Aparat bezpieczeństwa traktował charakteryzowanych jako podejrzanych i mogących stwarzać władzy problemy. W kartotece, gdyż w gruncie rzeczy z nią mamy w tym wypadku do czynienia, odnajdujemy opisy m.in. sylwetek pracowników instytucji naukowych. Zbiór zawiera syntetyczne, najwyżej kilkustronicowe, informacje o osobach, niekiedy okraszone uzupełniającą notatką któregoś z departamentów MSW i tym m.in. różni się od często opasłych teczek osób rozpracowywanych przez SB.
Bezpieka uczy się łaciny
W gronie osób charakteryzowanych znalazł się Janusz Zajdel (w biogramie MSW z uwzględnieniem drugiego imienia jako Andrzej Janusz Zajdel!) – jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy science fiction, autor m.in. znakomitych antyutopii. Zajdel stał się obiektem zainteresowania MSW głównie jako pracownik Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie. „Informacja” dotyczyła jednak również jego aktywności pisarskiej.
W notatce został przedstawiony jako autor ośmiu książek, wśród których wyróżniono szczególnie „Limes inferior” (wyd. Iskry, 1982), stwierdzając:
„Książka J. Zajdla pt. »Limes in herrior« /»Granica wieku«/ przyczyniła się do wzrostu jego autorytetu na Zachodzie”.
Tytuł tej chyba najpopularniejszej powieści w ogólnie błyskotliwej twórczości Zajdla w rzeczywistości brzmi „Limes inferior”, a zwykle przyjmowane tłumaczenie z języka łacińskiego brzmi: „Dolna granica”. Uprawnione byłoby też: „Granica niższości” (bycia gorszym), ale na pewno nie „Granica wieku”. Tytuł wiąże się z treścią powieści, której streszczać tu nie będziemy, ale do której przeczytania zachęcamy!
Z zabawnego błędu bezpieki nie należy wyciągać zbyt daleko idących wniosków, rozpoznanie było raczej poprawne, włącznie ze stwierdzeniem, że:
„wśród pisarzy uprawiających scince-fiction uważany jest za jednego z lepszych w tym gatunku twórczości”,
co można uznać za trafne podkreślenie wybitności późniejszego patrona najważniejszej nagrody polskiej fantastyki.
Janusz Andrzej Zajdel, ok. 1977 r. – zdjęcie z akt paszportowych (fot. z zasobu IPN)
Informacja dot. Andrzeja Janusza Zajdla opracowana przez Wydział IV Departamentu III MSW. Warszawa, 21 I 1984 r. (z zasobu IPN)
Informacja dot. Andrzeja Janusza Zajdla opracowana przez Wydział IV Departamentu III MSW. Warszawa, 21 I 1984 r. (z zasobu IPN)
Prezentował zawsze swój negatywny stosunek do partii…
Natomiast pochopne stwierdzenie, że Zajdel:
„w działalność o charakterze politycznym nie angażuje się”,
zostało niejako sprostowane w załączonym za biogramem piśmie naczelnika Wydziału V Departamentu V MSW, uzupełniającym wiedzę o Zajdlu:
„W/w do dnia 13.12.1981 r. pełnił funkcję Przewodniczącego Koła »Solidarność« [w CLOR]. W okresie swojej działalności związkowej prezentował zawsze swój negatywny stosunek do partii. Jego poglądy były dalekie od akceptacji. Z jego inicjatywy w budynku CLOR wywieszane były propagandowe materiały związkowe szkalujące władze państwowo-polityczne. Po wprowadzeniu stanu wojennego J. ZAJDEL zaprzestał działalności związkowej ale nie zmienił swoich poglądów”.
Poniżej zamieszczamy skan informacji dotyczącej Janusza Zajdla z 21 stycznia 1984 r., opracowanej w Wydziale IV Departamentu III MSW.
Okładka książki Janusza Zajdla pt. „Limes Inferior”, wyd. Iskry, 1982 r.
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN
