specjalnych oraz geopolitycznych sojuszy.

Wasilij Dożdalew. Piechur zimnej wojny
Artykuł

Wasilij Dożdalew. Piechur zimnej wojny

Trwające przez kilka dekad starcie bloku wschodniego i wolnego świata ostatecznie nigdy nie zamieniło się w bezpośrednią, pełnoskalową konfrontację zbrojną, a szczególna rola przypadła w tym konflikcie oficerom wywiadu. Do nich właśnie należał Wasilij Dożdalew, w długiej karierze między innymi rezydent wywiadu sowieckiego w Londynie i szef przedstawicielstwa KGB przy MSW PRL.

Powinność, nie zdrada
Artykuł

Powinność, nie zdrada

Sowiecka propaganda mówiła o nim: „zdrajca”, sowiecki sąd wojskowy PRL skazał go na karę śmierci, współcześnie niektórzy, w marketingowym stylu, sprzedają nam go jako „atomowego szpiega”, prof. Zbigniew Brzeziński, który jako jeden z pierwszych poznał walkę Dawida z Goliatem mówił o nim „Pierwszy polski oficer w NATO”. 7 listopada 1981 r. CIA ewakuowało z PRL pułkownika Ryszarda Kuklińskiego.

Audio/Video

Wywiad i kontrwywiad jako element realizacji interesów niepodległego państwa polskiego. Wywiad II RP na kierunkach: zachodnim i wschodnim

SB kontra CIA. Służba Bezpieczeństwa wobec szpiegowskiej działalności Bogdana Walewskiego
Artykuł

SB kontra CIA. Służba Bezpieczeństwa wobec szpiegowskiej działalności Bogdana Walewskiego

Bogdan Zenon Walewski to jeden z najwyżej ulokowanych szpiegów USA, których zdemaskowano w PRL. Ten tłumacz, dyplomata i pracownik MSZ – postrzegany jako inteligentny i pracowity członek nomenklatury – pod maską sumiennego urzędnika skrzętnie ukrywał drugie oblicze agenta CIA i współpracownika SB.

Audio/Video

Kto kontrwywiadowczo chronił władzę komunistów nad Polską? Jaka była skala operacji obcych wywiadów na ziemiach polskich w pierwszych latach po II wojnie? Czym była szpiegomania? Jakie trudności napotyka historyk badający te kwestie? Czym charakteryzują się źródła do tematu i czy są łatwo dostępne?

Lotnisko Luftwaffe Udetfeld (Pyrzowice) w meldunkach wywiadu ZWZ-AK
Artykuł

Lotnisko Luftwaffe Udetfeld (Pyrzowice) w meldunkach wywiadu ZWZ-AK

Zręby wywiadu polskiego państwa podziemnego powstawać zaczęły na terenie przedwojennego województwa śląskiego i w Zagłębiu Dąbrowskim (przedwojenne woj. kieleckie) już od pierwszych miesięcy okupacji niemieckiej. Ram organizacyjnych dostarczył początkowo Związek Orła Białego i inne, mniejsze struktury tworzącej się spontanicznie konspiracji.

Aby kupić… Leoparda
Artykuł

Aby kupić… Leoparda

Wojna za naszą wschodnią granicą radykalnie przyspieszyła polskie zbrojenia. Obok doniesień o zakupie nowych czołgów produkcji amerykańskiej i południowokoreańskiej, pojawiły się informacje o negocjacjach dotyczących pozyskania niemieckich Leopardów. Mało kto wie, że te gąsienicowe wozy bojowe kilkukrotnie próbowano kupić także w PRL – oczywiście kierując się zupełnie innymi przesłankami.

Audio/Video

Co skrywają dokumenty dotyczące działalności Departamentu II MSW, czyli PRL-owskiego kontrwywiadu? Czym w szczególny sposób był zainteresowany Departament II?

Audio/Video

Historie porwań i zabójstw o charakterze politycznym jakie miały miejsce w XX wieku. Akty terroru, porachunki, wymuszenia, gry polityczne. Kto je zlecał i dlaczego? Kim byli mocodawcy skrytobójstw?

Szpiedzy czy dyplomaci? Kontrwywiad PRL wobec zachodnich ambasad w Warszawie
Artykuł

Szpiedzy czy dyplomaci? Kontrwywiad PRL wobec zachodnich ambasad w Warszawie

Tropienie wywiadowczej działalności zachodnich placówek dyplomatycznych zaliczało się do podstawowych zadań PRL-owskich służb specjalnych. Szczególne zainteresowanie komunistycznego kontrwywiadu budziły bez wątpienia placówki amerykańska, brytyjska, zachodnioniemiecka i francuska.

Maria Koterbska. Podejrzany „Brylant”
Artykuł

Maria Koterbska. Podejrzany „Brylant”

Biografia Marii Koterbskiej, to losy artystki, której kariera rozwinęła się i osiągnęła szczyt w okresie PRL. W tle estradowej aktywności wykonawczyni słynnych „Parasolek”, można odnaleźć wątki przemytnicze oraz – co za tym idzie – zainteresowanie komunistycznych służb specjalnych, które rozważały nawet w pewnym momencie skłonienie piosenkarki do współpracy.

Poznański Czerwiec 1956 w dokumentach CIA
Artykuł

Poznański Czerwiec 1956 w dokumentach CIA

Spektakularny społeczny protest, który 28 czerwca 1956 r. wybuchł w Poznaniu nie miał precedensu w powojennych dziejach Polski. Na jego wyjątkowy obraz składały się: skala, oddolny charakter, antysystemowa wymowa oraz jednoznaczna reakcja komunistycznych władz pociągająca za sobą liczne ofiary.

Audio/Video

Polski wywiad vs. sowiecki wywiad wojskowy GRU

Audio/Video

Wpływ komunistycznej agentury na współczesne życie Polski

Oficerowie wywiadu polskiego w międzywojennym Szczecinie 1918–1939
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin

Oficerowie wywiadu polskiego w międzywojennym Szczecinie 1918–1939

Przez niemal cały okres dwudziestolecia międzywojennego Szczecin był siedzibą agentów lub oficerów polskiego wywiadu wojskowego, których zadaniem było dostarczanie wiadomości o mieście i prowincji pomorskiej. Niektórych Niemcy aresztowali, inni musieli uciekać, aby uniknąć zatrzymania. Pozostałym udało się stworzyć efektywnie działające siatki informatorów.

Audio/Video

Ścigany przez komunistyczny kontrwywiad (odc. 42 cyklu)

Niewdzięczni terroryści z OWP
Artykuł

Niewdzięczni terroryści z OWP

Kraje tzw. demokracji ludowej, na czele ze Związkiem Sowieckim wspierały mniej lub bardziej otwarcie terrorystów arabskich. Nie zawsze jednak interesy państw socjalistycznych i ugrupowań terrorystycznych były ze sobą zbieżne.

Wywiad Sił Zbrojnych w Kraju
Artykuł

Wywiad Sił Zbrojnych w Kraju

Wywiad ZWZ/AK dostarczał niezwykle cennych informacji brytyjskiej służbie wywiadowczej i przyczynił się do zwycięstwa aliantów w II wojnie światowej. Jego działalnością kierował Oddział II (Informacyjno-Wywiadowczy) Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej, przekształconego w lutym 1942 r. w Armię Krajową.

Wyniki pracy wywiadu naukowo-technicznego MSW PRL 1971–1989
Publikacje

Wyniki pracy wywiadu naukowo-technicznego MSW PRL 1971–1989

Wyścig technologiczny i postęp cywilizacyjny społeczeństw zachodnich zmusił również władze PRL do stosowania mechanizmu wywiadu naukowo-technicznego. Wzorce dla organizacji tego typu struktur oraz metody pracy czerpała Warszawa z Moskwy.

Joachim Gauck. Nie tylko twórca Urzędu
Artykuł

Joachim Gauck. Nie tylko twórca Urzędu

Nazwisko Gaucka stało się synonimem rozliczeń z komunizmem, a stworzony przez niego urząd, zwany potocznie Urządem Gaucka – wzorem dla podobnych instytucji w Europie Środkowej.

