Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Fot. NAC

Żydzi

Audio/Video

Ilu Żydów ocalało z Zagłady? Kto podjął się opieki nad żydowskimi dziećmi po wojnie? Gdzie lokowano sieroty żydowskie? Jaki program wobec dzieci żydowskich mieli polscy syjoniści?

Audio/Video

Kto i w jaki sposób udzielał pomocy Żydom ukrywającym się w okupowanej Polsce? Dlaczego bunkier pod łóżkiem był szansą na życie? Jak potoczyły się losy Ocalonych i rodziny Sprawiedliwych wśród Narodów Świata?

Audio/Video

Jak wyglądały stosunki ludnościowe w województwie stanisławowskim przed wybuchem wojny? Jakie były uwarunkowania niesienia pomocy? Dlaczego pomagano i jak pomagano Żydom? Jakie represje spotkały osoby udzielające pomocy?

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena
Artykuł

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena

Sekretarz stanu USA Antony Blinken jest przybranym synem białostocczanina Samuela Pisara – prawnika, pisarza, polityka, doradcy prezydentów amerykańskich. Ojcem Samuela był Dawid Pisar, którego rodzina była jedną z najbogatszych w przedwojennym Białymstoku.

Skreślona polskość. Los Ireny Berger
Biogram / Biografia

Skreślona polskość. Los Ireny Berger

Irena Berger w momencie wybuchu wojny miała jedynie 23 lata. W 1940 r. zdała egzamin pielęgniarski. Ze względu na wyznanie dziadków uznana została przez Niemców za osobę narodowości żydowskiej, choć deklarowała narodowość polską.

Audio/Video

Czy sytuacja Żydów w gettach na terenie Generalnego Gubernatorstwa, była taka sama jak w przypadku gett na terenie ziem wcielonych do Rzeszy? Jak wyglądała historia getta w Częstochowie – kiedy zostało utworzone, jaki obszar objęło oraz ilu ludzi się w nim znalazło?

Audio/Video

Co wiemy o Polakach ratujących Żydów w czasie wojny? Czy istniała międzynarodowa pomoc Żydom mieszkającym na ziemiach polskich? Kim byli Polacy pomagający i ratujący Żydów?

Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren
Artykuł

Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren

Biedna Polska! Polacy twierdzą, że jeśli Niemcom uda się wziąć Warszawę, to oznacza, że ostatni polski żołnierz zginął – zanotowała we wrześniu 1939 r. słynna Szwedka. Ci którym krewnych zamęczono w niemieckich obozach koncentracyjnych, nie zapomną niczego tylko dlatego, że jest pokój – zauważała w dalszej fazie niszczącej wojny.

Początek likwidacji getta warszawskiego
Artykuł

Początek likwidacji getta warszawskiego

22 lipca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta warszawskiego. W ciągu dwóch miesięcy (do 21 września 1942 r.) do obozu zagłady w Treblince wywieziono ok. 254 tys. Żydów, ok. 11 tys. zostało skierowanych do obozów pracy, a ok. 6 tys. rozstrzelano na miejscu. W getcie legalnie pozostało ok. 35 tys. ludzi, kolejne 25 tys. ukrywało się na jego terenie.

Audio/Video

Poznaj wspomnienia Dawida Wdowińskiego. Dlaczego są tak ważnym świadectwem przeszłości? Jakie formy przybierał opór ludności żydowskiej wobec okupanta niemieckiego? Czym był Żydowski Związek Wojskowy? Jak przebiegała realizacja akcji „Reinhardt”?

Audio/Video

Czym była tzw. Grupa Berneńska? Kim był Aleksander Ładoś? Czym były paszporty Paragwaju? Dowiedz się więcej o działaniach dyplomacji polskiej w czasie wojny w zakresie pomocy Żydom

Zagłada w obiektywie. Film z getta w Kutnie
Artykuł

Zagłada w obiektywie. Film z getta w Kutnie

Zacieranie zbrodni było ważnym elementem mechanizmów przeprowadzania Holocaustu przez niemiecki aparat państwowy. Tym cenniejsze są znaleziska takie, jak przedstawiający getto w Kutnie film ze zbiorów Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Choć składa się na niego jedynie kilka ujęć, to stanowi bezcenną ilustrację tych tragicznych wydarzeń.

Audio/Video

Jakie było położenie ludności żydowskiej w Polsce w świetle antyżydowskiej polityki Hitlera? Jak do tego problemu odnosiła się polska dyplomacja pod kierownictwem Józefa Becka? Jakie trudności napotykała w ostatnich latach przed wybuchem wojny?

Audio/Video

Jakie były formy i możliwości oporu Żydów przeciwko Niemcom w czasie II wojny światowej? Co nowego wiemy o walce Żydów w getcie warszawskim? Jak wyglądał opór cywilny i zbrojny w gettach zorganizowanych przez niemieckie władze okupacyjne?

Audio/Video

Jak wyglądał opór bierny Żydów w zakładach przemysłowych? Jakie czynne formy przybierała walka Żydów w czasie Zagłady? Czym były żydowskie grupy przetrwania? Czym różniły się od oddziałów partyzanckich?

Audio/Video

Czy wiesz jak kształtowały się stosunki polsko-żydowskie po 1939 roku? Czy słyszałeś o Polakach pomagającym Żydom w czasie okupacji? Czy wiesz jaką cenę ponosili Ci, którzy pomagali drugiemu człowiekowi?

Audio/Video

Czy Polska mogła zostać państwem kolonialnym? Czym były postulaty kolonialne II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1932-1939 i w jaki sposób wiązały się z kwestią emigracji żydowskiej?

Audio/Video

Dlaczego z mapy stolicy zniknął sobór św. Aleksandra Newskiego? Jaką rolę odegrał w czasie II wojny światowej książę azerski Veli Bek Jedigar? Jak wyglądało życie warszawskich Żydów na Muranowie, zanim zaczęła się okupacja i powstało getto?

Audio/Video

Jaki zakres badań nt. relacji polsko-żydowskich jest teraz prowadzony? Jakie informacje nt. wspólnej historii udało się już przeprowadzić? Jakie badania są do przeprowadzenia? Co historykom nastręcza najwięcej trudności?

Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników
Artykuł

Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników

16 maja 1943 r. Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie to symbol upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia.

Warszawska hekatomba. Getto
Artykuł

Warszawska hekatomba. Getto

Historia każdego narodu ma swoje symbole. W latach II wojny światowej takim symbolem o wyjątkowej randze stała się dla Polaków Warszawa. Tu koncentrował się opór. Rozwijała konspiracja. I z dnia na dzień rosły, coraz dotkliwsze, straty.

Audio/Video

Co działo się na terenach okupowanych przez Niemcy i co tak naprawdę wiedziała zachodnia opinia publiczna o eksterminacji Żydów? Powstanie w getcie w kontekście międzynarodowym – cykl Historia zza kulis

Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady
Artykuł

Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady

Ludność żydowska na prowadzoną przez Niemców politykę ograniczania ich praw, wykluczenia z życia społecznego, a z czasem zamykania w gettach i fizycznej zagłady reagowała różnie. Niemniej już od początku okupacji Żydzi angażowali się w działalność konspiracyjną i podejmowali różne formy oporu, głównie o charakterze cywilnym.

Audio/Video

W jakich okolicznościach, w jaki sposób i na jaką skalę instytucje Polskiego Państwa Podziemnego i kościoła oraz sami Polacy pomagali Żydom podczas II wojny światowej? Jakie motywy przyświecały osobom niosącym tę pomoc w obliczu zagrożenia życia?

Audio/Video

Czym jest człowieczeństwo i co jest jego miarą? Kim byli Sprawiedliwi? Z czego wynikała ich dzielna postawa? To pytania, które często pojawiają się podczas rozmów dotyczących ratowania Żydów z Holocaustu

Hipolit Aleksandrowicz – ziemianin pomagający Żydom na ziemi dobrzyńskiej
Artykuł

Hipolit Aleksandrowicz – ziemianin pomagający Żydom na ziemi dobrzyńskiej

Niewiele znamy przypadków pomocy Żydom przez przedstawicieli ziemiaństwa. Tym ciekawsza staje się historia hr. Hipolita Aleksandrowicza, posiadacza dóbr w ziemi dobrzyńskiej, który w trakcie niemieckiej okupacji wykorzystywał swą pozycję i majątek, by pomagać zarówno okolicznym Polakom, jak i Żydom.

Początek akcji „Reinhard” (niem. „<i>Einsatz Reinhardt</i>”)
Artykuł

Początek akcji „Reinhard” (niem. „Einsatz Reinhardt”)

Akcja „Reinhard” (także „Reinhardt”) to kryptonim operacji, której celem była eksterminacja Żydów, początkowo tylko z obszaru Generalnego Gubernatorstwa, potem też z innych krajów okupowanych przez III Rzeszę, przeprowadzonej w latach 1942-1943 w ramach tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (niem. „Eindlösung der Judenfrage”).

Audio/Video

„Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow)” - spotkanie w synagodze Kupa w Krakowie promujące książkę Ryszarda Kotarby

Audio/Video

Jedną ze społeczności żydowskich na terenie województwa podlaskiego, która w wyniku Holocaustu została skazana na zagładę była diaspora żydowska w Tykocinie

97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim
Artykuł

97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim

Białka to niewielka wieś położona obecnie w gminie Dębowa Kłoda, w pow. parczewskim. 7 grudnia 1942 r. na zawsze zmienił historię tej miejscowości. W wyniku brutalnej pacyfikacji zamordowano 97 Polaków i ukrywającą się we wsi Żydówkę.

Patrioci. Żołnierze. Żydzi. Katalog wystawy
Katalogi wystaw

Patrioci. Żołnierze. Żydzi. Katalog wystawy

Wystawa multimedialna „Patrioci. Żołnierze. Żydzi. Żydzi – bohaterowie zmagań o niepodległość i granice odrodzonej Rzeczypospolitej 1914–1921” została stworzona w oparciu o nowoczesne rozwiązania w zakresie nauczania historii. W swojej treści prezentuje dzieje Żydów bijących się o polską niepodległość.

Auschwitz a front wschodni
Artykuł

Auschwitz a front wschodni

W literaturze historycznej od lat dyskutowany jest temat braku właściwej reakcji Zachodu na zagładę Żydów i innych narodów oraz próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego alianci zachodni w 1944 nie zbombardowali krematoriów lub linii kolejowych prowadzących do obozu w Auschwitz-Birkenau, aby ją przerwać?

Audio/Video

Poznaj historie Żydów, którzy walczyli o niepodległą Polskę, ponieważ czuli się dziećmi jednej, polskiej Ojczyzny. Wiedzieli, że bycie patriotą Rzeczypospolitej nie wymaga wyrzeczenia się religii i tradycji żydowskiej. Ekspozycja ukazuje wybrane postacie spośród tysięcy Żydów – żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego

Abraham Landau. Ocalały świadek Zagłady z Wilczyna
Artykuł

Abraham Landau. Ocalały świadek Zagłady z Wilczyna

„Abe” na zawsze rozstał się z rodzicami i rodzeństwem w sierpniu 1941 r. Znalazł się w gronie ok. 450 mężczyzn zabranych przez Niemców do przymusowej pracy w kopalniach soli w Inowrocławiu. W ten sposób rozpoczęła się jego okupacyjna tułaczka po trzynastu obozach: pracy i koncentracyjnych. Był jedynym ocalałym z rodziny.

Relacja ocalałej wielkopolskiej Żydówki Cipory Zomer
Artykuł

Relacja ocalałej wielkopolskiej Żydówki Cipory Zomer

W opublikowanej w 1982 r. w Tel Awiwie „Księdze Pamięci Turku” – Sefer zikaron li-ḳehilat Ṭureḳ ṿeli-ḳedosheha (ספר זכרון לקהילת טורק ולקדושיה / Turek Memorial Book) – znajduje się relacja ocalałej z Zagłady Cipory (Feli/Fajgi) Zomer z domu Tobiak.

Felicja Czerniaków. Żona prezesa warszawskiego Judenratu
Artykuł

Felicja Czerniaków. Żona prezesa warszawskiego Judenratu

Felicja Czerniaków urodziła się w Warszawie, 1 czerwca 1883 roku, jako córka Edwarda/Efraima i Salomei (z domu Gościnny) Zwayer. Do historii przeszła głównie jako żona Adama Czerniakowa (1880-1942), prezesa Junderatu getta warszawskiego, który w lipcu 1942 roku, wobec rozpoczęcia deportacji ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince, popełnił samobójstwo.

Zagłada Żydów na Pomorzu i Kujawach
Artykuł

Zagłada Żydów na Pomorzu i Kujawach

W powszechnej opinii zagłada Żydów rozpoczęła się po 1942 r. i słynnej konferencji w Wannsee. Żydzi na Pomorzu i Kujawach byli jednak mordowani od początku wojny. „Kwestia żydowska” z perspektywy okupantów została „rozwiązana” już w pierwszych miesiącach okupacji.

Z Włocławka do Izraela przez piekło poznańskich obozów pracy – okupacyjne losy Zalmana Kłodawskiego
Artykuł

Z Włocławka do Izraela przez piekło poznańskich obozów pracy – okupacyjne losy Zalmana Kłodawskiego

Ocalały z Zagłady włocławski Żyd, więzień obozów pracy przymusowej w Poznaniu i okolicach (Fort Radziwiłł, Stadion, Steineck/Krzyżowniki i Kreising/Krzesiny) oraz Auschwitz i Buchenwaldu, uczestnik Powstania Warszawskiego, wojny niepodległościowej w Izraelu w latach 1948-1949 i późniejszych konfliktów zbrojnych – swoim życiorysem mógłby obdzielić co najmniej kilka osób.

Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność
Artykuł

Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność

Getto dla polskich Żydów w Warszawie zostało utworzone i zagrodzone na rozkaz okupanta niemieckiego w listopadzie 1940 r. Już w styczniu 1941 roku za murami getta znajdowało się ok. 396 tys. Żydów, trzy miesiące później – 450 tys., a latem – według danych niemieckich – 490 tys. (i był to okres największego zagęszczenia tego terenu).

<i>Kto nie potępia – ten przyzwala</i>. „Protest” Zofii Kossak-Szczuckiej
Artykuł

Kto nie potępia – ten przyzwala. „Protest” Zofii Kossak-Szczuckiej

W upalne lato, kilka tygodni po rozpoczęciu tzw. Wielkiej Akcji, deportacji Żydów z getta warszawskiego do obozu zagłady Treblinka II, pisarka i działaczka społeczna Zofia Kossak-Szczucka oraz inni członkowie Frontu Odrodzenia Polski przygotowali ulotkę „Protest”. 11 sierpnia 1942 r. konspiracyjnie dystrybuowano ją na ulicach okupowanej Warszawy.

„Starzy i młodzi, chorzy i dzieci, wszyscy z tobołkami…”. Zagłada jasielskich Żydów
Artykuł

„Starzy i młodzi, chorzy i dzieci, wszyscy z tobołkami…”. Zagłada jasielskich Żydów

Latem 1942 r., w ramach działań prowadzonych podczas tzw. Aktion „Reinhardt”, Niemcy przystąpili do deportacji Żydów z getta w Jaśle – mieście będącym siedzibą władz Kreishauptmannschaft (powiat) Jaslo. Zamordowano większość tamtejszej społeczności żydowskiej. Do końca 1942 r. getto zostało zlikwidowane. Po tzw. aryjskiej stronie w Jaśle i okolicach ukrywali się już tylko nieliczni Żydzi.

Audio/Video

Pogrom Żydów w Kielcach 4 lipca 1946 r. Między portretem społecznym a dynamiką zajść [DEBATA]

Kryjówki dla Żydów
Artykuł

Kryjówki dla Żydów

Badania naukowe prowadzone w zakresie polskiej pomocy świadczonej Żydom podczas niemieckiej okupacji wyraźnie przekonują, że najwięcej takich przypadków miało miejsce na wsiach. Tam też najczęściej dochodziło do krwawych represji za pomoc Żydom wymierzanych przez lokalne jednostki niemieckiej policji porządkowej.

Losy uratowanych dzieci żydowskich. Cztery bardzo smutne historie
Artykuł

Losy uratowanych dzieci żydowskich. Cztery bardzo smutne historie

W polskich rodzinach przechowały się setki, tysiące żydowskich dzieci. Po wojnie każde z nich było na wagę złota dla odradzającej się społeczności żydowskiej. Były one jednak bezcenne także dla wielu spośród przybranych rodziców. Fakt ten musiał zrodzić konflikt.

Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa
Publikacje

Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa

Tom Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa składa się z trzech części. W dwóch pierwszych przedstawiono specyfikę okupacji niemieckiej w Polsce, okupacyjne uwarunkowania świadczenia pomocy oraz stan wiedzy na temat działań ratowniczych podejmowanych na rzecz Żydów przez dyplomację polską.

„Polish-Jewish Studies”, tom 2/2021
Publikacje

„Polish-Jewish Studies”, tom 2/2021

Dwujęzyczny (polsko-angielski) rocznik jest poświęcony historii społeczności żydowskiej na ziemiach polskich w XX wieku, utrwalaniu pamięci o polskich Żydach oraz wzajemnym i skomplikowanym relacjom polsko-żydowskim.

Jak ocalono żydowskiego chłopca
Artykuł

Jak ocalono żydowskiego chłopca

Jesienią 1942 r. piętnastoletni Arie Fajwiszys znalazł się w pociągu wiozącym do Treblinki setki Żydów z warszawskiego getta. Zdarzył się cud: chłopiec ocalał. Było to możliwe dzięki pomocy wielu osób, które napotkał na swej drodze. Tą najważniejszą był katolicki ksiądz – Stanisław Falkowski.

Konferencja w Évian w lipcu 1938 r.  Próba pomocy uchodźcom żydowskim z Niemiec i Austrii?
Artykuł

Konferencja w Évian w lipcu 1938 r. Próba pomocy uchodźcom żydowskim z Niemiec i Austrii?

Choć problemy uchodźstwa i przymusowych migracji kojarzymy najczęściej ze stanem wojny, międzywojenna Europa doświadczała także i innych źródeł tego kryzysu. Antyżydowska polityka Niemiec epoki Hitlera zmuszała kolejne grupy osób do opuszczania swojego kraju i szukania pomocy poza jego granicami.

Audio/Video

Polak, Żyd czy komunista? Problem tożsamości elity władzy w powojennej Polsce

Bunt w Treblince II
Artykuł

Bunt w Treblince II

Nagle dał się słyszeć odgłos tłuczonego szkła, który dobiegł z rewirsztuby – obozowego ambulatorium. Gospodarzem był tam więzień doktor Julian Chorążycki, wcześniej kapitan Wojska Polskiego, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a w 1922 wybrał karierę cywilną i założył gabinet lekarski.

Największy „żydowski hotel” w Stanisławowie
Artykuł

Największy „żydowski hotel” w Stanisławowie

Tuż po wkroczeniu do Stanisławowa niemieckie władze okupacyjne rozpoczęły zakrojone na szeroką skalę działania wymierzone przeciwko miejscowej społeczności żydowskiej. Grabieżcza polityka okupantów doprowadziła do szybkiej pauperyzacji tej grupy ludności.

Audio/Video

Maciej Jakubowicz – „z przekonania ortodoksyjny konserwatysta”

Getto w Stopnicy (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)
Artykuł

Getto w Stopnicy (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)

W 1939 r. Stopnicę położoną 17 km od Buska-Zdroju zamieszkiwało około 2600 Żydów. Pierwszych zbrodni na terenie miasteczka żołnierze Wehrmachtu dokonali już w pierwszych dniach września 1939 r. Rozstrzelali wówczas 4 Żydów.

Żydowskie świeckie domy dziecka w województwie śląskim po II wojnie światowej
Artykuł

Żydowskie świeckie domy dziecka w województwie śląskim po II wojnie światowej

Według danych powstałego w listopadzie 1944 r. Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, dla którego opieka nad dziećmi była priorytetem, w połowie 1945 roku w komitetach żydowskich w całym kraju zarejestrowanych było od 3,7 tys. do 5 tys. dzieci ocalałych na ziemiach polskich okupowanych przez Niemcy.

Audio/Video

Relacje polsko-żydowskie w XX wieku. Badania, kontrowersje, perspektywy (wokół publikacji pokonferencyjnej)

Audio/Video

Pogrom kielecki - mity, stereotypy, rzeczywistość

Stanisławowski „młyn śmierci”
Artykuł

Stanisławowski „młyn śmierci”

Jednym z miejsc związanych z eksterminacją Żydów w Stanisławowie w okresie II wojny światowej był czterokondygnacyjny, niedokończony budynek młyna zlokalizowany przy ul. Halickiej, który przed wojną należał do Samuela Rudolfa (tzw. Rudolfsmühle).

Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta
Artykuł

Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta

W marcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację gett w dystrykcie lubelskim. Informacje o wysiedleniach, egzekucjach i transportach do nieznanych miejsc docierały na lewy brzeg Wisły, były jednak ogólnikowe i enigmatyczne. Mieszkańcy dystryktu radomskiego – nawet pesymiści – traktowali je z dystansem.

Audio/Video

Instytucje Żydów w komunistycznej RP/PRL do 1956 (m.in. finansowanie). Relacje polsko-żydowskie w okresie powojennym w historiografii zachodniej. Dyskusja (m.in. Żydzi a terror wobec Polaków i okupacja sowiecka, emigracja, zachodni obraz antysemityzmu w Polsce i jego źródła, mienie żydowskie)

Audio/Video

Polska pojałtańska: władza komunistyczna wobec Żydów; próby odbudowy społeczności żydowskiej; determinanty współistnienia (dyskusja)

Audio/Video

Wyjątek, czy reguła? Po 20 latach wiemy więcej? Ekshumacje? Co dalej? Pytania o Jedwabne (dyskusja IPN, PAN, Yad Vashem, ŻIH)

Audio/Video

Lato 1941 - zmiana okupanta na Kresach. Zbrodnie wobec Żydów: Jedwabne i inne miejsca w Łomżyńskiem

Audio/Video

Relacje polsko-żydowskie w II RP, podczas II wojny i po niej do 1947. Przegląd i kierunki badań

Audio/Video

Żydzi w II RP. Obywatele II RP wobec okupacji

Audio/Video

Relacje polsko-żydowskie w XX w.

Pogrom Żydów w Kielcach 4 lipca 1946 r. – podziemie w roli oskarżonego
Artykuł

Pogrom Żydów w Kielcach 4 lipca 1946 r. – podziemie w roli oskarżonego

Bezpośrednio po pogromie, władze komunistyczne oskarżyły podziemie (oraz ogólnie tzw. reakcję) o spowodowanie zajść antyżydowskich. Przez wiele tygodni teza ta była podtrzymywana przez oficjalną propagandę, później natomiast, z nieznanych bliżej przyczyn, oskarżenia te zostały „wyciszone”.

Audio/Video

Relacje polsko-żydowskie w XX wieku. Badania-kontrowersje-perspektywy

Migracje Żydów w województwie śląskim w pierwszych latach powojennych
Artykuł

Migracje Żydów w województwie śląskim w pierwszych latach powojennych

Migracja ludności żydowskiej na obszarze województwa śląskiego/katowickiego stanowiła integralną część ruchów imigracyjnych i emigracyjnych całej populacji Żydów mieszkających w Polsce po II wojnie światowej.

Audio/Video

Działalność syjonistów-rewizjonistów w latach 1944–1950 na ziemiach polskich

Fort III w Pomiechówku. Mało znane miejsce pamięci
Artykuł

Fort III w Pomiechówku. Mało znane miejsce pamięci

Niemiecki obóz karno-śledczy w Forcie III w Pomiechówku pod Nowym Dworem Mazowieckim, istniejący w latach 1941-1945, jest nazywany największą katownią północnego Mazowsza. Ginęli tam Polacy i Żydzi.

Kobieta żydowska w przestrzeni domowej getta
Artykuł

Kobieta żydowska w przestrzeni domowej getta

Wybuch II wojny światowej w znaczący sposób wpłynął na życie społeczności żydowskiej zamieszkującej okupowane ziemie polskie. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa, utworzonego w październiku 1939 r. z części tych ziem, Niemcy sukcesywnie wprowadzali szereg praw ograniczających prawa Żydów.

Powstanie w getcie białostockim
Artykuł

Powstanie w getcie białostockim

16 sierpnia 1943 roku jest dniem likwidacji białostockiego getta poprzedzonej bohaterskim powstaniem. Jest to wciąż mało znane wydarzenie, a przecież był to pod względem wielkości drugi po Warszawie zryw niepodległościowy społeczności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.

