Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Ku Niepodległej
(1863-1918)

Odrodzenie Niepodległej
(1918-1922)

II Rzeczpospolita
(1922-1939)

II wojna światowa
(1939-1945)

Pierwsze lata Polski Ludowej
(1945-1948)

Stalinizm w Polsce
(1948-1956)

Od Października do Grudnia
(1956-1970)

Od Gdańska do Gdańska
(1970-1980)

Epoka Solidarności
(1980-1990)

Powrót Polski na mapę Europy możliwy był dzięki starciu się mocarstw zaborczych podczas I wojny światowej. Polacy czynnie włączyli się w działania zbrojne, przyświecał im jednak inny cel niż głównym uczestnikom konfliktu. Celem tym była niepodległość, a symbolem walki stały się słynne Legiony Polskie i Błękitna Armia gen. Hallera. Chcąc zyskać przychylność Polaków każdy z zaborców wyrażał poparcie dla sprawy polskiej. W deklaracjach tych było jednak więcej mglistych obietnic niż konkretnych propozycji. Oficjalny postulat przywrócenia Polski wygłoszony został dopiero przez Prezydenta USA Woodrowa Wilsona. Przewrót bolszewicki w Rosji, przegrana Niemiec i rozpad Austro-Węgier stworzyły dogodne warunki do odbudowy Polski.

Za datę odzyskania niepodległości przyjmuje się 11 listopada 1918 r. - dzień zakończenia I wojny światowej. Odrodzeniu Rzeczypospolitej towarzyszyły ciężkie walki o większość jej granic. Wojna polsko-bolszewicka była największym wyzwaniem dla odradzającego się państwa, a zdaniem wielu historyków jej korzystny dla Polski wynik miał fundamentalne znaczenie dla całej Europy. Budowa Rzeczpospolitej oprócz walki z bronią w ręku wymagała także ogromnego wysiłku w wielu dziedzinach życia społecznego oraz zorganizowania struktur państwowych i administracji. Na podstawie przyjętej 17 marca 1921 r. konstytucji przeprowadzono wybory do Sejmu i Senatu, a 9 grudnia 1922 r. wybrano pierwszego w historii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Zamach na prezydenta Gabriela Narutowicza w tragiczny sposób ukazał podziały polityczne wśród Polaków. Nieustający konflikt prawicy z lewicą, nierozwiązana kwestia rolna, zadrażnione stosunki z mniejszościami narodowymi stanowiącymi jedną trzecią ludności – to największe problemy II RP. Z upływem lat Polacy byli coraz bardziej poirytowani nieprzerwanym sporem politycznym. W tych warunkach w 1926 r. Józef Piłsudski stanął na czele oddanych mu oddziałów i przejął władzę rozpoczynając rządy tzw. sanacji. Nowy obóz nie unikał kontrowersyjnych metod w walce z opozycją, czego symbolem stała się twierdza brzeska i ośrodek w Berezie Kartuskiej. Pomimo konfliktów wewnętrznych Polska międzywojenna potrafiła znacznie rozwinąć swoją gospodarkę i zmniejszyć porozbiorowe dysproporcje. Symbolem przemian stał się polski złoty wprowadzony w ramach reformy monetarnej Władysława Grabskiego.

Porozumienie III Rzeszy i Związku Sowieckiego, które przeszło do historii jako Pakt Ribbentrop-Mołotow, nie mogło przynieść niczego dobrego dla Polski. We wrześniu 1939 r. Hilter i Stalin wspólnie zaatakowali, a następnie podzieli między siebie Polskę. Okupacja niemiecka i sowiecka przyniosły represje na niespotkaną skalę. To głównie na ziemiach polskich Niemcy rozpoczęli realizację swojego obłąkańczego planu w stosunku do Żydów, którego przerażającymi symbolami stały się getta i obozy koncentracyjne. Funkcjonujące w kraju Polskie Państwo Podziemne było fenomenem na skalę światową. Podziemna Armia Krajowa liczyła blisko 400 tys. żołnierzy. Mimo niestrudzonej woli walki i wiary w ostateczne zwycięstwo, wraz z postępem Armii Czerwonej na zachód malały szanse Polaków na życie w wolnym kraju.

Zainstalowani przez Stalina w Polsce komuniści realizowali politykę Kremla i dążyli do podporządkowania kraju Związkowi Sowieckiemu. Mimo udziału w nowym rządzie Stanisława Mikołajczyka - wcześniejszego szefa rządu emigracyjnego, podstępnie aresztowano i wywieziono do Moskwy 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Podjęto też walkę ze stanowiącym największą siłę opozycyjną Polskim Stronnictwem Ludowym. Widząc postępującą sowietyzację kraju coraz więcej osób decydowało się na zbrojny opór. Chcąc zalegalizować swoją pozycję nowa władza zorganizowała referendum na temat nowych granic, zniesienia senatu i reformy rolnej. Musiała jednak sfałszować wyniki głosowania. Tak samo postąpiła rok później podczas wyborów do Sejmu Ustawodawczego. Przez lata komuniści próbowali przypisać sobie zasługi podniesienia kraju z ruin. Tak naprawdę było to jednak możliwe dzięki ogromnemu wysiłkowi społecznemu i zapałowi zwykłych ludzi, którzy chcieli rozpocząć nowe życie.

Komuniści po umocnieniu swojej władzy przystąpili do walki ze zbrojnym podziemiem. W kraju zapanował terror, a jakikolwiek sprzeciw skutkował więzieniem lub śmiercią. W partii pełnię władzy przejęli działacze całkowicie dyspozycyjni wobec Kremla. Nasiliły się represje wobec Kościoła. Ograniczano nauczanie religii w szkołach, a wielu duchownych zostało oskarżonych w procesach pokazowych. W 1953 r. przywódca komunistyczny Bolesław Bierut zdecydował się na aresztowanie i internowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego. W tym okresie podjęto też szereg nietrafionych decyzji gospodarczych podporządkowanych albo celom propagandowym albo interesom ekonomicznym ZSRS. Wiele działań miało charakter fasadowy. Ogromne nakłady inwestycyjne rzadko kiedy przynosiły spodziewane zyski produkcyjne.

Stalinizm w Polsce skończył się w rzeczywistości trzy lata po śmierci sowieckiego dyktatora. Jeszcze w czerwcu 1956 r. przy użyciu armii władza stłumiła powstanie robotnicze w Poznaniu. W październiku 1956 r. władzę przejmuje Władysława Gomułka, wcześniej osadzony w więzieniu przez partyjnych towarzyszy. Polityczne okoliczności zmuszają go do rozpoczęcia tzw. odwilży, a duża część społeczeństwa daje mu kredyt zaufania. Gomułka nie potrafi jednak opanować walk wewnątrz aparatu władzy i powraca do walki z Kościołem, który przygotowuje się do wielkiej akcji obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski. Ostatecznie gwiazda Gomułki gaśnie w marcu 1968 r. kiedy władza brutalnie rozprawia się z protestującymi studentami, rozpoczyna walkę z niezależną inteligencją i rozpętuje antysemicką nagonkę.

Brutalne stłumienie przez reżim robotniczych protestów na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. było szokiem także dla partyjnego aparatu, który odsunął Gomułkę i powołał na I sekretarza PZPR Edwarda Gierka. Pierwszy okres rządów nowej ekipy to czas pozornego wzrostu gospodarczego, opartego na wielomilionowych pożyczkach. Jednak z upływem czasu Polacy uświadamiali sobie przepaść dzielącą nasz kraj od Zachodu. W czerwcu 1976 r. robotnicy z Radomia, Ursusa i Płocka sprzeciwili się zapowiedzianym podwyżkom, a na fali tych wydarzeń w kraju zaczęła konsolidować się opozycja. Gdy 16 października 1978 r. świat dowiedział się, że papieżem został Polak komuniści nie wiedzieli jak zareagować. Jan Paweł II stał się dla światowych przywódców reprezentantem prawdziwych odczuć i pragnień swoich rodaków. Jego pielgrzymka do ojczyzny w 1979 r. pokazała, że Polacy nie są podatni na komunistyczną propagandę.

Sierpniowe strajki w 1980 r. skończyły się porozumieniem z władzą, która zgodziła się na powołanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, do którego przystąpiły miliony Polaków. 13 grudnia 1981 r. przeciwko własnemu narodowi rządzący wyprowadzili na ulice czołgi. Trzeciego dnia stanu wojennego komunistyczna dyktatura pokazała, że nie ma żadnych skrupułów. W katowickiej kopalni „Wujek” życie straciło dziewięciu górników. Załamanie gospodarki uwidoczniło absurdy centralnego planowania. Coraz więcej czasu Polacy spędzali w kolejkach przed sklepami. Zepchnięta do podziemia Solidarność pozostawała symbolem nadziei na lepszą Polskę. Komunistyczny reformator Michaił Gorbaczow podczas wizyty w Polsce w 1988 r. wyraźnie dał do zrozumienia, że wyklucza zbrojną reakcję na wydarzenia w naszym kraju. Pozbawieni tego - tak często stosowanego - straszaka komuniści postanowili podjąć dialog z opozycją.