Audio/Video

Jak decydenci z Kremla pozbywali się swoich przeciwników politycznych? Czym były sowieckie „laboratoria śmierci”?

Kazimierz Leski – narodziny asa wywiadu
Artykuł

Kazimierz Leski – narodziny asa wywiadu

Kiedy w czerwcu 1912 r. w Warszawie na świat przyszedł Kazimierz Natanson-Leski, miasto to było uznawane za „trzecią stolicę” wielkiego Imperium Rosyjskiego, a każdy z jego szanujących się mieszkańców miał w domu złocisty samowar.

„Specjalista”, czyli bezpieka w oparach absurdu
Artykuł

„Specjalista”, czyli bezpieka w oparach absurdu

W rzeczywistości PRL nawet cień podejrzenia mógł skutkować wieloletnią inwigilacją. Boleśnie przekonał się o tym Kazimierz Bednarski.

Audio/Video

Agencja Wywiadu: służba niepodległej RP czy kontynuacja Służby Bezpieczeństwa?

Audio/Video

Czym wsławił się gen. Antoni Longin Baranowski? Dlaczego płk Ignacy Bukowski związał się z komunistycznym wywiadem? Kim był w Chinach płk Florian Siwicki?

Audio/Video

Zimna wojna: analityka specsłużb obozu sowieckiego - akcje dezinformacyjne wywiadów zachodnich

Wybór Jana Pawła II i kontratak imperium
Artykuł

Wybór Jana Pawła II i kontratak imperium

Wybór kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową był dla sowieckich służb specjalnych zaskoczeniem, ale szybko zrozumiały one istotę zagrożenia, jaką dla systemu stanowił pontyfikat papieża Polaka.

Nowe tropy w sprawie zamachu na Jana Pawła II
Artykuł

Nowe tropy w sprawie zamachu na Jana Pawła II

Czterdzieści lat po zamachu na życie polskiego papieża wciąż nie znamy odpowiedzi na wiele pytań dotyczących okoliczności przygotowań tego aktu terroru, a przede wszystkim zleceniodawców zbrodni, która miała zmienić bieg historii.

Donos i podsłuch. Narzędzia działań bezpieki
Artykuł

Donos i podsłuch. Narzędzia działań bezpieki

Agenci, podsłuchy, punkty obserwacyjne – aparat bezpieczeństwa gromadził wiedzę dzięki tzw. osobowym i rzeczowym źródłom informacji. Umiejętne wykorzystanie donosów, raportów z obserwacji i stenogramów podsłuchów pozwalało na krzyżową ich weryfikację oraz na skuteczniejsze działania przeciw środowiskom opozycyjnym.

Wedrzeć się do konsulatu USA
Artykuł

Wedrzeć się do konsulatu USA

W grudniu 1986 r. funkcjonariusze kontrwywiadu PRL włamali się do konsulatu amerykańskiego w Krakowie. Złamali szyfry do sejfu, a całą operację udokumentowali fotograficznie.

Audio/Video

Służby specjalne a decyzje polityczne

Audio/Video

Afera Marszałkowa - czyja zemsta: WSI czy rosyjskich służb specjalnych?

Bronisław Eljaszewicz. Oficer wywiadu II RP w okowach SB
Artykuł

Bronisław Eljaszewicz. Oficer wywiadu II RP w okowach SB

W Archiwum IPN znajduje się wiele akt służb bezpieczeństwa PRL dotyczących byłych oficerów wywiadu polskiego z okresu II Rzeczypospolitej. Jednym z nich był Bronisław Eljaszewicz, rozpracowywany przez SB w latach 1957-1973.

Audio/Video

Jak powstał Zarząd Wywiadu UOP?

Audio/Video

Więcej niż Enigma. Historia Antoniego Pallutha

Audio/Video

Służby specjalne w systemie władzy

Wschodnioniemiecka Stasi wobec MSW. Przyjaźń z rozsądku?
Artykuł

Wschodnioniemiecka Stasi wobec MSW. Przyjaźń z rozsądku?

