Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Harcerstwo

Harcerska Solidarność. Od legalizacji do delegalizacji
Artykuł

Harcerska Solidarność. Od legalizacji do delegalizacji

26 czerwca 1982 r. władze ZHP zdelegalizowały Radę Porozumienia Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego czyli strukturę kierowniczą „harcerskiej Solidarności”.

Stanisław Broniewski „Orsza”. Dowódca spod Arsenału
Biogram / Biografia

Stanisław Broniewski „Orsza”. Dowódca spod Arsenału

30 grudnia 2000 r. zmarł Stanisław Broniewski „Orsza”, harcmistrz, podporucznik AK, w czasie II wojny światowej naczelnik Szarych Szeregów, dowódca słynnej akcji pod Arsenałem. Z zawodu był ekonomistą i urbanistą, z powołania harcerzem.

Audio/Video

Podczas pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1983 r., w realiach stanu wojennego, w ramach Białej Służby harcerze podjęli jawne działania w zakresie służb porządkowych, opiekuńczych, sanitarnych i informacyjnych.

Brunon Hlebowicz – nauczyciel, harcerz, obrońca Grodna
Biogram / Biografia

Brunon Hlebowicz – nauczyciel, harcerz, obrońca Grodna

Życiorys Brunona Hlebowicza jest przykładem biografii patriotycznej, przyczynkiem do losów polskiej inteligencji, która za swe zaangażowanie w okresie II Rzeczypospolitej oraz walkę o niepodległość ojczyzny podczas II wojny światowej zapłaciła wysoką cenę. Płacić ją przyszło również po zakończeniu działań wojennych.

Audio/Video

Represjonowani przez komunistów w 1976 r. robotnicy Ursusa oraz w Radomiu otrzymali pomoc od niepodległościowego środowiska warszawskiej drużyny harcerzy „Czarnej Jedynki” im. Romualda Traugutta.

„Druh Ryś”. Ks. Zdzisław Peszkowski i harcerstwo w Valivade
Artykuł

„Druh Ryś”. Ks. Zdzisław Peszkowski i harcerstwo w Valivade

W maju 1944 r. do Osiedla Polskiego w Valivade koło Kolhapuru przybyła Ekipa Wizytatorów Wychowania Harcerskiego w składzie: hm. Bronisław Pancewicz oraz hm. Zdzisław Peszkowski. Ogromną popularność wśród młodzieży zaskarbił sobie drugi z wymienionych harcmistrzów – Zdzisław Peszkowski – pełen energii, pomysłów, ale i wymagań, które stawiał swoim podopiecznym, zarówno chłopcom, jak i dziewczętom.

Harcerski maj roku 1946
Artykuł

Harcerski maj roku 1946

Rok po zakończeniu II wojny światowej komuniści nie ośmielili się jeszcze zabronić całkowicie manifestacji i pochodów z okazji 3 maja, ale starali się je ograniczyć. W Krakowie ofiarą represji padli m.in. harcerze.

„Dzieci Widzewa”. Tragiczne losy członków Pogotowia Wojennego Harcerzy w Łodzi
Artykuł

„Dzieci Widzewa”. Tragiczne losy członków Pogotowia Wojennego Harcerzy w Łodzi

W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 r. szczególnym zaangażowaniem w pracę pogotowia harcerskiego wykazali się chłopcy z 11. Łódzkiej Drużyny Harcerzy im. ks. Jeremiego Wiśniowieckiego, pełniący służbę na terenie dworca Łódź–Widzew.

Ofiara Zbrodni Katyńskiej. Stefan Szletyński (1893–1940)
Artykuł

Ofiara Zbrodni Katyńskiej. Stefan Szletyński (1893–1940)

Jedną z ofiar Zbrodni Katyńskiej był pochodzący z Łodzi porucznik Stefan Szletyński. Jego sylwetkę warto przybliżyć w szerszej perspektywie, uwzględniającej losy dwóch rodzin o silnych tradycjach patriotycznych, zaangażowanych w działalność niepodległościową i współtworzących harcerstwo na terenie odrodzonej Polski.

Z krzyżem harcerskim na tułaczych szlakach
Artykuł

Z krzyżem harcerskim na tułaczych szlakach

W czasie II wojny światowej poza granicami kraju znalazła się polska młodzież, w tym młodzież harcerska, oraz mnóstwo dzieci, które należało objąć opieką wychowawczą.

Kazimierz Grenda (1906-1959)
Biogram / Biografia

Kazimierz Grenda (1906-1959)

Przed rozpoczęciem II wojny światowej był kierownikiem szkoły i nauczycielem geografii. Wieloletnie zaangażowanie w ruch harcerski doprowadziło go do związania się z organizacjami podziemnymi i objęcia funkcji szefa Kwatery Głównej Szarych Szeregów, a później prezesa Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość na teren łódzki.

Irena Bobowska – niezwykła bohaterka
Biogram / Biografia

Irena Bobowska – niezwykła bohaterka

Irena Bobowska zapisała się na kartach historii, szczególnie wśród osób związanych z Poznaniem, niezwykłym życiorysem. Jej postać nadal pozostaje przez wielu zapomniana. W związku z tym przywołanie jej historii pozwoli ożywić pamięć o niej i jej niezwykłej odwadze w tak trudnych czasach okresu II wojny światowej.

Harcerka z Legionu Wyzwolenia. Helena Janaszczyk (1910–1940)
Biogram / Biografia

Harcerka z Legionu Wyzwolenia. Helena Janaszczyk (1910–1940)

Dwa miesiące po wkroczeniu do Łodzi wojsk niemieckich – 13 listopada 1939 r. – powołana została konspiracyjna organizacja Legion Wyzwolenia. W jej szeregach znalazła się bohaterska łodzianka Helena Janaszczyk.

Audio/Video

Harcerze Szarych Szeregów, najliczniejszej harcerskiej organizacji konspiracyjnej podczas II wojny, wsławili się bohaterską walką w obronie Ojczyzny. Jakie były ich powojenne losy? Reportaż z wernisażu wystawy

Audio/Video

Plac Unii Lubelskiej: Śladami bohaterów „Kamieni na szaniec” – wirtualny spacer

Gimnazjalny patriotyzm
Artykuł

Gimnazjalny patriotyzm

Harcerstwo odegrało poważną rolę w kształtowaniu pokolenia, które miało odegrać niepoślednią rolę w drugowojennym dramacie walki o wolną Polskę. Nierzadko jego członkowie służbę ojczyźnie musieli pełnić z bronią w ręku. Nie inaczej było z członkami tzw. „harcerskiego plutonu” 3. Wileńskiej Brygady AK.

Audio/Video

„Warunki były mniej więcej takie jak w czasie Powstania - całodzienny ostrzał artyleryjski i naloty lotnicze, trupy na podwórzu, brak żywności”... Warszawa w oblężeniu niemieckim we wrześniu 1939 r.

Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912-1990. Szkic do tematu
Artykuł

Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912-1990. Szkic do tematu

W pierwszych latach XX w. Polacy musieli się zmagać z rusyfikacją w zaborze rosyjskim i germanizacją w zaborze pruskim. Korzystali natomiast z szerokiej autonomii politycznej i kulturalnej w zaborze austriackim, czyli w tzw. Galicji.

Harcerskie wychowanie
Artykuł

Harcerskie wychowanie

W momencie wybuchu II wojny światowej w dorosłość wkraczali Polacy urodzeni już w odrodzonej Rzeczpospolitej. Ich postawa i zaangażowanie w działalność niepodległościową nie tylko stanowi piękne świadectwo ich osobistego poczucia obowiązku, ale i skuteczności systemów wychowania, które podjęły się ich kształtowania.

Audio/Video

O komendantce chorągwi afrykańskiej ZHP – SZLAKI NADZIEI: świadectwa Niezwyciężonych [2/4]

Kapitan Helena Hermanowska – komendant Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Białystok AK
Biogram / Biografia

Kapitan Helena Hermanowska – komendant Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Białystok AK

Kobiety pełniły służbę żołnierską od pierwszych chwil życia konspiracyjnego. Podstawą prawną dotyczącą kobiet rekrutujących się do wojska była Ustawa o powszechnym obowiązku wojskowym z 9 kwietnia 1938 roku.

Piotrkowscy harcerze w walce z reżimem stalinowskim
Artykuł

Piotrkowscy harcerze w walce z reżimem stalinowskim

Po spacyfikowaniu podziemia zbrojnego komuniści przystąpili do wprowadzenia w Polsce systemu opartego na wzorcach sowieckich. Spotykało się to ze sprzeciwem, również ze strony młodych harcerzy z rozwiązywanych drużyn, którzy zrzeszali się w konspiracyjne związki.

Związek Wolnego Harcerstwa Polskiego „Szare Polówki”
Artykuł

Związek Wolnego Harcerstwa Polskiego „Szare Polówki”

Środowiska harcerskie, w których istniały tradycje wyniesione z II RP, próbowały w latach 70. XX wieku sprzeciwiać się komunistycznej ideologii.

Harcerze pod obserwacją, harcówka na podsłuchu
Artykuł

Harcerze pod obserwacją, harcówka na podsłuchu

Po II wojnie światowej bezpieka rzuciła wyzwanie wiernym tradycji skautowej harcerzom, wykorzystując przeciwko nim cały arsenał środków: podsłuchy, samochody, inwigilację, tajnych współpracowników. Decyzje o zduszeniu ruchu zapadały na szczeblu MSW i w wysokich gremiach partyjnych.

Audio/Video

Między Kamińskim i Kuroniem. Ewolucja ZHP w latach 1956-1964

Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno
Artykuł

Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno

W walkach o Wilno w 1920 r. dużą rolę odegrali harcerze, mający już cenne doświadczenie z wojny polsko-bolszewickiej.

Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940
Artykuł

Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940

Michał Lisowski należy do grona założycieli i propagatorów harcerstwa na Lubelszczyźnie. Niestety nie jest znany szerszemu kręgowi badaczy i historyków chociaż jego zasługi w rozwój harcerstwa, patriotycznego wychowania młodzieży oraz kultury fizycznej jest niepodważalny.

Likwidacja ZHP w czasach stalinowskich
Artykuł

Likwidacja ZHP w czasach stalinowskich

Czy można i należy zlikwidować harcerstwo? – pytała w 1947 r. Pelagia Lewińska, oddelegowana z wydziału propagandy PPR na funkcję Sekretarza Generalnego Związku Harcerstwa Polskiego.

Akcja „Koppe”. Jak niemiecki zbrodniarz uniknął kary
Artykuł

Akcja „Koppe”. Jak niemiecki zbrodniarz uniknął kary

11 lipca 1944 r. harcerze z batalionu „Parasol” podjęli w Krakowie próbę likwidacji szefa SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie.

Tadeusz Denkowski – harcerz, członek organizacji „Kraj”, więzień Mokotowa
Artykuł

Tadeusz Denkowski – harcerz, członek organizacji „Kraj”, więzień Mokotowa

Jak wielu jego rówieśników nie pogodził się z procesem implementacji ustroju komunistycznego, który postępował w Polsce od połowy 1944 r.

„Nie myślcie, że zdołacie uniknąć odpowiedzialności”. Zmagania mieleckich harcerzy z komunizmem
Artykuł

„Nie myślcie, że zdołacie uniknąć odpowiedzialności”. Zmagania mieleckich harcerzy z komunizmem

„Takich jak my były tysiące” – pisze we wstępie do książki opisującej działalność swojej organizacji Józef Umiński. Grupa ta – działająca w latach 1946–1951 pod nazwą Stalowi Polacy, a później Wolność i Sprawiedliwość – wyznacza pewien wzór młodzieżowej organizacji konspiracyjnej z tamtego okresu.

Harcerstwo Konspiracyjne Polski – Konspiracyjne Wojsko Polskie
Artykuł

Harcerstwo Konspiracyjne Polski – Konspiracyjne Wojsko Polskie

Na skutek ograniczania przez komunistów działalności niezależnego harcerstwa, na terenie całego kraju tworzono tajne zastępy oraz organizacje na podbudowie harcerskiej. Jedna z nich powstała w Tomaszowie Mazowieckim.

Władysław Nekrasz
Bohaterowie Niepodległej

Władysław Nekrasz

Większość życia Władysława Nekrasza była związana z Rusią, a w szczególności z Kijowszczyzną i Podolem. Tam się urodził u schyłku XIX stulecia, tam zdobywał wykształcenie, tam poznał swoją żonę. Tam tworzył polski skauting i walczył o niepodległość Polski, tam też tragicznie zakończył życie.

Prekursorzy harcerstwa
Artykuł

Prekursorzy harcerstwa

Idee skautowego wychowania młodzieży, wypracowane przez gen. Roberta Baden-Powella na przełomie XIX i XX wieku dotarły również na ziemie polskie. Złożoność ówczesnej sytuacji geopolitycznej wpłynęła na odmienność polskiego ruchu skautowego.

Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej
Bohaterowie Niepodległej

Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej

Przypadające w 2020 r. stulecie Bitwy Warszawskiej jest wyjątkową i niepowtarzalną okazją do przypomnienia ofiarnego udziału harcerstwa zarówno w tym wydarzeniu, jak i w całej wojnie z bolszewikami. Szacunek i uznanie dla harcerzy, którzy wzięli udział w bojach o niepodległość i ostateczny kształt granic II Rzeczypospolitej, wyraził marszałek Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz w piśmie wystosowanym z Belwederu 29 czerwca 1921 r.

W cieniu Katynia. Garść refleksji o małoletnich i kobietach ofiarach zbrodni katyńskiej
Artykuł

W cieniu Katynia. Garść refleksji o małoletnich i kobietach ofiarach zbrodni katyńskiej

Od końca wojny, przez ponad 50 lat prace przedstawiające zbrodnie sowieckich okupantów były w PRL objęte oficjalnym zakazem rozpowszechniania. Przeczyły wszak „państwowej prawdzie” o ZSRS jako kraju dobrobytu, sojuszniku Polski i mocarstw sprzymierzonych w walce z faszystowskimi Niemcami.

Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku”
Artykuł

Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku”

Zmiany polityczne i rozluźnienie reżimu komunistycznego w Polsce w 1956 r. spowodował m.in. amnestię dla niektórych żołnierzy konspiracji niepodległościowej, w tym dla dawnych harcerzy organizacji AK „Zawisza”.

Harcerze z wielkopolskiej Krobi – czas więzienia 1950-1956
Artykuł

Harcerze z wielkopolskiej Krobi – czas więzienia 1950-1956

Harcerze z Krobi marzyli o niepodległej Polsce. W 1947 r. zawiązali grupę konspiracyjną „AK «Zawisza»”. Pisali i kolportowali ulotki i plakaty krytykujące władze komunistyczne, zamalowali na czarno szyld Komitetu Gminnego PPR w Krobi i przechowywali broń.

Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza”
Artykuł

Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza”

Harcerze z Krobi reaktywowali drużynę w 1945 r. nawiązując do patriotycznych tradycji II RP. Wiedli normalne życie skautowe: zbiórki, gawędy, ogniska, obozy letnie, udział w uroczystościach. Wkrótce władze zabroniły im nawet tego.

Konspiracyjne organizacje młodzieżowe z lat 1944/1945–1956
Artykuł

Konspiracyjne organizacje młodzieżowe z lat 1944/1945–1956

Część historyków uznała 1947 r. za cezurę wyznaczającą moment rozbicia przez rządzących podziemia antykomunistycznego tworzonego na bazie AK, NSZ i Zrzeszenia „WiN”. Dziedzictwo dorosłych konspiratorów kontynuowała jeszcze młodzież do 21 roku życia, tworząca niezależne tajne organizacje.

Audio/Video

Zamęczony przez Niemców w śledztwie, uwolniony przez przyjaciół z Szarych Szeregów - umiera Jan Bytnar „Rudy”

Audio/Video

Słowo o Aleksandrze Kamińskim (w rocznicę śmierci)

Audio/Video

Meksyk II: pod Arsenałem żołnierze Szarych Szeregów z rąk Niemców uwalniają przyjaciela, Jana Bytnara "Rudego"

Audio/Video

Niemcy, nim zamordują go w Gross-Rosen, zgotują mu barbarzyńskie śledztwo. Nie wyda nikogo. Harcerz Polski

Byłem szczurem kanałowym. Młodzi Powstańcy Warszawscy pod ulicami walczącej stolicy
Artykuł

Byłem szczurem kanałowym. Młodzi Powstańcy Warszawscy pod ulicami walczącej stolicy

Relacja Bogusława Kamoli ps. „Hipek” – 14-letniego podczas Powstania żołnierza AK walczącego w 227 plutonie harcerskim („Szczury Kanałowe”) – stanowi źródło wiedzy o powstańczej łączności kanałowej, a zarazem, pośrednio, demaskuje komunistyczną dezinformację prowadzoną przy użyciu kliszy „Kanał”.

Legenda katowickiej wieży
Artykuł

Legenda katowickiej wieży

Rankiem 4 września 1939 roku podeszła pod Katowice 239. Dywizja Piechoty gen. mjra Ferdinanda Neulinga, podporządkowana 3. Odcinkowi Grenschutzu dowodzonemu przez gen. leut. Georga Brandta. Miała zająć miasto opuszczone już wówczas przez regularne oddziały Wojska Polskiego i polską administrację.

Sto lat harcerstwa
Publikacje

Sto lat harcerstwa

Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, traktuje właśnie o fenomenie harcerstwa w ostatnim burzliwym stuleciu i na początku obecnego. Nie mamy ambicji napisania monografii harcerstwa. Jego dzieje są tak bogate, że przygotowanie ich syntezy wymagałoby jeszcze wieloletnich szczegółowych badań. Niniejsza publikacja jest raczej zapisem najważniejszych wydarzeń historii harcerstwa, problemów i osiągnięć, ujętych w łatwiejszej do przyswojenia popularnej formie, opatrzonych ilustracjami i aneksami.

Harcerska Solidarność. Od legalizacji do delegalizacji
Artykuł

Harcerska Solidarność. Od legalizacji do delegalizacji

26 czerwca 1982 r. władze ZHP zdelegalizowały Radę Porozumienia Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego czyli strukturę kierowniczą „harcerskiej Solidarności”.

Stanisław Broniewski „Orsza”. Dowódca spod Arsenału
Biogram / Biografia

Stanisław Broniewski „Orsza”. Dowódca spod Arsenału

30 grudnia 2000 r. zmarł Stanisław Broniewski „Orsza”, harcmistrz, podporucznik AK, w czasie II wojny światowej naczelnik Szarych Szeregów, dowódca słynnej akcji pod Arsenałem. Z zawodu był ekonomistą i urbanistą, z powołania harcerzem.

Audio/Video

Podczas pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1983 r., w realiach stanu wojennego, w ramach Białej Służby harcerze podjęli jawne działania w zakresie służb porządkowych, opiekuńczych, sanitarnych i informacyjnych.

Brunon Hlebowicz – nauczyciel, harcerz, obrońca Grodna
Biogram / Biografia

Brunon Hlebowicz – nauczyciel, harcerz, obrońca Grodna

Życiorys Brunona Hlebowicza jest przykładem biografii patriotycznej, przyczynkiem do losów polskiej inteligencji, która za swe zaangażowanie w okresie II Rzeczypospolitej oraz walkę o niepodległość ojczyzny podczas II wojny światowej zapłaciła wysoką cenę. Płacić ją przyszło również po zakończeniu działań wojennych.

Audio/Video

Represjonowani przez komunistów w 1976 r. robotnicy Ursusa oraz w Radomiu otrzymali pomoc od niepodległościowego środowiska warszawskiej drużyny harcerzy „Czarnej Jedynki” im. Romualda Traugutta.

„Druh Ryś”. Ks. Zdzisław Peszkowski i harcerstwo w Valivade
Artykuł

„Druh Ryś”. Ks. Zdzisław Peszkowski i harcerstwo w Valivade

W maju 1944 r. do Osiedla Polskiego w Valivade koło Kolhapuru przybyła Ekipa Wizytatorów Wychowania Harcerskiego w składzie: hm. Bronisław Pancewicz oraz hm. Zdzisław Peszkowski. Ogromną popularność wśród młodzieży zaskarbił sobie drugi z wymienionych harcmistrzów – Zdzisław Peszkowski – pełen energii, pomysłów, ale i wymagań, które stawiał swoim podopiecznym, zarówno chłopcom, jak i dziewczętom.

Harcerski maj roku 1946
Artykuł

Harcerski maj roku 1946

Rok po zakończeniu II wojny światowej komuniści nie ośmielili się jeszcze zabronić całkowicie manifestacji i pochodów z okazji 3 maja, ale starali się je ograniczyć. W Krakowie ofiarą represji padli m.in. harcerze.

„Dzieci Widzewa”. Tragiczne losy członków Pogotowia Wojennego Harcerzy w Łodzi
Artykuł

„Dzieci Widzewa”. Tragiczne losy członków Pogotowia Wojennego Harcerzy w Łodzi

W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 r. szczególnym zaangażowaniem w pracę pogotowia harcerskiego wykazali się chłopcy z 11. Łódzkiej Drużyny Harcerzy im. ks. Jeremiego Wiśniowieckiego, pełniący służbę na terenie dworca Łódź–Widzew.

Ofiara Zbrodni Katyńskiej. Stefan Szletyński (1893–1940)
Artykuł

Ofiara Zbrodni Katyńskiej. Stefan Szletyński (1893–1940)

Jedną z ofiar Zbrodni Katyńskiej był pochodzący z Łodzi porucznik Stefan Szletyński. Jego sylwetkę warto przybliżyć w szerszej perspektywie, uwzględniającej losy dwóch rodzin o silnych tradycjach patriotycznych, zaangażowanych w działalność niepodległościową i współtworzących harcerstwo na terenie odrodzonej Polski.

Z krzyżem harcerskim na tułaczych szlakach
Artykuł

Z krzyżem harcerskim na tułaczych szlakach

W czasie II wojny światowej poza granicami kraju znalazła się polska młodzież, w tym młodzież harcerska, oraz mnóstwo dzieci, które należało objąć opieką wychowawczą.

Kazimierz Grenda (1906-1959)
Biogram / Biografia

Kazimierz Grenda (1906-1959)

Przed rozpoczęciem II wojny światowej był kierownikiem szkoły i nauczycielem geografii. Wieloletnie zaangażowanie w ruch harcerski doprowadziło go do związania się z organizacjami podziemnymi i objęcia funkcji szefa Kwatery Głównej Szarych Szeregów, a później prezesa Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość na teren łódzki.

Więcej