Żydowscy uchodźcy w okresie Holokaustu. Przypadek Włocławka i Kutna
Artykuł

Żydowscy uchodźcy w okresie Holokaustu. Przypadek Włocławka i Kutna

W wojennej zawierusze wielu szukało ucieczki do miejsca, które byłoby bardziej bezpieczne. I tak Żydzi włocławscy uchodzili do Kutna, a także dalej, do Łowicza czy Warszawy. Padali też ofiarą przymusowych wysiedleń prowadzonych przez Niemców.

Audio/Video

„Polish-Jewish Studies” (czasopismo naukowe IPN) - Polacy i Żydzi w II RP i podczas niemieckiej okupacji (debata)

Zagłada Żydów na prowincji. O potrzebie wspomnień nieznanych
Artykuł

Zagłada Żydów na prowincji. O potrzebie wspomnień nieznanych

O ile ogólne zjawisko zagłady Żydów europejskich w okresie II wojny światowej zostało już dość dobrze rozpoznane i opisane przez badaczy, o tyle lokalne uwarunkowania i mechanizm terroru okupacyjnego wciąż często pozostaje mało znany.

Czas Sprawiedliwych
Dodatki do prasy

Czas Sprawiedliwych

Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką w „Naszym Dzienniku” został wydany dodatek prasowy Instytutu Pamięci Narodowej, w którym przypominamy o polskiej pomocy niesionej wyznawcom judaizmu.

Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie
Artykuł

Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie

„Dom w którym mieszkaliśmy, stał na uboczu w lesie. Posiadał jedną izbę, nad którą znajdował się strych. Żydzi ukrywani byli właśnie na strychu. Wieczorem schodzili do izby, a wtedy ja z rodzeństwem siedzieliśmy w oknach i pilnowaliśmy, czy nikt nie nadchodzi”.

Władysław Günter-Schwarzburg a uchodźcy żydowscy w Grecji podczas II wojny światowej – epizod z działań Poselstwa RP w Atenach
Artykuł

Władysław Günter-Schwarzburg a uchodźcy żydowscy w Grecji podczas II wojny światowej – epizod z działań Poselstwa RP w Atenach

Gdy wybuchła druga wojna światowa, Grecja ogłosiła neutralność, lecz w październiku 1940 r. dyktator włoski Mussolini zażądał od gen. Ioanisa Metaxasa, który wprowadził w kraju dyktaturę wojskową, zgody na wkroczenie do Grecji włoskich wojsk.

Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie
Artykuł

Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie

Podczas drugiej wojny światowej Portugalia stała się bardzo ważnym krajem, w którym po ewakuacji rządu polskiego z Francji w 1940 r. znalazło się wielu polskich uchodźców, w tym także kierownicy państwa polskiego.

Żydowskie Księgi Pamięci
Artykuł

Żydowskie Księgi Pamięci

Księgi pamięci (żyd. jizkor buch), poświęcone historii lokalnych społeczności żydowskich, weszły już na dobre do kategorii źródeł historycznych. Są one nie tylko ważnymi publikacjami odnośnie do dziejów Żydów, ale także niezbędnym uzupełnieniem historii Polski.

W chałupie, stodole, bunkrze
Dodatki do prasy

W chałupie, stodole, bunkrze

Dodatek prasowy „W chałupie, stodole, bunkrze...”, przedstawia Polaków ratujących Żydów na polskiej wsi w czasie II wojny światowej.

<i>Fala płynie z tobołami na plecach, w rękach</i>… Zagłada Żydów z Mielca
Artykuł

Fala płynie z tobołami na plecach, w rękach… Zagłada Żydów z Mielca

Mielec został zajęty przez wojska niemieckie 13 września 1939 r. W tamtym okresie w mieście mieszkało niemal 5,5 tys. Żydów. Dwa lata później większość z nich została z miasta przez okupanta wywieziona. Pozostali tylko ci, których zamknięto w obozach pracy w Mielcu i okolicznych miejscowościach.

„Ożywieni jednym duchem, przepojeni jedną ideą”. Emanuel Ringelblum i podziemne archiwum getta warszawskiego
Biogram / Biografia

„Ożywieni jednym duchem, przepojeni jedną ideą”. Emanuel Ringelblum i podziemne archiwum getta warszawskiego

Jesienią 1940 r. Niemcy utworzyli w Warszawie getto. Zorganizowano je w tzw. Dzielnicy Północnej, w większości zamieszkanej przez ludność żydowską. Od reszty miasta getto oddzielał wysoki, ceglany mur.

Dzielnica Cierpienia. Dodatek prasowy w 80. rocznicę utworzenia getta w Krakowie
Dodatki do prasy

Dzielnica Cierpienia. Dodatek prasowy w 80. rocznicę utworzenia getta w Krakowie

Tysiące osób stłoczonych na niewielkiej przestrzeni z tygodnia na tydzień coraz bardziej popadało w nędzę. Doskwierały im głód i szerzące się choroby. Pozbawieni majątku, często także możliwości pracy zarobkowej, nie mieli szansy na przeżycie czy zapewnienie możliwości przetrwania najbliższym.

Tajemnice paszportów
Wywiad

Tajemnice paszportów

W latach 1942–1943 w Poselstwie RP w szwajcarskim Bernie funkcjonowała nieformalna grupa złożona z polskich dyplomatów i działaczy organizacji żydowskich. Jej celem było ratowanie ludności żydowskiej, która znalazła się na terenach kontrolowanych przez Rzeszę.

Sieroty żydowskie należą do społeczeństwa żydowskiego. Syjonistyczne domy dziecka w województwie śląskim po 1945 r.
Artykuł

Sieroty żydowskie należą do społeczeństwa żydowskiego. Syjonistyczne domy dziecka w województwie śląskim po 1945 r.

Jednym z najważniejszych zadań, które postawiła sobie ocalała z Zagłady społeczność żydowska tuż po zakończeniu wojny była troska o powrót dzieci do realiów życia i zapewnienie im równowagi zwłaszcza emocjonalnej.

Stosunek ZSRS do obywateli polskich narodowości żydowskiej
Artykuł

Stosunek ZSRS do obywateli polskich narodowości żydowskiej

Przed wojną Żydzi stanowili ok. 9% całej populacji ziem zajętych w 1939 r. przez Armię Czerwoną. Po wybuchu wojny na tamte tereny napłynęło jeszcze 250-300 tys. uchodźców z Polski zachodniej i centralnej. Tym samym pod okupacją sowiecką znalazło się 1,4-1,5 mln. Żydów, którzy stanowili wówczas 11% całej ludności Kresów Wschodnich.

Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941
Artykuł

Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941

II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym. U progu II wojny światowej liczyła niemal 35 mln mieszkańców, z czego ok. 32 proc. (11,2 mln) stanowiły mniejszości narodowe. Wśród nich najliczniejszą grupą po Ukraińcach, przeszło trzymilionową, byli Żydzi. Kres ich tak licznej obecności w Polsce przyniosła II wojna światowa.

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi
Artykuł

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi

Szacuje się, że na ziemiach polskich w okresie okupacji niemieckiej, w dzieło pomocy ludności żydowskiej zaangażowanych było od 30 tys. do 300 tys. Polaków. Tylko niewielka część z nich została uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Audio/Video

Wokół pracy Półmrok - o powojennych procesach karnych w sprawach przestępstw chłopów wobec Żydów podczas II wojny w Krakowskiem

„Polish-Jewish Studies”, tom 1/2020
Publikacje

„Polish-Jewish Studies”, tom 1/2020

Dwujęzyczny (polsko-angielski) rocznik jest poświęcony historii społeczności żydowskiej na ziemiach polskich w XX wieku, utrwalaniu pamięci o polskich Żydach oraz wzajemnym i skomplikowanym relacjom polsko-żydowskim. W zamierzeniu redaktorów periodyk został przygotowany jako forum wymiany aktualnych ustaleń badawczych w obszarze „Jewish Studies” przez badaczy z różnych ośrodków naukowych.

Kolaboracja mniejszości narodowych II Rzeczypospolitej z Sowietami
Artykuł

Kolaboracja mniejszości narodowych II Rzeczypospolitej z Sowietami

Mimo upływu osiemdziesięciu lat od napaści Związku Sowieckiego na Polskę nie doczekaliśmy się pełnej analizy skali i skutków kolaboracji mniejszości narodowych z agresorem.

Stella czyli gwiazda. O Stelli Zylbersztajn-Tzur
Biogram / Biografia

Stella czyli gwiazda. O Stelli Zylbersztajn-Tzur

Sylwetka ocalonej z Holokaustu, 95-letniej obecnie Stelli Zylbersztajn-Tzur wymyka się prostym klasyfikacjom. Ona sama określa siebie mianem Polki żydowskiego pochodzenia.

„Trucizna, bagno, plugastwo, donos na nieboszczyka”
Debata

„Trucizna, bagno, plugastwo, donos na nieboszczyka”

W moim Czarnym ptasiorze (1994, wyd. Marabut-Cis) zdemistyfikowałam okupacyjny życiorys Jerzego Kosińskiego – podstawę jego literackiego wizerunku oraz rzekomo autobiograficznego Malowanego ptaka, uchodzącego za wstrząsający dokument Zagłady.

<i>Polenaktion</i>, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana
Artykuł

Polenaktion, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana

W ciągu kilku jesiennych nocy i dni 1938 r. liczebność społeczności żydowskiej na terenie województwa poznańskiego (ok. 50 tys. osób) powiększyła się znacząco w związku z deportacją z Niemiec przez władze III Rzeszy ok. 17 tys. Żydów polskiego pochodzenia w ramach tzw. Polenaktion.

Michał Borwicz
Artykuł

Michał Borwicz

Michał Maksymilian Borwicz, pierwotnie Maksymilian Boruchowicz, urodził się 11 października 1911 w Krakowie. Sam o sobie mówił, że jest literatem. Pisał poezję, prozę, publicystykę. Robił to w języku polskim, jidysz i francuskim. Przede wszystkim jednak był świadkiem, kronikarzem i badaczem Zagłady.

Literaci polscy wobec Zagłady Żydów
Artykuł

Literaci polscy wobec Zagłady Żydów

Literatura Holocaustu ma tendencję do oceniania postawy inteligencji polskiej czasów II wojny światowej, a szczególnie literatów polskich, w kategoriach „niewygody moralnej świadków Zagłady” Żydów, przez pryzmat której odczytuje się ich zapiski wojenne.

Wokół pogromu krakowskiego
Artykuł

Wokół pogromu krakowskiego

W czasie II wojny światowej zginęło ok. 3 mln polskich obywateli narodowości żydowskiej. W 1945 r. tymi, którzy ocaleli, wstrząsnęło zdarzenie, do którego doszło 11 sierpnia w Krakowie. Podczas zajść antyżydowskich zginęła 56-letnia Róża Berger, a co najmniej kilkanaście osób zostało poszkodowanych.

Audio/Video

Konferencja naukowa „Warszawiacy przeciw bolszewikom 1920–2020” - Panel 2

Groza tamtego czasu
Recenzja

Groza tamtego czasu

Nasi sąsiedzi Żydzi to ważna i potrzebna publikacja, w udany sposób łącząca naukowe badania z aktywnością uczniów zmierzających do poszerzenia swojej wiedzy o przeszłości. Wiedzy szczególnej, bo związanej ze światem, którego dziś nie ma, a który stanowił istotny fragment minionej rzeczywistości.

Krwawa środa 1940 w Olkuszu
Publikacje

Krwawa środa 1940 w Olkuszu

31 lipca 1940 r. niemiecka żandarmeria przeprowadziła w Olkuszu akcję pacyfikacyjną. W odwecie za śmierć żandarma Ernsta Kadatza, przez kilka godzin mieszkańcy miasta byli torturowani, bici i przesłuchiwani. Niemcy szczególnie znęcali się nad Żydami.

Zbiegowie z gett i obozów dla Żydów na terenie Polski w latach 1942–1944
Artykuł

Zbiegowie z gett i obozów dla Żydów na terenie Polski w latach 1942–1944

Większość z ok. 3 mln polskich Żydów zmarła w nieludzkich warunkach stworzonych przez Niemców lub została przez nich wymordowana jeszcze przed końcem 1942 r. Niektórym jednak udało się uciec z gett, obozów pracy, transportów lub miejsc kaźni.

(Nie)obecność Zagłady w Norymberdze
Artykuł

(Nie)obecność Zagłady w Norymberdze

27 lutego 1946 r., 67. dnia rozprawy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, sowiecki prokurator Lew Nikołajewicz Smirnow wezwał na świadka 33-letniego poetę, Abrahama Suckewera.

Boży szaleniec w czasach Zagłady. Zofia Kossak-Szczucka
Biogram / Biografia

Boży szaleniec w czasach Zagłady. Zofia Kossak-Szczucka

Była wybitną, uznaną pisarką katolicką. W czasie wojny organizowała z bezgranicznym poświęceniem konspiracyjną pomoc charytatywną, zwłaszcza dla Żydów.

Audio/Video

Relacje polsko-żydowskie w XX w. Badania - kontrowersje - perspektywy

Kampania antysemicka w ludowym Wojsku Polskim w 1967 roku
Artykuł

Kampania antysemicka w ludowym Wojsku Polskim w 1967 roku

Tak zwane „czystki antysemickie w Wojsku Polskim” były częścią szerszego zjawiska, które miało miejsce od połowy lat sześćdziesiątych. Chodziło o oczyszczenie szeregów wojska z „oficerów rewizjonistów”.

Kilka uwag odnośnie do książki Mirosława Tryczyka <i>Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć</i>, Kraków 2020
Recenzja

Kilka uwag odnośnie do książki Mirosława Tryczyka Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć, Kraków 2020

Niemal dokładnie w dwudziestą rocznicę opublikowania Sąsiadów Jana Tomasza Grossa ukazała się książka Mirosława Tryczyka pt. Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć . Czym jest, a czym nie jest ta publikacja?

Getto w "Konstancji"
Artykuł

Getto w "Konstancji"

16 czerwca 1940 r. Żydzi z Kutna i powiatu kutnowskiego zostali przymusowo przesiedleni do getta utworzonego w Kutnie na terenie nieczynnej cukrowni „Konstancja”.

Lekarz na froncie
Wspomnienie

Lekarz na froncie

„W dniu 15 stycznia 1939 r. zmarł na zawał serca ś.p. płk dr Edward Wertheim, Szef Sanitarny Okręgu Korpusu IV Łódź”. Takim lakonicznym komunikatem poinformowano o śmierci wybitnego oficera Wojska Polskiego.

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich <i>Aussenarbeitslager Bruss</i>
Artykuł

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss

W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim
Artykuł

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim

W listopadzie 1941 r. w getcie krakowskim działacze społeczni zorganizowali różne wydarzenia, z których dochód przeznaczony został na dofinansowanie instytucji zajmujących się opieką nad dziećmi. Było to szczególnie ważne wobec zbliżającej się zimy. Przeprowadzono je pod szyldem „Miesiąc Dziecka”.

Żydzi w Stryju pod okupacją niemiecką
Artykuł

Żydzi w Stryju pod okupacją niemiecką

W dwudziestoleciu międzywojennym ludność żydowska była nieodłącznym elementem krajobrazu Kresów Wschodnich. Stryj był trzecim miastem województwa stanisławowskiego pod względem liczby ludności wyznania mojżeszowego, która w oparciu o spis powszechny z 1931 r. wynosiła ok. 35% mieszkańców.

Początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
Artykuł

Początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

Dyskusje o Sprawiedliwych w Polsce, i nie tylko, często toczą się z pominięciem genezy i specyfiki tego odznaczenia.

Meldunek o dokonanej zbrodni
Artykuł

Meldunek o dokonanej zbrodni

19 kwietnia 1943 r. w getcie warszawskim rozpoczęło się, trwające do połowy maja, antyniemieckie powstanie. Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była decyzja Heinricha Himmlera o ostatecznej likwidacji dzielnicy zamkniętej.

„Nikt nie wierzy w pełną zagładę”. Akcja „Reinhardt” w okupowanym Krakowie
Artykuł

„Nikt nie wierzy w pełną zagładę”. Akcja „Reinhardt” w okupowanym Krakowie

Do realizacji Akcji „Reinhardt” w Krakowie, stolicy Generalnego Gubernatorstwa, przystąpiono z końcem maja 1942 r. Blisko dziesięć miesięcy później getto zlikwidowano.

Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949
Artykuł

Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949

„Ta książka narodziła się z obawy przed rozdźwiękiem między, z jednej strony, odwołaniami do Holokaustu w kulturze masowej, edukacji i jego upamiętnianiu a – z drugiej – odkryciami badaczy różnych dyscyplin, działających w obrębie struktury akademickiej i poza nią.”

Pokazali, że potrafią walczyć
Artykuł

Pokazali, że potrafią walczyć

„Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie – jak czerwona, szybka migocąca szarfa na wietrze. I słuchać tego tam nad ciemnymi bratkami grobu. I myśleć o tym. I żyć” – pisała Zofia Nałkowska 25 kwietnia 1943.

Audio/Video

Fałszywe dokumenty. Na ratunek Żydom

Audio/Video

Sprawiedliwi wśród Narodów Świata - geneza, historia, kryteria

Audio/Video

Cele i działalność Ośrodka Badań nad Historią i Kulturą Żydów z Południowej Wielkopolski

Audio/Video

Kłopoty z pamięcią. Z doświadczeń Stowarzyszenia Miasteczko Poznań

Audio/Video

Polacy ratujący Żydów pod okupacją niemiecką

Współpraca Rady Pomocy Żydom i Międzyorganizacyjnego Biura Dokumentarnego
Artykuł

Współpraca Rady Pomocy Żydom i Międzyorganizacyjnego Biura Dokumentarnego

Podstawowym celem wyznaczonym Radzie Pomocy Żydom było niesienie pomocy ludności żydowskiej. W związku z tą pracą pojawiła się także konieczność pozyskiwania dokumentów tożsamości wymaganych przez niemieckiego okupanta.

Samarytanie w czasie Zagłady
Dodatki do prasy

Samarytanie w czasie Zagłady

"Może by mi poradził/ rabi Nachman/ ale jak mam go znaleźć/ wśród tylu popiołów” – zastanawiał się Zbigniew Herbert w wierszu o zagładzie żydowskiego świata zgotowanej przez Rzeszę Niemiecką. W popiele zagłady odnajdujemy jednak diamenty człowieczeństwa. Tych, którzy w świecie zła wybierali miłość do drugiego człowieka, często płacąc za to swym życiem.

<i>Władysław Kosiba dał mi szklankę mleka i kawałek chleba</i>…. Zapomniana karta ratowania Żydów w Bieczu
Artykuł

Władysław Kosiba dał mi szklankę mleka i kawałek chleba…. Zapomniana karta ratowania Żydów w Bieczu

Historia Izaaka Götza z Biecza, która stała się kanwą poniższego tekstu jest jedną z wielu jakie wydarzyły się w czasie II wojny światowej. Człowiek podał pomocną dłoń drugiemu człowiekowi, który był w potrzebie, Polak pomógł Żydom.

„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.
Wspomnienie

„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.

W 1944 r. powstały w Gliwicach cztery podobozy KL Auschwitz III (Monowitz) jako obozy pracy przymusowej przy miejscowych zakładach przemysłowych zatrudniające osadzonych w oświęcimskim obozie koncentracyjnym. Stanowiły element sieci kilkudziesięciu podobozów KL Auschwitz III w rejencji katowickiej.

Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)
Artykuł

Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)

W sierpniu 1944 r. w czterech podobozach KL Stutthof w okolicy Torunia umieszczono 5000 Żydówek z krajów Europy. W ramach Komanda Budowlanego pracowały przy budowie fortyfikacji wzdłuż Wisły. Większość z nich nie dożyła wyzwolenia. Ideologia okazała się ważniejsza od ekonomii. Praca czyniła martwym.

Ponary – miejsce kaźni
Artykuł

Ponary – miejsce kaźni

W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.

Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)
Artykuł

Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)

Polska nie tylko wzięła na siebie obowiązek informowania świata o Zagładzie, lecz także podjęła starania, by udzielanie pomocy Żydom stało się jednym z celów trwającej wojny.

„Opiekowali się mną serdecznie i nigdy nie zmienili swojego dobrego stosunku do mnie”. Historia Sabiny Honigwachs. Z dziejów pomocy Żydom.
Artykuł

„Opiekowali się mną serdecznie i nigdy nie zmienili swojego dobrego stosunku do mnie”. Historia Sabiny Honigwachs. Z dziejów pomocy Żydom.

Aby uratować z Holokaustu jedną osobą, czasem potrzebna była współpraca, zaangażowanie i zaufanie dziesiątek osób. Dzieje ukrywania Sabiny Honigwachs z powiatu gorlickiego pokazują jak trudnym przedsięwzięciem było ocalenie choćby jednego istnienia ludzkiego.

Szarytki otworzyły drzwi Żydom
Artykuł

Szarytki otworzyły drzwi Żydom

Nie sposób policzyć Żydów uratowanych pod niemiecką okupacją przez zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, znane jako szarytki. Ze strzępów ocalałych świadectw wyłania się imponujący obraz udzielanej przez nie pomocy.

Represje za pomoc Żydom
Wywiad

Represje za pomoc Żydom

Nie mniej niż 467 osób poniosło śmierć za prowadzone działania pomocowe - wskazują Aleksandra Namysło i Martyna Grądzka-Rejak, autorki książki „Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej”

Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów
Artykuł

Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów

Zagłada europejskich Żydów w okresie II wojny światowej pomimo wielkiej liczby publikacji naukowych wyjaśniających jej przyczyny, przebieg i konsekwencje wciąż wzbudza zainteresowanie badaczy, a wraz z popularyzacją wiedzy historycznej także opinii masowej.

Warszawa w kontekście <i>Einsatz Reinhardt</i>
Artykuł

Warszawa w kontekście Einsatz Reinhardt

Okupowana Warszawa spędzała Niemcom sen z powiek z co najmniej dwóch powodów: jako najliczniejsze, ponadmilionowe skupisko polskie o najbardziej rozwiniętych strukturach konspiracji oraz jako centralny ośrodek polskich Żydów i największe w Europie, blisko czterystutysięczne getto.

Henryk Sławik
Bohaterowie Niepodległej

Henryk Sławik

Kim był przed 1939 r. w Polsce i czego w następnych latach dokonał na Węgrzech, skoro jego polscy i żydowscy podopieczni zwracali się doń „Kochany Panie Prezesie”, „Wujku Henryku”? Zapytani po wojnie o swego opiekuna i wybawcę, mówili o nim: „Anioł”, „Posłaniec Boży”, „święta postać”, „polski Wallenberg”. Dlaczego więc po zakończeniu wojny został wykreślony z polskiej pamięci zbiorowej?

Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna
Artykuł

Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna

Mosze Landau, prominentny izraelski prawnik, urodzony 29 kwietnia 1912 r. w Gdańsku, zasłynął przede wszystkim jako przewodniczący trzyosobowego kolegium sędziowskiego w procesie Adolfa Eichmanna – szefa komórki IV B4 RSHA, jednego z koordynatorów tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.

Akcja „Reinhardt” na prowincji. Przykład Markowej
Artykuł

Akcja „Reinhardt” na prowincji. Przykład Markowej

Holocaust nie był przejawem spontanicznych działań takich czy innych grup narodowościowych. Był efektem działalności państwa – Rzeszy Niemieckiej – które podjęło ludobójcze decyzje i użyło całej swojej potęgi, aby wymordować naród żydowski.

Audio/Video

Debata "Moralno-psychologiczne aspekty pomocy niesionej Żydom w czasie Holocaustu i wzajemnych relacji stąd płynących"

Audio/Video

Julagi w Krakowie - ruch oporu w Auschwitz-Birkenau - likwidacja getta w Jaworowie...

Doktor Antoni Docha. Sprawiedliwy lekarz Grodzieńszczyzny
Artykuł

Doktor Antoni Docha. Sprawiedliwy lekarz Grodzieńszczyzny

Pewnego dnia doktor Antoni Docha otrzymał gryps: „Panie kolego, jeśli jesteś chrześcijaninem, jeżeli wierzysz w Boga, musisz nam pomóc”. Tak zaczęła się jego niezwykła misja ratowania Żydów.

Porwanie ludobójcy
Artykuł

Porwanie ludobójcy

11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.

Audio/Video

Archiwalne nagranie z niemieckiego getta dla Żydów w okupowanej Warszawie

Audio/Video

Grupa berneńska. Polscy dyplomaci ratujący Żydów

Audio/Video

Jak było naprawdę, czyli Polacy i Żydzi w czasie okupacji

Audio/Video

Pogrom w Kielcach

Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski”
Publikacje

Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski”

Tekst dr. Domańskiego to pierwsza z serii recenzji przygotowywanych przez IPN na temat książki Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (t. 1-2) pod red. Barbary Engelking i Jana Grabowskiego. Powstał w wyniku licznych zapytań osób zainteresowanych tą tematyką, skierowanych do IPN. Recenzja „Korekta obrazu?” stanowi jednocześnie zapowiedź nowego czasopisma IPN „Polish-Jewish Studies”.

Triumf wojny
Artykuł

Triumf wojny

Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
Artykuł

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie

Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.

Matka Matylda Getter
Bohaterowie Niepodległej

Matka Matylda Getter

To tylko cząstka działalności m. Matyldy Getter i Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, które w latach II wojny światowej, kierując się sumieniem i ewangelicznym wezwaniem do niesienia pomocy bliźnim, ratowały życie Żydom, ukrywając ich w swoich klasztorach, w domach dla dzieci, szpitalach i zakładach opiekuńczych, chociaż za to groziła śmierć. Tak czynili ofiarni Polacy. Ratował, kto tylko mógł.

Matka Matylda Getter
Publikacje

Matka Matylda Getter

Matka Matylda Getter i zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi ryzykowały życie, biorąc pod swój dach żydowskie dzieci z gett i te błąkające się bez dachu nad głową, głodne, przerażone – narażone w każdej chwili na śmierć z rąk niemieckich oprawców. Ocaliły ponad 500 dzieci oraz około 250 dorosłych.

„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”
Artykuł

„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”

Do 1942 r. na Wschodnim Górnym Śląsku (Ost-Oberschlesien) – zwłaszcza w Zagłębiu Dąbrowskim (Będzinie, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej) i Zagłębiu Chrzanowsko-Jaworznickim – żyło ok. 100 tys. Żydów. Pierwsze deportacje Żydów z tego regionu do KL Auschwitz przeprowadzono w maju i sierpniu 1942 r.

Rada Pomocy Żydom „Żegota”
Artykuł

Rada Pomocy Żydom „Żegota”

Rada Pomocy Żydom przy Pełnomocniku Rządu RP w Kraju, zwana „Żegotą”, była jedyną w Europie lat 1939-1945 organizacją pomocy Żydom oficjalnie afiliowaną przy władzach państwowych.

Poligon doświadczalny Holokaustu
Artykuł

Poligon doświadczalny Holokaustu

Fort VII, zlokalizowany na zachodnich peryferiach Poznania, z dala od wielkomiejskich arterii, był niezbyt oddalony od siedziby miejscowych władz policji i gestapo. Z nieodległej dzielnicy willowej wysiedlono ludność polską, przydzielając mieszkania funkcjonariuszom obozu, urzędnikom SS i gestapo.

Audio/Video

90s.historii: 13 marca 1943 r. Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Krakowie

Audio/Video

90s historii: 12 kwietnia 1940r. władze GG postanowiły o wysiedleniu Żydów z Krakowa

Audio/Video

16 maja 1943 roku z rozkazu Jürgena Stroopa Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie było symbolem upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia podczas jednej z akcji wysiedleńczych. Walki jednak na terenie getta trwały znacznie dłużej

Audio/Video

16 maja 1943 roku z rozkazu Jürgena Stroopa Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie było symbolem upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia podczas jednej z akcji wysiedleńczych. Likwidację warszawskiego getta Niemcy rozpoczęli 22 lipca 1942 r.

Audio/Video

8 maja 1943 roku w czasie powstania w getcie warszawskim dowódca Żydowskiej Organizacji Bojowej, Mordechaj Anielewicz wraz z 120 powstańcami popełnił samobójstwo w otoczonym przez Niemców bunkrze przy ul. Miłej 18

Audio/Video

90s, historii: 27 czerwca 1941 roku Niemcy spalili synagogę w Białymstoku

Audio/Video

90s. historii: 23 czerwca 1944 roku likwidacja getta w Łodzi

Audio/Video

19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Podczas zarządzonej przez Heinricha Himmlera ostatecznej likwidacji getta żydowskie formacje podziemne wystąpiły zbrojnie przeciwko Niemcom. Powstanie w getcie warszawskim było pierwszym miejskim wystąpieniem zbrojnym w okupowanej Europie

Audio/Video

90s. historii: 16 lipca 1942 roku Niemcy utworzyli getto w Przemyślu

„Żydowska społeczność Kolbishov już nie istnieje”
Artykuł

„Żydowska społeczność Kolbishov już nie istnieje”

Przed wojną Kolbishov (jidysz Kolbuszowa) była jednym z wielu sztetli województwa lwowskiego. W II RP społeczność żydowska stanowiła tu około połowę mieszkańców, miała przedstawicieli w radzie miejskiej, a o ich obecności świadczył też herb z gwiazdą Dawida. Niemiecka okupacja zniszczyła ten świat.

Audio/Video

Zagłada Żydów na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej (odc. 37)

Audio/Video

Jakub Kumoch - Aleksander Ładoś i działania Grupy Berneńskiej na rzecz ratowania ofiar Zagłady

Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim
Artykuł

Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim

Heroiczna walka Żydów w getcie warszawskim w kwietniu 1943 r. zainspirowała młodych ludzi z innych gett do zbrojnego oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi. W sierpniu 1943 r. za broń chwycili również członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej w Zagłębiu Dąbrowskim.

Buczacz – polsko-żydowskie dziedzictwo (1)
Artykuł

Buczacz – polsko-żydowskie dziedzictwo (1)

Galicyjskie miasteczko Buczacz, leżące przed II wojną światową na południowo-wschodnich obszarze II Rzeczypospolitej, jak w soczewce skupia w sobie problematykę zagadnienia Zagłady Żydów oraz relacji polsko-żydowskich, a więc tematy budzące szczególne emocje.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów
Dodatki do prasy

Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów

Dodatek Instytutu Pamięci Narodowej dołączony do 13 dzienników: „Dziennik Zachodni”, „Głos Wielkopolski”, „Gazeta Wrocławska”, „Dziennik Polski”, „Dziennik Bałtycki”, „Dziennik Łódzki”, „Kurier Lubelski”, „Polska Metropolia Warszawska”, „Echo Dnia”, „Gazeta Lubuska”, „Gazeta Pomorska”, „Nowa Trybuna Opolska”, „Nowiny Rzeszowskie”. Publikacja w nakładzie 250 tys. egz. została przygotowana z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, który obchodziliśmy 24 marca 2018 r. po raz pierwszy.

Audio/Video

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Pamiętaj

Otoczone drutem państwo. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta łódzkiego
Publikacje

Otoczone drutem państwo. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta łódzkiego

„Dziś, 6 września, przyjechał z Łodzi Rumkowski […]. Opowiadał cuda o getcie. Jest tam państwo żydowskie […]”– napisał z ironią Emanuel Ringelblum po wizycie Prze­łożonego Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaima Mordechaja Rumkowskiego w getcie warszawskim.

„Nasi sąsiedzi – Żydzi”. Z dziejów relacji polsko-żydowskich na Kielecczyźnie w XX wieku
Publikacje

„Nasi sąsiedzi – Żydzi”. Z dziejów relacji polsko-żydowskich na Kielecczyźnie w XX wieku

Publikacja składa się z dwóch części: naukowej i źródłowej. W pierwszej swoje artykuły zaprezentowali: dr hab. prof. UJK Jerzy Gapys, dr hab. Elżbieta Słabińska, dr Edyta Majcher-Ociesa, dr Tomasz Domański, dr Marek Maciągowski, dr Justyna Staszewska, Agnieszka Dziarmaga i Bartłomiej Gierasimowicz. Dotyczą one aktywności gospodarczej ludności żydowskiej, jej kultury, religijności i szkolnictwa, a także eksterminacji Żydów podczas II wojny światowej oraz Polaków ratujących Żydów. Autorzy odwołują się do Chmielnika jako przykładu sztetla tego okresu. W drugiej części zaprezentowane zostały prace nadesłane na konkurs „Nasi sąsiedzi – Żydzi”. Są to wywiady przeprowadzone z osobami, najczęściej Polakami, pamiętającymi czasy II Rzeczypospolitej i II wojny światowej, na temat żyjących wówczas Żydów. Konkurs był inicjatywą Gminy Chmielnik, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, kieleckiej delegatury IPN i Kuratorium Oświaty w Kielcach.

Audio/Video

Nie tylko "Żegota". Polacy ratujący Żydów.