Opinia publiczna – zarówno przed, jak i po 1989 roku – względnie rzadko dowiadywała się o działalności tajnych służb. Do wyjątków w tej kwestii należą przesilenia polityczne albo akcje w rodzaju ujawniania stosownych źródeł przez osoby wywodzące się ze wspomnianego środowiska.

Audio/Video

Czy „Solidarność” była produktem KGB, a władza zawsze kłamie, czyli o co chodziło Golicynowi i inne teorie spiskowe

Audio/Video

Marian Rejewski - wielcy polscy wynalazcy

Audio/Video

O istocie kontrwywiadu

Audio/Video

Międzynarodowa Komisja Nadzoru i Kontroli w Wietnamie i udział w niej PRL (1954–1973)

Audio/Video

Operacja „Kapella”, czyli litewskie KGB przeciw Janowi Pawłowi II

Stasi wobec PRL w 1989 roku
Artykuł

Stasi wobec PRL w 1989 roku

Wschodnioniemieckie Stasi było uważane za jedną z najlepszych tajnych służb na świecie. Tymczasem nie tylko nie zapobiegło rewolucji 1989 r., ale nie zdołało też uratować NRD – państwa, które miało za zadanie utrzymywać przy życiu.

Audio/Video

Szczecin w optyce CIA i dyplomacji amerykańskiej

Audio/Video

Atak i obrona: rzecz o kondycji polskiego kontrwywiadu

Incydent na „Batorym”
Artykuł

Incydent na „Batorym”

W długiej historii kontaktów Polonii amerykańskiej ze starym krajem ogromną rolę odgrywały polskie statki pasażerskie kursujące na linii północnoatlantyckiej. Wśród nich największą popularnością cieszył się m/s „Batory”.

Audio/Video

Wojna 1920: operacja ukrainna Wojska Polskiego, obrona Zamościa i radiowywiad Polaków

Audio/Video

Wywiad antykomunistyczny Armii Krajowej: „Korweta" - referat 999 Oddziału II KG AK

Plany Armii Krajowej na Węgrzech na tle relacji polsko-węgierskich
Artykuł

Plany Armii Krajowej na Węgrzech na tle relacji polsko-węgierskich

Przegrana wojna obronna w 1939 r. spowodowała ewakuację na Węgry wielu żołnierzy i urzędników II Rzeczypospolitej. Władze emigracyjne i podziemne w kraju przewidywały dla nich ważną rolę w działaniach, które zmierzały do odzyskania przez Polskę niepodległości.

Audio/Video

Cicha wojna o polskość Kresów - polski kontrwywiad wschodnich województw II RP

Akcje <i>Special Operations Executive</i> na terenie okupowanej Polski – zrzuty sprzętu i ludzi
Artykuł

Akcje Special Operations Executive na terenie okupowanej Polski – zrzuty sprzętu i ludzi

Intensyfikacja walki podziemnej w kraju skłoniła polskie władze na uchodźctwie już w marcu 1940 r. do poszukiwania skutecznych metod dostarczania sprzętu i ludzi na teren okupowanej Polski. Do października 1940 r. rozpoznano i przygotowano 642 lokalizacje nadające się na miejsca odbioru zrzutów.

Audio/Video

Amerykańskie depesze przechwycone przez kontrwywiad PRL

Audio/Video

»Karnawał« po amerykańsku. Ambasada USA w Warszawie wobec wydarzeń w Polsce od sierpnia 1980 r. do grudnia 1981 r.

Polski kontrwywiad wojskowy na Polesiu w okresie dwudziestolecia międzywojennego
Artykuł

Polski kontrwywiad wojskowy na Polesiu w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Pomimo wygranej wojny z bolszewicką Rosją, duża część Kresów Wschodnich należąca do Polski przed rozbiorami została utracona.

„Zdrada” Andrzeja Krzysztofa Wróblewskiego
Artykuł

„Zdrada” Andrzeja Krzysztofa Wróblewskiego

W sierpniu 1968 r. Polacy, wbrew głoszonym do dzisiaj przez niektórych opiniom, nie poparli masowo inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Mało tego, to właśnie wówczas deklarowaną „bratnią przyjaźń” zastąpiła prawdziwa, przez nikogo niewymuszona solidarność polsko-czechosłowacka.

Audio/Video

Raporty polskie Stasi 1981-1989. Tom 1. W przededniu stanu wojennego: czerwiec-grudzień 1981

Korea Północna pod koniec lat 80. XX wieku w raportach wywiadu wojskowego PRL
Artykuł

Korea Północna pod koniec lat 80. XX wieku w raportach wywiadu wojskowego PRL

Od wielu lat, co kilka tygodni czasem miesięcy oczy całego świata zwracają się w stronę jednego z ostatnich bastionów współczesnego totalitaryzmu – Korei Północnej. Militarne aspiracje nieobliczalnego Kim Dzong Una spędzają sen z powiek przywódcom największych potęg współczesnego świata.

Audio/Video

O aktach gestapo w Łodzi. Z Archiwum IPN

Sprawa Hermanna Fielda
Artykuł

Sprawa Hermanna Fielda

W sierpniowy wieczór 1949 r. funkcjonariusze MBP uprowadzili z warszawskiego lotniska Okęcie amerykańskiego obywatela i wsadzili go na pięć i pół roku do piwnicy tajnego więzienia. Amerykańska ambasada i rząd otrzymały oficjalne noty od rządu Polski Ludowej, że poszukiwany nie przebywa nad Wisłą.

Audio/Video

Wanda Węgierska - zgilotynowana przez Niemców bohaterka wywiadu Związku Jaszczurczego i ZWZ-AK

Arnošt Valenta
Artykuł

Arnošt Valenta

Rozpad Czecho-Słowacji w marcu 1939 roku zmusił wielu jego obywateli nie godzących się z zajęciem swojej ojczyzny przez III Rzeszę do podjęcia ryzykownej i często dramatycznej decyzji dotyczącej emigracji.

Terroryzm w Warszawie
Artykuł

Terroryzm w Warszawie

Stolica Polski w okresie zimnej wojny była miejscem, które przyciągało wielu członków międzynarodowych organizacji terrorystycznych. Nad Wisłą czuli się bezpiecznie, nikt ich nie ścigał, a niekiedy nawet cieszyli się parasolem ochronnym aparatu bezpieczeństwa PRL.

Audio/Video

Tajemnice gen. Włodzimierza Zagórskiego

Wywiad PRL w Rzymie
Artykuł

Wywiad PRL w Rzymie

Rezydentura Departamentu I MSW w Rzymie była uważana za jedno z czołowych przedstawicielstw wywiadu PRL za granicą. Głównym obiektem zainteresowania tej placówki była Stolica Apostolska. Zapotrzebowanie władz w Warszawie na informacje z Watykanu wyraźnie wzrosło w czasie pontyfikatu Jana Pawła II.

Rozkaz – zniszczyć!
Artykuł

Rozkaz – zniszczyć!

Masowa likwidacja akt Służby Bezpieczeństwa rozpoczęła się w drugiej połowie 1989 r. i trwała nieustannie do 31 stycznia 1990 r. Zniszczono w tym okresie znaczną część dokumentów dotyczących rozpracowywania Kościoła i opozycji.

Audio/Video

Ministerstwo Spraw Zagranicznych PRL

Audio/Video

Niepodległościowe siatki wywiadowcze po II wojnie światowej

Audio/Video

Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. II)

Audio/Video

Małżeństwo Jolanta i Andrzej Gontarczykowie vel Lange - komunistyczni szpiedzy lat 80. XX wieku - studium przypadku

Audio/Video

Promocja książki "Wywiad PRL a Watykan"

Audio/Video

Pułkownik Ignacy Matuszewski powraca

Audio/Video

Werbunek

Audio/Video

Wywiad II Rzeczypospolitej wobec wybuchu II wojny światowej (cz. I)

Porwanie ludobójcy
Artykuł

Porwanie ludobójcy

11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.

Audio/Video

„Nie tylko Enigma…” – polski radiowywiad na Niemcy w latach 1918–1939”

Audio/Video

„Transformacja ustrojowa: geneza, mechanizmy i skutki” - panel „Służby polskie”

Operacja „Papież”
Wywiad

Operacja „Papież”

Po zamachu na Jana Pawła II służby komunistyczne fałszowały dokumenty i wysyłały pogróżki do włoskich śledczych, by skierować sprawę na ślepy tor – mówił w 2016 roku prokurator Michał Skwara, współautor książki „Agca nie był sam”, w rozmowie z Jakubem Gołębiewskim.

Audio/Video

Lustracja, agenci (odc. 41)

Audio/Video

Gdzie się ukrywa Rudolf Skowroński? Sylwetka poszukiwanego listem gończym biznesmena i agenta wywiadu

Audio/Video

Kim Pan jest Panie Severski?

Audio/Video

Niewidzialna wojna. Wywiad i kontrwywiad w walce o niepodległość

Audio/Video

Wywiad PRL wobec Watykanu cz. 1 (odc. 28)

Audio/Video

O działalności wywiadowczej i kontrwywiadowczej Armii Krajowej

Audio/Video

Wywiad PRL wobec emigracji (odc. 26)

Audio/Video

Marian Zacharski - szpieg i twórca książek

Audio/Video

IPNtv - Dyskusja wokół książki Witolda Bagieńskiego „Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945-1961" - 8 lutego 2018

Audio/Video

O działalności Biura Szyfrów i złamaniu Enigmy

Audio/Video

Sprawa krypt "Żelazo" (odc. 3)

Audio/Video

Dyskusja o pułkowniku Kuklińskim

ROPCiO 1977-2017. Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela
Publikacje

ROPCiO 1977-2017. Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), a właściwie Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Polsce, bo tak brzmiała jego pełna nazwa, powstał 25 marca 1977 r., a więc kilka miesięcy po powołaniu do życia Komitetu Obrony Robotników (KOR). Była to kolejna próba tworzenia w Polsce jawnie działającej opozycji politycznej.

Audio/Video

Nielegałowie

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 87 - Proces Stanisława Dembowskiego

Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku
Publikacje

Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku

Pomysły publikowania prac zbiorowych podsumowujących bieżący stan i kierunki badań dowodzą zarówno dużej liczebności, jak i dojrzałości środowiska historyków zainteresowanych danym obszarem badawczym. Pod tym względem prace nad przeszłością wywiadu polskiego należy uznać za szczególnie intensywnie rozwijający się fragment historiografii. To cieszy, ale i skłania do refleksji nad przyczynami.

Audio/Video

Afera Żelazo (odc. 51)

Audio/Video

Wywiad PRL (odc. 42)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 74 - Działalność Wojskowych Służb Wewnętrznych

Audio/Video

„Taśmy z Magdalenki"

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 67 - Działalność CIA w PRL

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 63 - Działalność Zenona Celegrata, szpiega USA w armii PRL

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 50 - „Hans”/Laser (filmy szkoleniowe SB)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 34 - Proces szpiega - Jerzy Strawa

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 33 - Ślub kpt. Czechowicza

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 32 - Kryptonim „Kanonik” (Biuro B MSW - „obserwacja”)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 31 - I am american diplomat

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 29 - Kryptonim „Tramp”, o szpiegu USA (cz. 2)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 28 - Kryptonim „Tramp”, o szpiegu USA (cz. 1)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 18 - „Powrót kpt. Kaczmarka"

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki” odc. 5 - „Poznałem go w Los Angeles”

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki” odc. 3 - „Beatrice”

Audio/Video

O Ryszardzie Kuklińskim mówią byli oficerowie CIA David Forden i Aris Pappas

Prowokacja „Zenona”. Geneza, przebieg i skutki operacji MBP o kryptonimie „C-1” przeciwko banderowskiej frakcji OUN i wywiadowi brytyjskiemu (1950-1954)
Publikacje

Prowokacja „Zenona”. Geneza, przebieg i skutki operacji MBP o kryptonimie „C-1” przeciwko banderowskiej frakcji OUN i wywiadowi brytyjskiemu (1950-1954)

„Rano dnia 16 kwietnia 1954 r. wraz z »Zenonem« mieliśmy się udać na jedno z kolejnych spotkań do »Dona«. Idąc wraz z »Zenonem« pieszo od zabudowań [Jana] Dumki w kierunku Wydmin na dworzec kolejowy (było jeszcze szaro), na szosie stał samochód ciężarowy, a przy nim kilku cywili, coś przy samochodzie naprawiali. Przechodząc obok samochodu, od razu zostałem przewrócony na ziemię i odebrano mi pistolet, który posiadałem przy sobie wraz z trucizną.

"…a akta zniszczyć"
Katalogi wystaw

"…a akta zniszczyć"

Po zakończeniu II wojny światowej granice państw w Europie uległy zmianie. Bułgaria, Czechosłowacja, Polska, Rumunia, Węgry, a także część Niemiec znalazły się pod polityczną i wojskową dominacją ZSRS. Władze sowieckie wraz z miejscowymi komunistami wprowadzały stopniowo system polityczny oparty na wzorze moskiewskim. Pod całkowitym nadzorem NKWD tworzone były organy bezpieczeństwa oparte na modelu sowieckim. Stanowiły one podstawowe narzędzie władzy sprawowanej przez partie komunistyczne w poszczególnych krajach bloku wschodniego.

Wojska Pograniczne ZSRS na odcinku z Polską w świetle materiałów wywiadu II Rzeczpospolitej (1921–1939). Struktura i dyslokacja – Działalność wywiadowcza – Regulamin służby

Wojska Pograniczne ZSRS na odcinku z Polską w świetle materiałów wywiadu II Rzeczpospolitej (1921–1939). Struktura i dyslokacja – Działalność wywiadowcza – Regulamin służby

W polskiej historiografii nie zaprezentowano dotychczas roli i miejsca Wojsk Pogranicznych ZSRS w strukturze sowieckiego aparatu bezpieczeństwa, nie omówiono organizacji wewnętrznej czy dyslokacji na poziomie niższym niż dowództwo Oddziału Wojsk Pogranicznych. Co więcej nie przedstawiono zasad funkcjonowania systemu ochrony granic Związku Sowieckiego, na który składały się działania natury administracyjnej, służba graniczna i wywiadowcza. Należy przy tym zauważyć, że tylko w wypadku tej ostatniej pojawiło się najwięcej informacji. Istnieje zatem wyraźna potrzeba dokonania chociaż wstępnej analizy funkcjonowania Wojsk Pogranicznych ZSRS, ich roli w destabilizacji granicy polsko-sowieckiej i sytuacji na Kresach Wschodnich.

Sprawa współpracy Wojciecha Jaruzelskiego z Informacją Wojskową. Rekonesans archiwalny.

Sprawa współpracy Wojciecha Jaruzelskiego z Informacją Wojskową. Rekonesans archiwalny.

W czerwcu 2006 roku stacja TVN ogłosiła odkrycie w zasobie archiwalnym IPN dokumentu wskazującego na agenturalne powiązania generała broni Wojciecha Jaruzelskiego z organami Informacji Wojskowej. W Instytucie Pamięci Narodowej podjęto wówczas decyzję o dogłębnym wyjaśnieniu tej sprawy. Poniższy tekst stanowi efekt dotychczasowych poszukiwań materiałów archiwalnych dotyczących owej współpracy.

Powstanie Warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych
Publikacje

Powstanie Warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych

Powstanie Warszawskie 1944 roku to moment szczególnie tragiczny w najnowszej historii Polski. Dramat, jaki rozegrał się w Warszawie pomiędzy 1 sierpnia a 5 października 1944 r. głęboko wyrył się w pamięci zbiorowej nie tylko warszawiaków, ale i całego narodu.

Misja wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego na terenie kraju
Artykuł

Misja wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego na terenie kraju

Proces „Grupy Lewszeckiego–Skowrona” odbił się szerokim echem w ówczesnej prasie emigracyjnej i krajowej. W tej ostatniej wykorzystano go do celów propagandowych jako kolejną po „Bergu” aferę związaną z amerykańskim wywiadem. Pozbawiona większych efektów misja wywiadowcza kosztowała ostatecznie kpt. Lewszeckiego życie.

Andrzej Kopczyński. Od szpiega do azylanta
Biogram / Biografia

Andrzej Kopczyński. Od szpiega do azylanta

Był jednym z około sześćdziesięciu słuchaczy pierwszego rocznika nowej szkoły wywiadu – Ośrodka Kształcenia Kadr Wywiadowczych (OKKW) w Starych Kiejkutach. Jego dezercja stanowiła prawdziwy wstrząs dla Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Od „Dwójki” do komunistycznego szpiega. Adam Józef Bitoński
Biogram / Biografia

Od „Dwójki” do komunistycznego szpiega. Adam Józef Bitoński

Tylko dwóch szpiegów wywiadu PRL doczekało się pełnometrażowych filmów na swój temat. Jednym z nich był Marian Zacharski, a drugim działający ponad 20 lat wcześniej Adam Józef Bitoński.

Audio/Video

W PRL-u oficerowie tzw. „Dwójki” stale monitorowali pracowników dyplomatycznych amerykańskiej ambasady, śledzili ich, zakładali podsłuchy, monitorowali ich auta, kontakty, psuli szyki pracy operacyjnej, namierzali potencjalne źródła informacji.

„Capricorn” – japoński agent wywiadu PRL
Artykuł

„Capricorn” – japoński agent wywiadu PRL

Po wprowadzeniu stanu wojennego przez reżim gen. Wojciecha Jaruzelskiego PRL została objęta sankcjami gospodarczymi. Spowodowało to wzrost znaczenia wywiadu naukowo-technicznego, który starał się operacyjnie pozyskać zachodnie technologie objęte embargiem. Niektóre przedsięwzięcia kończyły się sukcesem. Jednym z nich była sprawa japońskiego agenta „Capricorna”.

Strzał w plecy
Artykuł

Strzał w plecy

W biały dzień funkcjonariusz enerdowskiej bezpieki zastrzelił Polaka, który pragnął dostać się do wolnego świata. Instytut Pamięci Narodowej chce postawić sprawcę przed sądem.

Audio/Video

Dlaczego Chodacki uważny jest za jednego z najznamienitszych oficerów i analityków wywiadu? Jaką rolę odegrał w zwerbowaniu i wytypowaniu najbardziej znanego polskiego szpiega okresu międzywojnia Jak wyglądała jego misja w Komisariacie Generalnym RP w Gdańsku?

Sieć F-2. Polska organizacja wywiadowcza w okupowanej Francji
Artykuł

Sieć F-2. Polska organizacja wywiadowcza w okupowanej Francji

Na terenie Francji działały dwie tajne polskie organizacje: sieć F-2 (F – skrót od famille) oraz Polska Organizacja Walki o Niepodległość „Monika”.F-2 została utworzona już w 1940 r. przez byłych oficerów Oddziału II Sztabu Głównego WP.

Audio/Video

Skąd i w jaki sposób werbowano ludzi do współpracy z PRL-owskim wywiadem? Jakie kryteria musieli spełniać? Jaki rodzaj współpracy im oferowano? Na jakich polach i w jakich środowiskach działali?

Podstęp, manipulacja, prowokacja
Artykuł

Podstęp, manipulacja, prowokacja

Opór wobec komunistycznej władzy przybierał różne formy, nie zawsze zgodne z oczekiwaniami stalinowskiej wizji świata. Wiele z efemerycznych organizacji, opisanych w aktach aparatu terroru, wydaje się raczej wytworem sprofilowanej pod propagandowe potrzeby prowokacji UB, a nie realnym opisem działalności podziemia.

Wygnani na zachodnią półkulę
Artykuł

Wygnani na zachodnią półkulę

Bohaterstwo polskich żołnierzy, którzy bili się o wolną Polskę w trudnych dniach II wojny światowej, zawodziło ich niejednokrotnie daleko od domu. Jednak starcie z wrogami Polski toczyło się nie tylko na polach bitew – oficerowie polskiego wywiadu toczyli walkę o polskie interesy również w miejscach nietkniętych nigdy koszmarem walk.

Więcej