Polska flaga na Medauarze. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich
10 grudnia 1941 r. o godz. 5.30 dowódca 1. kompanii 3. Batalionu Strzelców Karpackich kpt. Adam Zieliński zatknął biało-czerwoną na szczycie Ras el-Medauar. Zakończyło się trwające od 11 kwietnia 1941 r. niemiecko-włoskie oblężenie twierdzy tobruckiej, w której obronie karpatczycy walczyli 110 dni.
Polacy w bitwie o Narwik
Jeszcze w 1939 r. rozpoczęto rozmowy z polskim rządem emigracyjnym w sprawie sformowania wielkiej jednostki, która weszłaby w skład korpusu szykowanego dla wsparcia Finów. Ostatecznie jednak zmienna sytuacja międzynarodowa rzuciła Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich do norweskiego Narwiku.
Święto Flagi USA w Polskich Siłach Zbrojnych w 1942 r.
Przystąpienie Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej po japońskim ataku na Pearl Harbor z 7 grudnia 1941 r. rozbudziło nadzieje obywateli polskich na szybkie odzyskanie niepodległości, również wśród żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych. Na tę okoliczność w 1942 r. w jednostkach wojskowych na obczyźnie uroczyście obchodzono Święto Flagi USA.
Za naszą i waszą wolność. Czesi i Słowacy oraz Polacy w bitwie o Tobruk
Jednym spośród tysięcy patriotów, którzy po zajęciu Czech przez Niemców zdecydowali się wyruszyć za granicę i walczyć o wolność z bronią w ręku, był Alexander Marcibal, pracownik koncernu Baťa z Przerowa. W 1940 r. trafił on w Budapeszcie na polską organizację, która pomogła mu przedostać się na Środkowy Wschód. Nie był to odosobniony przypadek.
Zielony talizman. 1. Samodzielna Kompania Commando
Winston Churchill zażądał utworzenia specjalnych jednostek, które przeniosłyby wojnę na teren okupowany przez Niemców. W odpowiedzi sformowano złożone z doskonale wyszkolonych ochotników jednostki komandosów, które przeprowadziły wiele rajdów na wybrzeża zajęte przez nieprzyjaciela. W październiku 1942 r. dołączyła do nich również polska formacja.
Oficer 2. Korpusu, zdobywca Bolonii. Generał dywizji Klemens Rudnicki (1897–1992)
U progu II wojny światowej Klemens Rudnicki był zawodowym wojskowym, który całe dorosłe życie spędził w mundurze. Zaangażowawszy się w pracę konspiracyjną, trafił do sowieckiego więzienia pod przybranym nazwiskiem. Najprawdopodobniej uniknął dzięki temu dołów katyńskich i doczekał momentu, gdy dane mu było powrócić w szeregi polskiego wojska oraz wkroczyć na kolejny szlak bojowy.
Twórca i dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, dowodził tą jednostką w bitwie o Arnhem, choć wcześniej miał nadzieję, że jego brygada będzie mogła wesprzeć Powstanie Warszawskie.
Zniewolenie Polski przez komunistyczny reżim uniemożliwiało powrót weteranów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do Ojczyzny. IPN przy wsparciu partnerów społecznych i placówek konsularnych odkrywa niezwykłe życiorysy „zwykłych” żołnierzy i dba, by pamięć o nich nie zaginęła.
Z ziemi włoskiej. Defilada 2. Korpusu Polskiego w Mediolanie
15 sierpnia 1946 r. w Mediolanie odbyła się defilada stacjonujących we Włoszech jednostek 2. Korpusu Polskiego. Wydarzenie odbywające się w ramach obchodów polskiego Święta Żołnierza wzbudziło duże zainteresowanie wśród mieszkańców miasta. Defiladę przyjmował dowódca korpusu gen. dyw. Władysław Anders.
Bitwa o Ankonę
W połowie 1944 r. głównym zadaniem wojsk niemieckich we Włoszech było utrzymanie za wszelką cenę miasta i portu w Ankonie, aby nie zostały one zdobyte przez wojska alianckie. Do walki rzucony został 2. Korpus. 17 lipca 1944 r. rozpoczęła się jedna z chwalebniejszych bitew w jego historii.
Kazimierz Sosnkowski. Służył Polsce przez ponad sześćdziesiąt lat, często na bardzo eksponowanych stanowiskach, w czasach przełomowych dla Polski. Niestety, prawdziwa rola, którą w dziejach ojczyzny odegrał Kazimierz Sosnkowski wciąż wymaga przypominania i upowszechniania.
Droga do wolności
We wrześniu 1939 r. nowo odrodzona Polska utraciła dopiero co odzyskaną niepodległość. Polacy ponownie stanęli do walki o wolność. Walczyli z niemieckim okupantem w kraju i byli obecni na wszystkich frontach wojny.
„Lwowskie Orły” 6. Lwowska Brygada Piechoty (1943–1947)
Jedną z jednostek Polskich Sił Zbrojnych, które chwalebnie zapisały się na kartach dziejów polskiego oręża, była 6. Lwowska Brygada Piechoty.
Odbudowa Armii Polskiej u boku sojuszników (1939–1940)
Przegrana wojna obronna 1939 r. nie oznaczała końca państwa polskiego i jego wojska. Dzięki zaciągowi ochotniczemu i mobilizacji Polaków we Francji oraz ewakuacji wojskowych z Węgier i Rumunii – do czerwca 1940 r. sformowano na Zachodzie kilkudziesięciotysięczną armię.
Od stycznia do maja roku 1944 stoczono we Włoszech batalię, na którą złożyły się cztery bitwy o przełamanie niemieckiej obrony na tzw. Linii Gustawa. Masyw Monte Cassino był kluczowym odcinkiem. Co poprzedziło rozstrzygającą bitwę? Jaki był przebieg walk i cena zwycięstwa?
„Sosab” – życie i służba niepokornego generała. Generał Stanisław Sosabowski (1892–1967)
Spośród oficerów Wojska Polskiego, których nazwisko stało się głośne w czasie II wojny światowej, jedno z czołowych miejsc zajmuje gen. Stanisław Sosabowski. Włożył on ogromny wysiłek w powstanie i wyszkolenie pierwszej polskiej, elitarnej jednostki powietrznodesantowej i brawurowo dowodził nią w boju podczas operacji „Market Garden”.
Kiedy został ustanowiony krzyż pamiątkowy Monte Cassino? Dlaczego krzyż pamiątkowy Monte Cassino jest wyjątkowym odznaczeniem? Kiedy i komu został przyznany krzyż Monte Cassino po raz ostatni?
Antoni Gałecki - z igrzysk pod Tobruk i Monte Cassino
Występował w najważniejszych meczach reprezentacji Polski na olimpiadzie w Berlinie w 1936 r. oraz w słynnym meczu z Brazylią na mundialu we Francji w 1938 r. Taką kartę Antoni Gałecki – jeden z najwybitniejszych piłkarzy Łódzkiego Klubu Sportowego w okresie międzywojennym – zapisał na boisku. Oprócz tego walczył podczas II wojny światowej, docierając pod Tobruk i Monte Cassino.
„Karpaty” pod Monte Cassino
W grudniu 1943 r. we włoskich portach zaczęli schodzić na ląd żołnierze II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa. Pół roku później mieli stoczyć bitwę, która mocno zapisała się w historii polskiego oręża.
Salezjanie w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie
W latach 1939–1945 wielu salezjanów zaangażowało się bezpośrednio w konspirację; duchowych synów św. Jana Bosko widzimy też w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Generał Władysław Anders i Armia Polska na Wschodzie, Dowiedz się więcej o dowódcy, który wyprowadził żołnierzy i cywilów z niewoli
Z Powstania Śląskiego do walczącej Grecji. Niezwykłe losy cichociemnego por. Jerzego Waletki vel Edwarda Barta
Porucznik piech. Jerzy Waletko był jednym z kilkudziesięciu spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy w czasie II wojny światowej walczyli na Bałkanach. Po specjalistycznym przeszkoleniu na kursach dla cichociemnych we Włoszech i w Palestynie, w 1944 r. został zrzucony na teren wroga.
Dywizja ratująca życie. 10. Dywizja Piechoty PSZ w ZSRS
Dywizja ta, sformowana na podstawie rozkazu z grudnia 1941 r., nie wzięła ostatecznie udziału w żadnych działaniach zbrojnych. Po ewakuacji na Bliski Wschód jej żołnierze zasilili szeregi 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Jednak niewątpliwą zasługą tej krótko istniejącej jednostki jest to, że stanowiła dla tysięcy Polaków drogę ucieczki z sowieckiego piekła.
Władysław Śliwiński. Z Dywizjonu 303 do celi śmierci
Uczestnik bitwy o Wielką Brytanię, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, ofiara reżimu komunistycznego. Urodzony 3 kwietnia 1922 r. w Wilnie Władysław Śliwiński to jeden z wielu bohaterów, którzy mieli być skazani na zapomnienie.