Sprawiedliwi wzorem człowieczeństwa
Wywiad

Sprawiedliwi wzorem człowieczeństwa

Z dr. Mateuszem Szpytmą, zastępcą Prezesa IPN, pomysłodawcą i pierwszym szefem Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów, a także honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, rozmawia Maciej Foks.

Audio/Video

IPNtv: „Pogrom czy mord. Kielce 4.07.1946" - film dokumentalny

Biuletyn IPN 6/2017 - Einsatz Reinhardt Zagłada Żydów
Biuletyn IPN

Biuletyn IPN 6/2017 - Einsatz Reinhardt Zagłada Żydów

Zagłada Żydów na okupowanych przez Niemców polskich ziemiach – to główny temat 6 numeru „Biuletynu IPN”. Zapraszamy do lektury wersji pdf.

Żydzi w Wałbrzychu i powiecie wałbrzyskim 1945–1968
Publikacje

Żydzi w Wałbrzychu i powiecie wałbrzyskim 1945–1968

W ostatnich dekadach XX i na początku XXI w. możemy zauważyć wzrost zainteresowania historyków problematyką ludności żydowskiej w Polsce po II wojnie światowej.

Audio/Video

Propaganda i postawy społeczne na ziemiach polskich wobec wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej

Janusz Korczak (1878 [1879]-1942)
Patroni naszych ulic

Janusz Korczak (1878 [1879]-1942)

„Jestem mistrzem ekonomii wysiłku…” – napisał o sobie Ja­nusz Korczak w styczniu 1942 r. Zdanie to, wplecione w oficjalny tekst kierowany do władz, może być streszczeniem życia czło­wieka, którego bogatą biografię dałoby się podzielić na kilka nie­zależnych ludzkich historii.

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 37 - Getto w Kutnie

Audio/Video

IPNtv Konferencje - Wokół pomocy dla Żydów w okupowanej Europie. Panel dyskusyjny UPAMIĘTNIANIE SPRAWIEDLIWYCH W POLSCE.

Audio/Video

IPN TV - Świadkowie historii Anna de Tusch-Lec

Audio/Video

Relacja Piotra Zettingera o ucieczce z Getta Warszawskiego

Audio/Video

Blog Anny Frank

nr 11/2010
Biuletyn IPN

nr 11/2010

W „Biuletynie IPN” nr 11/2010 przedstawiamy przyczynki do historii współistnienia Polaków i Żydów w XX wieku na terenach Rzeczypospolitej. Czytelnik znajdzie w nim artykuły o rosyjskich pogromach na Żydach w 1906 r., o udziale Żydów w Legionach Polskich, o postawie Żydów wobec komunizmu w dwudziestoleciu międzywojennym. Znaczna część numeru została poświęcona losom Polaków i Żydów w okupowanej Polsce, m.in. zorganizowanemu i indywidualnemu ratowaniu Żydów. Na uwagę zasługują też dokumenty rzucające światło na skomplikowane stosunki polsko-żydowskie w czasie wojny polsko-bolszewickiej oraz po drugiej wojnie światowej.

„Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – raport Jürgena Stroopa
Publikacje

„Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – raport Jürgena Stroopa

W 2013 roku IPN udostępnił w formie cyfrowej dokument wyjątkowy w ludzkich dziejach. „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – „raport" Jürgena Stroopa, przygotowany dla Heinricha Himmlera po zagładzie warszawskiego getta w 1943 roku.

nr 3/2009
Biuletyn IPN

nr 3/2009

Numer poświęcony jest Polakom, którzy w czasie okupacyjnej nocy ratowali Żydów, płacąc za to bardzo często najwyższą cenę. Jest to jedna z jakże nielicznych prób wypełnienia luki, spowodowanej kilkudziesięcioletnimi zaniedbaniami badawczymi.

„Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej”
Teki edukacyjne

„Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej”

Pakiet edukacyjny „Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej” prezentuje tematykę, o której rzadko wspomina się w polskich szkołach, dlatego też ma być wypełnieniem tej luki edukacyjnej. W pakiecie przedstawione są organizacje, ale również osoby prywatne, które pomagały w czasie okupacji niemieckiej Żydom.

Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja. Raport (Fritza) Katzmanna
Publikacje

Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja. Raport (Fritza) Katzmanna

Friedrich (Fritz) Katzmann zapisał jedną z najczarniejszych kart okupacji niemieckiej w Polsce. Był bowiem współorganizatorem tak zwanej akcji Reinhard (Einsatz Reinhard). Cel akcji – eksterminacja polskich Żydów – został osiągnięty. W latach 1942–1943 w Generalnej Guberni zginęła większość z 2,8 mln zamordowanych podczas niemieckiej okupacji polskich Żydów.

Audio/Video

Ilu Żydów ocalało z Zagłady? Kto podjął się opieki nad żydowskimi dziećmi po wojnie? Gdzie lokowano sieroty żydowskie? Jaki program wobec dzieci żydowskich mieli polscy syjoniści?

Audio/Video

Kto i w jaki sposób udzielał pomocy Żydom ukrywającym się w okupowanej Polsce? Dlaczego bunkier pod łóżkiem był szansą na życie? Jak potoczyły się losy Ocalonych i rodziny Sprawiedliwych wśród Narodów Świata?

Audio/Video

Jak wyglądały stosunki ludnościowe w województwie stanisławowskim przed wybuchem wojny? Jakie były uwarunkowania niesienia pomocy? Dlaczego pomagano i jak pomagano Żydom? Jakie represje spotkały osoby udzielające pomocy?

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena
Artykuł

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena

Sekretarz stanu USA Antony Blinken jest przybranym synem białostocczanina Samuela Pisara – prawnika, pisarza, polityka, doradcy prezydentów amerykańskich. Ojcem Samuela był Dawid Pisar, którego rodzina była jedną z najbogatszych w przedwojennym Białymstoku.

Skreślona polskość. Los Ireny Berger
Biogram / Biografia

Skreślona polskość. Los Ireny Berger

Irena Berger w momencie wybuchu wojny miała jedynie 23 lata. W 1940 r. zdała egzamin pielęgniarski. Ze względu na wyznanie dziadków uznana została przez Niemców za osobę narodowości żydowskiej, choć deklarowała narodowość polską.

Audio/Video

Czy sytuacja Żydów w gettach na terenie Generalnego Gubernatorstwa, była taka sama jak w przypadku gett na terenie ziem wcielonych do Rzeszy? Jak wyglądała historia getta w Częstochowie – kiedy zostało utworzone, jaki obszar objęło oraz ilu ludzi się w nim znalazło?

Audio/Video

Co wiemy o Polakach ratujących Żydów w czasie wojny? Czy istniała międzynarodowa pomoc Żydom mieszkającym na ziemiach polskich? Kim byli Polacy pomagający i ratujący Żydów?

Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren
Artykuł

Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren

Biedna Polska! Polacy twierdzą, że jeśli Niemcom uda się wziąć Warszawę, to oznacza, że ostatni polski żołnierz zginął – zanotowała we wrześniu 1939 r. słynna Szwedka. Ci którym krewnych zamęczono w niemieckich obozach koncentracyjnych, nie zapomną niczego tylko dlatego, że jest pokój – zauważała w dalszej fazie niszczącej wojny.

Początek likwidacji getta warszawskiego
Artykuł

Początek likwidacji getta warszawskiego

22 lipca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta warszawskiego. W ciągu dwóch miesięcy (do 21 września 1942 r.) do obozu zagłady w Treblince wywieziono ok. 254 tys. Żydów, ok. 11 tys. zostało skierowanych do obozów pracy, a ok. 6 tys. rozstrzelano na miejscu. W getcie legalnie pozostało ok. 35 tys. ludzi, kolejne 25 tys. ukrywało się na jego terenie.

Audio/Video

Poznaj wspomnienia Dawida Wdowińskiego. Dlaczego są tak ważnym świadectwem przeszłości? Jakie formy przybierał opór ludności żydowskiej wobec okupanta niemieckiego? Czym był Żydowski Związek Wojskowy? Jak przebiegała realizacja akcji „Reinhardt”?

Audio/Video

Czym była tzw. Grupa Berneńska? Kim był Aleksander Ładoś? Czym były paszporty Paragwaju? Dowiedz się więcej o działaniach dyplomacji polskiej w czasie wojny w zakresie pomocy Żydom

Więcej