Komunizm był dla niego złem absolutnym opartym na publicznym kłamstwie, negowaniu wolności jednostki, prawa i podstawowych wartości cywilizacji. Był człowiekiem bezkompromisowym i niepokornym. Czy historia przyznała mu rację?
Jakie były losy emigracji Polaków w latach 80. XX w.? Gdzie wtedy emigrowali Polacy? Kto z działaczy opozycji zdecydował się na opuszczenie kraju? Jakie ważne ośrodki polityczne utworzono poza krajem?
Krótka historia wielkiej emigracji. Polacy w Zagłębiu Ruhry przed I wojną światową
Jak podaje niemiecki historyk Christoph Kleßmann, w latach sześćdziesiątych XIX wieku w Zagłębiu Ruhry było – według oficjalnych statystyk – zaledwie szesnastu Polaków. Pół wieku później było ich tam już pół miliona.
„Staremu krajowi” na odsiecz
Formowana na francuskiej ziemi Armia Polska we Francji, od koloru swych mundurów zwana też Błękitną Armią, była – poza olbrzymim finansowym wkładem wychodźstwa z Ameryki Północnej – najwymowniejszym bodaj świadectwem łączności Polonii ze „starym krajem”.
Ucieczka z Moabitu
Gdy po kilkuminutowych procesach Trybunał Ludowy Rzeszy skazał Helenę Maćkowiak i Stefanię Przybył na gilotynę, przychylił się jedynie do prośby o zezwolenie obu siostrom na spędzenie nocy w jednej celi. Nikt z niemieckich oprawców nie mógł się jednak spodziewać, że będzie to wstęp do brawurowej ucieczki rodem z kadrów kina przygodowego.
Jakie były kierunki migracji obywateli polskich w latach II wojny? Jakie myśli przyświecały polskim emigrantom? Jaką rolę pełniły legalne władze Rzeczypospolitej?
Konserwatywno-katoliccy interpretatorzy dwudziestowiecznej historii z włoskiej diaspory
Po II wojnie światowej wielu polskich twórców znalazło się poza granicami kraju. We Włoszech mieszkali m.in. Jan Gawroński, Walerian Meysztowicz i Karolina Lanckorońska.
Dlaczego Zygmunt Nowakowski porzucił karierę sceniczną i poświęcił się pisaniu? Jak znalazł się w „polskim Londynie”? Dlaczego odmawiał powrotu do Polski?
Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza
Wydarzenia w PRL były bacznie obserwowane za granicą, szczególnie przez polską emigrację. Nie inaczej było również pod koniec lat osiemdziesiątych. Jednym z budzących zainteresowanie zdarzeń roku 1988 były planowane rozmowy części opozycji, tej uznanej przez rządzących za konstruktywną, z władzami PRL w postaci Okrągłego Stołu.
Sokoli Klub Szybowcowy – „W zdrowym ciele, zdrowy duch”
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” stanowiło w Polsce wzór nowoczesnej organizacji społecznej, łączącej dbałość o kulturę fizyczną i narodową. Ruch sokolski zawędrował również do Stanów Zjednoczonych, gdzie wysiłki instruktorów zaowocowały również barwnym epizodem budowy własnego klubu szybowcowego.
Pieśń o Małym Rycerzu. Jerzy Skolimowski „Mały”
Olimpijczyk, architekt, polski żołnierz i oficer brytyjskiego wywiadu. W polskich barwach brał udział w trzech olimpiadach: w Amsterdamie (1928), w Los Angeles (1932), Berlinie (1936). Dwukrotny medalista olimpijski z Los Angeles z 1932 roku (srebro i brąz) z osady wioślarskiej, sternik. 150 cm wzrostu i 49 kg wagi – ten niepozorny Polak był człowiekiem o wielkiej charyzmie: inteligentny, elokwentny, zabawny, hart ducha i siła woli wyróżniała tego mężczyznę o niewielkim wzroście.
Polki z Argentyny w służbie Ojczyźnie
Wybuch II wojny światowej i błyskawiczna okupacja ziem polskich były olbrzymim szokiem dla Polonii. To na jej m.in. barkach miał spocząć ciężar walki o wolność Ojczyzny. Wśród rekrutów do odradzającej się armii polskiej nie zabrakło i Polaków z dalekiej Argentyny, którzy godnie wywiązali się z tego zadania.
Polacy spod znaku Krzyża Południa – słów kilka o Polonii w Brazylii
Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej Brazylia ogłosiła neutralność (4 września 1939 r.), ale nie wpłynęło to na zamknięcie granic dla emigrantów, którzy w czasie wojennej zawieruchy, szukali schronienia poza kontynentem europejskim.
Konferencja w Évian w lipcu 1938 r. Próba pomocy uchodźcom żydowskim z Niemiec i Austrii?
Choć problemy uchodźstwa i przymusowych migracji kojarzymy najczęściej ze stanem wojny, międzywojenna Europa doświadczała także i innych źródeł tego kryzysu. Antyżydowska polityka Niemiec epoki Hitlera zmuszała kolejne grupy osób do opuszczania swojego kraju i szukania pomocy poza jego granicami.
Generał brygady Zygmunt Piasecki (1893-1954) – od ułana do emigranta
We wrześniu i październiku 1939 r. walczyło wielu oficerów Wojska Polskiego, którzy w latach 1914–1920 brali udział w walkach o odrodzenie RP. Ich losy potoczyły się zazwyczaj tragicznie. Do niewoli niemieckiej, a po 1945 r. na emigrację udał się jeden z nich – gen. bryg. Zygmunt Piasecki.
Tajny plan X
W zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu znajduje się ciekawy dokument zatytułowany Zarys wstępny planu X. Kilkustronicowy maszynopis pochodzi z początku lutego 1953 r. i nie jest podpisany.
Powojenne dylematy żołnierzy Andersa
W maju 1944 r. żołnierze 2. Korpusu po heroicznym boju zdobyli klasztor na wzgórzu Monte Cassino. Odwagi gratulowali im wszyscy sojusznicy. Po wojnie podziwiani bohaterowie stali się jednak dla państw zachodnich wielkim kłopotem; na emigracji żyli często w biedzie i zapomnieniu. Ci, którzy wrócili do kraju, byli represjonowani przez komunistów.
Polscy uchodźcy w „czarnej” Afryce
II wojna światowa spowodowała ogromne migracje ludności. Miliony w obawie przed prześladowaniami opuszczały miejsce zamieszkania, miliony padały ofiarą deportacji. Wśród tych rzesz Polacy byli jedną z najliczniejszych grup. Znajdowali schronienie na wszystkich kontynentach, nie wyłączając Afryki.
Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940)
Porażka II RP we wrześniu 1939 r. była szokiem dla Polaków nie tylko w kraju, ale i na świecie. Skonfrontowana z dwoma totalitarnymi sąsiadami, przy bierności sojuszników, nasza armia nie była w stanie powstrzymać agresorów. W początkach października walki ustały, a kraj znalazł się pod okupacją.
Argentyński finał epopei żołnierzy 2. Korpusu Polskiego
W upalny, lipcowy dzień 1947 r. na nabrzeżu portu w Genui panował ożywiony ruch. Przy trapie prowadzącym na pokład motorowca „Empire Halberd” kłębił się tłum ludzi: młodych mężczyzn o słowiańskiej urodzie i ich włoskich żon…
Bajończycy
Wśród polskich formacji zbrojnych czasu I wojny światowej niewielki, około dwustuosobowy oddział ochotników, którego żołnierzy nazywano bajończykami, odegrał rolę wyjątko-wą. Powstał w kręgu emigrantów polskich we Francji, bił się z Niemcami od jesieni 1914 do wiosny 1915 r. w Szampanii, najcięższe boje stoczył pod Arras i Souchez.
Za chlebem
W czasach świetności Rzeczypospolitej – w wieku XV, XVI, XVII – kraj opuszczały jednostki: poszukiwacze przygód, prześladowani różnowiercy. Pierwsze liczniejsze grupy wychodźcze pojawiły się dopiero w XVIII w., gdy na emigrację udawali się konfederaci barscy czy zagrożeni przez targowiczan patrioci.
Autoportret wychodźcy
Okres II wojny światowej, ale także pierwsze lata po jej zakończeniu, skutkowały pojawieniem się nowej, potężnej fali emigracji polskiej na Zachodzie Europy, a zwłaszcza w Zjednoczonym Królestwie. Charakterystyka tego wychodźstwa, pomimo upływu lat, wciąż stanowi wyzwanie badawcze dla historyków.
„Kultura” - w życiu polskiej emigracji niepodległościowej i opozycji demokratycznej w PRL
Zjednoczona Europa – marzenie Polaków
Pomysł zjednoczenia Europy ma w polskiej myśli politycznej bogatą tradycję i silne korzenie. Poczynając od tradycji chrześcijańskich traktujących przestrzeń Europy jako Christianitas, wraz z rozwojem refleksji o polityce i stosunkach międzynarodowych pojawiały się kolejne koncepcje jedności Europy.
Jego twórczość budzi do dzisiaj liczne spory i kontrowersje. Jednocześnie autor „Drogi donikąd” jest ceniony przez czytelników za swój talent i odwagę cywilną w wyrażaniu sądów. Dlaczego pisarz jest tak niechętnie traktowany przez niektórych i tak kochany przez czytelników?
Radio Wolna Europa. Głos wolności, głos nadziei
30 czerwca 1994 r. Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadała ostatnią audycję. Przez ponad 40 lat była naszym głosem wolności.
Exodus z Polski Gierka
Lata siedemdziesiąte prezentuje się czasem jako okres względnej prosperity w szarzyźnie PRL. Tym bardziej zaskakuje, że właśnie w dekadzie rządów Edwarda Gierka kraj zdecydowało się opuścić ponad 200 tys. osób.
Daromiła Żenczykowska-Zawadzka – żołnierz Armii Krajowej, emigrantka
„W rozmowach była łagodna w formie, kategoryczna w treści. Zaczynała: «Tadeuszku, mnie się zdaje, ja nie jestem pewna» – a dalej już zdecydowanie mówiła, jak ma być” – podkreślał Władysław Bartoszewski, zwracając uwagę na rolę Daromiły Żenczykowskiej-Zawadzkiej w kształtowaniu działalności publicznej męża.
Księgozbiór przedostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata
We wrześniu 1946 r. komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił polskiego obywatelstwa generała Władysława Andersa, dowódcę wojsk polskich spod Monte Cassino oraz 76 oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Niezłomny z Londynu – Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki
Urodził się 2 stycznia 1907 roku w Warszawie. W czasie I wojny światowej przebywał z rodzicami w mieście Orzeł, gdzie ukończył szkołę dla uchodźców i należał do Pierwszej Orłowskiej Drużyny Harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Jej członkiem był również Witold Pilecki.
Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie
Podczas drugiej wojny światowej Portugalia stała się bardzo ważnym krajem, w którym po ewakuacji rządu polskiego z Francji w 1940 r. znalazło się wielu polskich uchodźców, w tym także kierownicy państwa polskiego.
Pomarcowa emigracja
19 marca 1968 r. na wiecu aktywu partyjnego Władysław Gomułka wygłosił antysyjonistyczne przemówienie, które zapoczątkowało w Polsce antysemicką kampanię propagandową.
Odrzucić balast PRL. Zbigniew Siemaszko (1923-2021)
Poznaliśmy się na początku 2005 roku podczas któregoś z otwartych seminariów doktoranckich w UCL-SSEES. Zaglądał na nie regularnie wraz z żoną, gdy temat ich zainteresował, by zawsze zabrać głos w dyskusji.
Misja: Niepodległość. Zarys historii Gryf Publications
W czerwcu 1946 r. rozpoczęła się ewakuacja 2. Korpusu z Włoch do Wielkiej Brytanii, a potem demobilizacja tysięcy żołnierzy za pośrednictwem Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Wiązał się z nią problem zabezpieczenia na Wyspach majątku (maszyny drukarskie, bezcenny wówczas papier) i kontynuowania dorobku Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu w warunkach emigracji.
Reakcja Jerzego Giedroycia i Instytutu Literackiego na wydarzenia na Wybrzeżu w 1970 i 1971 roku
Pośród wychodźstwa niepodległościowego Jerzy Giedroyć prowadził konsekwentną i przemyślaną politykę oddziaływania na Polskę, dostosowaną do zmieniającej się rzeczywistości, przy nie traceniu z oczu celu nadrzędnego, którym było odzyskanie niepodległości.
Przywrócić „skradzione dzieciństwo”. Polskie szkoły dla dzieci-uchodźców
Wybuch II wojny światowej stał się nie tylko początkiem zbrojnego konfliktu, ale również początkiem tragedii milionów cywilów, dla których każdy dzień był walką o życie!
Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie
Argentyna stała się domem dla wielu wybitnych Polaków – lekarzy, naukowców, artystów. O jednych, jak Witold Gombrowicz, napisano już niejedną książkę. Inni – ze stratą dla historii Polski – pozostają wciąż anonimowi.
Mistrz tonów i gorący patriota polski
Choć większą część swego życia spędził z dala od stron, to sprawie polskiej służył do końca swoich dni. Dwa lata przed śmiercią sędziwy i schorowany Paderewski przewodniczył tworzonej od grudnia 1939 r. Radzie Narodowej i pełnił funkcję ambasadora sprawy polskiej na kontynencie amerykańskim.
Józef Czapski. Z sowieckiej niewoli do Paryża
Znalazł się wśród garstki polskich oficerów, którzy niemal w ostatniej chwili uniknęli śmierci z rąk NKWD. To zdeterminowało całe jego życie.
Uratować złoto
We wrześniu 1939 roku zapasy złota Banku Polskiego miały wartość 463 mln złotych. Władze polskie robiły wszystko, by nie dostało się ono w ręce żadnego z dwóch agresorów. Wywiezienie z ogarniętego wojennym chaosem kraju ładunku ważącego prawie 80 ton wydaje się niemożliwością. A jednak się udało…
Książę Redaktor
Jerzy Giedroyć – prawnik, urzędnik państwowy, wydawca, redaktor, żołnierz, polityk, mecenas, bibliofil, archiwista, epistolograf, menedżer, jeden z najwybitniejszych Polaków XX wieku.
Antoni Chruściel „Monter”
Wbrew powszechnemu i utrwalonemu przekonaniu, powstańczą walką w Warszawie kierował dowódca Okręgu AK Warszawa gen. Antoni Chruściel „Monter”, a nie gen. Tadeusz Komorowski „Bór”.
„Świetlista Dusza” Wandy Dynowskiej
Na przestrzeni ostatnich pięciu lat, w coraz liczniejszych publikacjach podnosi się kwestie dotyczące roli, jaką odegrały kobiety w życiu politycznym, kulturalnym czy społecznym.
Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny
Florian Czarnyszewicz był solą w oku komunistów z kilku powodów. Przede wszystkim śmiał przelać na papier pamięć o tragicznych losach Polaków znad Berezyny walczących w latach 1911-1920 o powrót ich ziem w granice niepodległej Rzeczypospolitej.
Marek Hłasko i aparat represji PRL
Aparat represji PRL zainteresował się Hłaską bardzo wcześnie, bo jeszcze na początku lat 50-tych, zanim dał się on poznać jako pisarz i zdobyć jakąkolwiek popularność. SB nie straciła zainteresowania nim aż do jego śmierci, a nawet dłużej – dokumentację rozpracowania go zamknięto kilka lat później.
Jest taki kraj… Jest taka biblioteka….
Od 1995 r. każdego 8 czerwca w Argentynie obchodzi się święto narodowe Día del Colono Polaco – Dzień Polskiego Osadnika.
W drodze na grób Tadeusza Kościuszki - wspólnego bohatera Polski i USA
Agent premierem
W sierpniu 1955 r. premierem Rządu RP na uchodźstwie został Hugon Hanke, od 3 lat agent Departamentu I MBP – „Ważny”. Miesiąc później na polecenie bezpieki wyjechał do kraju, gdzie wziął udział w kampanii szkalującej polski Londyn. Był to jeden z największych sukcesów komunistów w walce z emigracją.
Jakie znaczenie dla polskiej emigracji politycznej miał gen. W. Anders?
Bagnetem i piórem. Życie kulturalne 2. Korpusu
Agresja niemiecko-sowiecka na Polskę otworzyła kolejny rozdział w historii uchodźstwa polskiego. W powstałych diasporach – czy to w Paryżu, Londynie, Buzułuku, Bagdadzie, Jerozolimie, Kairze czy Rzymie – rozwijało się życie kulturalne.
Portret emigranta
Biografistyka emigracyjna wzbogaciła się o ważną pozycję. Zygmunt Szadkowski, bohater książki Marka Wierzbickiego, nie jest postacią tak powszechnie znaną jak gen. Władysław Anders czy ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski. Należał jednak do elity politycznej „polskiego” Londynu.
Poeta tragiczny. Jan Lechoń (1899–1956)
Piekielnie zdolny młodzieniec, natchniony skamandryta, wreszcie emigrant nieprzejednany wobec komunistów. Bogata twórczość Lechonia to klucz do poznania zarówno życia poety, jak i całego pokolenia Polaków budujących II RP, a później doświadczonych przez wojnę i wygnanie.
Zachód a Katyń
Stosunek Zachodu do Zbrodni Katyńskiej od początku był moralnie dwuznaczny, a postawa polityczna rządów USA i państw zachodnioeuropejskich zmieniała się zależnie od ich ideowego nastawienia i sytuacji międzynarodowej.
Polska niepodległościowa emigracja polityczna po 1945 r.
Ofiara Lakara
Ważnym punktem zaczepienia, dla wywiadowczej aktywności osławionego „Lakara” („Madery”), czyli Andrzeja Madejczyka na kierunku watykańskim, był krąg polskich duchownych w Niemczech.
Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności
Gustaw Herling-Grudziński – pisarz, więzień Gułagu, żołnierz gen. Andersa – urodził się w Kielcach, w spolonizowanej, ale wyznającej judaizm rodzinie żydowskiej, jako Gecel (vel Gustaw) Herling (vel Grudziński), syn Doroty (Dobrysi) z Bryczkowskich i Jakuba (Joska) Herlinga vel Grudzińskiego.
Śmierć Henryka Giedroycia. Koniec Księstwa Giedroyciów w Maisons-Laffitte
Był najmłodszym bratem Jerzego Giedroycia, twórcy paryskiej „Kultury”. Urodził się 12 stycznia 1922 roku w wolnej Polsce. W niespełna cztery lata po przeniesieniu rodziny Giedroyciów z Mińska Litewskiego do Warszawy.
Józef Haller – uchodźca polityczny
Pozostając na emigracji gen. Haller miał 72 lata i był najstarszym z ponad stu polskich generałów, który dokonali takiego wyboru. Zapewne ze względu na wiek nie został zaangażowany do utworzonego latem 1946 r. Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, ale otrzymywał nadal pobory wojskowe.
Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, świadek zbrodni katyńskiej, bezkompromisowy antykomunista. Świadek historii. Wybitny pisarz. "Wyklęty" za życia przez dużą część polskiej emigracji na Zachodzie. Czy historia przyznała mu rację?
Antypolityczny antykomunista
Umieszczenie sylwetki Józefa Mackiewicza wśród polityków powojennej emigracji polskiej mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka oczywiste. W potocznej opinii czytelników – a także w pracach krytyków literackich – Józef Mackiewicz uważany jest bowiem przede wszystkim za pisarza politycznego.
Powojenne wybory – środowiska kulturalne wobec komunizmu (1945–1956)
50 lat temu zmarł Mieczysław Grydzewski
Każdy kto go znał, wspominał, że unikał fotografów. Niewiele jego zdjęć się zachowało, a te które znamy, wydają się albo przypadkowe, albo wymuszone. Może więc na koniec uznano, że nie warto go o nie prosić.
„Nie będę już grał w Berlinie”
Jedną z głównych postaci, dzięki którym możemy celebrować narodziny II Rzeczypospolitej, był Ignacy Jan Paderewski, wielki Polak i obywatel świata. Jego droga z kresów dawnej Rzeczypospolitej na salony możnych tego świata była długa, ale bardzo interesująca.
W drodze do Ojczyzny. Polskie oddziały wojskowe w Chinach 1918-1920
Pod koniec I wojny światowej otworzyły się przed Polakami nowe możliwości realizacji marzenia o odbudowie własnego państwa. Z nadarzającej się szansy skorzystali Polacy rozsiani na całym świecie. Polskie oddziały wojskowe pojawiły się nawet w dalekich Chinach.
Radio Wolna Europa (odc. 61)
Dwie tony polskiej historii przypłyną do Ojczyzny
Czy można określić wagę polskiej historii? Okazuje się, że w przypadku Związku Sokolstwa Polskiego w Ameryce można, jako masę całkowitą wpisaną do dokumentacji transportowej „Shipping Instructions” – wynosi ona 2 tony.
Między legalizmem a kontynuacją – wykład: Państwo to koniunktura polityczna, Ojczyzna to niepodległość
Prezentacja książki: „Listy amerykańskie 1953–1983 Stefana Korbońskiego”
Henryk Sławik
Kim był przed 1939 r. w Polsce i czego w następnych latach dokonał na Węgrzech, skoro jego polscy i żydowscy podopieczni zwracali się doń „Kochany Panie Prezesie”, „Wujku Henryku”? Zapytani po wojnie o swego opiekuna i wybawcę, mówili o nim: „Anioł”, „Posłaniec Boży”, „święta postać”, „polski Wallenberg”. Dlaczego więc po zakończeniu wojny został wykreślony z polskiej pamięci zbiorowej?
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin
Marian Chodacki 1898–1975
Marian Stanisław Chodacki – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, dyplomata, Komisarz Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku (1936-1939), dyrektor wykonawczy Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce (1949–1951).
Ewakuacja złota Banku Polskiego
Prezentacja książki "Leksykon działaczy Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Republice Federalnej Niemiec (1951–1993)"
Przez Morze Czerwone - Rzeczpospolita Polska na Uchodźstwie 1945 - 1990
Polonica emigracyjne. Ze zbiorów instytucji członkowskich Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie
Przedstawione w katalogu wystawy eksponaty pochodzą ze zbiorów instytucji szczególnie ważnych dla narodu polskiego. Ośrodki te, ulokowane w 9 krajach na 4 kontynentach, są ostoją polskiej kultury, ogniskami polonijnymi podtrzymującymi tradycje i historię narodu polskiego. Organizacją zrzeszającą te instytucje jest funkcjonująca od 1979 r. Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ).
Orędownik sprawy polskiej Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)
Ignacy Jan Paderewski był wybitnym pianistą i kompozytorem, gorącym patriotą i mężem stanu, filantropem i działaczem społecznym. Jego zaangażowanie w polską sprawę było absolutnie bezinteresowne. Na trwałe wpisał się w poczet osób najbardziej zasłużonych dla odzyskania przez Polskę niepodległości.
Utworzenie Komitetu Narodowego Polskiego
Najważniejsze cele, któreśmy sobie na Zachodzie w swej akcji podczas wojny postawili, zostały urzeczywistnione. (...) Komitet Narodowy miał pod swą władzą armię polską, uznaną za sprzymierzoną i wojującą. Mieliśmy tym samym zapewniony udział w konferencji pokojowej, jako jedno z państw sprzymierzonych - oceniał działalność KNP Roman Dmowski.
Wojciech Korfanty – emigracja i powrót do kraju
Mimo wybitnej roli Korfantego, odegranej w okresie kształtowania granic Rzeczypospolitej w latach 1918–1922, w dobie rządów sanacji jego zasługi były marginalizowane. W 1938 r. wyemigrował do Czechosłowacji. Powrócił w kwietniu 1939 r. i został aresztowany. Zmarł tuż po zwolnieniu z więzienia.
Ignacy Daszyński w Stanach Zjednoczonych
Zbiorowość Polaków emigrujących dla chleba za wielką wodę, stanowiła podatny grunt dla haseł niesionych na sztandarach ruchów socjalistycznych. Wyrazem zainteresowania ich potrzebami i możliwościami organizacyjnymi był dwumiesięczny pobyt Ignacego Daszyńskiego w Ameryce.
90s historii: 18 lutego 1966 roku zmarł Stanisław Mackiewicz „Cat”
90s. historii: 23 kwietnia 1989 r. zmarł Stefan Korboński
90s. historii: 9 kwietnia 1968 r. zmarła Zofia Kossak-Szczucka
90s historii: 1 kwietnia 1982 r. Zdzisław Najder został dyrektorem Sekcji Polskiej RWE
90s. historii: 22 maja 1964 r. zmarł gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz
„Monter”: dowódca Powstania Warszawskiego
Wielu odwiedzających Muzeum Powstania Warszawskiego jest przekonanych, że siłami polskimi w powstaniu dowodził gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, dowódca Armii Krajowej. Jest to przeświadczenie błędne. Dowódcą Powstania Warszawskiego był gen. Antoni Chruściel „Monter”, komendant Okręgu Warszawa AK.
Edmund Bałuka. Prawdziwy socjalista w socjalizmie realnym
Postać zmarłego Edmunda Bałuki – antysowieckiego działacza niepodległościowego i robotniczego – powinna być pamiętana. Jego biografia jest przykładem nie tylko wielkiej determinacji w walce o wolność, ale także metod, jakimi SB operacyjnie „wygaszała” niebezpiecznych liderów społecznego buntu.
Prof. Andrzej S. Ehrenkreutz (1921-2008) i jego Studium Spraw Polskich
Jego działalność w Stanach Zjednoczonych była nadzieją dla opozycji w PRL, a solą w oku komunistów. SB nie mogła przeboleć, że w USA działa niezależny polski ośrodek intelektualny, sprawnie krytykujący władze w Warszawie. Prof. Ehrenkreutz pozostał niezależny do końca swoich dni.
Wycieczka Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce do Ojczyzny w 1927 r.
Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP) jest najstarszą polską organizacją kombatancką działającą na świecie, istniejącą nieprzerwanie od 1921 roku. Jej geneza wiąże się z ochotniczą służbą przedstawicieli amerykańskiej Polonii w Armii Polskiej we Francji w czasie I wojny światowej. „Błękitna Armia" - nazywana tak od koloru mundurów - powstała w 1917 roku za sprawą gen. Józefa Hallera, a w jej szeregi weszło ok. 20 tys. ochotników z USA i Kanady.
Londyn Niepodległościowy: inspiracja i idea
Piotr Kardela – Idea wolności pośród Polaków w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej
Jurg Stadelmann - Między nostalgią a selektywnie-wygodnym postrzeganiem. Postępowanie z pamięcią o polskich żołnierzach internowanych w Szwajcarii 1940–1945
Peter Collmer – Szwajcaria jako kraj azylu dla uchodźców politycznych do I wojny światowej
Wywiad PRL wobec emigracji (odc. 26)
Pułkownik Ignacy Matuszewski 1891-1946
…A jeśliby który padł, niechby jak kamień zarósł i wiecznie trwał, ostrolicy, niezłomny, Civis Romanus, głaz na granicy…
Kazimierz Wierzyński, Via Appia
Sprawa krypt "Żelazo" (odc. 3)
Z dziejów Biblioteki „Kultury” 1946–1966
Pośród licznych instytucji, stowarzyszeń i środowisk powojennego uchodźstwa polskiego paryski Instytut Literacki wyróżniał się siłą oraz zasięgiem oddziaływania na życie kulturalne i polityczne rodaków zarówno na obczyźnie, jak i w kraju. Powstał z inicjatywy Jerzego Giedroycia wiosną 1946 r. w Rzymie przy 2. Korpusie Polskim pod nazwą Casa Editrice „Lettere”.
„Z filmoteki bezpieki" odc. 25 - Maissons Laffitte (paryska Kultura)
Jerzy Giedroyc (1906–2000)
Redaktor. Tak mówiono i pisano o Jerzym Giedroyciu najczęściej. Był znany jako twórca i redaktor wydawanego od 1947 r. miesięcznika „Kultura” oraz założyciel Instytutu Literackiego. Podparyskie Maisons-Laffitte, gdzie mieściła się siedziba zarówno redakcji, jak i Instytutu, stało się symbolem polskiej kultury na emigracji po II wojnie światowej.
Karolina Lanckorońska (1898–2002)
Karolina Lanckorońska to jedna z tych osób, które nie wahały się położyć wszystkiego na jednej szali i poświęcić życia dla ojczyzny. Nie przelewała za nią krwi, ale całym swym życiem dawała świadectwo, co to znaczy patriotyzm. Potrafiła poświęcić wszystko, a równocześnie w swej skromności uważała to za rzecz zupełnie naturalną i nie wartą wspominania. „Czy oddanie wszystkich sił temu, co się najbardziej kocha jest zasługą? – mówiła. – Myślę, że nie. Moją ziemską boginią jest nauka polska, przyszło mi jej służyć w sposób różnorodny, zależny od zmiennych losów ojczyzny”.
Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji w kraju (1944–1949)
Ponowne wkroczenie Armii Czerwonej na ziemie polskie w styczniu 1944 r. stanowiło początek nowego rozdziału w dramatycznych losach Polski w okresie II wojny światowej. Miejsce wypartych Niemców zajął nowy okupant: Związek Sowiecki – tak rozwój sytuacji na froncie oceniało podziemie niepodległościowe w kraju, niezależnie od dzielących je różnic politycznych i programowych.
Ryszard Kaczorowski (1919-2010)
Na fali upamiętniania ofiar katastrofy smoleńskiej imieniem ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie nazywano wiele ulic i placów w całej Polsce.
„Z filmoteki bezpieki” odc. 3 - „Beatrice”
IPN TV - Świadkowie historii Anna de Tusch-Lec
Generał Władysław Anders (1892–1970)
Władysław Anders był zdolnym, ambitnym, dzielnym i sprawnym dowódcą - taktycznego bardziej niż operacyjnego szczebla dowodzenia. Jakkolwiek cechował go typowy dla kawalerzy- sty temperament, który nie zawsze sprzyjał trafnej ocenie sytuacji – czy to wojskowej pod względem operacyjnym czy politycznej – nie podlega dyskusji, że był szczerym i gorącym patriotą, symbolem niezłomnej walki o wolność Polski.
Solidarność, "Zachód" i "Węże". Służba Bezpieczeństwa wobec emigracyjnych struktur Solidarności 1981–1989
Znaczna część działaczy Solidarności, których stan wojenny zaskoczył za granicą w różnych krajach, nie pozostała bierna ani nie pogodziła się z losem. Po 13 grudnia w wielu miejscach na świecie zaczęły powstawać – przy współpracy z lokalnymi związkami zawodowymi – komitety i stowarzyszenia, a także inicjatywy wydawnicze lub kulturalne mające na celu wspieranie solidarnościowego ruchu za granicą, jak też podziemnej opozycji w kraju.
Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989
PRL powstała jako państwo zamknięte, otoczone tysiącami kilometrów drutu kolczastego. Na wyjazdy zagraniczne władze zezwalały tylko w drodze wyjątku, np. w 1952 r. paszport na prywatny wyjazd na Zachód dostało około 50 osób.
Fot. NAC