Tockoje – jeden z garnizonów Polskich Sił Zbrojnych w Związku Sowieckim
W 1941 r. na terenie Związku Sowieckiego w wyniku umów międzynarodowych powstała polska armia pod dowództwem gen. dyw. Władysława Andersa. Jednym z miejsc stacjonowania Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS był garnizon Tockoje.
Jak wyglądał Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych w 1942 r. ze Związku Sowieckiego do Iranu? Na ile opisywany przez nich świat przypominał „baśń z tysiąca i jednej nocy? Jakie były losy poszczególnych grup, które trafiły na Bliski Wschód?
Z „domu niewoli” do Iranu
Wokół wyjścia Armii Andersa ze Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich narosło sporo mitów i nieporozumień. Niekiedy nieświadomie powielane są narracje stworzone post factum z nieprzyjaznym wobec Polski zamysłem.
Armia Polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie
Od 1940 r. na terytorium Syrii formowano wielką jednostkę Wojska Polskiego. Wzięła ona później udział w walkach w Afryce. Jednocześnie przebywało tam wielu oficerów, którzy przedostali się na Bliski Wschód po zakończeniu kampanii wrześniowej. Z części z nich sformowano Legię Oficerską, w której podporucznicy i porucznicy służyli w charakterze szeregowców. Reszta pozostawała bez przydziału.
Dlaczego armia Andersa musiała opuścić terytorium Związku Sowieckiego zamiast tam podjąć walkę z Niemcami?
W niemieckim i polskim mundurze. Dokumentacja Pawła Ziai w zasobie Archiwum IPN
Paweł Stanisław Ziaja urodził się 19 października 1923 r. w Chorzowie w rodzinie polskiej, od pokoleń zamieszkałej na terenie Górnego Śląska. W związku z niepowodzeniami frontowymi wojsk niemieckich i zwiększeniem zapotrzebowania na żołnierzy otrzymał powołanie do Wehrmachtu, a następnie został wcielony do Afrika Korps.
O działaniach bojowych I Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Jak wyglądała codzienna praca, loty bojowe i zmagania polskich lotników w 1941 roku?
Dwaj generałowie. Spotkanie generała Pattona z generałem Andersem
17 grudnia 1943 r. doszło do spotkania generała Georga Smitha Pattona z generałem Władysławem Andersem. Patton wyniósł z wizyty pozytywną opinię na temat polskich oddziałów, które już niedługo miały brać udział w działaniach w Europie.
Zapomniany bohater
„Więzień Szewczyk jako były podpułkownik przejawiał wrogość do Polski Ludowej. Do personelu więziennego ustosunkowany był biernie, natomiast we współżyciu z więźniami utrzymuje głęboki solidaryzm” - 17 kwietnia 1954 r. pisał w opinii o tym cichociemnym, żołnierzu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, naczelnik Więzienia Karnego we Wronkach.
Generał Józef Zając – dowódca Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie
Na początku grudnia 1941 r. gen. bryg. Józef Zając dotarł na Środkowy Wschód, by objąć dowództwo nad polskim wojskiem w rejonie świata, gdzie wielu obywateli polskich znalazło się już jesienią 1939 r. Jego zadaniem było zapewnienie im odpowiednich warunków funkcjonowania oraz przygotowanie do działań wojennych.
Breda. Najbardziej polskie miasto w historii Holandii
Wyzwolenie Bredy nie było najważniejszym wydarzeniem w trakcie walk aliantów z Niemcami na froncie zachodnim, jednak zasługuje na specjalną uwagę jako doskonały przykład taktycznego kunsztu gen. Stanisława Maczka, dowódcy 1. Dywizji Pancernej.
Przygotowania do procesu grupy wywiadowczej II Korpusu gen. Andersa „Liceum”. Raporty Andrzeja „Gardy” Czaykowskiego z misji w Polsce (1951). Siatka Milera a sprawa o kryptonimie „Koral” (działalność wywiadowcza Polaków skazanych za „szpiegostwo” na rzecz polskiego wywiadu emigracyjnego w Londynie)
Generał Stanisław Sosabowski
Był działaczem niepodległościowym jeszcze przed I wojną światową. Wojskowy, twórca i dowódca polskiej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Po wojnie pracował jako magazynier, utrzymując żonę i ociemniałego syna, który stracił wzrok w Powstaniu Warszawskim. Zmarł 25 września 1967 r. w Hillingdon (W. Brytania).
Szlak bojowy od Września 1939 przez Tobruk, Gardziel i Albanetę pod Monte Cassino, kampanię adriatycką 1944... Virtuti Militari i Krzyże Walecznych, trzykrotnie ranny, wysoko ceniony przez przełożonych, kochany przez podwładnych. Do Polski nie doszedł, poległ w Apeninach Północnych
„Biuletyn IPN” nr 9/2022 – Szlaki nadziei
Międzynarodowy projekt Instytutu Pamięci Narodowej „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” ma na celu zarówno ukazanie wkładu Polskich Sił Zbrojnych w wyzwalanie państw i narodów, jak i opisanie szlaków, którymi Polacy zmierzali do wymarzonej Ojczyzny. A szlaki te wiodły polskich żołnierzy od Narwiku przez Grecję po Tobruk. Opisujemy też odyseję polskiej ludności cywilnej, zwłaszcza tej najmłodszej, której szlaki z „nieludzkiej ziemi” wiodły w jeszcze odleglejsze i często egzotyczne miejsca.
„Do Wilhelmshaven jako koniec wojny, przyjechał generał Anders i ojciec wtedy był, że tak powiem, oficerem placu i zdawał raport Andersowi, a ja grzecznie siedziałem na czołgu i robiłem ważną minę”
Dyskusja na temat przyczyn ewakuacji Armii Polskiej ze Związku Sowieckiego do Iranu w sierpniu 1942 r. i jej reperkusji dla polsko-sowieckich relacji w okresie II wojny światowej.
Biały koń dla Andersa
Armia Andersa to potoczna nazwa Armii Polskiej w Związku Sowieckim, na której dowódcę został mianowany w dniu 10 sierpnia 1941 r. gen. Władysław Anders. Armia istniała krótko, w latach 1941-1942, jednak była niezwykle znaczącym etapem uczestnictwa Polaków w II wojnie światowej, ważna dla losów Polaków na Wschodzie oraz relacji polsko-sowieckich i polsko-alianckich.
Dywizja „Lwów”. 6. Dywizja Piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS (1941–1942)
Po podpisaniu tzw. Układu Sikorski-Majski 30 lipca 1941 r. oraz polsko-sowieckiej umowy wojskowej 14 sierpnia 1941 r. na terenie Związku Sowieckiego powstała polska armia. W jej skład wchodziła m.in. 6. Dywizja Piechoty, nazywana – Dywizją „Lwów”.
„Biuletyn IPN” nr 6/2022 – Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
Przedstawiamy prawdziwe okoliczności wyjścia Armii gen. Andersa ze Związku Sowieckiego, losy generałów Stanisława Maczka i Stanisława Sosabowskiego. Ukazujemy Pomocniczą Służbę Kobiet, a także role kapelanów i harcerzy w PSZ na Zachodzie.
Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941
Rozbiór Polski przez Niemcy i ZSRS nie został uznany przez inne państwa i nie przerwał ciągłości prawnej państwa polskiego. Na mocy konstytucji powstały we Francji władze polskie z prezydentem Władysławem Raczkiewiczem i premierem Władysławem Sikorskim na czele, który został również Naczelnym Wodzem odbudowywanej armii polskiej.
Pieśń o Małym Rycerzu. Jerzy Skolimowski „Mały”
Olimpijczyk, architekt, polski żołnierz i oficer brytyjskiego wywiadu. W polskich barwach brał udział w trzech olimpiadach: w Amsterdamie (1928), w Los Angeles (1932), Berlinie (1936). Dwukrotny medalista olimpijski z Los Angeles z 1932 roku (srebro i brąz) z osady wioślarskiej, sternik. 150 cm wzrostu i 49 kg wagi – ten niepozorny Polak był człowiekiem o wielkiej charyzmie: inteligentny, elokwentny, zabawny, hart ducha i siła woli wyróżniała tego mężczyznę o niewielkim wzroście.
„Daleka droga do Polski”
Ogólnopolski dodatek prasowy IPN do tytułów Polska Press „Daleka droga do Polski”, przygotowany przez Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Łodzi w związku z obchodami 80. rocznicy wyprowadzenia Armii Polskiej pod dowództwem gen. Władysława Andersa z ZSRS do Iranu.
Monte Cassino, Senio, Bolonia... O 3. Dywizji Strzelców Karpackich
9 maja 1942 r. Naczelny Wódz, gen. Władysław Sikorski, zatwierdził nazwę 3. Dywizji Strzelców Karpackich (3. DSK). Sześć dni wcześniej wydał rozkaz o jej sformowaniu z dniem 3 maja 1942 r. Dowódcą nowej formacji został gen. bryg. Stanisław Kopański, stojący dotychczas na czele, wsławionej obroną Tobruku, Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich (SBSK).
Wilhelmshaven. Koniec wojennej epopei pancerniaków Generała Maczka
6 maja 1945 roku 1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zajęła bazę niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven, kończąc swój szlak bojowy przez północną Francję, Belgię i Holandię.
Dodatek specjalny IPN w rocznicę bitwy pod Monte Cassino
Żołnierze 2. Korpusu Polskiego mieli łzy wzruszenia w oczach, gdy wśród ruin klasztoru na Monte Cassino zatrzepotała flaga narodowa. Dziś, 78 lat później, wspominamy ten moment jako jeden z symboli chwały polskiego oręża.
Atos, Portos czy Aramis? Podniebny muszkieter Dywizjonu 303
Jego nazwisko znajduje się na 20. pozycji listy Bajana. Jego wizerunek widnieje na samolocie myśliwskim MiG-29 nr 83 z 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego. Nazywano go jednym z Trzech Muszkieterów Dywizjonu 303, a sama królowa Elżbieta II widząc na jego mundurze naszywkę RAF-u, złamała protokół dyplomatyczny i odpięła mu górny guzik munduru.
ORP „Orzeł”
Był 8 kwietnia 1940 roku. Na pokładzie cywilnego frachtowca „Rio de Janeiro” ukryło się 200 żołnierzy z niemieckiej dywizji piechoty oraz 100 osób z Luftwaffe. Oprócz tego statek przewoził konie, amunicję, pojazdy wojskowe oraz działa. Miał zająć port w Bergen, a później dokonać inwazji na Norwegię.
Wojsko Polskie na Środkowym Wschodzie (1941–1942) – zarys działań
Po kampanii polskiej 1939 r. wielu obywateli II Rzeczypospolitej znalazło się w różnych częściach Europy oraz świata. Dotarli oni również na Bliski Wschód, który w czasie II wojny światowej przez Brytyjczyków określany był Środkowym Wschodem.
...Oto dziś dzień krwi i chwały... Bitwa o masyw Monte Cassino
Od zarania dziejów wszystkie próby marszu na Rzym od południa kończyły się na paśmie wzgórz nad doliną rzeki Liri. Każdy podporucznik armii włoskiej o tym wiedział, bo obronę (i atak) w tym rejonie studiowano w szkołach oficerskich jako klasyczny przykład pozycji górskiej o znaczeniu strategicznym.
Nie tylko Monte Cassino. Polskie miejsca pamięci we Włoszech
Wybierając się na urlop do Włoch, warto odwiedzić polskie miejsca pamięci. Proponuję trasę z południa na północ Półwyspu Apenińskiego – drogę, którą przebył 2. Korpus Polski. Tu przedstawiam – w kolejności alfabetycznej – mój subiektywny wybór miejsc.
Traktorzysta pancerniakiem u gen. Andersa – SZLAKI NADZIEI: świadectwa Niezwyciężonych [4/4]
Zaskakująca inicjatywa. O ewakuacji Armii Andersa z Sowietów do Iranu polemicznie
W historiografii polskiej zakorzenił się pogląd, że ewakuacja wojsk polskich z ZSRS do Iranu w sierpniu 1942 r. była wynikiem porozumienia brytyjsko-sowieckiego zawartego ponad głową rządu polskiego. Rzadko kiedy wspomina się o militarnym znaczeniu tej inicjatywy.
Władysław Anders – bojowy szlak zdobywcy Monte Cassino
Władysław Anders przebył długą drogę od dowódcy brygady do Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Do historii przeszedł przede wszystkim jako zdobywca Monte Cassino.
Zesłaniec żołnierzem gen. Maczka – SZLAKI NADZIEI: świadectwa Niezwyciężonych [1/4]
Setki tysięcy Polaków walczący o niepodległość Polski i innych państw okupowanych przez III Rzeszę swoimi działaniami wnieśli nie tylko realny wkład w pokonanie hitlerowskich Niemiec, ale udowodnili całemu światu, że są gotowi walczyć o wolność pomimo skrajnie niekorzystnej sytuacji militarnej i politycznej
Idziemy w pełen chwały bój. Generał Roman Szymański (1895–1974)
Generał Roman Szymański, jeden z najwybitniejszych polskich żołnierzy i bohaterów XX w., jest jednocześnie postacią niemal zupełnie nieznaną.
Powojenne dylematy żołnierzy Andersa
W maju 1944 r. żołnierze 2. Korpusu po heroicznym boju zdobyli klasztor na wzgórzu Monte Cassino. Odwagi gratulowali im wszyscy sojusznicy. Po wojnie podziwiani bohaterowie stali się jednak dla państw zachodnich wielkim kłopotem; na emigracji żyli często w biedzie i zapomnieniu. Ci, którzy wrócili do kraju, byli represjonowani przez komunistów.
Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940)
Porażka II RP we wrześniu 1939 r. była szokiem dla Polaków nie tylko w kraju, ale i na świecie. Skonfrontowana z dwoma totalitarnymi sąsiadami, przy bierności sojuszników, nasza armia nie była w stanie powstrzymać agresorów. W początkach października walki ustały, a kraj znalazł się pod okupacją.
Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Sukces w Narwiku, klęska we Francji
Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich odegrała znaczącą rolę w zdobyciu przez wojska alianckie Narwiku, jedynego niezamarzającego portu na północy Norwegii, pozwalającego transportować Niemcom szwedzką rudę żelaza. Był to pierwszy triumf sprzymierzonych w wojnie z III Rzeszą.
Argentyński finał epopei żołnierzy 2. Korpusu Polskiego
W upalny, lipcowy dzień 1947 r. na nabrzeżu portu w Genui panował ożywiony ruch. Przy trapie prowadzącym na pokład motorowca „Empire Halberd” kłębił się tłum ludzi: młodych mężczyzn o słowiańskiej urodzie i ich włoskich żon…
Co stało się z odbudowaną polską armią po klęsce Francji? Dlaczego odwołano ze stanowiska gen. Sikorskiego? Jakie polskie oddziały walczyły w Bitwie o Wielką Brytanię?
Pierwsza Spadochronowa Sosabowskiego w operacji „Market-Garden”
„Tobruckie szczury” w afrykańskim piekle. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich
Niemcy i Włosi w 1941 r. miesiącami usiłowali zdobyć Tobruk. Bronili go wraz z aliantami żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich – pozbawieni wody, prażeni słońcem, kryjący się w płytkich dziurach na linii frontu. Nadludzkim wysiłkiem utrzymali miasto i doczekali brytyjskiej odsieczy.
Jak rozwijało się polskie lotnictwo cywilne na Śląsku i w Zagłębiu? Ilu lotników z tego regionu brało udział w Bitwie o Anglię? Jakie były ich powojenne losy?
Romuald Suliński
Broszura prezentuje postać ppłk. Romualda Sulińskiego, absolwenta Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, pilota Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, dowódcy 300 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej”. Po wojnie nie dane mu było zobaczyć Polski, choćby z okna samolotu – 4 lutego 1946 r. zginął w locie treningowym, a jego ostatnim zadaniem było skierowanie płonącego samolotu nad niezamieszkany teren.
D-Day
6 czerwca 1944 r. alianci rozpoczęli największy w czasie II wojny światowej desant – lądowanie w Normandii. Była to część operacji „Overlord”, otwierającej drugi front w Europie, w której udział wzięli polscy żołnierze.
Polacy w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec...: Brygada Świętokrzyska i inne polskie formacje wojskowe (panel III)
Żołnierze generała Andersa w Hiszpanii
Wysiłek zbrojny narodu polskiego w II wojnie światowej jest na ogół dobrze znany. Napisano na ten temat wiele książek i naukowych artykułów. Znacznie mniej wiadomo natomiast o losach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po zakończeniu wojny, choć temat to pasjonujący i kryjący w sobie wiele zagadek.
Polskie formacje lotnicze w inwazji na Normandię
Polscy lotnicy broniący Wielkiej Brytanii przed agresją niemiecką wzięli również udział w alianckiej inwazji na Normandię, odnosząc liczne sukcesy.
Polska Marynarka Wojenna podczas II wojny
Bliski Wschód wobec Polaków podczas II wojny: armia Andersa i pamięć o niej
Polacy kontra Rommel: Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich w obronie Tobruku
Czy Armia Andersa nie chciała się bić na froncie wschodnim?
Zarzut, że Armia Andersa nie chciała się bić na froncie wschodnim i „uciekła” do Iranu pojawia się także w złagodzonej formie twierdzenia, że rząd polski, łamiąc układ Sikorski-Majski i polsko-sowiecką umowę wojskową z 14 sierpnia 1941 r., jednostronnie „wycofał” tę armię z ZSRS. Jest to tendencyjna interpretacja faktów.
Uratowani z nieludzkiej ziemi. Ewakuacja armii Andersa i ludności polskiej ze Związku Sowieckiego
Od 24 marca do 4 kwietnia 1942 r. do Iranu wydostało się z sowieckiej Rosji prawie 44 tys. Polaków. Drugi rzut ewakuacji odbył się w sierpniu.
Atakuje was „Piorun”... Historia zatopienia „Bismarcka”
Późnym wieczorem 26 maja 1941 r. polski niszczyciel ORP „Piorun”, w ramach operacji Royal Navy, podjął na Atlantyku walkę z najpotężniejszym wówczas okrętem Kriegsmarine, pancernikiem „Bismarck”. Dzień później brytyjski zespół pościgowy posłał na dno dumę niemieckiej floty.
„Tych Niewielu”
Od czasu szkolnej lektury autorstwa Arkadego Fiedlera człowiek może dużo dowiedzieć się o udziale polskich lotników w bitwie o Anglię. Wielu autorów podążyło szlakiem wytyczonym przez „Dywizjon 303”.
Czy Polskie Lotnictwo mogło być silniejsze we wrześniu 1939 roku? Czy udział w walkach lotniczych Polaków we Francji był jedynie epizodem? Czym wyróżniali się Polacy w Bitwie o Anglię? Jaki los spotkał lotników po zakończeniu II wojny światowej?
Armia Andersa w ZSRS 1941–1942. Niespełnione braterstwo broni z Armią Czerwoną
Dialog o Dowódcy
W roku śmierci Generała Władysława Andersa na łamach paryskiej „Kultury” ukazała się drukiem okolicznościowa, wspomnieniowa rozmowa o Zmarłym, którą odbyli Gustaw Herling-Grudziński i Józef Czapski.
KOP w wojennej pożodze
We wrześniu 1939 r., gdy wrogowie z Zachodu i ze Wschodu przekroczyli granice naszego państwa, żołnierze KOP pierwsi stanęli do walki. Ich trud i wojenne losy przez wiele lat zacierane były w pamięci naszego społeczeństwa, omijano i dyskredytowano ich rolę.
Z Archiwum IPN: Tadeusz Starzyński - policjant II RP, cichociemny, oficer AK, więzień PRL
Bitwa o Anglię i polscy piloci RAF
10 lipca 1940 roku, rozpoczęła się pierwsza faza Bitwy o Anglię, nazywana również fazą wstępną.
Z ziemi helweckiej do polskiej…
W nocy z 19 na 20 czerwca 1940 roku granicę francusko-szwajcarską przekroczyła 2. Dywizja Strzelców Pieszych pod dowództwem gen. Bronisława Prugar-Ketlinga, która brała udział w krótkiej kampanii francuskiej w ramach 45. Korpusu gen. Mariusa Daille’a.
Stefan Odziemski, mechanik w myśliwskich Dywizjonach 303 i 315 (z akt Archiwum IPN)
Trzy rejsy niszczyciela ORP „Orkan”
W dwudziestoleciu międzywojennym zdecydowano, że okręty pływające pod banderą Polskiej Marynarki Wojennej będą nosiły nazwy gwałtownych zjawisk atmosferycznych.
Gen. Władysław Anders, II Korpus i bitwa o Monte Cassino
Karpatczycy przed Tobrukiem
Sygnatariuszami Umowy wojskowej o utworzeniu dywizji piechoty złożonej z Polaków we Francji, podpisanej sześć dni po dołączeniu Francji do wojny we wrześniu 1939 roku, byli ambasador RP Juliusz Łukasiewicz i premier Francji Eduard Daladier.
Nie tylko Rothesay. Oficerskie obozy izolacyjne oraz obóz dyscyplinarny dla żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii (1940–1943)
Córka o Ojcu - gen. Władysławie Andersie
Bagnetem i piórem. Życie kulturalne 2. Korpusu
Agresja niemiecko-sowiecka na Polskę otworzyła kolejny rozdział w historii uchodźstwa polskiego. W powstałych diasporach – czy to w Paryżu, Londynie, Buzułuku, Bagdadzie, Jerozolimie, Kairze czy Rzymie – rozwijało się życie kulturalne.
Paweł Dąbrowski - ze wspomnień uczestnika walk o Monte Cassino
Jak słowo „Bóg” wróciło na sztandary Wojska Polskiego
Potrzeba było tragedii II wojny światowej, by dewiza „Bóg, Honor i Ojczyzna” pojawiła się znowu na polskich sztandarach wojskowych.
Polska 1. Dywizja Pancerna 1942–1947
Pancerniacy generała Stanisława Maczka zapisali wspaniałą kartę w historii polskiego oręża.
Wielka ewakuacja 1939-1940
17 września 1939 r. Naczelny Wódz marsz. Edward Rydz-Śmigły wydał „Dyrektywę ogólną”, która w związku z szybkimi postępami wojsk niemieckich i wkroczeniem Armii Czerwonej na teren Polski, nakazywała wycofanie oddziałów Wojska Polskiego „na Rumunię względnie Węgry”.
Miś Wojtek, czyli co by było, gdyby zwierzęta mówiły
„Operacja Market Garden” z serii „Wojenna Odyseja Antka Srebrnego”
Pierwsi cichociemni lądują w Kraju
31 marca 1892 roku urodził się Stanisław Maczek, generał Wojska Polskiego, dowódca m.in. 1. Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. 26 września 1946 roku komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił go obywatelstwa polskiego
Biało-czerwona wieńczy triumf żołnierza polskiego w bitwie o Monte Cassino - klucz drogi aliantów na Rzym
90s. historii: 8 maja 1892 roku urodził się gen. bryg. Stanisław Sosabowski
90s. historii: 18 lipca 1944 r. zdobyto Ankonę
Biuletyn IPN nr 5/2018 - Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
Majowy numer „Biuletynu IPN” otwierają dwa teksty o Józefie Piłsudskim – twórcy Niepodległości i pogromcy bolszewików.
Szlakiem Pierwszej Pancernej (dokument Marcina Bradke)
„Politycznie obcy!”. Żołnierze Wojska Polskiego w zainteresowaniu komunistycznego aparatu represji i propagandy w latach 1944–1956
Niniejsza książka została poświęcona losom żołnierzy Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a także tych oficerów i szeregowych ludowego Wojska Polskiego, którzy postrzegali świat inaczej niż nowi włodarze kraju. Po 1944 r. stali się oni obiektem niewybrednej propagandy oraz zakrojonych na dużą skalę działań operacyjnych i śledczych sowieckiego oraz rodzimego aparatu represji.
Ryszard Kaczorowski (1919-2010)
Na fali upamiętniania ofiar katastrofy smoleńskiej imieniem ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie nazywano wiele ulic i placów w całej Polsce.
Generał brygady Stanisław Sosabowski (1892–1967)
„Surowy i wymagający dla siebie samego, żąda też wiele od swych podkomendnych; ojcowski i sprawiedliwy w osądach swych i w karaniu, umie pozyskiwać zaufanie i miłość żołnierzy, tak skłonnych płacić sercem za serce. Posiada on ów tajemniczy dar, który zawsze przynosi obfite plony na polu bitewnym – dar nawiązywania węzłów uczuciowych pomiędzy dowódcą a podkomendnymi” – pisał o Sosabowskim
gen. Kazimierz Sosnkowski.
Generał broni Stanisław Maczek (1892–1994)
Stanisław Maczek trwale zapisał się na kartach historii Polski. Z wykształcenia filozof, miłośnik literatury ojczystej poświęcił się służbie wojskowej, stając się ojcem polskiej broni pancernej. Głośno było o nim już podczas walk o niepodległość i granice Polski po zakończeniu I wojny światowej.
Generał Władysław Anders (1892–1970)
Władysław Anders był zdolnym, ambitnym, dzielnym i sprawnym dowódcą - taktycznego bardziej niż operacyjnego szczebla dowodzenia. Jakkolwiek cechował go typowy dla kawalerzy- sty temperament, który nie zawsze sprzyjał trafnej ocenie sytuacji – czy to wojskowej pod względem operacyjnym czy politycznej – nie podlega dyskusji, że był szczerym i gorącym patriotą, symbolem niezłomnej walki o wolność Polski.
Generał Kazimierz Sosnkowski (1885–1969)
Niewielu jest Polaków, którzy talentami politycznymi i wojskowymi, niezłomnością charakteru, olbrzymią wiedzą z rozmaitych dziedzin nauki i sztuki, wreszcie niedającymi się przecenić zasługami i zdobyczami dla ojczyzny mogą się równać z gen. Kazimierzem Sosnkowskim.
Dzieje 2 Korpusu…inaczej!
Przedstawiamy wersję elektroniczną wystawy „Dzieje 2 Korpusu…inaczej!” przygotowaną z okazji 70. rocznicy bitwy pod Monte Cassino przez Oddziałowe Biuro Archiwizacji i Udostępniania Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej-KŚZpNP we Wrocławiu.
nr 10-11/2007
„Biuletyn IPN” nr 10–11 (81–82) październik-listopad 2007 został poświęcony Polskim Siłom Zbrojnym na Zachodzie. Choć większość autorów koncentruje się na losach PSZ w czasie II wojny światowej i po niej, nie zapomnieliśmy także o Błękitnej Armii gen. Hallera. Czytelnik znajdzie w tym numerze również teksty o Zbrodni Katyńskiej oraz reportaż z VII Międzynarodowego Motocyklowego Rajdu Katyńskiego, napisany przez Jerzego Kirszaka – historyka z IPN, a jednocześnie wytrawnego motocyklistę. Warto wspomnieć, że Instytut Pamięci Narodowej patronuje temu rajdowi.
Kadr z filmu IPN „Niezwyciężeni”
