Czy sytuacja Żydów w gettach na terenie Generalnego Gubernatorstwa, była taka sama jak w przypadku gett na terenie ziem wcielonych do Rzeszy? Jak wyglądała historia getta w Częstochowie – kiedy zostało utworzone, jaki obszar objęło oraz ilu ludzi się w nim znalazło?
Ludwig Hahn – szef policji bezpieczeństwa w Dystrykcie Warszawskim w latach 1941-1944 był odpowiedzialny za tysiące zbrodni popełnionych z jego rozkazu: deportację ok. 300 tys. warszawskich Żydów do obozu zagłady w Treblince, likwidację getta w okupowanej Warszawie i i mordy na ludności w czasie Powstania Warszawskiego.
Heroizm przezwyciężył lęk
„Ulmowie pokazują represyjność machiny niemieckiej wobec Polaków. U nas śmierć była karą za wiele czynów. Jest nadzieja, że ludzie na całym świecie za pośrednictwem Ulmów poznają też inne historie Polaków ratujących Żydów” – mówi Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej.
Jakie były motywacje Polaków ratujących Żydów? Kim byli uczestnicy zbrodni w Markowej? Czy sprawcy zbrodni na rodzinie Ulmów zostali ukarani?
Ludobójstwo niemieckie na polskich Żydach
Decyzja o kapitulacji Warszawy we wrześniu 1939 r. przypadła w wigilię żydowskiego Święta Szałasów. Tego dnia samoloty niemieckie zrzuciły ulotki, w których znalazły się słowa: „Wesołych Świąt Żydzi. Niemiecki Wehrmacht pozdrawia Was i życzy Wesołych Świąt”.
Początek likwidacji getta warszawskiego
22 lipca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta warszawskiego. W ciągu dwóch miesięcy (do 21 września 1942 r.) do obozu zagłady w Treblince wywieziono ok. 254 tys. Żydów, ok. 11 tys. zostało skierowanych do obozów pracy, a ok. 6 tys. rozstrzelano na miejscu. W getcie legalnie pozostało ok. 35 tys. ludzi, kolejne 25 tys. ukrywało się na jego terenie.
Poznaj wspomnienia Dawida Wdowińskiego. Dlaczego są tak ważnym świadectwem przeszłości? Jakie formy przybierał opór ludności żydowskiej wobec okupanta niemieckiego? Czym był Żydowski Związek Wojskowy? Jak przebiegała realizacja akcji „Reinhardt”?
Zagłada w obiektywie. Film z getta w Kutnie
Zacieranie zbrodni było ważnym elementem mechanizmów przeprowadzania Holocaustu przez niemiecki aparat państwowy. Tym cenniejsze są znaleziska takie, jak przedstawiający getto w Kutnie film ze zbiorów Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Choć składa się na niego jedynie kilka ujęć, to stanowi bezcenną ilustrację tych tragicznych wydarzeń.
Jakie były formy i możliwości oporu Żydów przeciwko Niemcom w czasie II wojny światowej? Co nowego wiemy o walce Żydów w getcie warszawskim? Jak wyglądał opór cywilny i zbrojny w gettach zorganizowanych przez niemieckie władze okupacyjne?
Co działo się na terenach okupowanych przez Niemcy i co tak naprawdę wiedziała zachodnia opinia publiczna o eksterminacji Żydów? Powstanie w getcie w kontekście międzynarodowym – cykl Historia zza kulis
Czym jest człowieczeństwo i co jest jego miarą? Kim byli Sprawiedliwi? Z czego wynikała ich dzielna postawa? To pytania, które często pojawiają się podczas rozmów dotyczących ratowania Żydów z Holocaustu
Hipolit Aleksandrowicz – ziemianin pomagający Żydom na ziemi dobrzyńskiej
Niewiele znamy przypadków pomocy Żydom przez przedstawicieli ziemiaństwa. Tym ciekawsza staje się historia hr. Hipolita Aleksandrowicza, posiadacza dóbr w ziemi dobrzyńskiej, który w trakcie niemieckiej okupacji wykorzystywał swą pozycję i majątek, by pomagać zarówno okolicznym Polakom, jak i Żydom.
Początek akcji „Reinhard” (niem. „Einsatz Reinhardt”)
Akcja „Reinhard” (także „Reinhardt”) to kryptonim operacji, której celem była eksterminacja Żydów, początkowo tylko z obszaru Generalnego Gubernatorstwa, potem też z innych krajów okupowanych przez III Rzeszę, przeprowadzonej w latach 1942-1943 w ramach tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (niem. „Eindlösung der Judenfrage”).
„Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow)” - spotkanie w synagodze Kupa w Krakowie promujące książkę Ryszarda Kotarby
Rodzina Ulmów. Samarytanie z Markowej
Ulmowie byli wśród ok. tysiąca Polaków, którzy podczas II wojny światowej zapłacili życiem za ukrywanie Żydów. Niemieckie prawo okupacyjne stawiało na głowie całe chrześcijańskie pojmowanie sprawiedliwości. Za człowieczeństwo okrutnie karało, nagradzało zaś za podłość.
Bełżec. Zapomniane miejsce kaźni polskich Żydów
Niemiecki obóz zagłady w Bełżcu zbudowano na potrzeby Einsatz Reinhardt (Akcji Reinhardt) – masowego ludobójstwa, któremu niemieccy zbrodniarze nadali jako kryptonim imię jednego z nich, Reinharda Heydricha, gospodarza osławionej konferencji w Wannsee pod Berlinem.
Jedną ze społeczności żydowskich na terenie województwa podlaskiego, która w wyniku Holocaustu została skazana na zagładę była diaspora żydowska w Tykocinie
Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.
Zabijanie przez Niemców ludności żydowskiej w okupowanej Polsce nie rozpoczęło się od uruchomienia komór gazowych w obozach koncentracyjnych. Od pierwszych miesięcy okupacji Żydzi byli rozstrzeliwani wraz z polską inteligencją i osobami chorymi psychicznie w dołach śmierci. Na Pomorzu i Kujawach było ich niewielu, dlatego niemiecki okupant podjął już wtedy decyzję o ich całkowitej eksterminacji.
Miejsca pamięci zagłady Żydów w Małopolsce
97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim
Białka to niewielka wieś położona obecnie w gminie Dębowa Kłoda, w pow. parczewskim. 7 grudnia 1942 r. na zawsze zmienił historię tej miejscowości. W wyniku brutalnej pacyfikacji zamordowano 97 Polaków i ukrywającą się we wsi Żydówkę.
Opowieść o s. Matyldzie Getter, heroicznie ratującej żydowskie dzieci podczas Holocaustu. Kierowane przez nią Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi ocaliło ich ponad 500. [Fabularyzowany dokument w 80. rocznicę powołania Rady Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj „Żegota”]
Pomoc Żydom karana śmiercią. Zarys niemieckich przepisów okupacyjnych na obszarze Europy
Czy poza okupowanymi obszarami II RP groziła ze strony niemieckiego okupanta kara śmierci za ukrywanie Żydów? Temat ten wymaga głębszego zbadania i uwzględnienia specyfiki różnych obszarów znajdujących się pod kontrolą III Rzeszy.
Auschwitz a front wschodni
W literaturze historycznej od lat dyskutowany jest temat braku właściwej reakcji Zachodu na zagładę Żydów i innych narodów oraz próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego alianci zachodni w 1944 nie zbombardowali krematoriów lub linii kolejowych prowadzących do obozu w Auschwitz-Birkenau, aby ją przerwać?
Abraham Landau. Ocalały świadek Zagłady z Wilczyna
„Abe” na zawsze rozstał się z rodzicami i rodzeństwem w sierpniu 1941 r. Znalazł się w gronie ok. 450 mężczyzn zabranych przez Niemców do przymusowej pracy w kopalniach soli w Inowrocławiu. W ten sposób rozpoczęła się jego okupacyjna tułaczka po trzynastu obozach: pracy i koncentracyjnych. Był jedynym ocalałym z rodziny.
Zagłada Żydów na Pomorzu i Kujawach
W powszechnej opinii zagłada Żydów rozpoczęła się po 1942 r. i słynnej konferencji w Wannsee. Żydzi na Pomorzu i Kujawach byli jednak mordowani od początku wojny. „Kwestia żydowska” z perspektywy okupantów została „rozwiązana” już w pierwszych miesiącach okupacji.
Z Włocławka do Izraela przez piekło poznańskich obozów pracy – okupacyjne losy Zalmana Kłodawskiego
Ocalały z Zagłady włocławski Żyd, więzień obozów pracy przymusowej w Poznaniu i okolicach (Fort Radziwiłł, Stadion, Steineck/Krzyżowniki i Kreising/Krzesiny) oraz Auschwitz i Buchenwaldu, uczestnik Powstania Warszawskiego, wojny niepodległościowej w Izraelu w latach 1948-1949 i późniejszych konfliktów zbrojnych – swoim życiorysem mógłby obdzielić co najmniej kilka osób.
Kto nie potępia – ten przyzwala. „Protest” Zofii Kossak-Szczuckiej
W upalne lato, kilka tygodni po rozpoczęciu tzw. Wielkiej Akcji, deportacji Żydów z getta warszawskiego do obozu zagłady Treblinka II, pisarka i działaczka społeczna Zofia Kossak-Szczucka oraz inni członkowie Frontu Odrodzenia Polski przygotowali ulotkę „Protest”. 11 sierpnia 1942 r. konspiracyjnie dystrybuowano ją na ulicach okupowanej Warszawy.
W roku 1943, młody częstochowski Żyd uciekł z piekła niemieckiego obozu zagłady w Treblince, gdzie spędził dziesięć miesięcy i stracił rodzinę. 50 lat później utrwalił obrazy Zagłady, które utkwiły mu w pamięci oraz upamiętnił ludzi, którzy dawno przestali istnieć
„Starzy i młodzi, chorzy i dzieci, wszyscy z tobołkami…”. Zagłada jasielskich Żydów
Latem 1942 r., w ramach działań prowadzonych podczas tzw. Aktion „Reinhardt”, Niemcy przystąpili do deportacji Żydów z getta w Jaśle – mieście będącym siedzibą władz Kreishauptmannschaft (powiat) Jaslo. Zamordowano większość tamtejszej społeczności żydowskiej. Do końca 1942 r. getto zostało zlikwidowane. Po tzw. aryjskiej stronie w Jaśle i okolicach ukrywali się już tylko nieliczni Żydzi.
Niemieckie zbrodnie podczas II wojny światowej: akcja „Reinhardt” - technologia Zagłady
Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa
Tom Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa składa się z trzech części. W dwóch pierwszych przedstawiono specyfikę okupacji niemieckiej w Polsce, okupacyjne uwarunkowania świadczenia pomocy oraz stan wiedzy na temat działań ratowniczych podejmowanych na rzecz Żydów przez dyplomację polską.
Getto w Chmielniku
W okresie przedwojennym Chmielnik (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom) zamieszkiwało 6 tys. Żydów. Getto w miasteczku, podobnie jak inne na terenie tego Kreishauptmannschaft, powstało w roku 1941. Obejmowało teren całego miasta z wyłączeniem ulic przyległych do pól.
„Morderca w białych rękawiczkach”. Willi Haase
W czerwcu 1951 r. w Krakowie rozpoczął się proces byłego szefa sztabu dowódcy SS i Policji dystryktu krakowskiego SS-Sturmbannführera Williego Haase. Był to wysokiej rangi funkcjonariusz SS zaangażowany w realizację Aktion „Reinhardt”, który po wojnie został osądzony za swoje zbrodnie.
Jak ocalono żydowskiego chłopca
Jesienią 1942 r. piętnastoletni Arie Fajwiszys znalazł się w pociągu wiozącym do Treblinki setki Żydów z warszawskiego getta. Zdarzył się cud: chłopiec ocalał. Było to możliwe dzięki pomocy wielu osób, które napotkał na swej drodze. Tą najważniejszą był katolicki ksiądz – Stanisław Falkowski.
Ocalona dziewczynka – OCALENI i SPRAWIEDLIWI: świadectwa Niezwyciężonych [3/3]
Pomoc udzielana Żydom przez Polaków w latach 1939–1945
Ukrywani na bagnach – OCALENI i SPRAWIEDLIWI: świadectwa Niezwyciężonych [2/3]
Dziewczyna z warszawskiego getta – OCALENI i SPRAWIEDLIWI: świadectwa Niezwyciężonych [1/3]
Żydowskie getto w Warszawie okupowanej przez Niemców
Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu: ceremonia upamiętnienia Żydów - Ofiar niemieckiej ludobójczej Akcji „Reinhardt”
Aktion Reinhardt i Zagłada polskich Żydów - w kręgu mechanizmów i sprawców
Zagłada Żydów na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką [wykład]
Bunt w Treblince II
Nagle dał się słyszeć odgłos tłuczonego szkła, który dobiegł z rewirsztuby – obozowego ambulatorium. Gospodarzem był tam więzień doktor Julian Chorążycki, wcześniej kapitan Wojska Polskiego, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a w 1922 wybrał karierę cywilną i założył gabinet lekarski.
Jak Niemcy realizowali swój plan całkowitej zagłady Żydów? Co groziło Polakom, którzy pomagali swoim żydowskim współobywatelom? Jakie postawy dominowały wśród społeczeństwa polskiego?
Śmierć za dobro. Rozporządzenie Hansa Franka z 15 października 1941 r. a kwestia relacji polsko-żydowskich w czasie Zagłady
Był to pierwszy akt prawny, który przewidywał karę śmierci dla Polaków za udzielenie pomocy Żydom. Każda polska akcja pomocowa wymagała czynów heroicznych i niosła za sobą groźbę wykonania najwyższej sankcji karnej.
Stanisławowski „młyn śmierci”
Jednym z miejsc związanych z eksterminacją Żydów w Stanisławowie w okresie II wojny światowej był czterokondygnacyjny, niedokończony budynek młyna zlokalizowany przy ul. Halickiej, który przed wojną należał do Samuela Rudolfa (tzw. Rudolfsmühle).
Historia pomocy udzielonej Matyldzie Engelman i jej córce przez Mariana Dworczyka – lekarza Sanatorium „Górka” w Busku-Zdroju
Pomysłodawcą i budowniczym Sanatorium „Górka” w Busku-Zdroju był dr Szymon Starkiewicz. W 1926 r. szpital przyjął pierwszych pacjentów. We wrześniu 1939 r. na „Górkę” zwożono rannych cywili oraz żołnierzy Wojska Polskiego.
Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta
W marcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację gett w dystrykcie lubelskim. Informacje o wysiedleniach, egzekucjach i transportach do nieznanych miejsc docierały na lewy brzeg Wisły, były jednak ogólnikowe i enigmatyczne. Mieszkańcy dystryktu radomskiego – nawet pesymiści – traktowali je z dystansem.
Wspólna droga do prawdy o Holokauście?
Mordy Niemców na polskiej inteligencji Lwowa. Preludium Holocaustu na Kresach RP. Zbrodnie sowietów na obywatelach polskich na północno-wschodnich Kresach Polski
Fort III w Pomiechówku. Mało znane miejsce pamięci
Niemiecki obóz karno-śledczy w Forcie III w Pomiechówku pod Nowym Dworem Mazowieckim, istniejący w latach 1941-1945, jest nazywany największą katownią północnego Mazowsza. Ginęli tam Polacy i Żydzi.
1 maja 1962 roku – początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
Dyskusje o Sprawiedliwych w Polsce, i nie tylko, często toczą się z pominięciem genezy i specyfiki tego odznaczenia.
Powstanie w getcie białostockim
16 sierpnia 1943 roku jest dniem likwidacji białostockiego getta poprzedzonej bohaterskim powstaniem. Jest to wciąż mało znane wydarzenie, a przecież był to pod względem wielkości drugi po Warszawie zryw niepodległościowy społeczności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.
Zagłada Żydów na prowincji. O potrzebie wspomnień nieznanych
O ile ogólne zjawisko zagłady Żydów europejskich w okresie II wojny światowej zostało już dość dobrze rozpoznane i opisane przez badaczy, o tyle lokalne uwarunkowania i mechanizm terroru okupacyjnego wciąż często pozostaje mało znany.
Czas Sprawiedliwych
Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką w „Naszym Dzienniku” został wydany dodatek prasowy Instytutu Pamięci Narodowej, w którym przypominamy o polskiej pomocy niesionej wyznawcom judaizmu.
Władysław Günter-Schwarzburg a uchodźcy żydowscy w Grecji podczas II wojny światowej – epizod z działań Poselstwa RP w Atenach
Gdy wybuchła druga wojna światowa, Grecja ogłosiła neutralność, lecz w październiku 1940 r. dyktator włoski Mussolini zażądał od gen. Ioanisa Metaxasa, który wprowadził w kraju dyktaturę wojskową, zgody na wkroczenie do Grecji włoskich wojsk.
Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie
Podczas drugiej wojny światowej Portugalia stała się bardzo ważnym krajem, w którym po ewakuacji rządu polskiego z Francji w 1940 r. znalazło się wielu polskich uchodźców, w tym także kierownicy państwa polskiego.
W chałupie, stodole, bunkrze
Dodatek prasowy „W chałupie, stodole, bunkrze...”, przedstawia Polaków ratujących Żydów na polskiej wsi w czasie II wojny światowej.
Zbrodnicza Akcja „Reinhardt”
W nocy z 16 na 17 marca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta w Lublinie. Zaczęła się Akcja „Reinhardt” – jedno z najbardziej przerażających wydarzeń w historii XX wieku.
Fala płynie z tobołami na plecach, w rękach… Zagłada Żydów z Mielca
Mielec został zajęty przez wojska niemieckie 13 września 1939 r. W tamtym okresie w mieście mieszkało niemal 5,5 tys. Żydów. Dwa lata później większość z nich została z miasta przez okupanta wywieziona. Pozostali tylko ci, których zamknięto w obozach pracy w Mielcu i okolicznych miejscowościach.
„Ożywieni jednym duchem, przepojeni jedną ideą”. Emanuel Ringelblum i podziemne archiwum getta warszawskiego
Jesienią 1940 r. Niemcy utworzyli w Warszawie getto. Zorganizowano je w tzw. Dzielnicy Północnej, w większości zamieszkanej przez ludność żydowską. Od reszty miasta getto oddzielał wysoki, ceglany mur.
Dzielnica Cierpienia. Dodatek prasowy w 80. rocznicę utworzenia getta w Krakowie
Tysiące osób stłoczonych na niewielkiej przestrzeni z tygodnia na tydzień coraz bardziej popadało w nędzę. Doskwierały im głód i szerzące się choroby. Pozbawieni majątku, często także możliwości pracy zarobkowej, nie mieli szansy na przeżycie czy zapewnienie możliwości przetrwania najbliższym.
Tajemnice paszportów
W latach 1942–1943 w Poselstwie RP w szwajcarskim Bernie funkcjonowała nieformalna grupa złożona z polskich dyplomatów i działaczy organizacji żydowskich. Jej celem było ratowanie ludności żydowskiej, która znalazła się na terenach kontrolowanych przez Rzeszę.
Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945 (dystrykty GG: krakowski, lubelski i radomski)
Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941
II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym. U progu II wojny światowej liczyła niemal 35 mln mieszkańców, z czego ok. 32 proc. (11,2 mln) stanowiły mniejszości narodowe. Wśród nich najliczniejszą grupą po Ukraińcach, przeszło trzymilionową, byli Żydzi. Kres ich tak licznej obecności w Polsce przyniosła II wojna światowa.
Raport z Auschwitz
Wydawało nam się, że mamy tylko raporty Karskiego i Pileckiego, które przedostały się na Zachód, a tymczasem istniała ciągłość raportów z Polski od początku istnienia Auschwitz do połowy 1944 roku – mówi Krzysztof Brożek, reżyser i scenarzysta filmu Raport z Auschwitz, w rozmowie z Maciejem Kwaśniewskim.
Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi
Szacuje się, że na ziemiach polskich w okresie okupacji niemieckiej, w dzieło pomocy ludności żydowskiej zaangażowanych było od 30 tys. do 300 tys. Polaków. Tylko niewielka część z nich została uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Henryk Sławik i József Antall
Gdy w drodze do więzienia Węgier József Antall chciał podziękować Henrykowi Sławikowi za uratowanie życia, ten powiedział szeptem: „Tak odpłaca się Polska!”.
Stella czyli gwiazda. O Stelli Zylbersztajn-Tzur
Sylwetka ocalonej z Holokaustu, 95-letniej obecnie Stelli Zylbersztajn-Tzur wymyka się prostym klasyfikacjom. Ona sama określa siebie mianem Polki żydowskiego pochodzenia.
„Trucizna, bagno, plugastwo, donos na nieboszczyka”
W moim Czarnym ptasiorze (1994, wyd. Marabut-Cis) zdemistyfikowałam okupacyjny życiorys Jerzego Kosińskiego – podstawę jego literackiego wizerunku oraz rzekomo autobiograficznego Malowanego ptaka, uchodzącego za wstrząsający dokument Zagłady.
Na ratunek! Działalność Poselstwa RP w Bernie w obliczu Zagłady Żydów 1942-1945
W latach 70. XX w. powstało w Szwajcarii monumentalne, dziewięciotomowe opracowanie autorstwa najwybitniejszego szwajcarskiego historyka Egdara Bonjoura na temat historii neutralności tego państwa.
Michał Borwicz
Michał Maksymilian Borwicz, pierwotnie Maksymilian Boruchowicz, urodził się 11 października 1911 w Krakowie. Sam o sobie mówił, że jest literatem. Pisał poezję, prozę, publicystykę. Robił to w języku polskim, jidysz i francuskim. Przede wszystkim jednak był świadkiem, kronikarzem i badaczem Zagłady.
Literaci polscy wobec Zagłady Żydów
Literatura Holocaustu ma tendencję do oceniania postawy inteligencji polskiej czasów II wojny światowej, a szczególnie literatów polskich, w kategoriach „niewygody moralnej świadków Zagłady” Żydów, przez pryzmat której odczytuje się ich zapiski wojenne.
Groza tamtego czasu
Nasi sąsiedzi Żydzi to ważna i potrzebna publikacja, w udany sposób łącząca naukowe badania z aktywnością uczniów zmierzających do poszerzenia swojej wiedzy o przeszłości. Wiedzy szczególnej, bo związanej ze światem, którego dziś nie ma, a który stanowił istotny fragment minionej rzeczywistości.
„Korekty ciąg dalszy”, czyli - ciąg dalszy polemiki z publikacją „Dalej jest noc…” (briefing prasowy IPN)
Zbrodnie Wehrmachtu w trakcie kampanii polskiej 1939 r.
Agresja Niemiec na Polskę była niezwykle brutalną kampanią wojenną, w której zbrodnie wojenne były zjawiskiem codziennym. Wehrmacht – armia narodowosocjalistycznych Niemiec – prowadził wojnę z pogwałceniem konwencji międzynarodowych i zupełną pogardą dla przeciwnika.
„Żal było mi tych ludzi, chcieli żyć.” Rodzina Kobylców z Michałkowic z pomocą Żydom
1 sierpnia 1943 r. Niemcy rozpoczęli akcje likwidacji dwóch największych gett w rejencji katowickiej, w Będzinie i Sosnowcu, wywożąc ich mieszkańców do znajdującego się około 50 km na południe KL Auschwitz. Żydzi próbowali przetrwać wysiedlenie ukrywając się w przygotowanych wcześniej bunkrach.
(Nie)obecność Zagłady w Norymberdze
27 lutego 1946 r., 67. dnia rozprawy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, sowiecki prokurator Lew Nikołajewicz Smirnow wezwał na świadka 33-letniego poetę, Abrahama Suckewera.
Boży szaleniec w czasach Zagłady. Zofia Kossak-Szczucka
Była wybitną, uznaną pisarką katolicką. W czasie wojny organizowała z bezgranicznym poświęceniem konspiracyjną pomoc charytatywną, zwłaszcza dla Żydów.
Relacje polsko-żydowskie w XX w. Badania - kontrowersje - perspektywy
Akcja wysiedleńcza w gettach na terenie powiatu buskiego
Na terenie powiatu buskiego funkcjonowało kilka gett: w Chmielniku, w Busku-Zdroju, w Wiślicy, w Nowym Korczynie, w Stopnicy, w Pińczowie czy w Pacanowie. W Chmielniku w październiku 1942 r. w getcie przebywało ok. 13 tys. Żydów.
Akcja wysiedleńcza w gettach na terenie powiatu buskiego
Na terenie powiatu buskiego funkcjonowało kilka gett: w Chmielniku, w Busku-Zdroju, w Wiślicy, w Nowym Korczynie, w Stopnicy, w Pińczowie czy w Pacanowie. W Chmielniku w październiku 1942 r. w getcie przebywało ok. 13 tys. Żydów.
Getto w "Konstancji"
16 czerwca 1940 r. Żydzi z Kutna i powiatu kutnowskiego zostali przymusowo przesiedleni do getta utworzonego w Kutnie na terenie nieczynnej cukrowni „Konstancja”.
Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…
Niemcy i Austriacy do dziś mają kłopot z dziedzictwem obozów koncentracyjnych. Na braki wiedzy młodego pokolenia nakłada się banalizacja pamięci.
Jan Sehn - profesor, sędzia śledczy, tropiciel nazistów
Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss
W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.
„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim
W listopadzie 1941 r. w getcie krakowskim działacze społeczni zorganizowali różne wydarzenia, z których dochód przeznaczony został na dofinansowanie instytucji zajmujących się opieką nad dziećmi. Było to szczególnie ważne wobec zbliżającej się zimy. Przeprowadzono je pod szyldem „Miesiąc Dziecka”.
Zagłada Żydów węgierskich
16 maja 1944 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau przyjechały trzy pociągi towarowe z transportem Żydów z Węgier. Każdy miał od 40 do 50 wagonów mieszczących po około 100 ludzi. Na rampie obozowej przeprowadzono wśród nich selekcję, w wyniku której młodych i silnych skierowano do obozu jako „depozyt”, bez wpisywania ich do ewidencji więźniów. Pozostałych ustawiono w piątki i poprowadzono do komór gazowych, gdzie zostali zamordowani.
Co zawierają raporty Witolda Pileckiego z obozu Auschwitz-Birkenau?
Żydzi w Stryju pod okupacją niemiecką
W dwudziestoleciu międzywojennym ludność żydowska była nieodłącznym elementem krajobrazu Kresów Wschodnich. Stryj był trzecim miastem województwa stanisławowskiego pod względem liczby ludności wyznania mojżeszowego, która w oparciu o spis powszechny z 1931 r. wynosiła ok. 35% mieszkańców.
Meldunek o dokonanej zbrodni
19 kwietnia 1943 r. w getcie warszawskim rozpoczęło się, trwające do połowy maja, antyniemieckie powstanie. Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była decyzja Heinricha Himmlera o ostatecznej likwidacji dzielnicy zamkniętej.
„Nikt nie wierzy w pełną zagładę”. Akcja „Reinhardt” w okupowanym Krakowie
Do realizacji Akcji „Reinhardt” w Krakowie, stolicy Generalnego Gubernatorstwa, przystąpiono z końcem maja 1942 r. Blisko dziesięć miesięcy później getto zlikwidowano.
Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949
„Ta książka narodziła się z obawy przed rozdźwiękiem między, z jednej strony, odwołaniami do Holokaustu w kulturze masowej, edukacji i jego upamiętnianiu a – z drugiej – odkryciami badaczy różnych dyscyplin, działających w obrębie struktury akademickiej i poza nią.”
Pokazali, że potrafią walczyć
„Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie – jak czerwona, szybka migocąca szarfa na wietrze. I słuchać tego tam nad ciemnymi bratkami grobu. I myśleć o tym. I żyć” – pisała Zofia Nałkowska 25 kwietnia 1943.
Fałszywe dokumenty. Na ratunek Żydom
Sprawiedliwi wśród Narodów Świata - geneza, historia, kryteria
Rodzina Hondrów. Polacy ratujący Żydów
Polacy ratujący Żydów pod okupacją niemiecką
PASZPORTY PARAGWAJU - film dokumentalny
Współpraca Rady Pomocy Żydom i Międzyorganizacyjnego Biura Dokumentarnego
Podstawowym celem wyznaczonym Radzie Pomocy Żydom było niesienie pomocy ludności żydowskiej. W związku z tą pracą pojawiła się także konieczność pozyskiwania dokumentów tożsamości wymaganych przez niemieckiego okupanta.
Samarytanie w czasie Zagłady
"Może by mi poradził/ rabi Nachman/ ale jak mam go znaleźć/ wśród tylu popiołów” – zastanawiał się Zbigniew Herbert w wierszu o zagładzie żydowskiego świata zgotowanej przez Rzeszę Niemiecką. W popiele zagłady odnajdujemy jednak diamenty człowieczeństwa. Tych, którzy w świecie zła wybierali miłość do drugiego człowieka, często płacąc za to swym życiem.
Władysław Kosiba dał mi szklankę mleka i kawałek chleba…. Zapomniana karta ratowania Żydów w Bieczu
Historia Izaaka Götza z Biecza, która stała się kanwą poniższego tekstu jest jedną z wielu jakie wydarzyły się w czasie II wojny światowej. Człowiek podał pomocną dłoń drugiemu człowiekowi, który był w potrzebie, Polak pomógł Żydom.
Dyplomaci ratujący Żydów: Wallenberg, Sławik i Sugihara
„Kto ratuje jedno życie, jakby świat cały ratował” – czytamy na dyplomach nadawanych przez Yad Vashem. Podczas drugiej wojny światowej niektórzy przedstawiciele dyplomatyczni ratowali tysiące „światów”. Wiedza o ich czynach jest ciągle niedostateczna.
Eksterminacja ludności żydowskiej w świetle raportu Jürgena Stroopa
„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.
W 1944 r. powstały w Gliwicach cztery podobozy KL Auschwitz III (Monowitz) jako obozy pracy przymusowej przy miejscowych zakładach przemysłowych zatrudniające osadzonych w oświęcimskim obozie koncentracyjnym. Stanowiły element sieci kilkudziesięciu podobozów KL Auschwitz III w rejencji katowickiej.
"Profesor Jan Sehn (1909–1965). Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów"
Bohater nie bierze się znikąd. Zanim Henryk Sławik ratował Żydów w czasie wojny
Henryk Sławik, jeden z największych Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, skazany był na zapomnienie – na tyle skutecznie, że jego nazwisko jeszcze kilka lat temu niewiele mówiło nawet na Górnym Śląsku, regionie, w którym żył i pracował przez cały okres międzywojenny.
Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)
W sierpniu 1944 r. w czterech podobozach KL Stutthof w okolicy Torunia umieszczono 5000 Żydówek z krajów Europy. W ramach Komanda Budowlanego pracowały przy budowie fortyfikacji wzdłuż Wisły. Większość z nich nie dożyła wyzwolenia. Ideologia okazała się ważniejsza od ekonomii. Praca czyniła martwym.
Obóz zagłady w Treblince
Budowę obozu zagłady w Treblince (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) rozpoczęto w dniu 1 czerwca 1942 r. Pierwszym komendantem SS-Sonderkommando Treblinka został mianowany SS-Obersturmführer Irmfried Eberl (Austriak).
Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)
Polska nie tylko wzięła na siebie obowiązek informowania świata o Zagładzie, lecz także podjęła starania, by udzielanie pomocy Żydom stało się jednym z celów trwającej wojny.
„Opiekowali się mną serdecznie i nigdy nie zmienili swojego dobrego stosunku do mnie”. Historia Sabiny Honigwachs. Z dziejów pomocy Żydom.
Aby uratować z Holokaustu jedną osobą, czasem potrzebna była współpraca, zaangażowanie i zaufanie dziesiątek osób. Dzieje ukrywania Sabiny Honigwachs z powiatu gorlickiego pokazują jak trudnym przedsięwzięciem było ocalenie choćby jednego istnienia ludzkiego.
Szarytki otworzyły drzwi Żydom
Nie sposób policzyć Żydów uratowanych pod niemiecką okupacją przez zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, znane jako szarytki. Ze strzępów ocalałych świadectw wyłania się imponujący obraz udzielanej przez nie pomocy.
Represje za pomoc Żydom
Nie mniej niż 467 osób poniosło śmierć za prowadzone działania pomocowe - wskazują Aleksandra Namysło i Martyna Grądzka-Rejak, autorki książki „Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej”
Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady
Jak to możliwe, że człowiek, który odpowiadał za przeprowadzenie akcji „Reinhardt”, w której zamordowano w Generalnym Gubernatorstwie ponad 1 274 000 Żydów, został zapamiętany przez najbliższych współpracowników jako „dobry człowiek” i „miły szef”?
Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów
Zagłada europejskich Żydów w okresie II wojny światowej pomimo wielkiej liczby publikacji naukowych wyjaśniających jej przyczyny, przebieg i konsekwencje wciąż wzbudza zainteresowanie badaczy, a wraz z popularyzacją wiedzy historycznej także opinii masowej.
Warszawa w kontekście Einsatz Reinhardt
Okupowana Warszawa spędzała Niemcom sen z powiek z co najmniej dwóch powodów: jako najliczniejsze, ponadmilionowe skupisko polskie o najbardziej rozwiniętych strukturach konspiracji oraz jako centralny ośrodek polskich Żydów i największe w Europie, blisko czterystutysięczne getto.
Henryk Sławik
Kim był przed 1939 r. w Polsce i czego w następnych latach dokonał na Węgrzech, skoro jego polscy i żydowscy podopieczni zwracali się doń „Kochany Panie Prezesie”, „Wujku Henryku”? Zapytani po wojnie o swego opiekuna i wybawcę, mówili o nim: „Anioł”, „Posłaniec Boży”, „święta postać”, „polski Wallenberg”. Dlaczego więc po zakończeniu wojny został wykreślony z polskiej pamięci zbiorowej?
Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna
Mosze Landau, prominentny izraelski prawnik, urodzony 29 kwietnia 1912 r. w Gdańsku, zasłynął przede wszystkim jako przewodniczący trzyosobowego kolegium sędziowskiego w procesie Adolfa Eichmanna – szefa komórki IV B4 RSHA, jednego z koordynatorów tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.
Akcja „Reinhardt” na prowincji. Przykład Markowej
Holocaust nie był przejawem spontanicznych działań takich czy innych grup narodowościowych. Był efektem działalności państwa – Rzeszy Niemieckiej – które podjęło ludobójcze decyzje i użyło całej swojej potęgi, aby wymordować naród żydowski.
Debata "Moralno-psychologiczne aspekty pomocy niesionej Żydom w czasie Holocaustu i wzajemnych relacji stąd płynących"
Julagi w Krakowie - ruch oporu w Auschwitz-Birkenau - likwidacja getta w Jaworowie...
Doktor Antoni Docha. Sprawiedliwy lekarz Grodzieńszczyzny
Pewnego dnia doktor Antoni Docha otrzymał gryps: „Panie kolego, jeśli jesteś chrześcijaninem, jeżeli wierzysz w Boga, musisz nam pomóc”. Tak zaczęła się jego niezwykła misja ratowania Żydów.
Porwanie ludobójcy
11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.
Archiwalne nagranie z niemieckiego getta dla Żydów w okupowanej Warszawie
Jak było naprawdę, czyli Polacy i Żydzi w czasie okupacji
Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski”
Tekst dr. Domańskiego to pierwsza z serii recenzji przygotowywanych przez IPN na temat książki Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (t. 1-2) pod red. Barbary Engelking i Jana Grabowskiego. Powstał w wyniku licznych zapytań osób zainteresowanych tą tematyką, skierowanych do IPN.
Recenzja „Korekta obrazu?” stanowi jednocześnie zapowiedź nowego czasopisma IPN „Polish-Jewish Studies”.
Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.
Matka Matylda Getter
To tylko cząstka działalności m. Matyldy Getter i Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, które w latach II wojny światowej, kierując się sumieniem i ewangelicznym wezwaniem do niesienia pomocy bliźnim, ratowały życie Żydom, ukrywając ich w swoich klasztorach, w domach dla dzieci, szpitalach i zakładach opiekuńczych, chociaż za to groziła śmierć. Tak czynili ofiarni Polacy. Ratował, kto tylko mógł.
Matka Matylda Getter
Matka Matylda Getter i zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi ryzykowały życie, biorąc pod swój dach żydowskie dzieci z gett i te błąkające się bez dachu nad głową, głodne, przerażone – narażone w każdej chwili na śmierć z rąk niemieckich oprawców. Ocaliły ponad 500 dzieci oraz około 250 dorosłych.
„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”
Do 1942 r. na Wschodnim Górnym Śląsku (Ost-Oberschlesien) – zwłaszcza w Zagłębiu Dąbrowskim (Będzinie, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej) i Zagłębiu Chrzanowsko-Jaworznickim – żyło ok. 100 tys. Żydów. Pierwsze deportacje Żydów z tego regionu do KL Auschwitz przeprowadzono w maju i sierpniu 1942 r.
Rada Pomocy Żydom „Żegota”
Rada Pomocy Żydom przy Pełnomocniku Rządu RP w Kraju, zwana „Żegotą”, była jedyną w Europie lat 1939-1945 organizacją pomocy Żydom oficjalnie afiliowaną przy władzach państwowych.
Poligon doświadczalny Holokaustu
Fort VII, zlokalizowany na zachodnich peryferiach Poznania, z dala od wielkomiejskich arterii, był niezbyt oddalony od siedziby miejscowych władz policji i gestapo. Z nieodległej dzielnicy willowej wysiedlono ludność polską, przydzielając mieszkania funkcjonariuszom obozu, urzędnikom SS i gestapo.
Więzień, uciekinier, egzekutor
Kazimierz Albin w latach 1940-43 więzień KL Auschwitz (numer obozowy 118) i uciekinier z tego obozu, a następnie żołnierz Armii Krajowej i wykonawca wyroków śmierci, kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, opowiada o swoim doświadczeniu lat wojny i okupacji niemieckiej.
Uratowali mnie Polacy. Opowieść uciekiniera z obozu w Sobiborze
Filip Białowicz (Philip Bialowitz) (1925-2016) kawaler Krzyża Oficerskiego Orderu Zasługi RP, w 1943 zbiegł z obozu w Sobiborze i do zakończenia wojny ukrywany był na wsi przez rodzinę Mazurków. Po wojnie mieszkał w USA. Opublikował wspomnienia A Promise at Sobibór (wyd. pol.: Bunt w Sobiborze).
90s.historii: 13 marca 1943 r. Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Krakowie
Ratowała dzieci, ratowała świat
90s historii: 12 kwietnia 1940r. władze GG postanowiły o wysiedleniu Żydów z Krakowa
16 maja 1943 roku z rozkazu Jürgena Stroopa Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie było symbolem upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia podczas jednej z akcji wysiedleńczych. Walki jednak na terenie getta trwały znacznie dłużej
16 maja 1943 roku z rozkazu Jürgena Stroopa Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie było symbolem upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia podczas jednej z akcji wysiedleńczych. Likwidację warszawskiego getta Niemcy rozpoczęli 22 lipca 1942 r.
8 maja 1943 roku w czasie powstania w getcie warszawskim dowódca Żydowskiej Organizacji Bojowej, Mordechaj Anielewicz wraz z 120 powstańcami popełnił samobójstwo w otoczonym przez Niemców bunkrze przy ul. Miłej 18
90s, historii: 27 czerwca 1941 roku Niemcy spalili synagogę w Białymstoku
90s. historii: 23 czerwca 1944 roku likwidacja getta w Łodzi
19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Podczas zarządzonej przez Heinricha Himmlera ostatecznej likwidacji getta żydowskie formacje podziemne wystąpiły zbrojnie przeciwko Niemcom. Powstanie w getcie warszawskim było pierwszym miejskim wystąpieniem zbrojnym w okupowanej Europie
90s. historii: 16 lipca 1942 roku Niemcy utworzyli getto w Przemyślu
Narodowy socjalizm w historiografii Republiki Federalnej Niemiec w latach 1986–2016
W pierwszej części XX w. Niemcy wywarły na dzieje i losy Europy przemożny wpływ. Skutki ich polityki oraz sposób traktowania narodów kontynentu, szczególnie naszej jego części, okazały się na bardzo licznych polach nieodwracalne. Miały one w przeważającej mierze charakter destrukcyjny. Ta konstatacja odnosi się zwłaszcza do polityki Hitlera i jego III Rzeszy. W następstwie tej polityki niemiecki żołnierz stanął latem/jesienią 1942 r. u wrót Azji. Niemcy zagarnęły lub podporządkowały sobie wówczas niemal całą Europę.
„Żydowska społeczność Kolbishov już nie istnieje”
Przed wojną Kolbishov (jidysz Kolbuszowa) była jednym z wielu sztetli województwa lwowskiego. W II RP społeczność żydowska stanowiła tu około połowę mieszkańców, miała przedstawicieli w radzie miejskiej, a o ich obecności świadczył też herb z gwiazdą Dawida. Niemiecka okupacja zniszczyła ten świat.
Zagłada Żydów na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej (odc. 37)
Jakub Kumoch - Aleksander Ładoś i działania Grupy Berneńskiej na rzecz ratowania ofiar Zagłady
Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim
Heroiczna walka Żydów w getcie warszawskim w kwietniu 1943 r. zainspirowała młodych ludzi z innych gett do zbrojnego oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi. W sierpniu 1943 r. za broń chwycili również członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej w Zagłębiu Dąbrowskim.
Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów
Dodatek Instytutu Pamięci Narodowej dołączony do 13 dzienników: „Dziennik Zachodni”, „Głos Wielkopolski”, „Gazeta Wrocławska”, „Dziennik Polski”, „Dziennik Bałtycki”, „Dziennik Łódzki”, „Kurier Lubelski”, „Polska Metropolia Warszawska”, „Echo Dnia”, „Gazeta Lubuska”, „Gazeta Pomorska”, „Nowa Trybuna Opolska”, „Nowiny Rzeszowskie”.
Publikacja w nakładzie 250 tys. egz. została przygotowana z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, który obchodziliśmy 24 marca 2018 r. po raz pierwszy.
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Pamiętaj
Nie tylko "Żegota". Polacy ratujący Żydów.
Sprawiedliwi wzorem człowieczeństwa
Z dr. Mateuszem Szpytmą, zastępcą Prezesa IPN, pomysłodawcą i pierwszym szefem Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów, a także honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, rozmawia Maciej Foks.
Biuletyn IPN 6/2017 - Einsatz Reinhardt Zagłada Żydów
Zagłada Żydów na okupowanych przez Niemców polskich ziemiach – to główny temat 6 numeru „Biuletynu IPN”. Zapraszamy do lektury wersji pdf.
Ulmowie. Polscy Sprawiedliwi
Archiwalny dodatek do prasy.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 80 - Upamiętnienie Holocaustu w czasach PRL
Niemiecki obóz w Płaszowie 1942-1945. Przewodnik historyczny - wydanie II poprawione
W 1939 roku Rzeczpospolita Polska została zaatakowana przez Niemcy (wsparte przez Słowację) oraz przez ZSRR. Francja i Wielka Brytania wprawdzie wypowiedziały wojnę Niemcom, ale nie podjęły żadnych działań na rzecz realnego wsparcia polskiego sojusznika. Mimo dotkliwej klęski i okupacji całego terytorium państwowego, Polska nie skapitulowała.
Janusz Korczak (1878 [1879]-1942)
„Jestem mistrzem ekonomii wysiłku…” – napisał o sobie Janusz Korczak w styczniu 1942 r. Zdanie to, wplecione w oficjalny tekst kierowany do władz, może być streszczeniem życia człowieka, którego bogatą biografię dałoby się podzielić na kilka niezależnych ludzkich historii.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 37 - Getto w Kutnie
Jan Karski (1914-2000)
Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski) w czasie II wojny światowej jako kurier Polskiego Państwa Podziemnego utrzymywał kontakt między konspiracyjnymi władzami a Rządem RP na Uchodźstwie, przewożąc na Zachód tajne informacje o życiu w okupowanej Polsce. Jako naoczny świadek potwierdził wiedzę świata o zagładzie Żydów.
IPNtv Konferencje - Wokół pomocy dla Żydów w okupowanej Europie. Panel dyskusyjny UPAMIĘTNIANIE SPRAWIEDLIWYCH W POLSCE.
Rzecz o Sprawiedliwych
Archiwalny dodatek do prasy.
Relacja Piotra Zettingera o ucieczce z Getta Warszawskiego
Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej
Niniejsza publikacja jest pierwszym efektem prac prowadzonych przez grupę badaczy w ramach projektu „Indeks Polaków zamordowanych i represjonowanych za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej”. Zawiera ona 289 krótkich opisów represji wobec 508 Polaków za pomoc niesioną ludności żydowskiej. Zarówno poszczególne noty, jak i cała publikacja ma charakter otwarty i – w miarę pojawienia się kolejnych ustaleń oraz nowych informacji – treści będą uzupełniane i modyfikowane.
Proboszcz getta
Nazwisko księdza Marcelego Godlewskiego wywołuje zwykle skojarzenie: antysemita, który ratował Żydów. Niewątpliwie zasłynął on jako proboszcz warszawskiej parafii Wszystkich Świętych, dzięki któremu w czasie II wojny światowej ocalało wielu skazanych na zagładę. Niewiele osób wie, że był on wybitnym społecznikiem, którego początki działalności sięgają końca XIX w.
„Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – raport Jürgena Stroopa
W 2013 roku IPN udostępnił w formie cyfrowej dokument wyjątkowy w ludzkich dziejach. „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – „raport" Jürgena Stroopa, przygotowany dla Heinricha Himmlera po zagładzie warszawskiego getta w 1943 roku.
nr 3/2009
Numer poświęcony jest Polakom, którzy w czasie okupacyjnej nocy ratowali Żydów, płacąc za to bardzo często najwyższą cenę. Jest to jedna z jakże nielicznych prób wypełnienia luki, spowodowanej kilkudziesięcioletnimi zaniedbaniami badawczymi.
Życie za życie
Archiwalny dodatek prasowy.
„Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej”
Pakiet edukacyjny „Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej” prezentuje tematykę, o której rzadko wspomina się w polskich szkołach, dlatego też ma być wypełnieniem tej luki edukacyjnej. W pakiecie przedstawione są organizacje, ale również osoby prywatne, które pomagały w czasie okupacji niemieckiej Żydom.
Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja. Raport (Fritza) Katzmanna
Friedrich (Fritz) Katzmann zapisał jedną z najczarniejszych kart okupacji niemieckiej w Polsce. Był bowiem współorganizatorem tak zwanej akcji Reinhard (Einsatz Reinhard). Cel akcji – eksterminacja polskich Żydów – został osiągnięty. W latach 1942–1943 w Generalnej Guberni zginęła większość z 2,8 mln zamordowanych podczas niemieckiej okupacji polskich Żydów.
![Janusz Korczak (1878 [1879]-1942)](/dokumenty/zalaczniki/166/mini/166-74209_m1-d8581.jpg)
