Po pierwsze, przeprowadzono „czyszczenie tyłów frontu” – aresztowano osoby, które z różnych względów uznawano za potencjalne zagrożenie dla armii sowieckiej. Po wtóre, w tej części regionu górnośląskiego, która położona była przed 1939 r. w Rzeszy niemieckiej dokonano internowania kilkudziesięciu tysięcy osób, głównie mężczyzn, rzekomo do prac porządkowych na tyłach frontu. Jednych i drugich – aresztowanych i internowanych – już w marcu rozpoczęto deportować do ZSRS na roboty przymusowe. Wywieziono w ten sposób ok. 46 tys. ludzi, z których co najmniej jedna trzecia nigdy nie powróciła do domów. Było to dla społeczności górnośląskiej niezwykle traumatyczne wydarzenie, które położyło się cieniem na pierwszych miesiącach po zakończeniu wojny. Przez kolejne 40 lat deportacje Górnoślązaków były całkowicie przemilczanym tematem. Przedstawiony tom zawiera kilka spośród nielicznych zachowanych do dziś zapisków osób, które padły ofiarami deportacji do ZSRS zimą 1945 r.
Wywózka Górnoślązaków do przymusowej pracy w ZSRS w 1945 r. – mimo upływu kilkunastu lat od momentu, kiedy można było już nagłośnić te wydarzenia i rozpocząć nad nimi systematyczne badania – jest problematyką kryjącą w sobie jeszcze wiele zagadek i niewyjaśnionych do końca kwestii. [...] Walorem tej publikacji jest to, iż edycja pomyślana jest jako wydawnictwo dwujęzyczne – w języku polskim i w języku oryginałów, czyli w języku niemieckim.
dr hab. Sylwester Fertacz
Temat masowych wywózek ludności Górnego Śląska przez Sowietów w początkach 1945 r. ma wciąż skromną literaturę, nie mówiąc już o źródłach typu dzienniki czy listy. Tym większa więc wartość prezentowanego materiału, który ma właśnie charakter dzienników, relacji i listów pisanych na bieżąco lub krótko po omawianych wydarzeniach.
dr hab. Adam Dziurok
