Siostrzenica mjr Hieronima Dekutowskiego-Zapory była m.in. wiceprezesem fundacji kultywującej pamięć o Cichociemnym, który podobnie jak inni Żołnierze Wyklęci, został skazany przez komunistów na zapomnienie.
Kim byli cichociemni? W jaki sposób ich rekrutowano i szkolono? W jaki sposób trafiali do Polski? Na czym polegała tzw. aklimatyzacja? Jakie zadania cichociemni mieli do wykonania po wylądowaniu w okupowanym kraju? I jaki los spotkał wielu z nich za sprawą Niemców, a później komunistycznych oprawców?
Stefan Górski. Cichociemny w celi śmierci
Spośród 316 cichociemnych, których przerzucono od kraju, 9 zostało straconych wyrokiem stalinowskich sądów. Jednym z nich był Stefan Górski ps. „Brzeg”. W 1939 r. zdał tzw. „małą maturę”. Do egzaminu dojrzałości podchodził już w Anglii, jako naznaczony dwoma latami tułaczki po Europie żołnierz PSZ. Całe jego dorosłe życie upłynęło w cieniu wojny i totalitarnego terroru.
W konspiracji była postacią legendarną. Niesamowity życiorys Elżbiety Zawackiej
Jej życie to gotowy scenariusz na doskonały film wojenny. Pedagog, matematyk i profesor nauk humanistycznych, żołnierz AK, powstaniec warszawski, więzień okresu stalinowskiego. Przede wszystkim jednak legendarna kurierka, emisariuszka Komendanta Głównego ZWZ do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Jedyna kobieta w gronie cichociemnych oraz druga w historii polskich sił zbrojnych generał brygady.
Jak wyglądało zabezpieczanie i odbiór z bazy RAF-u z Wielkiej Brytanii zrzutów spadochronowych na terenie okupowanej Polski! Mjr Zygmunt Godles ps. "Dębski" jako członek bezpośredniego ubezpieczenia na polu zrzutowym był pierwszym, który witał mjr Hieronima Dekutowskiego "Zaporę" nocą 16/17 września 1943 r.
W niemieckim i polskim mundurze. Dokumentacja Pawła Ziai w zasobie Archiwum IPN
Paweł Stanisław Ziaja urodził się 19 października 1923 r. w Chorzowie w rodzinie polskiej, od pokoleń zamieszkałej na terenie Górnego Śląska. W związku z niepowodzeniami frontowymi wojsk niemieckich i zwiększeniem zapotrzebowania na żołnierzy otrzymał powołanie do Wehrmachtu, a następnie został wcielony do Afrika Korps.
Cichociemni – rekrutacja, szkolenie, przerzut do Polski
Leśnik, cichociemny, wyklęty
Czesław Rossiński, cichociemny, żołnierz Armii Krajowej i podziemia niepodległościowego został zamordowany 12 kwietnia 1945 r. w więzieniu na Zamku w Lublinie. Był to ostatni, tragiczny akt długiej i barwnej historii bohaterskiego leśnika, działacza społecznego i oficera.
Zapomniany bohater
„Więzień Szewczyk jako były podpułkownik przejawiał wrogość do Polski Ludowej. Do personelu więziennego ustosunkowany był biernie, natomiast we współżyciu z więźniami utrzymuje głęboki solidaryzm” - 17 kwietnia 1954 r. pisał w opinii o tym cichociemnym, żołnierzu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, naczelnik Więzienia Karnego we Wronkach.
„Na szkodę Państwa Polskiego”. Emisariuszka i kurierka Elżbieta Zawacka (1909–2009)
28 listopada 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie zapadł kolejny – trzeci już – wyrok w sprawie Elżbiety Zawackiej. Najwyższy Sąd Wojskowy, rozpatrując skargę rewizyjną prokurator ppłk Heleny Wolińskiej, niezadowolonej ze zbyt niskiego wymiaru kary orzeczonej na wcześniejszych rozprawach, skazał oskarżoną „za działania na szkodę Państwa Polskiego” na dziesięć lat więzienia.
Trop „Niedźwiadka” w Małopolsce
Zrzut cichociemnych w małopolskim Wierzbnie miał zasadnicze znaczenie dla przyszłych działań Armii Krajowej. W maju 1944 r. pod Proszowicami wylądował gen. Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek”, ostatni komendant AK.
Major Adolf Pilch „Góra”, „Dolina” – dowódca Zgrupowania Stołpeckiego AK
Był jednym z najwybitniejszych polskich dowódców partyzanckich lat II wojny światowej. Dowodzone przez niego oddziały stoczyły 235 walk z niemieckimi siłami okupacyjnymi i partyzantką sowiecką, w większości zwycięskich.
Cichociemni 1941–1945
W nocy z 15 na 16 lutego 1941 r. pierwsza ekipa spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych wylądowała na ojczystej ziemi, by podjąć walkę z Niemcami. Nie mieli mundurów, barw, broni ani sztandaru, a ich znakiem rozpoznawczym były jedynie emblemat cichociemnych i hasło: „Wywalcz Jej wolność lub zgiń”.
Marian Gołębiewski „Irka”, „Ster” – pierwszy cichociemny na Lubelszczyźnie
Kotwicz. Ostatni Komendant
Tobie Ojczyzno! Cichociemni
Cichociemny ppor. Rafał Andrzej Niedzielski „Mocny”, „Rafał”
Był jednym z najmłodszych spadochroniarzy Armii Krajowej. W dniu skoku do okupowanej Polski miał niespełna 19 lat! Służył w oddziałach dywersyjnych „Wachlarza” i „Kedywu”.
Cichociemni 1941–1945. W 80. rocznicę pierwszego skoku bojowego do Polski
Myśl o powołaniu pierwszych oddziałów powietrznodesantowych zakiełkowała w umysłach polskich sztabowców już na początku lat trzydziestych XX w. Do zadań tej formacji miało należeć potajemne przerzucanie ludzi i sprzętu wojskowego oraz działanie małymi zespołami dywersyjnymi na tyłach nieprzyjaciela.
Akcje Special Operations Executive na terenie okupowanej Polski – zrzuty sprzętu i ludzi
Intensyfikacja walki podziemnej w kraju skłoniła polskie władze na uchodźctwie już w marcu 1940 r. do poszukiwania skutecznych metod dostarczania sprzętu i ludzi na teren okupowanej Polski. Do października 1940 r. rozpoznano i przygotowano 642 lokalizacje nadające się na miejsca odbioru zrzutów.
Z Archiwum IPN: Tadeusz Starzyński - policjant II RP, cichociemny, oficer AK, więzień PRL
Mjr Adam Trybus „Gaj” (1909-1982)
Jeden z 316 – Hieronim Dekutowski „Zapora” (1918-1949)
Żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Cichociemny, oficer Armii Krajowej i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, ofiara komunistycznej zbrodni.
Cichociemni – historia i tradycja
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin
Tadeusz Starzyński 1903–1970
Tadeusz Starzyński - oficer Policji Państwowej, cichociemny, więzień Mokotowa
Broszury popularnonaukowe IPN Szczecin
Maciej Kalenkiewicz 1906–1944
Maciej Kalenkiewicz – inżynier, podpułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego (hubalczyk), cichociemny, oficer Armii Krajowej, dowódca partyzancki w Okręgu Nowogródek AK.
Generał brygady Elżbieta Zawacka „Zo" (1909-2009)
„Nie, nawet to ubeckie więzienie… To nie było ważne. Ważne było, żeby jeszcze coś zrobić” – wspominała po latach wypełnionych służbą, pracą nauczycielską i działalnością społeczną blisko stuletnia Elżbieta Zawacka.
Kadr z filmu IPN „Niezwyciężeni”
