Niniejszy tom zawiera teksty poświęcone wywiadowi i kontrwywiadowi Polski w XX w. Redaktorzy są świadomi ryzyka związanego z zaproponowaną formułą. Wydaje się jednak, że jest ono warte podjęcia. Wywiad Polski międzywojennej i z okresu II wojny światowej niewątpliwie zachował ciągłość organizacyjną i personalną. Jednak już od 1944 r. (z początkami w 1943 r.) zaczęły działać służby komunistyczne, przekształcające się stopniowo w wywiad i kontrwywiad PRL. Jednocześnie wywiad polski na uchodźstwie nie zaprzestał działań. Za podstawę tytułu książki przyjęto jednak państwo polskie jako organizatora tych służb. Jego istnienie – nawet w okresach ograniczonej suwerenności (lub jej braku) – nie ulega wątpliwości. Podobnie jak istnienie i ciągłość społeczeństwa polskiego, bez względu na obowiązujący ustrój. […] Motywem zaproponowania tak szerokiego zakresu czasowego jest nierównomierność badań nad nowoczesnym wywiadem Polski. O ile działania Oddziału II w okresie międzywojennym zostały dość dobrze opisane, nieco gorzej – w okresie II wojny światowej, to dla okresu powojennego można mówić o zdecydowanie niewystarczającym stanie badań. Być może pomieszczenie tak różnych tekstów w jednym tomie będzie zachętą dla badaczy poświęcających czas Drugiej Rzeczypospolitej, by swoje zainteresowanie skierowali na terra incognita, jaką są służby wywiadowcze po II wojnie światowej?
Fragment wstępu Wojciecha Skóry i Pawła Skubisza
