Do dziś przebieg wydarzeń z tamtego dnia owiany jest legendami. Jedna, powielana w artykułach Jacka Jantara, wykreowała obraz Junoszy jako zdrajcy współpracującego z hitlerowcami, który przyczynił się do „wielkiej wsypy” w dowództwie AK i aresztowania komendanta głównego AK gen. Stefana Grota-Roweckiego.
Kazimierz Junosza-Stępowski z żoną Jadwigą i pasierbem (fot. NAC)
Po odczytaniu wyroku Junosza płacząc, miał przyznać się do winy i zażyć truciznę podaną przez oddział egzekucyjny.
Po odczytaniu wyroku Junosza płacząc, miał przyznać się do winy i zażyć truciznę podaną przez oddział egzekucyjny.
Według drugiej, głoszonej przez Romana Niewiarowicza, Bohdana Korzeniewskiego, Czesława Michalskiego, Ludwika Landaua, wyrok był wydany na jego żonę Jadwigę Galewską, lecz aktor zasłonił ją w krytycznym momencie oddania strzału przez oddział egzekucyjny. Według jeszcze innej – Galewskiej nie było w mieszkaniu, a państwo podziemne w celu zatuszowania pomyłki ogłosiło, że Stępowski również kolaborował z Niemcami.
Informacje dotyczące Kazimierza Junoszy-Stępowskiego oraz jego żony Marii, pochodzące ze sporządzonego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie „Wykazu osób występujących w materiałach archiwalnych okresu okupacji rozpracowywanych przez wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej” (z zasobu IPN)
Informacje dotyczące Kazimierza Junoszy-Stępowskiego oraz jego żony Marii, pochodzące ze sporządzonego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie „Wykazu osób występujących w materiałach archiwalnych okresu okupacji rozpracowywanych przez wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej” (z zasobu IPN)
* * *
Ten jeden z najwybitniejszych aktorów okresu międzywojennego sztuki aktorskiej uczył się w Klasie Dykcji i Deklamacji Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Po jej ukończeniu grał na deskach teatrów w Krakowie, Łodzi, Poznaniu…
W polskiej kinematografii międzywojennej był najlepiej opłacanym aktorem.
Liczne sukcesy teatralne odniósł na deskach Teatru Polskiego w Warszawie, kierowanego przez Arnolda Szyfmana. W polskiej kinematografii międzywojennej był najlepiej opłacanym aktorem; do 1939 r. zagrał w 57 produkcjach filmowych.
Jego radość z grania oraz doskonała passa zawodowa przeplatały się z goryczą w życiu prywatnym. W 1922 r. poślubił młodszą od siebie Jadwigę Galewską, która bez powodzenia próbowała swoich sił w teatrze i rewii. Mocno zaangażowany w wykreowanie z niej diwy operowej, Stępowski wysłał ją na studia do Włoch. Niestety, wróciła nie tylko bez żadnych wyuczonych umiejętności, ale także…. z nałogiem uzależnienia od morfiny. W czasie okupacji walka o jej zerwanie z nałogiem coraz bardziej pogrążała psychicznie Junoszę-Stępowskiego. W celu finansowania jej leczenia zaangażował się do koncesjonowanego przez Niemców Teatru Komedia, kierowanego przez Igo Syma.
Afisz teatralny z 1937 r. (Kujawsko-Pomorskie Biblioteka Cyfrowa)
Ona sama na dodatek, aby zdobyć pieniądze na zakup morfiny, trudniła się oszustwem, wyłudzając pieniądze od rodzin osób aresztowanych przez Niemców pod pretekstem załatwienia ich zwolnienia. Część źródeł podaje również, że była konfidentką Gestapo. Za ten haniebny proceder państwo podziemne wydało na nią wyrok śmierci, który ostatecznie na niej wykonano w marcu 1944 r. Biografia aktora stała się kanwą scenariusza do filmu pt. „Oszołomienie” w reżyserii Jerzego Sztwiertni.
Jedna z plansz wystawy IPN "Kino i teatr pod okupacją Polskie środowisko teatralne i filmowe w czasie II wojny światowej"
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN
