Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Fot. NAC

Gospodarka

Przed stu laty. Gdy w Polsce byli sami milionerzy. Hiperinflacja w Polsce 1923-1924
Artykuł

Przed stu laty. Gdy w Polsce byli sami milionerzy. Hiperinflacja w Polsce 1923-1924

Hiperinflacja obniżała poziom życia obywateli – bo płace nie nadążały za cenami towarów, zwłaszcza importowanych – podrywała ich zaufanie do państwa, osłabiała jego instytucje. Polską targały strajki i demonstracje głodujących ludzi. Stopa inflacji w roku 1920 wynosiła 423%, spadła nieco w roku następnym, w 1922 podskoczyła do 509%, a w 1923 sięgnęła astronomicznych 35 715%!

Rozkład
Artykuł

Rozkład

W czasie ofensywy propagandowej, podjętej przez władzę po wprowadzeniu stanu wojennego, niezwykle wyraźnie eksponowano tezę, iż nadzwyczajne środki umożliwią przełamanie stanu kryzysu gospodarczego. Istotnie, w 1982 r. zdołano poprawić równowagę rynkową, ale działo się to nie dzięki wzrostowi produkcji, lecz z powodu gwałtownego – aż o 1/3 – obniżenia stopy życiowej społeczeństwa.

Gdynia: złapać morski oddech
Artykuł

Gdynia: złapać morski oddech

W szczerym polu, na niezagospodarowanym wybrzeżu w ciągu zaledwie kilkunastu lat powstał największy, najnowocześniejszy port przeładunkowy na Bałtyku.

Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)
Artykuł

Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)

Błażej Stolarski należy do tych bohaterów niepodległości, których dokonań nie mierzy się udziałem w walce z bronią w ręku. Imponujące były jego osiągnięcia w pracy na rzecz budowy życia społecznego, politycznego i gospodarczego w tworzącym się po przeszło stuletniej niewoli organizmie państwowym.

Audio/Video

Jaka była sytuacja polityczna w USA i jakie były plany tego mocarstwa wobec powojennych realiów w Europie? W jaki sposób kształtowała się polityka USA wobec Polski i czy uwzględniano w niej znaczenie Górnego Śląska? Jak śląska stal i węgiel miała przyczynić się do odbudowy Polski i Europy?

Polityka ciasteczek. „Delicje” i Służba Bezpieczeństwa
Artykuł

Polityka ciasteczek. „Delicje” i Służba Bezpieczeństwa

Ostatnia dekada Polski Ludowej kojarzy się z powszechną szarzyzną, pustymi półkami w sklepach, szeregiem ograniczeń obywatelskich oraz brakiem perspektyw. Poczucie to potęgowała trauma wynikająca z wprowadzenia przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego stanu wojennego. Na osłodę trudów tego życia społeczeństwo, spragnione namiastki czegoś wyjątkowego, dostawało od władzy ludowej m.in. „Delicje”.

Pierwsze lata województwa śląskiego w II RP
Artykuł

Pierwsze lata województwa śląskiego w II RP

Śląskie było najmniejszym ze wszystkich województw II Rzeczypospolitej. Było jednak najważniejszym regionem gospodarczym i dostawcą surowców dla rodzącego się przemysłu, a przy tym okręgiem autonomicznym – z własnym parlamentem i odrębnymi przepisami prawnymi w wielu dziedzinach.

Lubelski Lipiec 1980
Artykuł

Lubelski Lipiec 1980

Latem 1980 r. przetoczyła się przez Polskę fala strajków pracowniczych, których pierwszą odsłoną były lipcowe wydarzenia w Lublinie i na Lubelszczyźnie, określane mianem „Lubelski Lipiec 1980”.

Bitwa o handel
Artykuł

Bitwa o handel

Działania stalinowskich władz doprowadziły do radykalnej transformacji handlu i rynku obrotu towarami w Polsce, który został w zasadzie upaństwowiony. Liczba funkcjonujących sklepów w niektórych regionach spadła niemal o połowę. Tysiące ludzi zostało zmuszonych do zaprzestania działalności, a wielu handlowców zostało pozbawionych wolności oraz mienia.

Początki produkcji samolotów w niepodległej Polsce (1918-1921)
Artykuł

Początki produkcji samolotów w niepodległej Polsce (1918-1921)

Koniec 1918 roku to czas narodzin polskiego lotnictwa wojskowego. Stawiając pierwsze kroki, funkcjonowało ono początkowo dzięki sprzętowi zdobytemu na zaborcach. Jednakże samoloty te odznaczały się wysokim stopniem zużycia bądź szybko zużywały się na rozlicznych frontach.

Reglamentacja towarów w Polsce komunistycznej
Artykuł

Reglamentacja towarów w Polsce komunistycznej

W kwietniu 1981 r. reżim komunistyczny w Polsce wprowadził reglamentację masła, mąki, ryżu i kasz. W całym okresie powojennym władze komunistyczne reglamentowały swoim obywatelom artykuły pierwszej potrzeby przez ponad dwie dekady.

Katastrofa w Wielkopolskim Przedsiębiorstwie Przemysłu Ziemniaczanego
Artykuł

Katastrofa w Wielkopolskim Przedsiębiorstwie Przemysłu Ziemniaczanego

22 lutego 1972 r. o godz. 23:07 na terenie Wielkopolskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Ziemniaczanego w Luboniu doszło do tragicznego w skutkach wybuchu i pożaru, który zniszczył tamtejszy oddział dekstryn. Zniszczeniu uległ czterokondygnacyjny budynek, pod gruzami którego zginęło 17 osób, a 10 zostało ciężko rannych.

Audio/Video

Jak niemiecki okupant korzystał z niewolniczej i przymusowej pracy więźniów obozów koncentracyjnych? Jak na ucisku krajów i państw podbitych korzystały największe niemieckie firmy? Czy kiedykolwiek zapłaciły zadośćuczynienie za wykorzystywanie obywateli polskich?

Bronisław Dyba – producent mosiężnych przypinek patriotycznych w rzeczywistości PRL
Artykuł

Bronisław Dyba – producent mosiężnych przypinek patriotycznych w rzeczywistości PRL

Należał do grona ludzi, którzy w nieprzyjaznych warunkach PRL podejmowali własną działalność gospodarczą. Jego zakład metaloplastyczny stał się ważnym źródłem popularnych wówczas przypinek i znaczków okolicznościowych – również tych o tematyce patriotycznej i antykomunistycznej.

Audio/Video

Alfred Falter

Czasy sejmokracji
Artykuł

Czasy sejmokracji

Parlament odrodzonej Polski miał rozwiązywać problemy nie tylko najistotniejsze dla bytu państwa, ale i niezwykle skomplikowane. A że rozstrzygać chciał w praktyce o wszystkim, szybko okres jego przewagi w państwie nazwany został czasem „sejmokracji”.

Liberalizm w cieniu socjalizmu
Artykuł

Liberalizm w cieniu socjalizmu

Historia pisma „Merkuryusz Krakowski i Światowy” to zaledwie dziewięć numerów wydanych w ciągu kilkunastu miesięcy. W perspektywie historii wydawnictw drugiego obiegu – to epizod; w perspektywie historii myśli politycznej – zjawisko znaczące. Po dekadach nieobecności był to zwiastun odradzania się politycznego liberalizmu na Wisłą.

Gospodarka centralnie sterowana
Artykuł

Gospodarka centralnie sterowana

Rok 1948 otwierał przed komunistami nowe perspektywy także w gospodarce. Likwidacja powszechnego oporu sprawiła, że mogli powoli przenosić nacisk ze sfery politycznej na pozostałe dziedziny życia społecznego.

Audio/Video

Wybitni ziemianie w okresie międzywojennym. Gospodarka, kultura, nauka, dyplomacja

Codzienność u progu niepodległości – rok 1918
Artykuł

Codzienność u progu niepodległości – rok 1918

Kończąca się w 1918 r. Wielka Wojna przyniosła rzeczywiste przeobrażenie świata. Ład utworzony w jej następstwie w niczym nie przypominał tego sprzed czterech lat: tak pod względem politycznym, społecznym, kulturowych jak i mentalnym.

Znaczenie Górnego Śląska dla niemieckiego przemysłu zbrojeniowego 1939-1945. Trendy, asortyment, wskaźniki produkcyjne
Artykuł

Znaczenie Górnego Śląska dla niemieckiego przemysłu zbrojeniowego 1939-1945. Trendy, asortyment, wskaźniki produkcyjne

W 1939 r. po pokonaniu Polski III Rzesza przystąpiła do scalania górnośląskiego okręgu przemysłowego podzielonego w okresie międzywojennym pomiędzy oba sąsiadujące kraje.

Zręby gospodarki planowej
Artykuł

Zręby gospodarki planowej

Powojenna zmiana granic, pośród wielu innych problemów, wiązała się także z głębokim kryzysem gospodarczym. Zniszczony wojną kraj był dodatkowo plądrowany przez Armię Czerwoną. Sowieci traktowali majątki, fabryki i urządzenia na ziemiach zachodnich jako zdobycz wojenną. Nie cofali się także przed rozkradaniem zakładów przemysłowych w Polsce centralnej.

Wystąpienia chłopskie w północnych gminach powiatu suwalskiego w 1935 r.
Artykuł

Wystąpienia chłopskie w północnych gminach powiatu suwalskiego w 1935 r.

W maju i czerwcu 1935 r. w niektórych gminach położnych w północnej części powiatu suwalskiego doszło do niespotykanych wcześniej na tym terenie wystąpień mieszkańców sprzeciwiających się nadmiernemu, ich zdaniem, wymiarowi szarwarku uchwalonego przez poszczególne rady gmin.

Cinkciarze: obrazki z ostatniej dekady Polski „ludowej”
Artykuł

Cinkciarze: obrazki z ostatniej dekady Polski „ludowej”

Podróżująca po Polsce w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Janine Wedel, młoda amerykańska doktorantka, co rusz obserwowała dziwne zjawiska peerelowskiego życia codziennego.

Dobrzyniówka była pierwsza
Artykuł

Dobrzyniówka była pierwsza

Komuniści obejmując władzę w Polsce przeprowadzili radykalne reformy społeczne i gospodarcze, których celem było pozyskanie społeczeństwa. Pierwszą i najważniejszą była reforma rolna wprowadzona dekretem PKWN z 6 września 1944 r. Miała ona przełamać wrogość i nieufność chłopów, a w konsekwencji poszerzyć bazę społeczną nowej władzy. Poligonem doświadczalnym tej reformy stała się podbiałostocka Dobrzyniówka.

„Na komunistów nie będę robiła”. Opór przeciwko współzawodnictwu pracy
Artykuł

„Na komunistów nie będę robiła”. Opór przeciwko współzawodnictwu pracy

Pomimo zmasowanej akcji propagandowej zachęcającej do współzawodnictwa pracy, systemu nagród i wyróżnień dla przodowników oraz uznania ze strony władz partyjnych i państwowych, wielu robotników odnosiło się do tego zjawiska nieprzychylnie lub wręcz wrogo.

Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej
Artykuł

Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej

Odbudowa państwa polskiego po przeszło wieku niewoli była procesem długotrwałym i żmudnym. II Rzeczpospolita powstawała na obszarach w znacznej części zniszczonych, w warunkach wojny trwającej dłużej niż w innych państwach europejskich.

Wyniki pracy wywiadu naukowo-technicznego MSW PRL 1971–1989
Publikacje

Wyniki pracy wywiadu naukowo-technicznego MSW PRL 1971–1989

Wyścig technologiczny i postęp cywilizacyjny społeczeństw zachodnich zmusił również władze PRL do stosowania mechanizmu wywiadu naukowo-technicznego. Wzorce dla organizacji tego typu struktur oraz metody pracy czerpała Warszawa z Moskwy.

Audio/Video

Szczecin: Niewidzialna strona miasta

Problemy gospodarcze i sytuacja międzynarodowa w pierwszych latach niepodległości
Artykuł

Problemy gospodarcze i sytuacja międzynarodowa w pierwszych latach niepodległości

W maju 1923 r. partie skupione w koalicji Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej (ChZJN) zawarły porozumienie z PSL „Piast”. Stało się ono bazą II gabinetu Witosa, tzw. rządu Chjeno-Piasta, po którym spodziewano się zapewnienia krajowi dłuższego okresu stabilności politycznej.

Audio/Video

Ziemianie jako sąsiedzi – kulturotwórcza rola dworów polskich w latach 1918-1945

Ludwik Józef Stawski. Legionista, żołnierz WP, nafciarz
Artykuł

Ludwik Józef Stawski. Legionista, żołnierz WP, nafciarz

Gdy w 1914 r. wybuchła I wojna światowa, nie zabrakło entuzjastów, którzy nie wahali się skorzystać z nadarzających się możliwości, by uczestniczyć w walce o poprawę bytu polskiego społeczeństwa. Jednym z nich był Ludwik Józef Stawski.

Za chlebem
Artykuł

Za chlebem

W czasach świetności Rzeczypospolitej – w wieku XV, XVI, XVII – kraj opuszczały jednostki: poszukiwacze przygód, prześladowani różnowiercy. Pierwsze liczniejsze grupy wychodźcze pojawiły się dopiero w XVIII w., gdy na emigrację udawali się konfederaci barscy czy zagrożeni przez targowiczan patrioci.

Trasa Wschód-Zachód w materiałach filmowych Służby Bezpieczeństwa
Artykuł

Trasa Wschód-Zachód w materiałach filmowych Służby Bezpieczeństwa

„Warszawskie tempo”, tak nazywano prędkość, z jaką zbudowano Trasę Wschód-Zachód w Warszawie, prestiżowe przedsięwzięcie ówczesnych władz komunistycznych. W określeniu tym nie było wiele ironii, a więcej dumy z faktu, że trasa powstała niezwykle szybko i zbudowano ją starannie.

Pod parasolem bezpieki. Gospodarka PRL po odwilży
Artykuł

Pod parasolem bezpieki. Gospodarka PRL po odwilży

Wydarzenia połowy lat pięćdziesiątych nie zmieniły w Polsce ustroju. Spowodowały jednak, że były to już inny kraj i inne społeczeństwo. Również peerelowski aparat bezpieczeństwa uległ przekształceniom.

„Nie możemy już bardziej się zadłużać”. <i>Raporty ekspertów dla Edwarda Gierka 1976–1980</i>
Artykuł

„Nie możemy już bardziej się zadłużać”. Raporty ekspertów dla Edwarda Gierka 1976–1980

Od czasu upadku ekipy Edwarda Gierka w 1980 r. wiele osób w Polsce zadawało sobie pytanie, czy ówczesny I sekretarz KC PZPR miał świadomość pogarszającej się sytuacji w kraju. Dziś wiadomo, że Gierkowi i jego ekipie przedstawiano obszerne raporty o stanie gospodarki i nastrojach społeczeństwa.

„Bitwa o handel” w województwie kieleckim
Artykuł

„Bitwa o handel” w województwie kieleckim

Rozpoczęta w połowie 1947 r. „bitwa o handel” była jednym z elementów polityki gospodarczej komunistów, dążących do eliminacji własności prywatnej.

O pertraktacjach w sprawie traktatu handlowego II RP ze Związkiem Sowieckim
Artykuł

O pertraktacjach w sprawie traktatu handlowego II RP ze Związkiem Sowieckim

Aż 15 z 26 artykułów pokoju ryskiego odnosiło się do zagadnień finansowych, regulujących kwestie odszkodowań czy zwrotu mienia, osobny zaś artykuł XXI, mówił o rozpoczęciu negocjacji dotyczących umowy handlowej po upływie sześciu tygodni od ratyfikacji traktatu.

W PRL „szklanka mleka dla każdego ucznia”, a w Łodzi „Marsz głodowy kobiet”…
Artykuł

W PRL „szklanka mleka dla każdego ucznia”, a w Łodzi „Marsz głodowy kobiet”…

30 lipca 1981 roku w Łodzi, ulicą Piotrkowską, przeszedł wielotysięczny marsz zdesperowanych kobiet. Manifestacja była wyrazem sprzeciwu wobec ekonomicznej sytuacji w kraju, wyrazem dezaprobaty względem drastycznych braków w zaopatrzeniu sklepów w artykuły spożywcze.

„Siedem pożarów na VII Zjazd”
Artykuł

„Siedem pożarów na VII Zjazd”

W roku 1975 pogarszająca się sytuacja ekonomiczna Polski, spowodowana przede wszystkim błędnymi decyzjami gospodarczymi zmusiła kierownictwo PZPR do zapowiedzi podwyżek cen, co wywołało zrozumiały niepokój społeczeństwa.

Audio/Video

Górny Śląsk a polska polityka zagraniczna – sprawa fabryki „Chorzów”

Czerwiec ’76 na Dolnym Śląsku
Artykuł

Czerwiec ’76 na Dolnym Śląsku

Wydarzenia Czerwca 1976 r. kojarzą się przede wszystkim z wystąpieniami robotniczymi przeciwko drastycznym podwyżkom cen żywności. Do największych i najbardziej znanych protestów doszło 25 czerwca w Radomiu, Ursusie i Płocku.

Tysiąclatki na Tysiąclecie!
Artykuł

Tysiąclatki na Tysiąclecie!

Pod koniec lat 50. komuniści rzucili hasło „Tysiąc szkół na Tysiąclecie”. Cały naród miał ruszyć, by budować szkoły zwane potocznie „tysiąclatkami” w ramach obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego.

Huta Warszawa, socjalistyczny zakład pracy
Artykuł

Huta Warszawa, socjalistyczny zakład pracy

Po przejęciu rządów w Polsce przez komunistów po drugiej wojnie światowej nowej „ludowej” władzy zależało, aby także i w stolicy kraju, pozbawionej większych tradycji robotniczych, zbudować mocne zaplecze dla tej grupy społecznej.

Audio/Video

Opór: polska wieś wobec opresji komunistycznego reżimu

Audio/Video

Polska wieś pod obcą władzą: polityka PPR/PZPR wobec polskich chłopów

Audio/Video

Aleksander Wasiutyński - wielcy polscy wynalazcy

Jan Antoł – gazda z pięćdziesiątego województwa
Artykuł

Jan Antoł – gazda z pięćdziesiątego województwa

Jak to się stało, że Jan Antoł – związany ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, organizacją satelicką wobec Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – został regionalnym i ogólnopolskim liderem niezależnych solidarnościowych związków rolniczych?

Audio/Video

Tadeusz Wenda - wielcy polscy wynalazcy

Audio/Video

Ku nowoczesności! Kresy Niepodległe 1919-1939

Chciejstwo dyktatora, czyli referendum z 29 listopada 1987 r.
Artykuł

Chciejstwo dyktatora, czyli referendum z 29 listopada 1987 r.

W końcu lipca 1987 r. w wywiadzie opublikowanym przez dziennik „The Wall Street Journal” Wojciech Jaruzelski bez ostrzeżenia ogłosił zamiar przeprowadzenia referendum. W założeniach miało ono przynieść rządowi kierowanemu przez Zbigniewa Messnera legitymację do dalej idących zmian gospodarczych.

Audio/Video

Tadeusz Sendzimir - wielcy polscy wynalazcy

Audio/Video

Jan Czochralski - wielcy polscy wynalazcy

Gnieźnieńskie rzemiosło cechowe – sześć wieków historii
Recenzja

Gnieźnieńskie rzemiosło cechowe – sześć wieków historii

Nakładem Cechu Rzemiosła i Małej Przedsiębiorczości w Gnieźnie wyszła ważna książka, do której słowo wstępne zechciał napisać Prymas Polski ks. abp Wojciech Polak. Okazją do ukazania się tego wydawnictwa stało się 600-lecie udokumentowanej działalności cechów gnieźnieńskich.

Audio/Video

Ignacy Mościcki - wielcy polscy wynalazcy

Przemarsz komunistów przez Most
Artykuł

Przemarsz komunistów przez Most

Pod względem wizualnym Most, miasto usytuowane w północno-zachodnich Czechach (kraj ustecki) należało do jednych z najpiękniejszych w całym kraju. Założone w X stuleciu stanowiło istotny punk na szlaku handlowym z Pragi do Freibergu.

Nie tylko Luxtorpeda
Artykuł

Nie tylko Luxtorpeda

W latach trzydziestych XX w. w Polsce zaczęła dynamicznie rozwijać się turystyka kolejowa. Młode państwo mogło pochwalić się pociągami przeznaczonymi dla najbardziej wymagających pasażerów. I nie była to wyłącznie słynna Luxtorpeda.

Audio/Video

Wydawnictwo IPN przedstawia... (7) Kpt. inż. Tadeusz Śmiśniewicz - polska myśl techniczna, przemysł zbrojeniowy II RP i czyn zbrojny Polaków podczas II wojny

Audio/Video

Grudzień ‘70. Fakty i konteksty

Szczecińska droga do „Solidarności”
Artykuł

Szczecińska droga do „Solidarności”

Wprowadzenie 1 lipca 1980 przez rząd podwyżek cen wędlin i mięsa wywołało protesty społeczne, które władza początkowo starała się łagodzić wprowadzeniem wzrostu wynagrodzeń w niektórych zakładach pracy.

Między ideologią a pragmatyzmem – relacje Polski Ludowej z państwami koreańskimi
Artykuł

Między ideologią a pragmatyzmem – relacje Polski Ludowej z państwami koreańskimi

Przez większość okresu zimnej wojny PRL utrzymywała dobre relacje z Koreą Północną jednocześnie ignorując wszelkie sygnały ze strony Południa o chęci nawiązania stosunków gospodarczych i politycznych.

Audio/Video

Doświadczenie II wojny światowej jako wyzwanie urbanistyczne. Co robić ze zrujnowanymi dzielnicami i zniszczonymi zabytkami? Odbudować w niezmienionej formie czy zaprojektować nową przestrzeń?

Audio/Video

Z dziejów nieistniejącej (już) elity: ziemianie na rzecz Niepodległej - Rzeczypospolitej

Polski Stachanow
Artykuł

Polski Stachanow

W niedzielnym wydaniu „Trybuny Robotniczej”, organu KW PPR w Katowicach, 27 lipca 1947 r. ukazał się „List otwarty do górników w Polsce”, pod którym widniało nazwisko Wincentego Pstrowskiego, wówczas nieznanego górnika zatrudnionego na stanowisku rębacza dołowego w zabrzańskiej kopalni „Jadwiga”.

Audio/Video

Wywiad naukowo-techniczny PRL

Audio/Video

Czy wiesz, że dopiero to porozumienie umożliwiło tworzenie niezależnego i jednego ruchu związkowego w całej Polsce? Dowiedz więcej w jaki sposób strajkujący robotnicy zmusili władze komunistyczne do ustępstw!

Audio/Video

Szczeciński Sierpień 1980

Żyrardowskie strajki w lipcu 1980 roku
Artykuł

Żyrardowskie strajki w lipcu 1980 roku

Największym centrum strajkowym w lipcu 1980 r. – oprócz Lublina, czy szerzej Lubelszczyzny – był Żyrardów, liczący niespełna 40 tys. mieszkańców. Jednak dziś już prawie nikt nie pamięta o robotniczych protestach w tym mieście.

Strajkowe lato 1945 roku w „Czerwonym Zagłębiu”
Artykuł

Strajkowe lato 1945 roku w „Czerwonym Zagłębiu”

Latem 1945 r. przez Zagłębie Dąbrowskie przetoczyła się fala strajków. Masowe protesty zagłębiowskich robotników i ich rodzin wymierzone były zarówno przeciwko ciężkim warunkom materialnym, jak i tworzonej przez komunistów nowej rzeczywistości politycznej.

Audio/Video

Na granicach niepodległej. Straż Graniczna 1928-1939

Czyn partyjny (albo społeczny)
Artykuł

Czyn partyjny (albo społeczny)

Wśród wielu wzorców przeniesionych do powojennej Polski ze Związku Sowieckiego był też tzw. czyn społeczny (lub, w zależności od oficjalnego organizatora, np. czyn partyjny pod egidą organizacji PZPR albo związków zawodowych – wtedy była to „sztafeta czynów produkcyjnych”).

Audio/Video

KOMUNIZM: SYSTEM/LUDZIE/DOKUMENTACJA – dyskusja wokół nr 8 czasopisma

Audio/Video

Narodziła się w Polsce!

Audio/Video

"Chleba i wolności". Poznański Czerwiec 1956

Fenomen Łodzi w XX wieku
Artykuł

Fenomen Łodzi w XX wieku

Łódź często inspirowała naukowców, publicystów, arytystów. Ich zaciekawienie budziły mechanizmy funkcjonowania XIX-wiecznej łódzkiej społeczności – wielkomiejskiej, a zarazem wielokulturowej, wieloetnicznej i wielowyznaniowej – dzieje Łodzi w XX stuleciu wydawały się mniej atrakcyjne. Niesłusznie.

Libia Muammara Kaddafiego – zapomniany sojusznik PRL
Artykuł

Libia Muammara Kaddafiego – zapomniany sojusznik PRL

Libijski dyktator objął władzę w 1969 i już kilka lat później nawiązał bliską współpracę z blokiem wschodnim. Sprzedawał ropę naftową Związkowi Sowieckiemu, w zamian kupował wielkie ilości uzbrojenia.

Od barki do stoczni Stocznia Marynarki Wojennej
Artykuł

Od barki do stoczni Stocznia Marynarki Wojennej

Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni została zbudowana przez Polaków od postaw i ukształtowała kilka pokoleń ludzi związanych z morzem.

Nie tylko Układ Warszawski. Gospodarcze i naukowe relacje PRL z ZSRS i Radą Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w tle (1950-1990)
Artykuł

Nie tylko Układ Warszawski. Gospodarcze i naukowe relacje PRL z ZSRS i Radą Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w tle (1950-1990)

Nie ulega wątpliwości bardzo negatywny z punktu widzenia interesów politycznych ziem polskich bilans pozostawania pod wpływem ZSRS w latach 1944-1989. Składa się na to – oprócz zbrodni popełnionych przez sowiecki aparat bezpieczeństwa na Polakach w latach 30-tych i 40-tych XX w. – wiele czynników.

Skirmuntowie. Saga kresowa
Artykuł

Skirmuntowie. Saga kresowa

W ziemiańskim rodzie Skirmuntów znajdziemy m.in. pioniera przemysłu, zdolnego kompozytora i wysoko postawionego dyplomatę.

Audio/Video

3 maja 1988 r. - początek strajku w Stoczni Gdańskiej

Niezakończone rozrachunki
Artykuł

Niezakończone rozrachunki

Straty demograficzne i materialne poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej – w przeliczeniu na jednego mieszkańca – są największe na tle wszystkich państw biorących w niej udział. Obciążają one przede wszystkim Niemcy, niemniej jednak za znaczną ich część odpowiadają również Sowieci.

Audio/Video

Kiedy Józef Cyrankiewicz odrąbywał ręce poznaniakom

Audio/Video

„Fenomen polskości” - dokument Aliny Czerniakowskiej

Miasto w cieniu Kombinatu
Artykuł

Miasto w cieniu Kombinatu

W dekadzie lat siedemdziesiątych XX w. za zachodnie kredyty zbudowano w Polsce kolejne wielkie zakłady przemysłowe. Industrializacja gwałtownie zmieniła oblicze rozwijających się miast. Szczególnie drastycznie zmieniła się Dabrowa Górnicza.

Kolejka – symbol późnego PRL
Artykuł

Kolejka – symbol późnego PRL

Kolejka to obrazek-symbol opisujący rzeczywistość lat osiemdziesiątych w naszym kraju. Choć dzisiaj trudno to zrozumieć, Polacy spędzali w nich codziennie po kilka godzin. A przy tym dawali sobie radę z obowiązkami zawodowymi i rodzinnymi!

Talent dla Polski. Rodzina Lutosławskich
Artykuł

Talent dla Polski. Rodzina Lutosławskich

Witolda Lutosławskiego, słynnego kompozytora, zna cały świat. Nie wszyscy jednak wiedzą, że jest on tylko jednym z wybitnych przedstawicieli rodu, którego osiągnięcia i dramaty są niemal symboliczne dla losów polskich rodzin w XX w.

Inż. Witold Maringe – „obszarnik, sabotażysta i szpieg”
Artykuł

Inż. Witold Maringe – „obszarnik, sabotażysta i szpieg”

W ostatnich dniach stycznia i pierwszych lutego 1951 r. komunistyczna prasa emocjonowała się rozprawą z „sabotażowo-szpiegowską grupą b. obszarników” działających w przedsiębiorstwie Państwowe Nieruchomości Ziemskie, odbywającą się przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie.

<i>Imperialistyczna oranżada</i> dla mas pracujących
Artykuł

Imperialistyczna oranżada dla mas pracujących

W roku 1957, na fali odwilży i destalinizacji, dwóch mieszkańców Gdańska zwróciło się do koncernu Coca-Cola z propozycją założenia w Polsce prywatnej wytwórni napoju, dotychczas skazanego w sowieckiej strefie wpływów na nieistnienie.

Odmieniony region – robotnicy województwa katowickiego buntują się przeciw systemowi
Artykuł

Odmieniony region – robotnicy województwa katowickiego buntują się przeciw systemowi

Latem 1980 r. kiedy kolejne strajkowe fale rozlewały się po kraju, górnośląskie i zagłębiowskie załogi przedstawiane były w mediach jako ludzie dobrej roboty, wręcz idealnie wykonujący kolejne plany i zadania produkcyjne zlecane przez władze, środowiska zawsze gotowe poprzeć partię i rząd.

Likwidacja Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch”
Artykuł

Likwidacja Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch”

Gigant RSW „Prasa-Książka-Ruch” był dla komunistów skutecznym narzędziem władzy nad Polską. Długotrwała i prowadzona w niezbyt rzetelny sposób likwidacja tego propagandowego molocha miała znaczący wpływ na późniejsze losy słowa drukowanego – już w III RP.

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej
Artykuł

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej

Co łączy premierów Jędrzeja Moraczewskiego, Władysława Sikorskiego i Kazimierza Bartla oraz ministra spraw wojskowych Kazimierza Sosnkowskiego? Wszyscy ci wybitni politycy II RP byli wychowankami Politechniki Lwowskiej.

W poszukiwaniu lepszego życia. Katowickie w PRL – obszar migracji
Artykuł

W poszukiwaniu lepszego życia. Katowickie w PRL – obszar migracji

„Niecka przemysłowa”, która rozciągała się od Dąbrowy Górniczej po Gliwice, stanowiła tuż po wojnie obszar największej koncentracji produkcji przemysłowej. Komunistyczna władza wciąż ją rozbudowywała, co pociągało za sobą niedobór rąk do pracy, potęgowany kolejnymi falami emigracji do Niemiec.

Audio/Video

Przemyt w PRL (odc. 63)

Audio/Video

Od Wilczka do Balcerowicza, czyli 12 miesięcy, które wstrząsnęły Polską. Przekształcenia systemowe w gospodarce w 1989 r.

Audio/Video

Stefan Starzyński, prezydent Warszawy w latach 1934–1939, zasłynął jako wizjoner, który zaplanował rozwój stolicy na kolejne dekady. Chciał też uczynić ją miastem atrakcyjnym dla turystów: z jego inicjatywy powołano Komisję Opieki nad Zabytkami, organizowano wycieczki autokarowe po stolicy i wydano album Piękno Warszawy

Audio/Video

Odzyskana Niepodległość (1918) – odbudowa zabytków, pamięci, wspólnoty

Audio/Video

Początek końca czy początek „nowego świata”? - sesja 10

Socjaliści z „Czerwonego Zagłębia” w latach 1945-1948
Artykuł

Socjaliści z „Czerwonego Zagłębia” w latach 1945-1948

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza chętnie odwoływała się do etosu „Czerwonego Zagłębia”, co miało sugerować, że przemysłowy region rozciągający się od Sosnowca po Zawiercie w I połowie XX w. znajdował się pod przemożnym wpływem komunistów.

Grabież w świetle prawa „Warszawski” dekret Bieruta z 1945 r.
Artykuł

Grabież w świetle prawa „Warszawski” dekret Bieruta z 1945 r.

Powojenna socjalistyczna Warszawa miała być miastem zupełnie innym niż to, które w sierpniu 1944 r. tak dzielnie stanęło do walki o wolność. Wymiana stołecznych elit wymagała licznych wywłaszczeń. Z ich skutkami Polska nie uporała się do dziś.

Audio/Video

90 sekund historii: 3 stycznia 1946 r. przyjęto ustawę o nacjonalizacji przemysłu

Audio/Video

90s historii: 28 lutego 1981 r. wprowadzono kartki na mięso i wędliny

Audio/Video

90s historii: 15 lutego 1951r. podpisano w Moskwie umowę o zmianie granic

Audio/Video

25 kwietnia 1988 r. w Polsce wybuchła nowa fala strajków

Audio/Video

90s. historii: 28 czerwca 1956 r. w Poznaniu wybuchł pierwszy w PRL strajk generalny

Audio/Video

90s. historii: 23 czerwca 1949 roku rozpoczęto budowę Nowej Huty

Alternatywy 4. Historie prawdziwe
Artykuł

Alternatywy 4. Historie prawdziwe

Powstały w początkach lat 80. XX w. serial „Alternatywy 4” jest fabularną opowieścią komediową o perypetiach kilkunastu lokatorów bloku na warszawskim Ursynowie. Została ona jednak utkana z niezliczonej ilości drobnych, ale autentycznych ludzkich historii. Były one udziałem milionów Polaków.

Sprzeciw kobiet wobec kolektywizacji wsi i sowieckim represjom
Artykuł

Sprzeciw kobiet wobec kolektywizacji wsi i sowieckim represjom

Lata 1948–1956 to najdramatyczniejszy okres w powojennej historii polskiej wsi. Prowadzona wówczas kolektywizacja rolnictwa miała upodobnić polską wieś do sowieckiej, co budziło opór większości wiejskiej społeczności. Warto pamiętać o roli, jaką w sprzeciwie tym odegrały kobiety.

Esbecki „Piernik” i sowieckie albumy. Współpraca profesora Bednarskiego z komunistycznym wywiadem
Artykuł

Esbecki „Piernik” i sowieckie albumy. Współpraca profesora Bednarskiego z komunistycznym wywiadem

Właśnie skończyłem czytać arcyciekawą, blisko ośmiusetstronicową publikację prezentującą sylwetki władców Polski, zatytułowaną "Kto rządził Polską? Nowy poczet władców – od początków do XXI wieku". Pomyślałby ktoś… kolejny poczet, a jednak niezupełnie.

Biuletyn IPN 12/2018 - Rzeczpospolita morska
Biuletyn IPN

Biuletyn IPN 12/2018 - Rzeczpospolita morska

Grudniowy numer „Biuletynu IPN” zatytułowaliśmy „Rzeczpospolita morska”. Opowiadamy w nim o Gdyni, która stała się oknem na świat międzywojennej Polski.

Audio/Video

Przodownictwo pracy w PRL (odc. 46)

Audio/Video

Afera FOZZ - nowe wątki

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 90 - Czerwiec 1976

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 39 - Strajk w Stoczni Gdańskiej 1988

Audio/Video

Joanna Duda-Gwiazda i Andrzej Gwiazda. O życiu konspiratora w PRL, o WZZ, o opozycji antykomunistycznej... o Polsce

Audio/Video

Polski „Kuwejt” i polskie „czarne złoto” (odc. 25)

Audio/Video

Budownictwo mieszkaniowe w PRL (odc. 12)

Audio/Video

Gospodarka niedoboru (odc. 9)

Audio/Video

FOZZ, Zalew i Żelazo, czyli afery PRL-u

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 51 - Wydarzenia Bydgoskie 1981

Czerwiec 1976. Geneza, przebieg, konsekwencje
Publikacje

Czerwiec 1976. Geneza, przebieg, konsekwencje

Robotniczy protest, określany symbolicznie jako Czerwiec 1976, to „polski miesiąc” cieszący się do tej pory stosunkowo najmniejszym zainteresowaniem badaczy. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno w liczbie publikacji, jak i w tym, że z reguły skupiały się one na poszczególnych zagadnieniach i wątkach ówczesnego kryzysu lub umieszczały go w szerszym kontekście. Do tej pory, mimo upływu trzydziestu lat, nie powstało natomiast żadne całościowe opracowanie. Pisaniu niniejszej książki towarzyszył zamysł stworzenia takiej monografii.

Audio/Video

1989: „pokojowe przekazanie władzy” a polityczny plan utrzymania wpływów PZPR

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 96 - Protesty przeciwko budowie elektrowni jądrowej

Audio/Video

IPN TV - Narodziny Solidarności - 13 sierpnia

Poznański Czerwiec '56 (Dodatek do miesięcznika IPN Pamięć.pl)
Dodatki do miesięcznika IPN Pamięć.pl

Poznański Czerwiec '56 (Dodatek do miesięcznika IPN Pamięć.pl)

Poznański Czerwiec ’56 należy do tych wydarzeń w najnowszej historii Polski, które znalazły się na pierwszych stronach gazet na całym świecie. Kolejny, po wcześniejszym o trzy lata buncie wschodnich Niemców, zryw wolnościowy w bloku wschodnim budził nadzieję na zmiany. Analizowano jego możliwe skutki, zwłaszcza w kontekście destalinizacyjnego charakteru XX zjazdu sowieckiej partii komunistycznej.

Wypadki gryfickie 1951
Publikacje

Wypadki gryfickie 1951

Celem niniejszej monografii jest opisanie przestępstw mających miejsce podczas planowego skupu zboża w powiecie gryfickim w pierwszej połowie 1951 r. (tzw. wypadków gryfickich). W tekście omówiono ponadto politykę rolną komunistów w Polsce (poczynając od Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 6 września 1944 r.), jak również pokłosie wypadków gryfickich – m.in. reakcje członków aparatu partyjnego i chłopów po ich ujawnieniu, co dokumentował materiał źródłowy z drugiej połowy 1951 r., a także z roku 1952.

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 77 - Strajk w Nowej Hucie (maj 1988)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 58 - Alkoholizm w PRL

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 41 - Kryptonim "Konik" (czarny rynek w PRL)

Audio/Video

„Z filmoteki bezpieki" odc. 35 - Nielegalny handel

Audio/Video

IPN TV - Konfrontacje Antoniego Dudka z Adamem Leszczyńskim (16.10.2013)

Obozy pracy przymusowej Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego 1945–1949
Publikacje

Obozy pracy przymusowej Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego 1945–1949

Latem 1945 r. przy kopalniach wchodzących w skład Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego zaczęto tworzyć obozy pracy przymusowej, które we wrześniu liczyły już prawie 5 tys. osadzonych.

Kombinat. Dzieje Zambrowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego – wielkiej inwestycji planu sześcioletniego
Publikacje

Kombinat. Dzieje Zambrowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego – wielkiej inwestycji planu sześcioletniego

Symbolem forsownego uprzemysłowienia Polski w pierwszej połowie lat 50. XX w. jest niewątpliwie Nowa Huta. Jednak w tym samym czasie, gdy pod Krakowem budowano kombinat metalurgiczny, ponad 400 km. na północ powstawał inny kombinat – bawełniany.

Sprawy gospodarcze w dokumentach pierwszej Solidarności, tom I: 16 sierpnia 1980–30 czerwca 1981
Publikacje

Sprawy gospodarcze w dokumentach pierwszej Solidarności, tom I: 16 sierpnia 1980–30 czerwca 1981

Zagadnienia gospodarcze – problemy socjalne, polityka antykryzysowai reforma systemowa – składały się na jedną z najważniejszych sfer zainteresowań NSZZ „Solidarność”. Jednakże w latach 1980–1981, podobnie zresztą jak i później, to nie gospodarka określała w sensie engelsowskiej ostatniej instancji strategię i taktykę Związku. Gdyby tak było, Solidarność nie musiałaby wykraczać poza tradycyjną rolę związku zawodowego i nazywać się „ruchem społecznym” czy „samoograniczającą się rewolucją”.

Przed stu laty. Gdy w Polsce byli sami milionerzy. Hiperinflacja w Polsce 1923-1924
Artykuł

Przed stu laty. Gdy w Polsce byli sami milionerzy. Hiperinflacja w Polsce 1923-1924

Hiperinflacja obniżała poziom życia obywateli – bo płace nie nadążały za cenami towarów, zwłaszcza importowanych – podrywała ich zaufanie do państwa, osłabiała jego instytucje. Polską targały strajki i demonstracje głodujących ludzi. Stopa inflacji w roku 1920 wynosiła 423%, spadła nieco w roku następnym, w 1922 podskoczyła do 509%, a w 1923 sięgnęła astronomicznych 35 715%!

Rozkład
Artykuł

Rozkład

W czasie ofensywy propagandowej, podjętej przez władzę po wprowadzeniu stanu wojennego, niezwykle wyraźnie eksponowano tezę, iż nadzwyczajne środki umożliwią przełamanie stanu kryzysu gospodarczego. Istotnie, w 1982 r. zdołano poprawić równowagę rynkową, ale działo się to nie dzięki wzrostowi produkcji, lecz z powodu gwałtownego – aż o 1/3 – obniżenia stopy życiowej społeczeństwa.

Gdynia: złapać morski oddech
Artykuł

Gdynia: złapać morski oddech

W szczerym polu, na niezagospodarowanym wybrzeżu w ciągu zaledwie kilkunastu lat powstał największy, najnowocześniejszy port przeładunkowy na Bałtyku.

Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)
Artykuł

Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)

Błażej Stolarski należy do tych bohaterów niepodległości, których dokonań nie mierzy się udziałem w walce z bronią w ręku. Imponujące były jego osiągnięcia w pracy na rzecz budowy życia społecznego, politycznego i gospodarczego w tworzącym się po przeszło stuletniej niewoli organizmie państwowym.

Audio/Video

Jaka była sytuacja polityczna w USA i jakie były plany tego mocarstwa wobec powojennych realiów w Europie? W jaki sposób kształtowała się polityka USA wobec Polski i czy uwzględniano w niej znaczenie Górnego Śląska? Jak śląska stal i węgiel miała przyczynić się do odbudowy Polski i Europy?

Polityka ciasteczek. „Delicje” i Służba Bezpieczeństwa
Artykuł

Polityka ciasteczek. „Delicje” i Służba Bezpieczeństwa

Ostatnia dekada Polski Ludowej kojarzy się z powszechną szarzyzną, pustymi półkami w sklepach, szeregiem ograniczeń obywatelskich oraz brakiem perspektyw. Poczucie to potęgowała trauma wynikająca z wprowadzenia przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego stanu wojennego. Na osłodę trudów tego życia społeczeństwo, spragnione namiastki czegoś wyjątkowego, dostawało od władzy ludowej m.in. „Delicje”.

Pierwsze lata województwa śląskiego w II RP
Artykuł

Pierwsze lata województwa śląskiego w II RP

Śląskie było najmniejszym ze wszystkich województw II Rzeczypospolitej. Było jednak najważniejszym regionem gospodarczym i dostawcą surowców dla rodzącego się przemysłu, a przy tym okręgiem autonomicznym – z własnym parlamentem i odrębnymi przepisami prawnymi w wielu dziedzinach.

Lubelski Lipiec 1980
Artykuł

Lubelski Lipiec 1980

Latem 1980 r. przetoczyła się przez Polskę fala strajków pracowniczych, których pierwszą odsłoną były lipcowe wydarzenia w Lublinie i na Lubelszczyźnie, określane mianem „Lubelski Lipiec 1980”.

Bitwa o handel
Artykuł

Bitwa o handel

Działania stalinowskich władz doprowadziły do radykalnej transformacji handlu i rynku obrotu towarami w Polsce, który został w zasadzie upaństwowiony. Liczba funkcjonujących sklepów w niektórych regionach spadła niemal o połowę. Tysiące ludzi zostało zmuszonych do zaprzestania działalności, a wielu handlowców zostało pozbawionych wolności oraz mienia.

Początki produkcji samolotów w niepodległej Polsce (1918-1921)
Artykuł

Początki produkcji samolotów w niepodległej Polsce (1918-1921)

Koniec 1918 roku to czas narodzin polskiego lotnictwa wojskowego. Stawiając pierwsze kroki, funkcjonowało ono początkowo dzięki sprzętowi zdobytemu na zaborcach. Jednakże samoloty te odznaczały się wysokim stopniem zużycia bądź szybko zużywały się na rozlicznych frontach.

Reglamentacja towarów w Polsce komunistycznej
Artykuł

Reglamentacja towarów w Polsce komunistycznej

W kwietniu 1981 r. reżim komunistyczny w Polsce wprowadził reglamentację masła, mąki, ryżu i kasz. W całym okresie powojennym władze komunistyczne reglamentowały swoim obywatelom artykuły pierwszej potrzeby przez ponad dwie dekady.

Więcej