Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Kadr z filmu IPN „Niezwyciężeni”

Opozycja w PRL

Audio/Video

Jaką rolę w oporze przeciwko władzy komunistycznej odegrała polska wieś? Jak przedstawiały się kulisy powstania „Solidarności Chłopskiej”? Jaka była działalność polityczna Witolda Hatki?

Audio/Video

Dlaczego powstał Komitet Obywatelski? Jak się kształtowała opozycyjna scena polityczna w 1988 r.? Kto był liderem i jakie środowiska należały do KO? Jaki wpływ miał KO na późniejsze zmiany w Polsce?

Ja wcale nie zniknęłam. Ewa Ossowska
Biogram / Biografia

Ja wcale nie zniknęłam. Ewa Ossowska

W monografiach poświęconych Solidarności i jej działaczom można znaleźć o niej zazwyczaj jedno zdanie. O tym, że razem z Anną Walentynowicz i Aliną Pienkowską 16 sierpnia 1980 r. uratowała strajk. I choć na archiwalnych zdjęciach ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina widzimy ją w centrum wydarzeń – wciąż niewiele wiemy o jej losach.

List 59. Głos wołającego na puszczy
Artykuł

List 59. Głos wołającego na puszczy

Wielu wydawało się, że podpisany w Helsinkach 1 sierpnia 1975 r. akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie będzie stanowić nową jakość w europejskiej polityce. Tymczasem, pomimo dopiero co złożonych deklaracji, polskie władze komunistyczne zapowiedziały we wrześniu 1975 r. wprowadzenie zmian w Konstytucji PRL, które szły wbrew helsińskim ustaleniom.

Audio/Video

Jaką rolę w oporze przeciwko władzy komunistycznej odegrała polska wieś? W jakich okolicznościach doszło do powstania „Solidarności Wiejskiej”? Czym charakteryzowała się działalność niepodległościowa Henryka Bąka?

Piłsudczykowski nurt niepodległościowy w PRL w latach 1956–1979
Artykuł

Piłsudczykowski nurt niepodległościowy w PRL w latach 1956–1979

Nie byłoby nurtu niepodległościowego w PRL, gdyby nie przedwojenni piłsudczycy. Trójkę jego liderów w powojennej, komunistycznej Polsce stanowili ludzie, którzy podczas I wojny światowej walczyli o niepodległość kraju. Byli to płk dypl. Józef Szostak (1897–1984), płk dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski (1898–1979) oraz ppłk Ludwik Muzyczka (1900–1977) – zawodowi wojskowi.

„Dzieci Października”
Artykuł

„Dzieci Października”

Październik stanowił dla części środowisk komunistycznych wzorcową wersję socjalizmu, która może ewoluować w jeszcze bardziej liberalnym kierunku. Gdy „wzorzec” ten stawał się coraz bardziej odległy, w ogólnej atmosferze zniechęcenia pojawiły się grupy „młodych gniewnych” chcących rozmawiać o reformie systemu socjalistycznego w Polsce.

Audio/Video

Jaką rolę w oporze przeciwko władzy komunistycznej odegrała polska wieś? Jak doszło do powstania „Zielonej” Solidarności? O co walczył ruch ludowy i jakie były jego główne postulaty?

Polski papież (i koniec trudnej dekady)
Artykuł

Polski papież (i koniec trudnej dekady)

Koniec lat 70. ubiegłego stulecia, to okres załamania się sytuacji gospodarczej i zaufania do rządzących. Towarzyszyło temu nasilenie działalności opozycyjnej. Władza, bez względu na skalę znajdujących się w jej rękach środków, musiała przejść do defensywy. Tym bardziej, że od jesieni 1978 r. rząd dusz w niepodzielny sposób znalazł się w rękach „przybysza z dalekiego kraju”. Polskiego papieża.

Negocjacje i konfrontacje
Artykuł

Negocjacje i konfrontacje

Od września 1980 r. w obrębie systemu komunistycznego, ale wbrew niemu rodził się nowy, niespotykany do tej pory ruch. Władze nie bardzo w pierwszym momencie wiedziały, jaką przyjąć taktykę, czy wpierw opanować go, a następnie rozbić, czy sobie podporządkować. Rozpoczął się zatem okres, gdy negocjacje przeplatały sią z konfrontacją.

Audio/Video

Czasy gomułkowskiej tzw. małej stabilizacji nie oznaczały całkowitego zaniku działalności opozycyjnej. Dowiedz się się m.in. o: Kazimierzu Badowskim, Adamie Markowskim, oraz o krakowskich przejawach sprzeciwu wobec interwencji w Czechosłowacji.

Audio/Video

Poznaj przykłady sprzeciwu różnych środowisk z województwa krakowskiego wobec działań władz komunistycznych PRL z przełomu lat 60. i 70.

Audio/Video

Czym był Instytut Katyński, Chrześcijańska Wspólnota Ludzi Pracy i pismo „Merkuriusz Krakowski i Światowy”? Dowiedz się więcej o tych trzech interesujących inicjatywach przedsierpniowej opozycji.

Audio/Video

Jaką rolę odegrały Grupy Oporu „Solidarni” w walce o niepodległą Polskę? Kim był Teodor Klincewicz? W jaki sposób karano „kolaborantów” władzy ludowej?

„Utrata przez Politechnikę Świętokrzyską takiej klasy dydaktyka jest wielce niepożądana”. Studenci w obronie opozycjonistki
Artykuł

„Utrata przez Politechnikę Świętokrzyską takiej klasy dydaktyka jest wielce niepożądana”. Studenci w obronie opozycjonistki

Wśród aresztowanych i oskarżonych z dekretu o stanie wojennym była m.in. mieszkanka Kielc – Stanisława Gawlik, bardziej znana jako „Natasza”. Od 1975 r. pracowała na Politechnice Świętokrzyskiej w charakterze wykładowcy. Mimo oporu i protestów ze strony studentów, Stanisława Gawlik straciła pracę i została poddana represjom – nie przerwało jednak to jej działalności na rzecz „Solidarności”.

Audio/Video

Czym był Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela? W jaki sposób członkowie Ruchu oddziaływali na społeczeństwo? Dlaczego ROPCiO powstało obok Komitetu Obrony Robotników?

Audio/Video

Czym były Wolne Związki Zawodowe? Jaką rolę odegrał w nich Stanisław Kowalski? Jak funkcjonowała opozycja demokratyczna na Politechnice Gdańskiej?

Audio/Video

Jakie było pokolenie stanu wojennego? Jak rodziła się opozycja młodzieżowa w latach ’80 w Gorzowie Wielkopolskim? Dlaczego Ruch Młodzieży Niezależnej był fenomenem Gorzowa Wielkopolskiego lat osiemdziesiątych?

Audio/Video

Dlaczego w 1988 r. robotnicy tak licznie zaprotestowali przeciw komunistom? Czy strajki miały poparcie wśród młodzieży? Jaki wpływ miały te protesty na późniejsze zmiany w Polsce?

Szczeciński maj 1982 roku
Artykuł

Szczeciński maj 1982 roku

Po zakończeniu II wojny światowej Święto Pracy (1 maja) było jednym z głównych świąt komunistycznych, w dodatku w opozycji do Święta Konstytucji 3 Maja, a nade wszystko – Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, które zniknęło z kalendarza świąt państwowych w 1951 r.

Okrągły stół
Artykuł

Okrągły stół

Od lutego do kwietnia 1989 r. trwały dwumiesięczne negocjacje ówczesnej ekipy partyjno-rządowej w Polsce z przedstawicielami opozycji, zwieńczone podpisaniem porozumień, do których należało m.in. przeprowadzenie pierwszych po II wojnie światowej częściowo wolnych wyborów do Sejmu.

Audio/Video

Kto stał na czele Solidarności Walczącej? Kogo członkowie Solidarności Walczącej wspierali za granicą? Co było główną zasadą Solidarności Walczącej?

Audio/Video

W ponad 100-osobowej Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” było jedynie kilka kobiet. Jednoczesnie Polki należały do najaktywniejszych uczestniczek strajków, ale również zajmowały się rodzinami pod nieobecność mężów

Roman i Piotr Bartoszczowie
Publikacje

Roman i Piotr Bartoszczowie

Bracia Bartoszczowie byli działaczami rolniczej Solidarności. Pochodzili z patriotycznej rodziny. Ich ojciec Michał Bartoszcze działał w przedwojennym Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, walczył w AK, a po wojnie był rozpracowywany przez bezpiekę. W 1981 r. uczestniczył w strajku okupacyjnym w bydgoskiej siedzibie ZSL, a podczas pamiętnej sesji WRN 19 marca 1981 r. został pobity przez funkcjonariuszy ZOMO.

Audio/Video

Rozmowa o książce, która stanowi próbę zmierzenia się z życiorysem działacza opozycji antykomunistycznej, założyciela i lidera Solidarności Walczącej. Jakim politykiem i jakim człowiekiem tak naprawdę był Kornel Morawiecki?

Audio/Video

Jak powołanie Towarzystwa Kursów Naukowych wpłynęło na powstanie „Solidarności”? Czym był Uniwersytet Latający? Dlaczego komuniści uznawali tajne samokształcenie za duże zagrożenie i jak próbowali je zwalczać?

Siedlisko opozycji. Katolicki Uniwersytet Lubelski
Artykuł

Siedlisko opozycji. Katolicki Uniwersytet Lubelski

W lipcu 1944 r. KUL wznowił działalność jako pierwsza polska uczelnia. Stał się jednocześnie azylem dla wykładowców zasłużonych w konspiracji akowskiej oraz dla studentów – niedawnych żołnierzy podziemia. Wydarzenia Marca ’68 spowodowały, że schronili się tu relegowani z innych uczelni uczestnicy studenckich protestów z całej Polski. A w latach siedemdziesiątych…

Wolne Związki Zawodowe na Śląsku. Opozycyjna epopeja Władysława Suleckiego
Artykuł

Wolne Związki Zawodowe na Śląsku. Opozycyjna epopeja Władysława Suleckiego

Przymusowa emigracja Władysława Suleckiego (1931–2004) z kraju w marcu 1979 r. stanowiła konsekwencję szykan i represji wymierzonych przez komunistyczne władze w jednego z najważniejszych – obok Kazimierza Świtonia – działaczy opozycji przedsierpniowej w województwie katowickim. Nie zahamowała ona jednak jego aktywności.

Spotkanie korowców z kardynałem Wojtyłą
Artykuł

Spotkanie korowców z kardynałem Wojtyłą

Spotkanie kard. Karola Wojtyły z członkami powołanego we wrześniu 1976 r. Komitetu Obrony Robotników okazało się jednym z najbardziej doniosłych momentów w dziejach KOR i KSS „KOR”.

Sprzeciw wobec zmian konstytucji PRL. Narodziny jawnej opozycji antykomunistycznej
Artykuł

Sprzeciw wobec zmian konstytucji PRL. Narodziny jawnej opozycji antykomunistycznej

Poprawki do ustawy zasadniczej, które teoretycznie potwierdzały jedynie stan faktyczny – dominację PZPR i zależność Polski od Związku Sowieckiego – zmobilizowały do działania ludzi krytycznych wobec systemu. Tak w połowie lat siedemdziesiątych narodziła się w PRL zorganizowana opozycja.

Audio/Video

Czym Grupy Oporu „Solidarni” różniły się od innych struktur opozycyjnych? Ile wiedziała o nich Służba Bezpieczeństwa? Co wydarzyło się w Magdalence w 1986 r.?

Solidarny. Jan Paweł II wobec Solidarności w latach 1980–1981
Artykuł

Solidarny. Jan Paweł II wobec Solidarności w latach 1980–1981

Dla papieża Jana Pawła II powstanie NSZZ „Solidarność” było nie tylko czynnikiem zmieniającym sytuację w Polsce i całym bloku wschodnim, lecz także inspiracją do refleksji o roli związków zawodowych we współczesnym świecie i o relacjach między kapitałem a pracą.

Duszpasterstwo Ludzi Pracy przy kościele św. Stanisława Kostki w Szczecinie w latach 80. XX wieku
Artykuł

Duszpasterstwo Ludzi Pracy przy kościele św. Stanisława Kostki w Szczecinie w latach 80. XX wieku

Szczecińskie środowisko Duszpasterstwa Ludzi Pracy gromadziło między innymi osoby związane z regionalną „Solidarnością”. Kluczowe spośród podejmowanych przez nie haseł dotyczyły wartości i etyki pracy oraz roli, jaką praca odgrywa w życiu każdego człowieka. Poszukiwaniom odpowiedzi na pytania o to jak żyć i kim być w dobie gospodarczego kryzysu PRL lat osiemdziesiątych służyć miały cyklicznie odprawiane Msze św. i spotkania robocze.

Znaczki pocztowe „Solidarności”
Artykuł

Znaczki pocztowe „Solidarności”

W latach 80., w okresie walki z reżimem komunistycznym, w tzw. drugim obiegu pojawiły się znaczki pocztowe wydawane przez NSZZ „Solidarność”. Znaczki podziemnej „Solidarności” stały się symbolem oporu wobec władzy i oznaką istnienia wolnego, niepodległego państwa podziemnego.

„Przedsierpniowa” opozycja studencka w Białymstoku
Artykuł

„Przedsierpniowa” opozycja studencka w Białymstoku

Wystąpienia studentów z marca 1968 r., wynikające z niezadowalającej sytuacji w kulturze, zapoczątkowały szerszy opór społeczny. Wynikał on z narastającego rozczarowania systemem sprawowania władzy. W latach 70. studenci organizowali się m.in. wokół Kościoła katolickiego, co miało stanowić bazę ich dalszej działalności społecznej.

„Biuletyn IPN” nr 4/2022 – Opozycja przedsierpniowa. Pamięć o Katyniu
Biuletyn IPN

„Biuletyn IPN” nr 4/2022 – Opozycja przedsierpniowa. Pamięć o Katyniu

Opozycja przedsierpniowa i pamięć o Katyniu to dwa główne tematy kwietniowego numeru „Biuletynu IPN”. Przedstawiamy w nim sylwetki bohaterów, ale także ciekawe mniej znane wydarzenia związane z opozycją lat siedemdziesiątych.

Sowieccy dysydenci i Solidarność
Artykuł

Sowieccy dysydenci i Solidarność

Wprowadzenie w PRL stanu wojennego miało bezpośredni wpływ na politykę wewnętrzną w ZSRS, gdzie zaostrzono represje wobec dysydentów. Więzienia, zsyłki i wyrzucanie z kraju to elementy wspólnej strategii komunistów sowieckich i polskich, przeczuwających niechybny kryzys systemu i poszukujących skutecznych metod ratowania totalitarnego ustroju.

Rozbicie organizacji „Ruch” w przeddzień planowanego podpalenia muzeum Lenina w Poroninie
Artykuł

Rozbicie organizacji „Ruch” w przeddzień planowanego podpalenia muzeum Lenina w Poroninie

20 czerwca 1970 r. rozpoczęły się aresztowania osób związanych z organizacją „Ruch”, co doprowadziło do jej rozbicia w przeddzień planowanej akcji podpalenia muzeum Lenina w Poroninie na Podhalu.

„Chcemy Polski wolnej i niepodległej…”. Symbolika niezależnych demonstracji w PRL
Artykuł

„Chcemy Polski wolnej i niepodległej…”. Symbolika niezależnych demonstracji w PRL

Demonstracje uliczne były jednym z bardziej widocznych przejawów oporu Polaków przeciw rządom komunistycznym w całym okresie PRL. Dochodziło do nich podczas wybuchów społecznego niezadowolenia, wynikających z pogarszającej się sytuacji społeczno-gospodarczej i politycznej w kraju.

„Tysol” Tadeusza Mazowieckiego. Próba szybkiej lektury
Artykuł

„Tysol” Tadeusza Mazowieckiego. Próba szybkiej lektury

Podpisanie porozumień sierpniowych rozpoczęło okres wyjątkowy, gęsty od ważnych wydarzeń, głośnych tekstów, sporów, napięć społecznych i momentów przełomowych. Odbiciem tego jest 37 numerów redagowanego przez Tadeusza Mazowieckiego pisma.

Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza
Artykuł

Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza

Wydarzenia w PRL były bacznie obserwowane za granicą, szczególnie przez polską emigrację. Nie inaczej było również pod koniec lat osiemdziesiątych. Jednym z budzących zainteresowanie zdarzeń roku 1988 były planowane rozmowy części opozycji, tej uznanej przez rządzących za konstruktywną, z władzami PRL w postaci Okrągłego Stołu.

Akcja społecznie użyteczna. Pierwszy publiczny protest głodowy w PRL
Artykuł

Akcja społecznie użyteczna. Pierwszy publiczny protest głodowy w PRL

24 maja 1977 r. w kościele pw. św. Marcina w Warszawie rozpoczął się pierwszy publiczny protest głodowy, zorganizowany przez członków Komitetu Obrony Robotników.

Operacja „Mewa”
Artykuł

Operacja „Mewa”

Był 12 grudnia 1981. Wśród kończących właśnie obrady członków Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” rozeszła się pogłoska, że nie działają teleksy i telefony. Jednak Lech Wałęsa i Andrzej Krupiński spokojnie zamknęli posiedzenie. Opuszczający salę działacze nie wiedzieli, że zaczyna się stan wojenny.

Niepodległy. Wierny Kościołowi i Polsce Janusz Krupski (1951–2010)
Biogram / Biografia

Niepodległy. Wierny Kościołowi i Polsce Janusz Krupski (1951–2010)

Urodzony w połowie XX w. historyk, założyciel i redaktor naczelny podziemnego pisma „Spotkania”, działacz opozycji niepodległościowej. Był człowiekiem głębokiej wiary i kryształowego sumienia, co zgodnie zaświadczają osoby znające go od dzieciństwa i młodości oraz świadkowie jego późniejszego życia.

Papież Solidarności
Artykuł

Papież Solidarności

Wraz z wyborem na Stolicę Apostolską Polaka zaczął się zmieniać świat. Pierwsza wizyta Jana Pawła II w Ojczyźnie stała się wydarzeniem, w którego trakcie papież niejako zaprezentował program swojego pontyfikatu. Niezmiernie ważna okazała się też trzecia papieska pielgrzymka do Polski w roku 1987.

Audio/Video

„Ekspertyza. Teczka TW »Bolka«”

Audio/Video

Jak Andrzej Rozpłochowski wspominał swoją działalność opozycyjną i internowanie? Dlaczego komuniści uważali go za jednego z najbardziej radykalnych liderów „Solidarności”? Jakie było znaczenie Porozumienia Katowickiego?

Audio/Video

Poznaj dorobek Niezależnej Oficyny Wydawniczej lat 1982-1989. Na czym polegała trudność prowadzenia drugoobiegowej działalności wydawniczej w tych latach?

Audio/Video

Represje stanu wojennego oraz... Obrachunek z dekadą Jaruzelskiego... (cz. 5 konferencji naukowej)

Audio/Video

Anarchiści w PRL

Audio/Video

Komitet Obrony Robotników i narodziny jawnej opozycji – nowa rzeczywistość w PRL?

Audio/Video

Prymas Tysiąclecia – o roli kardynała Stefana Wyszyńskiego w kształtowaniu opozycji niepodległościowej

Jan Kozłowski – niepokorny rolnik
Biogram / Biografia

Jan Kozłowski – niepokorny rolnik

Jan Kozłowski był jednym z trzech więźniów politycznych wymienionych z imienia i nazwiska (obok Marka Kozłowskiego i Edmunda Zadrożyńskiego), o których uwolnienie upomnieli się strajkujący w sierpniu 1980 r. w Gdańsku. Żądanie to zapisano w czwartym punkcie historycznych postulatów sierpniowych.

Audio/Video

O Katalogu Osób Rozpracowywanych i działalności opozycyjnej w PRL

Solidarność – relacja międzyosobowa
Artykuł

Solidarność – relacja międzyosobowa

Solidarność z początku lat osiemdziesiątych była w swej najgłębszej warstwie międzyosobową relacją łączącą większość ówczesnego polskiego społeczeństwa, przejawiającą się w ludzkich postawach, decyzjach, działaniach i dziełach.

Audio/Video

Od Związku Walki i Sabotażu do Ciemnogrodu - z Wojciechem Cejrowskim o historii

Poświęcili życie dla Niepodległej – bohaterowie Solidarności
Artykuł

Poświęcili życie dla Niepodległej – bohaterowie Solidarności

Działalność opozycji antykomunistycznej w PRL zakończyła się zwycięstwem. Upadł komunizm, mamy wolny, niepodległy kraj, demokratycznie wybierane rządy. Zwycięstwo zostało jednak okupione wielkimi wyrzeczeniami i ciężką pracą, a nawet cierpieniami działaczy i ich rodzin.

Rola białostockich duszpasterstw w aktywizacji podziemnej „Solidarności”
Artykuł

Rola białostockich duszpasterstw w aktywizacji podziemnej „Solidarności”

Zaangażowanie się niektórych księży w działalność podziemną, a także brak innych działań opozycji solidarnościowej spowodowały, że w początkach 1985 r. wśród społeczności Białegostoku intensywnie rozwijały się duszpasterstwa. Były one swoistym antidotum na trudną sytuację białostockiego podziemia.

Koncepcje oporu społecznego w okresie stanu wojennego 1981-1983
Artykuł

Koncepcje oporu społecznego w okresie stanu wojennego 1981-1983

Po wprowadzeniu stanu wojennego ocalali z aresztowań członkowie Komisji Krajowej zawiązali Krajowy Komitet Strajkowy NSZZ „Solidarność”. Wykonując uchwałę KK z 12 XII 1981 r. KKS wezwał do strajku generalnego, który zakończyłby się po uwolnieniu wszystkich aresztowanych i odwołaniu stanu wojennego.

Audio/Video

Średnia opozycja w średniej wielkości mieście? Przypadek Gorzowa Wielkopolskiego (cz. 2)

Czerwiec ’76 na Dolnym Śląsku
Artykuł

Czerwiec ’76 na Dolnym Śląsku

Wydarzenia Czerwca 1976 r. kojarzą się przede wszystkim z wystąpieniami robotniczymi przeciwko drastycznym podwyżkom cen żywności. Do największych i najbardziej znanych protestów doszło 25 czerwca w Radomiu, Ursusie i Płocku.

Audio/Video

Średnia opozycja w średniej wielkości mieście? Przypadek Gorzowa Wielkopolskiego (cz. 1)

Gracze, szulerzy i wiatr zmian. O negocjacjach przy „okrągłym stole”
Artykuł

Gracze, szulerzy i wiatr zmian. O negocjacjach przy „okrągłym stole”

„Okrągły stół” nawiązywał do legendy o królu Arturze. Tyle, że stół z mitu miał uniemożliwić rycerzom spory o pierwszeństwo, a przy meblu z Sali Kolumnowej Pałacu Namiestnikowskiego hierarchia była ściśle ustalona. Główny negocjator strony partyjno-rządowej też wcale nie przypominał króla Artura.

„Chłopom polskim szczęść Boże!”
Artykuł

„Chłopom polskim szczęść Boże!”

Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski wzbudziła wielkie zainteresowanie także w opozycyjnych środowiskach wiejskich.

Wybory kontraktowe ’89
Artykuł

Wybory kontraktowe ’89

Mówiąc o wyborach kontraktowych sprzed trzydziestu lat, zazwyczaj ma się na myśli 4 czerwca 1989 r. Głosowanie to odbyło się jednak w dwóch turach, między którymi rozegrały się wydarzenia bardzo istotne z punktu widzenia dalszego rozwoju sytuacji politycznej.

Klęska komuny i triumf „Solidarności”
Artykuł

Klęska komuny i triumf „Solidarności”

Polacy tłumnie ruszyli do urn wyborczych. Wynik pierwszej tury głosowania z 4 czerwca 1989 r. pokazał, że chcą zmiany ustroju. Strona opozycyjna nie sięgnęła jednak po władzę. Honorowała kontrakt zawarty przy okrągłym stole.

Audio/Video

Opricznicy PRL: Służba Bezpieczeństwa (1975-1990). Przeciw kobietom i drugiemu obiegowi. Specgrupa w Poznaniu

Audio/Video

Banknoty polskiego podziemia

Audio/Video

Demiurg czy Demon? Adam Michnik w dokumentach SB

List wrocławskich naukowców w obronie KOR
Artykuł

List wrocławskich naukowców w obronie KOR

W maju 1977 r. olbrzymim wstrząsem dla wszystkich środowisk opozycyjnych była śmierć studenta V roku filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, współpracownika KOR Stanisława Pyjasa. Jego ciało znaleziono w bramie przy ul. Szewskiej w Krakowie.

Audio/Video

Opór: polska wieś wobec opresji komunistycznego reżimu

Audio/Video

Adam Michnik, czyli Demiurg, czyli jak opowiadać o żyjącym świadku epoki

Święto 3 maja w czasach Polski „ludowej”
Artykuł

Święto 3 maja w czasach Polski „ludowej”

Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja uchodziła w PRL za święto przeciwników systemu. Władza robiła wszystko, by utrudnić niezależne, patriotyczne manifestacje.

Audio/Video

Marsz po prawdę. 1 maja 1971 r. w Szczecinie i Gdańsku

„Solidarność” Rolników Indywidualnych na Podhalu, Spiszu i Orawie w latach 1980–1981
Artykuł

„Solidarność” Rolników Indywidualnych na Podhalu, Spiszu i Orawie w latach 1980–1981

Komuniści, po zdławieniu niezależności Polskiego Stronnictwa Ludowego, poddali wieś polską próbie kolektywizacji. Traumatyczne przeżycia zaowocowały spadkiem aktywności społecznej jej mieszkańców na wiele lat.

Bydgoski Marzec ‘81. Dodatek prasowy w 40. rocznicę rolniczego protestu
Dodatki do prasy

Bydgoski Marzec ‘81. Dodatek prasowy w 40. rocznicę rolniczego protestu

W 40. rocznicę Bydgoskiego Marca 1981 r. Delegatura IPN w Bydgoszczy przygotowała dodatek prasowy, który ukazał się 16 marca w „Gazecie Pomorskiej”, „Expressie Pomorskim” oraz w „Nowościach: Dzienniku Toruńskim”. Zapraszamy do pobrania!

Katyń w działalności opozycji w Krakowie
Artykuł

Katyń w działalności opozycji w Krakowie

Środowiska opozycyjne upominały się o prawdę o Katyniu przez cały okres PRL. Bardzo uroczyście obchodziły zwłaszcza czterdziestą rocznicę zbrodni katyńskiej. Rada Koordynacyjna Polonii Wolnego Świata, powołana w 1979 r. na I Zjeździe Polonii w Toronto, ogłosiła rok 1980 – Rokiem Katyńskim.

Audio/Video

Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski - wspomina Kornel Morawiecki

Polityczne konstruowanie „okrągłego stołu”
Artykuł

Polityczne konstruowanie „okrągłego stołu”

Zanim stolarze w Henrykowie zbudowali najsłynniejszy polski mebel, idea „okrągłego stołu” została skonstruowana politycznie.

Audio/Video

Historia „Szefa” – ks. Witold Andrzejewski

NSZZ "Solidarność" Region Zielona Góra - wybrane aspekty działalności w latach 1980 - 1981
Artykuł

NSZZ "Solidarność" Region Zielona Góra - wybrane aspekty działalności w latach 1980 - 1981

W lipcu roku 1980 wydarzenia w województwie zielonogórskim przebiegały spokojnie. Niezadowolenie w zakładach pracy nasiliło się dopiero w sierpniu 1980 r. Coraz częściej wyrażano krytyczne opinie wobec dyrekcji zakładów pracy, władz terenowych i centralnych.

Częstochowy droga do Solidarności
Artykuł

Częstochowy droga do Solidarności

Zwycięskie strajki Sierpnia ’80 doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność” jako głównej siły opozycyjnej wobec komunistycznej władzy – siły zorganizowanej, mającej nakreślone cele działania i poczucie własnej mocy. Tymczasem w wielu ośrodkach kraju droga do „Solidarności” dopiero się zaczynała.

Karnawał Solidarności w Elblągu
Artykuł

Karnawał Solidarności w Elblągu

Lato 1980 roku stanowiło punkt zwrotny w historii PRL. Preludium do największego kryzysu tzw. władzy ludowej w Polsce stanowiła wprowadzona 1 lipca przez rząd Edwarda Babiucha podwyżka cen na mięso.

Początki niezależnego ruchu związkowego w Gorlicach
Artykuł

Początki niezależnego ruchu związkowego w Gorlicach

Gorlice w wyniku reformy administracyjnej z maja 1975 r. znalazły się w nowo utworzonym województwie nowosądeckim. Liczba mieszkańców w 1980 r. wynosiła niespełna 30 tys. Miasto było lokalnym ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym we wschodniej części województwa.

Narodziny wałbrzyskiej „Solidarności”
Artykuł

Narodziny wałbrzyskiej „Solidarności”

Spojrzenie na „Solidarność” z perspektywy regionalnej wiele wnosi do poznania jej historii. Punkt widzenia „małej ojczyzny” pokazuje odrębność tego ruchu w małych ośrodkach, jednocześnie ilustrując pewien uniwersalizm jego rozwoju i genezy, postaw i zachowań ludzi, którzy go tworzyli.

Powstanie „Solidarności” w Jarosławiu
Artykuł

Powstanie „Solidarności” w Jarosławiu

W roku 1980 głównym skupiskiem zakładów przemysłowych na terenie województwa przemyskiego był Jarosław. 24 sierpnia tego roku pracownicy Huty Szkła „Jarosław” wysunęli postulaty płacowe i ogłosili swoją solidarność ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża.

Początki NSZZ „Solidarność” w Augustowie
Artykuł

Początki NSZZ „Solidarność” w Augustowie

Na przełomie sierpnia i września 1980 roku napięta atmosfera odczuwalna dotąd w bardziej zindustrializowanych regionach Polski dotarła do województwa suwalskiego.

W cieniu Czerwca 1976. Początki NSZZ „Solidarność” w województwie płockim
Artykuł

W cieniu Czerwca 1976. Początki NSZZ „Solidarność” w województwie płockim

Powstałe w wyniku gierkowskiej reformy administracyjnej w 1975 r. województwo płockie ze swoim dominującym charakterem rolniczym nie wyróżniało się wówczas na tle pozostałych czterdziestu ośmiu.

Audio/Video

Wydawnictwo IPN przedstawia... (12) Szczecin ostatnich dekad PRL

Arystokrata w opozycji
Artykuł

Arystokrata w opozycji

W wielobarwnym i zróżnicowanym nurcie opozycji znalazło się również miejsce dla przedstawiciela jednego z najbardziej znanych polskich szlacheckich rodów, który wierzył w egalitarne lewicowe ideały.

Jan Olszewski 1930–2019
Wspomnienie

Jan Olszewski 1930–2019

Jan Olszewski urodził się 20 sierpnia 1930 r. w rodzinie kolejarskiej. Mieszkał na warszawskim Bródnie. Jego dom rodzinny był związany z polską tradycją niepodległościową.

Audio/Video

Gierek w Szczecinie i Gdańsku 24-25 stycznia 1971 r.

Audio/Video

W 10. rocznicę śmierci Restytuta Staniewicza

Audio/Video

Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989). Tom II

Ideały Panny „S”
Artykuł

Ideały Panny „S”

Powstanie „Solidarności” w 1980 roku było wyrazem sprzeciwu wobec rzeczywistości PRL, jednak wizja obalenia komunizmu, odzyskania niepodległości i wprowadzenia demokratycznego porządku znajdowała się poza horyzontem wyobraźni jej działaczy i członków. Godność i samorządność – te słowa wydają się lepiej oddawać ówczesne emocje i motywacje.

Zamach grudniowy
Artykuł

Zamach grudniowy

Pierwszym sygnałem była wiadomość o przedłużeniu służby żołnierzom ostatniego rocznika. Władze Związku nie reagowały – jedynie Zarząd Regionu Dolny Śląsk przyjął 19 października przygotowany przez Kornela Morawieckiego tekst apelu do żołnierzy Wojska Polskiego.

Audio/Video

Kontrwywiad SB vs. Grupy Oporu „Solidarni”

Audio/Video

„Solidarność” – między ewolucją a rewolucją

Audio/Video

Grupy Oporu „Solidarni”: historia pewnego porwania

Szczecińska droga do „Solidarności”
Artykuł

Szczecińska droga do „Solidarności”

Wprowadzenie 1 lipca 1980 przez rząd podwyżek cen wędlin i mięsa wywołało protesty społeczne, które władza początkowo starała się łagodzić wprowadzeniem wzrostu wynagrodzeń w niektórych zakładach pracy.

Papiery nie giną. Akta z „Domu Chłopa”
Artykuł

Papiery nie giną. Akta z „Domu Chłopa”

Ocalona 13 grudnia 1981 r. dokumentacja Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NSZZ RI „Solidarność”, choć niekompletna, ma dużą wartość historyczną. Jest dziś bowiem podstawowym źródłem do badania dziejów ruchu solidarnościowego na wsi w 1981 r.

Audio/Video

Jan Walc. Biografia opozycjonisty

Audio/Video

"Był taki ktoś...” – film dokumentalny Aliny Czerniakowskiej o Wojciechu Ziembińskim

Spawacz antysocjalistyczny
Artykuł

Spawacz antysocjalistyczny

Maciej Miatkowski – wieloletni pracownik Stoczni Gdańskiej, uczestnik protestów w grudniu 1970 r., działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i Solidarności, przyjaciel Anny Walentynowicz i Lecha Kaczyńskiego – nie doczekał czterdziestej rocznicy powstania WZZ. Zmarł w grudniu 2017 r.

Powołanie Komitetu Obrony Robotników
Artykuł

Powołanie Komitetu Obrony Robotników

22-23 września 1976 roku powstał Komitet Obrony Robotników. 22 września zdecydowano o powstaniu Komitetu, a 23 września opublikowano sygnowany przez grupę inicjatywną „Apel do społeczeństwa i władz PRL”.

<i>Spotkania</i> do ponownego odczytania
Recenzja

Spotkania do ponownego odczytania

Drugi obieg wydawniczy w Polsce w latach 1976–1989 od dawna jest jednym z tematów częściej podejmowanych przez badaczy tego okresu. Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje monumentalna, opracowana przez Macieja Sobieraja, publikacja Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików.

Maryla Płońska

Maryla Płońska

Maryla Płońska współtworzyła Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża, była redaktorką „Robotnika Wybrzeża”, w sierpniu 1980 r. uczestniczyła w strajku w Stoczni Gdańskiej i brała udział w redagowaniu 21 postulatów. Swoją aktywnością przyczyniła się do sukcesu Sierpnia ’80 i powstania Solidarności.

Henryk Bąk
Bohaterowie Niepodległej

Henryk Bąk

Walkę polskich chłopów z ustrojem totalitarnym po wojnie można podzielić na kilka etapów: działalność w PSL i wsparcie partii Stanisława Mikołajczyka; udział wielu młodych ludzi w konspiracji zbrojnej; czynny opór wobec kolektywizacji na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych; tworzenie zorganizowanej opozycji demokratycznej w latach siedemdziesiątych; i wreszcie – w latach osiemdziesiątych – powołanie własnego związku zawodowego tworzącego wielki ruch społeczny „Solidarność”. We wszystkie te inicjatywy zaangażowany był Henryk Bąk.

Młoda „Solidarność”
Artykuł

Młoda „Solidarność”

Niezależne Zrzeszenie Studentów, powstałe na polskich uczelniach jesienią 1980, stanowiło część wielkiego ruchu społecznego. Od siostrzanej „Solidarności” było jednak dużo bardziej radykalne. Wielu robotników i intelektualistów liczyło na to, że system można naprawić. Studenci chcieli go obalić.

Audio/Video

Czy wiesz, że dopiero to porozumienie umożliwiło tworzenie niezależnego i jednego ruchu związkowego w całej Polsce? Dowiedz więcej w jaki sposób strajkujący robotnicy zmusili władze komunistyczne do ustępstw!

Audio/Video

Szczeciński Sierpień 1980

Audio/Video

Przeciwko stanowi wojennemu. 31 sierpnia 1982 r. w Gorzowie Wielkopolskim [dyskusja]

Alina Pienkowska-Borusewicz

Alina Pienkowska-Borusewicz

Strajki w 1988 r., choć znacznie słabsze niż te sprzed ośmiu laty, dały jednak impuls do zmian społecznych i politycznych w Polsce, do zbliżenia władz państwowych i środowiska opozycyjnego. Szczegóły omówiono przy Okrągłym Stole, przy którym Alina Pienkowska nie chciała usiąść – pomimo że zgadzała się z jego przesłaniem: „skład delegacji [solidarnościowej] był ustalany przez kolegów z Warszawy. Uważam, że to nie w porządku wobec ludzi, którzy przez cały stan wojenny pracowali na rzecz zmian”. Więcej ciekawych wątków z życia jednej z bohaterek Solidarności w broszurze z serii "Bohaterowie Niepodległej".

Audio/Video

„Tak powstawała Solidarność w Wielkopolsce” – spotkanie historyków i świadków historii (cz. 2)

Audio/Video

„Tak powstawała Solidarność w Wielkopolsce” – spotkanie historyków i świadków historii (cz. 1)

Audio/Video

Tu rodziła się "Solidarność". Szczeciński Sierpień 1980 (dyskusja)

Audio/Video

Myśl społeczno-polityczna "Solidarności". Cz. 3: lata 1986-1989

Audio/Video

40 lat "Solidarności" - promocja wydawnictw IPN

Od kolegiów po działania specjalne SB, czyli represje wobec działaczy opozycji w latach 80.
Artykuł

Od kolegiów po działania specjalne SB, czyli represje wobec działaczy opozycji w latach 80.

W drugiej połowie lat 70. władze PRL postawiły nie na masowe aresztowania, a na nękanie działaczy opozycji. Nie znaczy to jednak, że opozycjoniści nie trafiali do więzień.

Żyrardowskie strajki w lipcu 1980 roku
Artykuł

Żyrardowskie strajki w lipcu 1980 roku

Największym centrum strajkowym w lipcu 1980 r. – oprócz Lublina, czy szerzej Lubelszczyzny – był Żyrardów, liczący niespełna 40 tys. mieszkańców. Jednak dziś już prawie nikt nie pamięta o robotniczych protestach w tym mieście.

Audio/Video

Myśl społeczno-polityczna "Solidarności". Cz. 2: lata 1981-1986

Audio/Video

Pamięć o Sierpniu 1980: "Twarze Solidarności" (nowy portal), nieznane dokumenty sowieckie i dodatek prasowy

Lech Bądkowski
Bohaterowie Niepodległej

Lech Bądkowski

Lech Bądkowski był bez wątpienia jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach Gdańska i Pomorza w XX w. Ów wychowanek II Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej z bronią w ręku walczył o wolność Polski i Pomorza, a następnie przez wiele lat jako pisarz i działacz społeczny starał się o uzyskanie swobody działania w jak najszerszym zakresie możliwym w realiach PRL.

Nie dać im spokoju. Jerzego Kanikuły boje z komuną
Artykuł

Nie dać im spokoju. Jerzego Kanikuły boje z komuną

W Trójmieście Solidarność Walcząca działała już od 1982 r. Jej aktywność zwiększyła się, kiedy inicjatywę przejęli Ewa Kubasiewicz i Andrzej Kołodziej. U ich boku działał dwudziestolatek, Jurek Kanikuła, któremu niekiedy brakowało doświadczenia, ale nigdy odwagi.

Piosenki zakazane, bo prawdziwe
Artykuł

Piosenki zakazane, bo prawdziwe

I Ogólnopolski Przegląd Piosenki Prawdziwej “Zakazane piosenki” rozpoczął się 20 sierpnia 1981 r. Przez trzy kolejne dni prezentowano programy artystyczne w pięciogodzinnych blokach na scenie w hali widowiskowo-sportowej Olivia w Gdańsku. Imprezę podzielono na dwie części: konkursową i artystyczną.

Cel – niepodległość Polski
Biogram / Biografia

Cel – niepodległość Polski

Być może o Andrzeju Kołodzieju wielu dotąd nie słyszało, bo on sam nigdy nie dbał o rozgłos, a środowisko Lecha Wałęsy, koła rządzące III RP i media zadbały, by o jego czynach społeczeństwo się nie dowiedziało. A przecież to głównie Kołodziejowi zawdzięczamy, że doszło do powstania Solidarności.

Audio/Video

Trasa W-Z: niemy świadek Warszawy pod rządami komunistów. Materiały SB z Archiwum IPN

Zagadka Zdzisława Szpakowskiego, czyli pewna tajemnica strajków lipca 1980 r. w Lublinie
Artykuł

Zagadka Zdzisława Szpakowskiego, czyli pewna tajemnica strajków lipca 1980 r. w Lublinie

Powszechnie uważa się, że ponadzakładowe struktury strajkowe w 1980 r. były tworzone dopiero w drugiej połowie sierpnia 1980 r. – najpierw w Gdańsku, a potem w Szczecinie – podczas, gdy wcześniejsze protesty miały charakter nieskoordynowany.

Niezrealizowane postulaty. Strajkowe lato 1988 roku w województwie katowickim
Artykuł

Niezrealizowane postulaty. Strajkowe lato 1988 roku w województwie katowickim

Rzeczywistość drugiej połowy lat osiemdziesiątych w uprzemysłowionej części Górnego Śląska daleko odbiegała od obrazów szczęśliwych, nowoczesnych i opływających w dostatki górnośląskich miast i osiedli, którymi do znudzenia epatowano w czasach „propagandy sukcesu”.

„Agentura Watykanu”. Parafia kapucynów we Wrocławiu  w latach 1981–1989
Artykuł

„Agentura Watykanu”. Parafia kapucynów we Wrocławiu w latach 1981–1989

„Czy ksiądz zdaje sobie sprawę, że możemy go aresztować? – To bardzo dobrze, będę mógł wtedy pomagać najbardziej potrzebującym”. To fragment przesłuchania o. Adama Białka we wrocławskim komisariacie przy ul. Jaworowej. On i inni kapucyni bardzo przysłużyli się opozycji w ostatniej dekadzie PRL.

Warszawski salon Pana X
Biogram / Biografia

Warszawski salon Pana X

Dramat wielu żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, którym dane było przeżyć krwawe boje o wolną Polską, by na koniec nie móc powrócić do kraju, rozgrywał się po cichu. Skomunizowany kraj wielu z tych co powrócili powitał więzieniami i torturami.

Solidarność na ulicach
Artykuł

Solidarność na ulicach

O Piotrze Rzewuskim słyszało niewielu, a przecież jest to z pewnością jeden z najbardziej wytrwałych i bezkompromisowych opozycjonistów lat osiemdziesiątych.

Pamięć opozycji – opozycja w pamięci
Artykuł

Pamięć opozycji – opozycja w pamięci

Jednym z istotnych zadań IPN jest przypominanie o kolejnych rocznicach społecznych buntów w okresie PRL.

Audio/Video

Gdzie był lud polski? Prof. Wojciech Roszkowski o 1918 i o 1989

Rozmowy na Zawracie

Rozmowy na Zawracie

Negocjacje między komunistycznymi władzami a kierownictwem „Solidarności” w Magdalence są jednym z najbardziej znanych epizodów w najnowszej historii Polski. Mało kto pamięta, że pierwsze rozmowy między Kiszczakiem a Wałęsą odbywały się na warszawskim Mokotowie, w willi na ulicy Zawrat.

Łabędzi śpiew polskiego komunizmu
Artykuł

Łabędzi śpiew polskiego komunizmu

W styczniu 1947 r. w Polsce przeprowadzono pierwsze powojenne wybory do Sejmu. Chociaż jednym z jego uczestników był Blok Demokratyczny – składający się m.in. z Polskiej Partii Robotniczej – stanowiły one absolutną antytezę demokracji.

Życiorys bez kompromisów
Biogram / Biografia

Życiorys bez kompromisów

Kornel Morawiecki przyszedł na świat 3 maja 1941 r. jako syn Michała Morawieckiego, wówczas żołnierza ZWZ (następnie AK) i Jadwigi z domu Szumańskiej. Miejscem jego urodzenia była Warszawa, a ściślej – ta część Pragi, która zwana jest Kamionkiem.

Wybory czerwcowe 1989 roku w Łodzi
Artykuł

Wybory czerwcowe 1989 roku w Łodzi

W trakcie obrad „okrągłego stołu” zapadła przełomowa w dziejach PRL decyzja o przeprowadzeniu wyborów parlamentarnych z udziałem opozycji. W Łodzi, tak jak w całej Polsce, komunistyczne władze poniosły w nich spektakularną klęskę.

„Daleko od szosy” – wybory 1989 na polskiej prowincji
Artykuł

„Daleko od szosy” – wybory 1989 na polskiej prowincji

Każda rocznica wyborów kontraktowych staje się pretekstem do rozmowy o wydarzeniach rozgrywających się w świetle jupiterów czy w centralnych punktach dużych polskich miast. Tymczasem sukces strony solidarnościowej z czerwca 1989 nie byłby możliwy bez wyborców z terenów słabo zurbanizowanych.

Audio/Video

Głodówka KOR w obronie robotników Czerwca 1976

Audio/Video

Oddział Poznański "Solidarności Walczącej" 1983-1990

Audio/Video

"Luźne kartki". Nowe źródła do dziejów Poznańskiego Czerwca 1956

Audio/Video

3 maja 1988 r. - początek strajku w Stoczni Gdańskiej

Audio/Video

Stanisław Pyjas i Studencki Komitet Solidarności

Audio/Video

Maciej Miatkowski o WZZ

WZZ Wybrzeża, czyli ludzie muszą się bronić ...
Artykuł

WZZ Wybrzeża, czyli ludzie muszą się bronić ...

Czterdzieści dwa lata temu powstał Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Działania zrzeszonych w WZZ-tach kilkudziesięciu osób – pochodzących z różnych środowisk i o odmiennych poglądach – przesądziły o sukcesie Sierpnia ‘80 i doprowadziły do narodzin Solidarności.

Audio/Video

Krzysztof Wyszkowski

Audio/Video

Tomasz Wojdakowski o WZZ Wybrzeża

Audio/Video

Andrzej Kołodziej o WZZ

Audio/Video

Joanna Duda-Gwiazda i Andrzej Gwiazda. O życiu konspiratora w PRL, o WZZ, o opozycji antykomunistycznej... o Polsce

„Arka” wolności
Artykuł

„Arka” wolności

Po wprowadzeniu stanu wojennego w drugim obiegu wydawniczym, oprócz gazetek i biuletynów o treści informacyjnej, ukazywały się pisma literackie i społeczno-kulturalne. Jednym z nich było krakowskie pismo „Arka”, które powstało w połowie 1983 r.

Nowohucki bunt
Artykuł

Nowohucki bunt

Krakowskie organizacje młodzieżowe, a w szczególności ciesząca się ogromnym poparciem wśród nowohuckiej młodzieży, Federacja Młodzieży Walczącej, były krytycznie nastawione wobec przebiegu obrad Okrągłego Stołu i ich ostatecznych ustaleń z uzgodnieniami szczegółów wyborów kontraktowych.

Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża – spojrzenie po latach
Artykuł

Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża – spojrzenie po latach

Wolne Związki Zawodowe zajmują miejsce szczególne wśród organizacji opozycyjnych w PRL. Już sama ich nazwa niepokoiła komunistów, gdyż podważała uzurpowaną przez nich władzę nad robotnikami, a zarazem kompromitowała oficjalne struktury związkowe skupione w CRZZ.

Gliwiccy artyści wysokogórscy
Artykuł

Gliwiccy artyści wysokogórscy

W nocy z 23 na 24 lipca 1982 r. na dachu wieżowca przy Alei Majowej w Gliwicach pojawiło się trzech ludzi. Mieli ze sobą pasy, farbę, pędzel, kubełek, linę i niedużą deskę. Jeden z nich przywiązał się do wywietrznika kominowego, drugi opuścił sznurek, po chwili na krawędzi dachu ukazał się trzeci.

Audio/Video

"Fanatycy" i inni. Opór Wielkopolan wobec władz komunistycznych w latach 1956-1970. Zagadnienia wybrane

Audio/Video

"Gdyby nie Ursus, gdyby nie Radom, to byście jedli chleb z marmoladą"

Pierwsi w kraju. Komitet Wolnych Związków Zawodowych w Katowicach
Artykuł

Pierwsi w kraju. Komitet Wolnych Związków Zawodowych w Katowicach

W roku 1978 do środowisk i nurtów opozycji demokratycznej w PRL dołączyły m.in. dwa komitety założycielskie Wolnych Związków Zawodowych: w Katowicach i Trójmieście. Rok później powstał trzeci – Komitet Założycielski WZZ Pomorza Zachodniego.

Audio/Video

Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989)

Niezależny wydawca, legenda "drugiego obiegu"
Artykuł

Niezależny wydawca, legenda "drugiego obiegu"

Wśród 96 ofiar katastrofy z 10 kwietnia 2010 roku jest Janusz Krupski – kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, wcześniej wiceprezes IPN, jeden z twórców niezależnego ruchu wydawniczego w PRL.

Prymas Wyszyński – prekursor Solidarności
Artykuł

Prymas Wyszyński – prekursor Solidarności

Kardynał Stefan Wyszyński doczekał się bodaj pięciu biografii, z których rekordowa ma objętość dwudziestu tomów. Niewątpliwie był postacią wyjątkową, a przecież wciąż mamy trudności z interpretacją jego dokonań, także tych z lat 1980-1981. Dlaczego tak się dzieje?

W obronie praw człowieka
Artykuł

W obronie praw człowieka

Wraz z ogłoszeniem 25 marca 1977 r. Apelu do społeczeństwa polskiego, zainaugurował działalność Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Był on drugą po Komitecie Obrony Robotników największą organizacją opozycyjną w Polsce przedsierpniowej.

Duszpasterstwo przy Karolkowej
Artykuł

Duszpasterstwo przy Karolkowej

W latach osiemdziesiątych XX w. warszawska Wola nie przypominała dzisiejszego centrum biurowego. Była przede wszystkim dzielnicą przemysłową. W tamtejszych dużych zakładach pracy – licznych fabrykach i zajezdni transportu miejskiego – istniały dość silne struktury podziemnej „Solidarności”.

Początki
Artykuł

Początki

Decydujący wpływ na powstanie w połowie 1982 r. Solidarności Walczącej, na jej charakter i radykalny program miały realia stanu wojennego. Wokół Kornela Morawieckiego skupiła się wówczas grupa działaczy o poglądach zdecydowanie antykomunistycznych.

„Bolek i Lolek” przeciwko komunie
Artykuł

„Bolek i Lolek” przeciwko komunie

„Bolek i Lolek” to tytuł jednej z najpopularniejszych bajek dla dzieci w okresie PRL. Taką samą nazwę otrzymał jeden z nadajników wykorzystywanych od 1984 r. przez warszawskie Radio „Solidarność”. Był to nadajnik specyficzny: umożliwiał podziemnym radiowcom wejście z napisami na wizję TVP.

Rzeszowskie gry operacyjne
Artykuł

Rzeszowskie gry operacyjne

Inicjatywom Solidarności Walczącej w Rzeszowie ton nadawali tacy zasłużeni działacze, jak Antoni Kopaczewski, Andrzej Kucharski i Janusz Szkutnik. Służbie Bezpieczeństwa udało się jednak umieścić swoją agenturę w ścisłym kierownictwie organizacji.

Długie trwanie Polskiego Państwa Podziemnego
Artykuł

Długie trwanie Polskiego Państwa Podziemnego

18 grudnia 2013 r., w Garbatce-Letnisko, pracownicy Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej wydobyli powielacz, który w latach 80. XX wieku był w dyspozycji osób tworzących struktury Tymczasowej Komisji Terenowej Ruchu Oporu NSZZ „Solidarność” w Pionkach.

Podziemne pismo inne niż wszystkie
Artykuł

Podziemne pismo inne niż wszystkie

W listopadzie 1984 r. zaczęło ukazywać się wyjątkowe pismo podziemne. „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” spośród kilku tysięcy wydawanych w PRL poza cenzurą wyróżniał się nieszablonowymi treściami i świetną jakością druku.

Audio/Video

„Solidarność Walcząca 1982–1990”

Reżim Jaruzelskiego deportuje z PRL Kornela Morawieckiego - film SB

Reżim Jaruzelskiego deportuje z PRL Kornela Morawieckiego - film SB

Gdy komunistyczny reżim Jaruzelskiego przygotowywał się z wolna do podjęcia rozmów z tzw. konstruktywną opozycją, ludziom Moskwy w Warszawie niezbędne wydało się pozbycie się człowieka, który odrzucał jakiekolwiek rozmowy z komunistami. Ten film SB pokazuje wyrzucenie z PRL Kornela Morawieckiego, przywódcy "Solidarności Walczącej", 4 maja 1988 r.

Sylwester inny niż wszystkie
Artykuł

Sylwester inny niż wszystkie

Osadzeni na Rakowieckiej działacze opozycji usłyszeli 31 grudnia 1982 r. przed 23.00 okolicznościową audycję radiową nadaną przy wykorzystaniu tzw. gadały – w tym przypadku zestawu składającego się z dwóch akumulatorów samochodowych, magnetofonu, wzmacniacza oraz ośmiu głośników.

Audio/Video

Pierwszy ze Śląska (dokument o Kazimierzu Świtoniu)

Audio/Video

"Zanim wybuchł sierpień" (film dokumentalny o antykomunistycznych Wolnych Związkach Zawodowych)

Audio/Video

Komitet Obrony Robotników cz. 2 (odc. 43)

Audio/Video

Komitet Obrony Robotników cz. 1 (odc. 42)

Sprawa dwóch milionów
Artykuł

Sprawa dwóch milionów

Zdążyła już obrosnąć legendą sprawa 80 milionów złotych dolnośląskiej „Solidarności”, na których komuniści po wprowadzeniu stanu wojennego nie zdołali położyć łapy. Mało kto dziś pamięta, że warmińsko-mazurska „Solidarność” również miała swoją sprawę… w tym wypadku 2 milionów. Niestety sprawa pieniędzy olsztyńskiego Zarządu Regionu miała bardziej dramatyczny przebieg i do dziś budzi wiele pytań, na które z trudem przychodzą odpowiedzi.

Audio/Video

Za waszą i naszą wolność. Solidarność Walcząca - panel dyskusyjny 1

„Nie oddałam tego walkowerem…”. O Annie Walentynowicz (1929-2010)
Biogram / Biografia

„Nie oddałam tego walkowerem…”. O Annie Walentynowicz (1929-2010)

„Byłam kroplą, która przepełniła kielich goryczy” – tak w lipcu 1981 r. odpowiedziała Anna Walentynowicz na pytanie dotyczące genezy Sierpnia ’80. Od razu jednak dodała: „Ale nie tylko ja nią byłam, moje bohaterstwo polegało na tym, że po prostu wytrzymałam, nie oddałam tego walkowerem. A mogłam znieść to wszystko tylko dzięki temu, że powstały Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża i grupa ludzi pomogła mi przetrwać”.

Wojskowe Obozy Internowania 1982-1984 r.
Artykuł

Wojskowe Obozy Internowania 1982-1984 r.

Przeprowadzone przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku śledztwo o sygnaturze S85.2008.Zk obaliło domniemanie legalności działań wobec osób umieszczonych w Wojskowych Obozach Internowania dalej zwanych WOI.

Audio/Video

Kardynał Stefan Wyszyński a opozycja polityczna

Sprzeciw wobec ugody przy „okrągłym stole”
Artykuł

Sprzeciw wobec ugody przy „okrągłym stole”

Likwidacji komunizmu, całkowicie wolnych wyborów i uwłaszczenia społeczeństwa domagali się w 1989 r. opozycjoniści skupieni wokół Kornela Morawieckiego. Były to postulaty idące znacznie dalej, niż chciała grupa Lecha Wałęsy.

Partnerzy z Solidarności mieli być „ubabrani”. Jan Olszewski o strategii komunistów dojścia do ugody
Wspomnienie

Partnerzy z Solidarności mieli być „ubabrani”. Jan Olszewski o strategii komunistów dojścia do ugody

Tamta strona rozumowała na zasadzie: wybrani działacze „S” zgodzili się na rozmowy, porozumienie zostało właściwie tak czy inaczej zdecydowane. Zrobimy więc rzecz, nad którą przejdzie się w tych warunkach do porządku dziennego. Rzecz straszną, rzutującą na sumienia (jeżeli tak podniośle można to powiedzieć…) naszych partnerów. Dzięki temu siadając do oficjalnych rozmów, będą już „ubabrani” – twierdził Jan Olszewski w przytoczonym wspomnieniu.

„Dosyć paktów z czerwonymi!”. Niezależne organizacje młodzieżowe wobec „okrągłego stołu”
Artykuł

„Dosyć paktów z czerwonymi!”. Niezależne organizacje młodzieżowe wobec „okrągłego stołu”

Liderzy Solidarności wielokrotnie przyznawali, że powtórną rejestrację związku u schyłku lat osiemdziesiątych de facto wywalczyli młodzi ludzie. Jednak ze słowami uznania nie szły w parze decyzje włączenia przedstawicieli nowego pokolenia w kierownicze kręgi NSZZ „Solidarność”.

Audio/Video

Promocja albumu Na szlaku Kadrówek 1981-1989

31 sierpnia 1982 r. w Gorzowie Wielkopolskim
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin

31 sierpnia 1982 r. w Gorzowie Wielkopolskim

Wprowadzenie stanu wojennego 12/13 grudnia 1981 r. oznaczało likwidację NSZZ „Solidarność”, a tym samym stłumienie aspiracji wolnościowych społeczeństwa. Wywołało to wprawdzie opór w postaci strajków, te jednak nie były silne i władzom udało się je szybko wygasić za pomocą negocjacji lub użycia siły.

Wolne Związki Zawodowe Pomorza Zachodniego
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin

Wolne Związki Zawodowe Pomorza Zachodniego

Druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. to czas, kiedy robotnicy nie mieli już złudzeń co do tego, że partia, mająca w nazwie określenie „robotnicza”, nie tylko daleka jest od ich codziennych problemów, ale wręcz jest gotowa użyć wobec nich pałek, jeśli uzna, że pracownicze oczekiwania idą zbyt daleko.

Jan Antoł – gazda z pięćdziesiątego województwa
Artykuł

Jan Antoł – gazda z pięćdziesiątego województwa

Jak to się stało, że Jan Antoł – związany ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, organizacją satelicką wobec Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – został regionalnym i ogólnopolskim liderem niezależnych solidarnościowych związków rolniczych?

Audio/Video

„36 x TAK. Postulaty Szczecińskie 1980” dyskusja

Wolne Związki Zawodowe Pomorza Zachodniego
Artykuł

Wolne Związki Zawodowe Pomorza Zachodniego

Historia szczecińsko-gryfińskich WZZ ma raczej słodko-gorzkie zakończenie. Choć pod koniec lat siedemdziesiątych środowisko to wiele zrobiło dla wzrostu świadomości robotników w regionie, to w sierpniu 1980 r. działacze WZZ nie zostali dopuszczeni do udziału w strajku w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego.

Konfederacja Polski Niepodległej 1979-1989
Artykuł

Konfederacja Polski Niepodległej 1979-1989

W roku 2009 minęło trzydzieści lat od chwili utworzenia Konfederacji Polski Niepodległej, pierwszej od czasów rozbicia PSL niezależnej partii politycznej w peerelu i zarazem jedynej organizacji opozycyjnej powstałej przed Sierpniem 1980, która wprowadziła swoich kandydatów do Sejmu III RP.

Prymas wobec rolniczej „Solidarności”
Artykuł

Prymas wobec rolniczej „Solidarności”

Zaangażowanie kard. Stefana Wyszyńskiego na rzecz powstających po sierpniu 1980 r. związków zawodowych rolników indywidualnych prof. Andrzej Stelmachowski nazwał „ostatnią wielką akcją społeczną Prymasa Tysiąclecia”.

Sierpień ’80 w Gdańsku
Artykuł

Sierpień ’80 w Gdańsku

O wybuchu strajku w Gdańsku przesądziło to, że na pięć miesięcy przed przejściem na emeryturę, 7 sierpnia 1980 r., zwolniono z pracy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina Annę Walentynowicz, zasłużoną i uczciwą pracownicę, odznaczoną wcześniej Brązowym, Srebrnym, a w 1979 r. Złotym Krzyżem Zasługi.

Polska Partia Niepodległościowa
Artykuł

Polska Partia Niepodległościowa

Oficjalnie Polska Partia Niepodległościowa ogłosiła swoje powstanie 22 stycznia 1985 r., lecz jej początki sięgają kilka lat wstecz. Już w założonej w 1979 r. Konfederacji Polski Niepodległej istniało środowisko o orientacji narodowej i niepodległościowej.

Audio/Video

IPNtv: Promocja książki "Podziemne dziennikarstwo. Funkcjonowanie głównych pism informacyjnych..."

Audio/Video

IPNtv: Od Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża do Solidarności. Dyskusja bez cenzury

Audio/Video

Komunistyczny wywiad wojskowy kontra Solidarność Walcząca

Audio/Video

IPNtv: Obrońca wartości - spotkanie wspomnieniowe o premierze Janie Olszewskim

Kardynał Stefan Wyszyński wobec Solidarności
Artykuł

Kardynał Stefan Wyszyński wobec Solidarności

„Jestem prymasem całej Polski, a nie tylko stoczniowców” – tłumaczył po sierpniu 1980 r. kard. Stefan Wyszyński. Zwierzchnik polskiego Kościoła popierał niezależne związki zawodowe. Jednocześnie – obawiając się, że może dojść do narodowego nieszczęścia – apelował o umiar.

Kardynał Franciszek Macharski (1927-2016)
Artykuł

Kardynał Franciszek Macharski (1927-2016)

W schyłkowym okresie PRL kard. Franciszek Macharski był jednym z najważniejszych hierarchów polskiego Kościoła. Odgrywał pierwszoplanową rolę jako bliski współpracownik Jana Pawła II, wiceprzewodniczący KEP i współprzewodniczący reaktywowanej we wrześniu 1980 r. kościelno-rządowej Komisji Wspólnej.

Audio/Video

90 sekund historii: 13 stycznia 1982 r. powstał Ogólnopolski Komitet Oporu

Audio/Video

90s. historii: 29 lutego 1958 r. ukazał się pierwszy numer "Więzi"

Audio/Video

90s. historii: 23 lutego 1982r. rozpoczął się pierwszy proces przywódców KPN

Audio/Video

90s historii: 20 lutego 2003 r. zmarł Jan Józef Szczepański

Audio/Video

Komuniści zarejestrowali Niezależne Zrzeszenie Studentów

Audio/Video

90s historii: 25 marca 1977 r. powstał Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela

Audio/Video

90s historii: 23 marca 1981 r. w Bydgoszczy rozpoczęło się spotkanie NSZZ "Solidarność"

Audio/Video

90s. historii: 21 marca 1979 r. do mieszkania Jacka Kuronia wtargnęła socjalistyczna bojówka

Audio/Video

Komuniści biją „Solidarność” w Bydgoszczy: początek „kryzysu bydgoskiego”

Audio/Video

Początek procesu Anny Walentynowicz

Audio/Video

90s. historii: 13 lipca 2008 roku zginął Bronisław Geremek

Audio/Video

Powstają Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża

Audio/Video

25 kwietnia 1988 r. w Polsce wybuchła nowa fala strajków

Audio/Video

90s. historii: 22 kwietna 1982r. powstała Tymczasowa Komisja Koordynacyjna

Audio/Video

90s. historii: 21 kwietnia 1983 r. przyznano Nagrody Kulturalne "Solidarności"

Audio/Video

90s historii: 14 kwietnia 1935 r. urodził się Andrzej Gwiazda

Audio/Video

90s. historii: 3 kwietnia 1981 r. ukazał się pierwszy numer "Tygodnika Solidaność"

Audio/Video

90s historii: 24 maja 1982 r. ukazał się tygodnik CDN-Głos Wolnego Robotnika

Audio/Video

PZPR "czyta" Okrągły Stół: jak sędziowie PRL niszczyli NZS przed "wyborami czerwcowymi" 1989

Audio/Video

90s. historii: 17 maja 1981 roku odbył się Kiermasz Wydawnictw Niezależnych

Audio/Video

90s historii: 3 maja 1941 r. urodził się Kornel Morawiecki

Audio/Video

90s. historii: 1 maja 1983 r. w całej Polsce odbyły się "nielegalne" pochody 1 maja

Audio/Video

90s. historii: 30 czerwca 1988 r. został pobity Jan Strzelecki

Audio/Video

90s. historii: 28 czerwca 1956 r. w Poznaniu wybuchł pierwszy w PRL strajk generalny

Audio/Video

90s. historii: 22 czerwca 1989 r. zmarła Halina Mikołajska

Audio/Video

90s. historii: 17 czerwca 2004 r. zmarł Jacek Kuroń

Audio/Video

90s historii: 17 czerwca 1983 r. w niewyjaśnionych okolicznościach zginął Andrzej Gąsiewski

Audio/Video

IPN TV - Narodziny Solidarności - 14 sierpnia

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 12. - „Marzec 1968"

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc.13 - „ROPCIO"

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc.16 - „Grudzień 70"

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 39 - Strajk w Stoczni Gdańskiej 1988

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 43 - Radio Solidarność

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 45 - Bracia Kowalczykowie

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 46 - Ruch „Wolność i Pokój”

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 48 - Czarne Juwenalia

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 49 - „Opozycja”

Audio/Video

"Z filmoteki bezpieki" odc. 53 - Pomarańczowa alternatywa

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 54 - Solidarność Walcząca

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 60 - Ruch

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 68 - Porwania toruńskie

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 70 - Niezależne Zrzeszenie Studentów

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 75 - Drugi obieg (nielegalne drukarnie)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 77 - Strajk w Nowej Hucie (maj 1988)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 79 - Konfederacja Polski Niepodległej

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 84 - Anarchiści w PRL

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 85 - Obchody rocznicowe Grudnia 1970

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 86 - Wybory czerwcowe

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 89 - Głodówka w Kościele Św. Marcina

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 92 - Marsze głodowe

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 94 - Obchody rocznicy powstania „Solidarności"

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 95 - I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ "Solidarność"

Audio/Video

Propaganda antysolidarnościowa (odc. 2)

Audio/Video

Działania bezpieki wobec legalnej „Solidarności” (odc. 4)

Audio/Video

Okrągły stół (odc. 18)

Audio/Video

Niezależne obchody odzyskania niepodległości w PRL (odc. 27)

Audio/Video

Służba Bezpieczeństwa vs. Tajny Zarząd NZS Uniwersytetu Warszawskiego

Audio/Video

Kryzys Bydgoski - Konferencja prasowa

Audio/Video

IPN TV - „Jak opisywać historię KPN?" - debata w Biurze Edukacji Publicznej IPN

Audio/Video

IPN TV - Film Dokumentalny: Próba generalna. Rozdział 5. Pacyfikacja

Audio/Video

Promocja albumu „Anna Walentynowicz 1929–2010" – Warszawa, 26 września 2017

Audio/Video

IPNtv Szczecin: Zapowiedź konferencji o Solidarności Walczącej

nr 5-6/2007
Biuletyn IPN

nr 5-6/2007

Głównym tematem „Biuletynu IPN” nr 5–6 (76–77) maj–czerwiec 2007 jest opozycja lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Czytelnik znajdzie w tym numerze artykuły nie tylko o znanych, ale także o zapomnianych środowiskach, które sprzeciwiały się dyktaturze komunistycznej. Niektóre teksty i archiwalne zdjęcia mogą być zaskakujące, podważają bowiem mity kształtowane po roku 1989.

nr 3/2008
Biuletyn IPN

nr 3/2008

Głównym tematem numeru jest Marzec '68. Temu tematowi poświęcona jest rozmowa oraz kilka artykułów ukazujących mniej znane zagadnienia związane z Marcem: zdecydowane stanowisko Episkopatu Polski, echa warszawskich wydarzeń w innych miastach i regionach, dokument komisji dyscyplinarnej dla studentów UW z 1965 r., a także zerwanie przez TW współpracy z bezpieką spowodowane antysemicką kampanią. Franciszek Dąbrowski przedstawił sylwetkę znanego propagandzisty z tamtych lat – Ryszarda Gontarza. Marcową problematykę uzupełniają wspomnieniowe refleksje Antoniego Zambrowskiego oraz artykuł Tadeusza Pawła Rutkowskiego o peerelowskich historykach doby gomułkowskiej.

nr 4/2008
Biuletyn IPN

nr 4/2008

Kiedy większości wydawało się, że jedynym pracodawcą musi być komunistyczne państwo, a jedyny możliwy związek zawodowy musi być w czerwonym CRZZ, kilku ludzi w Polsce wbrew wszelkim nadziejom zaczęło tworzyć Wolne Związki Zawodowe. Bohaterami kwietniowego numeru „Biuletynu IPN” są ci właśnie ludzie, którzy przed trzydziestu laty rzucili wyzwanie systemowi komunistycznemu. Z dzisiejszej perspektywy może się wydawać, że niewiele udało im się zdziałać. A jednak, kiedy weźmie się pod uwagę, że tę garstkę zapaleńców tropiły setki funkcjonariuszy i agentów bezpieki, to ta reakcja wroga uwidacznia, jak groźny był wyłom dokonany przez twórców WZZ.

nr 12/2010
Biuletyn IPN

nr 12/2010

Głównym tematem „Biuletynu IPN” 12 (121) 2010 jest rewolta grudniowa z 1970 r. W „Biuletynie” przedstawiono przebieg strajków i manifestacji w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie oraz ich echa na południu Polski.

nr 1-2/2011
Biuletyn IPN

nr 1-2/2011

Głównym tematem „Biuletynu IPN” 1–2 (122–123) 2011 jest opór społeczny wobec stanu wojennego. Rozmowa i większość artykułów ukazuje sztukę niezależną rozwijającą się w tamtym okresie przy kościołach. Ta sztuka podnosiła na duchu, nie pozwalała umrzeć nadziei na zwycięstwo. Wśród wspomnień zwraca uwagę tekst Jana Karandzieja, którego stan wojenny zastał drukującego na powielaczu umieszczonym na… barce.

nr 4/2011
Biuletyn IPN

nr 4/2011

„Biuletyn IPN” 4 (125) 2011 jest niemal w całości poświęcony protestom z 25 czerwca 1976 r. To ważna data na mapie „polskich miesięcy”. Wtedy bowiem, pierwszy raz od lat powojennych, zaistniała w komunistycznej Polsce jawna opozycja. Nie wszyscy ówcześni opozycjoniści zdawali sobie sprawę, że u kresu drogi, którą obrali, będzie Niepodległa. Niektórzy sądzili, że może uda się tylko zreformować komunizm…

Opór społeczny a władza w Polsce południowo-wschodniej 1980–1989
Publikacje

Opór społeczny a władza w Polsce południowo-wschodniej 1980–1989

Niniejsza praca jest wynikiem badań, których celem było ukazanie w ujęciu regionalnym historycznego procesu akcji i reakcji między próbującym wyemancypować się społeczeństwem a broniącą swej uprzywilejowanej pozycji władzą.

Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986–1989 w świetle dokumentów, t. 2 (czerwiec–grudzień 1989)
Publikacje

Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986–1989 w świetle dokumentów, t. 2 (czerwiec–grudzień 1989)

Wyniki pierwszej tury wyborów parlamentarnych 4 czerwca 1989 r. okazały się zaskoczeniem zarówno dla PZPR, jak i Solidarności. W obozie rządzącym opracowano wiele analiz przyczyn klęski wyborczej (dok. nr 103, 108), ale znacznie istotniejsze były napływające do MSW i KC PZPR informacje świadczące o tym, że proces ewolucyjnej zmiany ustroju, zaplanowany przy okrągłym stole na kilka lat, nabierze tempa (dok. nr 90–94, 96, 98–99). O ile przed wyborami wydawało się, że zarówno stanowisko prezydenta, jak i misja tworzenia nowego rządu będą zarezerwowane dla ludzi z PZPR, o tyle po 4 czerwca nie było to już takie pewne.

Kryptonim „Wasale”. Służba Bezpieczeństwa wobec Studenckich Komitetów Solidarności 1977–1980
Publikacje

Kryptonim „Wasale”. Służba Bezpieczeństwa wobec Studenckich Komitetów Solidarności 1977–1980

Środowisko studenckie wielokrotnie wyrażało swój sprzeciw wobec komunistycznej dyktatury. Już w grudniu 1945 r. doszło w Łodzi do masowych protestów związanych z zabójstwem studentki tamtejszego uniwersytetu, Marii Tyrankiewicz. W maju kolejnego roku po masowych demonstracjach w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja fala strajków ogarnęła większość uczelni. W styczniu 1947 r., tuż przed wyborami do Sejmu, strajk objął oba lubelskie uniwersytety (KUL i UMCS), przez kilka dni trwały uliczne manifestacje uczniów i studentów.

Kryptonim „Pegaz”. Służba Bezpieczeństwa wobec Towarzystwa Kursów Naukowych 1978–1980
Publikacje

Kryptonim „Pegaz”. Służba Bezpieczeństwa wobec Towarzystwa Kursów Naukowych 1978–1980

Tajne nauczanie, tworzenie kółek samokształceniowych i niezależnych grup dyskusyjnych, to trwały dorobek wielu pokoleń polskiej inteligencji, podejmującej już od czasów zaborów walkę o zachowanie tradycji i kultury narodowej.

Sprawy gospodarcze w dokumentach pierwszej Solidarności, tom I: 16 sierpnia 1980–30 czerwca 1981
Publikacje

Sprawy gospodarcze w dokumentach pierwszej Solidarności, tom I: 16 sierpnia 1980–30 czerwca 1981

Zagadnienia gospodarcze – problemy socjalne, polityka antykryzysowai reforma systemowa – składały się na jedną z najważniejszych sfer zainteresowań NSZZ „Solidarność”. Jednakże w latach 1980–1981, podobnie zresztą jak i później, to nie gospodarka określała w sensie engelsowskiej ostatniej instancji strategię i taktykę Związku. Gdyby tak było, Solidarność nie musiałaby wykraczać poza tradycyjną rolę związku zawodowego i nazywać się „ruchem społecznym” czy „samoograniczającą się rewolucją”.

Środowiska opozycyjne na Lubelszczyźnie 1975–1980
Publikacje

Środowiska opozycyjne na Lubelszczyźnie 1975–1980

Postawy Polaków wobec systemu politycznego ukształtowanego po 1944 r. są coraz szerzej badane przez historyków. Spośród całego spektrum zachowań: od pełnego poparcia dla władzy komunistycznej, aż po próby jej zniesienia, właśnie przejawy oporu są najczęściej przedmiotem naukowego zainteresowania. W wypadku Lubelszczyzny poza okresem tużpowojennym oraz wydarzeniami związanymi z kolejnymi kryzysami społeczno-politycznymi: Marcem 1968 r., Lipcem 1980 r. oraz, w mniejszym stopniu, stanem wojennym, postawy społeczne, w tym działalność opozycyjna, są w niedostatecznym stopniu rozpoznane.

Solidarność, "Zachód" i "Węże". Służba Bezpieczeństwa wobec emigracyjnych struktur Solidarności 1981–1989
Publikacje

Solidarność, "Zachód" i "Węże". Służba Bezpieczeństwa wobec emigracyjnych struktur Solidarności 1981–1989

Znaczna część działaczy Solidarności, których stan wojenny zaskoczył za granicą w różnych krajach, nie pozostała bierna ani nie pogodziła się z losem. Po 13 grudnia w wielu miejscach na świecie zaczęły powstawać – przy współpracy z lokalnymi związkami zawodowymi – komitety i stowarzyszenia, a także inicjatywy wydawnicze lub kulturalne mające na celu wspieranie solidarnościowego ruchu za granicą, jak też podziemnej opozycji w kraju.

Działania Służby Bezpieczeństwa wobec organizacji „Ruch”
Publikacje

Działania Służby Bezpieczeństwa wobec organizacji „Ruch”

Konspiracja niepodległościowa okresu środkowej PRL (lata 1956–1980) należy do najsłabiej zbadanych fragmentów historii opozycji. Część badaczy całe zjawisko wydaje się bagatelizować.

Dokumenty władz NSZZ „Solidarność” 1981–1989
Publikacje

Dokumenty władz NSZZ „Solidarność” 1981–1989

Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego rozpoczął się nowy rozdział w historii NSZZ „So­li­dar­no­ść”. Decyzja władz z grudnia 1981 r. dla większości działaczy związku stanowiła ogromne zaskoczenie. Wielu z nich zostało internowanych w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r.

Studencki Komitet Solidarności we Wrocławiu 1977–1980
Publikacje

Studencki Komitet Solidarności we Wrocławiu 1977–1980

Studenckie Komitety Solidarności powstały w pięciu ośrodkach akademickich na przełomie 1977 i 1978 r. Impulsem do ich organizowania było zamordowanie Stanisława Pyjasa, krakowskiego studenta i współpracownika Komitetu Obrony Robotników.

Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ Solidarność. Posiedzenie 10–12 sierpnia 1981
Publikacje

Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ Solidarność. Posiedzenie 10–12 sierpnia 1981

Rok 1981 przyniósł Polsce kolejne politycznie gorące lato. W połowie lipca rozpoczęły się obrady IX Nadzwyczajnego Zjazdu PZPR. Jednym z głównych tematów poruszanych na zjeździe była polityka władz wobec Solidarności.

Przesilenie. Szczecińskie społeczeństwo i władza w styczniu i lutym 1971
Publikacje

Przesilenie. Szczecińskie społeczeństwo i władza w styczniu i lutym 1971

W końcu grudnia 1970 r. rządzący byli przekonani, że kryzys polityczny, który wstrząsnął Polską w ostatnich dniach, zbliża się ku końcowi. Wskazywały na to wypowiedzi przedstawicieli władz centralnych, w których usilnie dopominano się o zachowanie spokoju i odsunięcie od siebie niedobrych emocji.

SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii
Publikacje

SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii

Niniejsza książka nie jest biografią Lecha Wałęsy. Jest natomiast naukową próbą wyjaśnienia złożonej kwestii relacji i związków L. Wałęsy ze Służbą Bezpieczeństwa oraz związanych z tym konsekwencji. Stąd też wyłącznie przez pryzmat tak postawionego problemu badawczego śledziliśmy polityczne losy L. Wałęsy.

Regionalny wymiar „Solidarności” 1980 – 1981. Szczecin na tle kraju
Publikacje

Regionalny wymiar „Solidarności” 1980 – 1981. Szczecin na tle kraju

Publikacja jest pokłosiem konferencji „Regionalny wymiar »Solidarności« 1980–1981. NSZZ »Solidarność« Regionu Pomorze Zachodnie na tle ogólnopolskim", którą zorganizował szczeciński oddział IPN w czerwcu 2011 r.

Dziennik z internowania: Goleniów – Wierzchowo Pomorskie – Strzebielinek (1981–1982)
Publikacje

Dziennik z internowania: Goleniów – Wierzchowo Pomorskie – Strzebielinek (1981–1982)

Dziennik jest zapisem dni spędzonych przez Tadeusza Dziechciowskie go w ośrodkach odosobnienia w Goleniowie, Wierzchowie Pomorskim i Strzebielinku. Pierwsze sporządzone przez niego notatki są fragmentaryczne i chaotyczne. Autor rozpoczął je, jak sam twierdzi, dość późno (7 stycznia 1982 r.), ponieważ wcześniej nie miał na czym pisać.

Czerwiec 1976. Geneza, przebieg, konsekwencje
Publikacje

Czerwiec 1976. Geneza, przebieg, konsekwencje

Robotniczy protest, określany symbolicznie jako Czerwiec 1976, to „polski miesiąc” cieszący się do tej pory stosunkowo najmniejszym zainteresowaniem badaczy. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno w liczbie publikacji, jak i w tym, że z reguły skupiały się one na poszczególnych zagadnieniach i wątkach ówczesnego kryzysu lub umieszczały go w szerszym kontekście. Do tej pory, mimo upływu trzydziestu lat, nie powstało natomiast żadne całościowe opracowanie. Pisaniu niniejszej książki towarzyszył zamysł stworzenia takiej monografii.

Oddychać swobodnie. Studencki Komitet Solidarności w Krakowie (1977-1980)
Publikacje

Oddychać swobodnie. Studencki Komitet Solidarności w Krakowie (1977-1980)

Pisząc o zakazanym myśleniu, Szymborska trafiła w sedno dążeń i aspiracji młodych ludzi, krakowskich studentów, którymi w połowie lat siedemdziesiątych XX wieku po raz pierwszy zajęła się komunistyczna policja polityczna, dlatego właśnie, że ośmielili się samodzielnie poszukiwać prawdy i popłynąć pod prąd w rzece propagandowego kłamstwa.

Zbrodnie stanu wojennego – aspekty prawne
Publikacje

Zbrodnie stanu wojennego – aspekty prawne

W ubiegłym roku minęło 35 lat od wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Rocznica ta dała asumpt do refleksji naukowej nad tym wydarzeniem, które wielu Polaków wciąż uważa za rodzaj „mniejszego zła”, nie dostrzegając ogromu cierpień i niegodziwości, jakie przyniosło.

Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarzeń, cz. 2
Publikacje

Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarzeń, cz. 2

Tom drugi edycji „Marzec 1968 w dokumentach MSW” jest kroniką wydarzeń, mających miejsce w Warszawie od końca stycznia do początku lipca 1968 r., zestawioną z informacji, meldunków i notatek opracowanych w Komendzie MO m.st. Warszawy i w MSW.

Tarnogórska Solidarność 1980–1981
Publikacje

Tarnogórska Solidarność 1980–1981

„Materiał zamieszczony w albumie »Tarnogórska Solidarność 1980–1981« to dokumentacja życia codziennego w Tarnowskich Górach oraz aktywności tarnogórskiej „Solidarności” w walce o wolność w latach 1980–1981.

"Solidarność" śląsko-dąbrowska 1980 - 1981
Publikacje

"Solidarność" śląsko-dąbrowska 1980 - 1981

We wrześniu br. mija 38 rocznica podpisania przez załogi śląsko-zagłębiowskie dwóch ważnych porozumień, które obok porozumienia szczecińskiego z 30 sierpnia 1980 r. i porozumienia gdańskiego z 31 sierpnia 1980 r. tworzyły umowę społeczną z 1980 r.

Zbuntowani. Niezależne Zrzeszenie Studentów w województwie katowickim 1980-1981
Publikacje

Zbuntowani. Niezależne Zrzeszenie Studentów w województwie katowickim 1980-1981

22 września 1980 r. odbyło się w Warszawie pierwsze zebranie reprezentantów kilkunastu środowisk akademickich z całego kraju, podczas którego studenci podjęli decyzję o powołaniu niezależnej od władz komunistycznych organizacji studenckiej.

Biuletyn IPN 5/2017 - Solidarność Walcząca
Biuletyn IPN

Biuletyn IPN 5/2017 - Solidarność Walcząca

W 35 rocznicę powstania Solidarności Walczącej jej działalność stała się głównym tematem „Biuletynu IPN”. Ugrupowanie to jest szczególnie związane z osobą założyciela i przywódcy – Kornela Morawieckiego, dlatego numer otwiera jego „Życiorys bez kompromisów”, który jest zarazem krótkim przedstawieniem losów SW.

Biuletyn IPN nr 4/2018 - Wolne Związki Zawodowe
Biuletyn IPN

Biuletyn IPN nr 4/2018 - Wolne Związki Zawodowe

Kwietniowy numer „Biuletynu IPN” nawiązuje do 40. rocznicy powołania Wolnych Związków Zawodowych.

Poznański Czerwiec '56 (Dodatek do miesięcznika IPN Pamięć.pl)
Dodatki do miesięcznika IPN Pamięć.pl

Poznański Czerwiec '56 (Dodatek do miesięcznika IPN Pamięć.pl)

Poznański Czerwiec ’56 należy do tych wydarzeń w najnowszej historii Polski, które znalazły się na pierwszych stronach gazet na całym świecie. Kolejny, po wcześniejszym o trzy lata buncie wschodnich Niemców, zryw wolnościowy w bloku wschodnim budził nadzieję na zmiany. Analizowano jego możliwe skutki, zwłaszcza w kontekście destalinizacyjnego charakteru XX zjazdu sowieckiej partii komunistycznej.

Anna Walentynowicz (1929-2010)
Patroni naszych ulic

Anna Walentynowicz (1929-2010)

„Nawet ci, którzy nie mieli okazji poznać jej z bliska, nazywają ją Panią Anią. Po sierpniu dziesiątki komitetów zakładowych proponowały jej honorowe członkostwo. Stała się symbolem robotniczej walki o sprawiedliwość. Jej bezkompromisowa uczciwość, nieustępliwa walka z kłamstwem i nieprawością zawsze budziły nienawiść i chęć odwetu komunistycznej władzy”.

Ksiądz Roman Kotlarz (1928–1976)
Patroni naszych ulic

Ksiądz Roman Kotlarz (1928–1976)

Kapłańska edukacja Romana Kotlarza odbywała się w czasie szczególnie trudnym dla Kościoła w Polsce. Komunistyczne państwo od końca lat czterdziestych ubiegłego wieku przeistaczało się w kopiowaną według wzorców sowieckich totalitarną machinę nastawioną na tworzenie „nowego człowieka”, wolnego od „przesądów” narodowych i religijnych.

ROPCiO 1977-2017. Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela
Publikacje

ROPCiO 1977-2017. Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), a właściwie Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Polsce, bo tak brzmiała jego pełna nazwa, powstał 25 marca 1977 r., a więc kilka miesięcy po powołaniu do życia Komitetu Obrony Robotników (KOR). Była to kolejna próba tworzenia w Polsce jawnie działającej opozycji politycznej.

Ksiądz Stefan Niedzielak: ostatnia ofiara Katynia?
Artykuł

Ksiądz Stefan Niedzielak: ostatnia ofiara Katynia?

W piątek 20 stycznia 1989 roku późnym wieczorem ks. Stefan Niedzielak – siedemdziesięcioczteroletni proboszcz na warszawskich Powązkach – został brutalnie zamordowany w swoim mieszkaniu. Nieznani do dzisiaj sprawcy najpierw bestialsko go pobili, a potem dosłownie złamali mu kark.

Emil Barchański: ostatnia ofiara Dzierżyńskiego?
Artykuł

Emil Barchański: ostatnia ofiara Dzierżyńskiego?

10 lutego 1982 roku doszło do jednej z najbardziej spektakularnych akcji „małego sabotażu” w całym stanie wojennym. Przeprowadzili ją nie doświadczeni opozycjoniści, lecz nastolatkowie. Podpalili pomnik Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie.

Od niego zaczął się WiP
Biogram / Biografia

Od niego zaczął się WiP

Dwudziestoośmioletni student matematyki ze szczecińskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w decydujący sposób przyczynił się do powołania ogólnopolskiego Ruchu „Wolność i Pokój” – jednej z najważniejszych inicjatyw opozycyjnych w Polsce w drugiej połowie lat osiemdziesiątych.

Akcja „Poronin”. Jak członkowie tajnej organizacji „Ruch” postanowili wysadzić pomnik i podpalić muzeum Lenina
Artykuł

Akcja „Poronin”. Jak członkowie tajnej organizacji „Ruch” postanowili wysadzić pomnik i podpalić muzeum Lenina

Kiedy państwa komunistyczne obchodziły setną rocznicę urodzin Włodzimierza Lenina, członkowie tajnej organizacji „Ruch” postanowili wysadzić pomnik i podpalić muzeum twórcy „ojczyzny proletariatu”.

Wykłady, które przyciągały antykomunistów. Opozycyjne akcenty Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej we Wrocławiu w 1979 roku
Artykuł

Wykłady, które przyciągały antykomunistów. Opozycyjne akcenty Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej we Wrocławiu w 1979 roku

W drugiej połowie lat 70. jedną z ważniejszych form działalności opozycyjnej stała się organizacja wykładów niezależnych od władz i od cenzury, podczas których poruszano pomijane i zafałszowane tematy. Nazwiska wykładowców, np. Bartoszewskiego czy Kisielewskiego, przyciągały tłumy.

Edmund Bałuka. Prawdziwy socjalista w socjalizmie realnym
Biogram / Biografia

Edmund Bałuka. Prawdziwy socjalista w socjalizmie realnym

Postać zmarłego Edmunda Bałuki – antysowieckiego działacza niepodległościowego i robotniczego – powinna być pamiętana. Jego biografia jest przykładem nie tylko wielkiej determinacji w walce o wolność, ale także metod, jakimi SB operacyjnie „wygaszała” niebezpiecznych liderów społecznego buntu.

Co opozycja demokratyczna myślała o II RP? O przedwojennej Polsce poza cenzurą
Artykuł

Co opozycja demokratyczna myślała o II RP? O przedwojennej Polsce poza cenzurą

Tematyka historyczna w PRL bardzo często pojawiała się w wydawanych poza cenzurą książkach i czasopismach. Wśród tematów budzących żywe emocje pojawiała się historia dwudziestolecia międzywojennego.

Archiwum osobiste Romana Peski (1933-2003) – historyka regionalisty, społecznika, działacza NSZZ „Solidarność”
Artykuł

Archiwum osobiste Romana Peski (1933-2003) – historyka regionalisty, społecznika, działacza NSZZ „Solidarność”

W dniu 11 kwietnia 2018 r. w Pabianicach Pan Michał Peska przekazał ok. 5,26 metrów bieżących wyselekcjonowanych materiałów archiwalnych składających się na archiwum osobiste swojego ojca Romana Peski (1933-2003).

Radio Olsztyn a wybory parlamentarne w 1989 roku
Artykuł

Radio Olsztyn a wybory parlamentarne w 1989 roku

Przed wyborami do sejmu kontraktowego w czerwcu 1989 r. ważne dla władzy, jak i opozycji na Warmii i Mazurach, były w kampanii wyborczej bloki wyborcze emitowane w Radiu Olsztyn. Po ośmiu latach nieobecności w eterze pojawili się zwolnieni w stanie wojennym dziennikarze związani z „Solidarnością”.

Z toporkiem na Dzierżyńskiego
Artykuł

Z toporkiem na Dzierżyńskiego

Pomnik Dzierżyńskiego w Warszawie był kilkukrotnie obiektem ataków. Najbardziej znany był ten ze stanu wojennego, ale nie mniej brawurowa próba miała miejsce ponad dekadę wcześniej. Nomen omen w rocznicę „rewolucji październikowej”.

Władze PRL wobec arcybiskupa poznańskiego Antoniego Baraniaka w latach 1957–1977
Artykuł

Władze PRL wobec arcybiskupa poznańskiego Antoniego Baraniaka w latach 1957–1977

W trakcie pełnienia posługi arcybiskupa poznańskiego, ks. Antoni Baraniak doświadczył zarówno oficjalnych nacisków i szykan ze strony władz jak również inwigilacji i licznych prób dezorganizacji jego pracy duszpasterskiej przez Służbę Bezpieczeństwa.

141 godzin głodówki
Artykuł

141 godzin głodówki

Jesienią 1980 roku w świetlicy wrocławskiej Lokomotywowni 34 kolejarzy z „Solidarności” podjęło głodówkę w proteście przeciw polityce władz. Było to ważne wydarzenie nie tylko dla pracowników PKP, ale również dla członków „Solidarności” w całym kraju.

Lubelski Lipiec 1980
Artykuł

Lubelski Lipiec 1980

Latem 1980 r. przetoczyła się przez Polskę fala strajków pracowniczych, których pierwszą odsłoną były lipcowe wydarzenia w Lublinie i na Lubelszczyźnie, określane mianem „Lubelski Lipiec 1980”.

Nic o nas bez nas!  Początki niezależnego ruchu chłopskiego w PRL
Artykuł

Nic o nas bez nas! Początki niezależnego ruchu chłopskiego w PRL

Czterdzieści lat temu w rządzonej przez komunistów Polsce zaczął się odradzać niezależny ruch chłopski. Współdziałanie działaczy chłopskich z KSS KOR i ROPCiO oraz wsparcie dla samoorganizowania się wsi ze strony niektórych księży sprawiły, że w kraju zaczęły się mnożyć Komitety Samoobrony rolników.

Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza”
Artykuł

Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza”

Harcerze z Krobi reaktywowali drużynę w 1945 r. nawiązując do patriotycznych tradycji II RP. Wiedli normalne życie skautowe: zbiórki, gawędy, ogniska, obozy letnie, udział w uroczystościach. Wkrótce władze zabroniły im nawet tego.

Akademicki Ruch Oporu w Szczecinie na celowniku Służby Bezpieczeństwa
Artykuł

Akademicki Ruch Oporu w Szczecinie na celowniku Służby Bezpieczeństwa

Akademicki Ruch Oporu w Szczecinie był niewielką studencką grupą opozycyjną, powołaną na przełomie lutego i marca 1982 r. Szczecińska Służba Bezpieczeństwa do jej rozbicia zastosowała nadzwyczaj szeroki wachlarz środków.

Odmieniony region – robotnicy województwa katowickiego buntują się przeciw systemowi
Artykuł

Odmieniony region – robotnicy województwa katowickiego buntują się przeciw systemowi

Latem 1980 r. kiedy kolejne strajkowe fale rozlewały się po kraju, górnośląskie i zagłębiowskie załogi przedstawiane były w mediach jako ludzie dobrej roboty, wręcz idealnie wykonujący kolejne plany i zadania produkcyjne zlecane przez władze, środowiska zawsze gotowe poprzeć partię i rząd.

Zamknąć Hutę Siechnice
Artykuł

Zamknąć Hutę Siechnice

W drugiej połowie lat 80. XX wieku, przede wszystkim za sprawą Ruchu „Wolność i Pokój” środowiska opozycyjne w PRL zaczęły zwracać uwagę na problemy związane z ochroną środowiska. Dezaprobata wobec działań niszczących środowisko była zarazem sprzeciwem wobec systemu.

Audio/Video

Jaką rolę w oporze przeciwko władzy komunistycznej odegrała polska wieś? Jak przedstawiały się kulisy powstania „Solidarności Chłopskiej”? Jaka była działalność polityczna Witolda Hatki?

Audio/Video

Dlaczego powstał Komitet Obywatelski? Jak się kształtowała opozycyjna scena polityczna w 1988 r.? Kto był liderem i jakie środowiska należały do KO? Jaki wpływ miał KO na późniejsze zmiany w Polsce?

Ja wcale nie zniknęłam. Ewa Ossowska
Biogram / Biografia

Ja wcale nie zniknęłam. Ewa Ossowska

W monografiach poświęconych Solidarności i jej działaczom można znaleźć o niej zazwyczaj jedno zdanie. O tym, że razem z Anną Walentynowicz i Aliną Pienkowską 16 sierpnia 1980 r. uratowała strajk. I choć na archiwalnych zdjęciach ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina widzimy ją w centrum wydarzeń – wciąż niewiele wiemy o jej losach.

List 59. Głos wołającego na puszczy
Artykuł

List 59. Głos wołającego na puszczy

Wielu wydawało się, że podpisany w Helsinkach 1 sierpnia 1975 r. akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie będzie stanowić nową jakość w europejskiej polityce. Tymczasem, pomimo dopiero co złożonych deklaracji, polskie władze komunistyczne zapowiedziały we wrześniu 1975 r. wprowadzenie zmian w Konstytucji PRL, które szły wbrew helsińskim ustaleniom.

Audio/Video

Jaką rolę w oporze przeciwko władzy komunistycznej odegrała polska wieś? W jakich okolicznościach doszło do powstania „Solidarności Wiejskiej”? Czym charakteryzowała się działalność niepodległościowa Henryka Bąka?

Piłsudczykowski nurt niepodległościowy w PRL w latach 1956–1979
Artykuł

Piłsudczykowski nurt niepodległościowy w PRL w latach 1956–1979

Nie byłoby nurtu niepodległościowego w PRL, gdyby nie przedwojenni piłsudczycy. Trójkę jego liderów w powojennej, komunistycznej Polsce stanowili ludzie, którzy podczas I wojny światowej walczyli o niepodległość kraju. Byli to płk dypl. Józef Szostak (1897–1984), płk dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski (1898–1979) oraz ppłk Ludwik Muzyczka (1900–1977) – zawodowi wojskowi.

„Dzieci Października”
Artykuł

„Dzieci Października”

Październik stanowił dla części środowisk komunistycznych wzorcową wersję socjalizmu, która może ewoluować w jeszcze bardziej liberalnym kierunku. Gdy „wzorzec” ten stawał się coraz bardziej odległy, w ogólnej atmosferze zniechęcenia pojawiły się grupy „młodych gniewnych” chcących rozmawiać o reformie systemu socjalistycznego w Polsce.

Audio/Video

Jaką rolę w oporze przeciwko władzy komunistycznej odegrała polska wieś? Jak doszło do powstania „Zielonej” Solidarności? O co walczył ruch ludowy i jakie były jego główne postulaty?

Polski papież (i koniec trudnej dekady)
Artykuł

Polski papież (i koniec trudnej dekady)

Koniec lat 70. ubiegłego stulecia, to okres załamania się sytuacji gospodarczej i zaufania do rządzących. Towarzyszyło temu nasilenie działalności opozycyjnej. Władza, bez względu na skalę znajdujących się w jej rękach środków, musiała przejść do defensywy. Tym bardziej, że od jesieni 1978 r. rząd dusz w niepodzielny sposób znalazł się w rękach „przybysza z dalekiego kraju”. Polskiego papieża.

Negocjacje i konfrontacje
Artykuł

Negocjacje i konfrontacje

Od września 1980 r. w obrębie systemu komunistycznego, ale wbrew niemu rodził się nowy, niespotykany do tej pory ruch. Władze nie bardzo w pierwszym momencie wiedziały, jaką przyjąć taktykę, czy wpierw opanować go, a następnie rozbić, czy sobie podporządkować. Rozpoczął się zatem okres, gdy negocjacje przeplatały sią z konfrontacją.

Audio/Video

Czasy gomułkowskiej tzw. małej stabilizacji nie oznaczały całkowitego zaniku działalności opozycyjnej. Dowiedz się się m.in. o: Kazimierzu Badowskim, Adamie Markowskim, oraz o krakowskich przejawach sprzeciwu wobec interwencji w Czechosłowacji.

Więcej