Większość z nich działała w ramach Inspektoratu Płocko–Sierpeckiego. W zeznaniu byłego więźnia Bolesława Czaplickiego czytamy:
„W tym dniu przyjechało do Pomiechówka «Hauptgestapo» z Płocka i każdego z nas wzywali do biura komendanta w celu odczytania protokołu (…). Każdy mógł powiedzieć: tak było lub nie. Przeważnie każdy mówił tak było, by uniknąć dalszego bicia.”
Śmierć „o szarówce”
Skazanych na śmierć Niemcy powiesili jeszcze tego samego dnia w Forcie III w Pomiechówku. Dokładna liczba ofiar nie jest znana. Według relacji świadków egzekucja zakończyła się „o szarówce”. Prawdopodobnie tego dnia nie stracono jednak wszystkich skazanych. Świadczą o tym zapisy w aktach gestapo placówki w Ciechanowie-Płocku dotyczące Czesława Markiewicza ps. Zawisza, komendanta placówki AK Podolszyce. Według nich wyrok wydany na niego 4 lutego wykonano 5 lutego 1944 r.
W aktach śledztw prowadzonych przez wspomniane gestapo znajduje się lista nazwisk 24 żołnierzy AK Obwodu Płock skazanych na śmierć 4 lutego. W niektórych aktach zachowały się fotografie sygnalityczne wykonane w więzieniu oraz karty w kartotece osobowej gestapo.
Za sprawą konfidentów
Zamordowani zostali ujęci podczas prowadzonych przez gestapo od połowy 1943 r. serii aresztowań, do których przyczyniła się działalność konfidentów. Niemcy przechwycili również materiały dekonspirujące członków płockiej AK podczas zatrzymania jednego z łączników, na terenie placówki AK Bielsk. Tą drogą doszło do ujęcia Mateusza Fałkowskiego ps. Sęk, komendanta Obwodu AK Płock. Jego aresztowanie pociągnęło za sobą kolejne zatrzymania wśród członków sztabu Obwodu i Inspektoratu Płocko-Sierpeckiego AK. Brutalne przesłuchania w siedzibie gestapo w Płocku, podczas których więźniowie byli bestialsko katowani, zakończyły się wyrokami śmierci.
Ofiary załamania się „Sęka”?
Na liście skazanych figurują nazwiska żołnierzy oddziałów dywersyjnych Kedywu: Bolesława Kossowskiego ps. Konrad, Kuba, Wilk – szefa Kedywu, Józefa Przybylińskiego ps. Bohun – komendanta placówki AK Bielsk, Wincentego Woźnickiego ps. Bończuk, Ludwika Parzuchowskiego ps. Lis oraz Bronisława Jankowskiego ps. Sikorka, Bronek – żołnierzy plutonów bojowych i drużyn placówki AK Łęg. Postawiono im zarzut udziału w akcji bojowej, podczas której wykonano wyrok śmierci na konfidencie gestapo o nazwisku Pawlak (akcja miała miejsce w nocy z 24 na 25 sierpnia 1943 r. na terenie placówki Bielsk). Według ustaleń gestapo do wyjaśnienia okoliczności zamordowania Pawlaka, a także rozpracowania struktur AK w mieście i powiecie Płock, miały się przyczynić zeznania M. Fałkowskiego.
4 lutego został stracony również Jan Laszkiewicz ps. Sas, Orkan – szef referatu II (wywiad) w Inspektoracie Płocko-Sierpeckim, wcześniej współzałożyciel płockiego Tajnego Hufca Harcerskiego (konspiracyjna organizacja harcerska powołana w październiku 1939 r.). Referat ten posiadał dobrze zorganizowaną sieć wywiadowców, rekrutujących się spośród harcerzy. W toku kilkumiesięcznego, brutalnego śledztwa Jan Laszkiewicz był m.in. konfrontowany z M. Fałkowskim.
***
24 nazwiska osób wykazanych na liście znajdującej się w aktach gestapo to zaledwie niewielka część nazwisk wszystkich straconych w tej egzekucji. Wiadomo, że tego dnia zostali powieszeni, nie uwzględnieni na liście, żołnierze placówki AK Borowiczki: Stefan Garwacki, Jan Zaleski ps. Chłopicki, Ludwik Lewalski ps. Orzeł. Śmierć ponieśli także żołnierze sztabu placówki AK Zatory (powiat pułtuski): komendant Marceli Rzewnicki ps. Młynarz, Dąb, Feliks Jakubowski ps. Topór oraz Zygmunt Zyblewski ps. Zaz. Mamy nadzieję, że w toku kwerend prowadzonych w zasobie archiwalnym IPN zostaną ustalone kolejne nazwiska osób zamordowanych 4 lutego 1944 r. w Forcie III w Pomiechówku.
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN