Urodziła się 28 października 1917 r. w Warszawie. Tu uczęszczała do Żeńskiego Prywatnego Gimnazjum i Liceum J. Popielewskiej i J. Roszkowskiej, następnie podjęła studia na Akademii Sztuk Pięknych u profesorów: Stanisława Ostoi-Chrostowskiego, Karola Tichego, Wacława Waśkowskiego. Niestety wybuch wojny uniemożliwił jej zrobienie dyplomu.
W czasie okupacji należała do Związku Walki Zbrojnej, zajmowała się kolportażem nielegalnej prasy. Za tę działalność konspiracyjną została aresztowana 19 czerwca 1941 r. i osadzona w więzieniu w Radomiu, a następnie w Pińczowie.
Maria Hiszpańska-Neumann na fotografii z kolekcji przekazanej do zasobu Archiwum IPN przez Elżbietę Wilanowską
Rysując piekło na ziemi
Ostatecznie, 10 kwietnia 1942 roku, przewieziono ją do KL Ravensbrück, gdzie otrzymała numer 10219. Potem osadzona została w Neubrandenburgu, w podobozie położonym ok. 50 kilometrów od macierzystego lagru. Tu pracowała w fabryce Mechanische Werkstätten GmbH.
Maria Hiszpańska rysowała w tajemnicy przed strażniczkami sceny przedstawiające życie w lagrze. Zajęcie to traktowała jako swój obowiązek, rodzaj pewnego posłannictwa, zobowiązującego artystkę do ukazania realiów obozowego piekła. Do rysowania używała papieru pakowego czy marginesów gazet przemycanych przez współwięźniarki. W Ravensbrück wykonała ok. 250 rysunków, które (zakopane w lesie) zostały niestety wykradzione.
Porządki w bloku. Rysunek pochodzący ze znajdującej się w zasobie Archiwum IPN w Warszawie Kolekcji grafik, rysunków i akwareli autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann
Więźniowie (tytuł roboczy). Rysunek pochodzący ze znajdującej się w zasobie Archiwum IPN w Warszawie Kolekcji grafik, rysunków i akwareli autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann
W podobozie Neubrandenburg, do którego została przeniesiona w 1943 r., narysowała ponad 200 prac przedstawiających niewolniczą pracę więźniarek. W 1944 r. Hiszpańska została nakryta przez strażniczki obozowe, w efekcie znaczny dorobek jej prac został spalony. W obozie była również zaangażowana w tajne nauczanie. W kwietniu 1945 r., w czasie ewakuacji, zdołała uciec.
Życie po przeżyciu
Latem 1945 roku Maria Hiszpańska powróciła do Warszawy. Jej rodzinny dom przy ulicy Narbutta był zburzony, zamieszkała zatem razem z matką na Saskiej Kępie. W tym czasie utrzymywała się z projektowania kartek żywnościowych oraz herbów miast. Tworzyła głównie grafikę książkową, współpracowała ze Spółdzielnią Wydawniczą „Wiedza” (od 1948 r. „Książka i Wiedza”) oraz z „Tygodnikiem Powszechnym”. Zilustrowała kilkadziesiąt tytułów, w tym np. „Pieśń o Rolandzie” „Testament Wielki” Villona, „Kwiatki św. Franciszka”.
W latach 1954-1955 przebywała w Bułgarii. Szkice, które tam powstały, zostały wydane w albumie drzeworytów pod tytułem „Tyrnowo”.
„Ravensbrück–Neubrandenburg. Nocna praca w fabryce 1945”. Rysunek pochodzący ze znajdującej się w zasobie Archiwum IPN w Warszawie Kolekcji grafik, rysunków i akwareli autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann
Więźniowie na pryczach (tytuł roboczy). Rysunek pochodzący ze znajdującej się w zasobie Archiwum IPN w Warszawie Kolekcji grafik, rysunków i akwareli autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann
Dźwigające z obozu koncentracyjnego (Steinträgerinnen aus dem KL Lager, 1947 r. U dołu podpis artystki i symbol myszki. Rysunek pochodzący ze znajdującej się w zasobie Archiwum IPN w Warszawie Kolekcji grafik, rysunków i akwareli autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann
Więźniowie (tytuł roboczy). Rysunek pochodzący ze znajdującej się w zasobie Archiwum IPN w Warszawie Kolekcji grafik, rysunków i akwareli autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann
Więźniowie w czasie posiłku (tytuł roboczy), 1946 r. Rysunek pochodzący ze znajdującej się w zasobie Archiwum IPN w Warszawie Kolekcji grafik, rysunków i akwareli autorstwa Marii Hiszpańskiej-Neumann
Od 1965 r. zajmowała się malarstwem ściennym, głównie w obiektach sakralnych. Powstały wówczas m.in.: „Ostatnia wieczerza” w kościele Wieczerzy Pańskiej w Górze Kalwarii, a także dekoracje mozaikowe i malarskie w kaplicach św. Józefa oraz św. Tadeusza Judy i św. Antoniego w kościele pw. św. Michała Archanioła w Warszawie. Była autorką licznych drzeworytów, których częstym motywem były dzieci („Rodzeństwo”, „Wygasły piec”, „W kręgu ciszy”) i małe miasteczka.
Charakterystycznym jej znakiem rozpoznawczym było sygnowanie prac rysunkiem myszki oraz inicjałami MHN.
W 1948 r. poślubiła Janusza Neumanna, muzykologa, który był bratem jej obozowej koleżanki. Zmarła 12 stycznia 1980 r. Została pochowana na cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie.
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN
