Pochodziła z zamożnej rodziny. Jej ojciec, Piotr Emeryk, był przed wybuchem rewolucji bolszewickiej właścicielem kopalni manganu w Gruzji. W 1918 r. powrócił z rodziną do Polski i osiedlił się w Warszawie. Po kilku miesiącach wyjechał do Petersburga, aby odzyskać przynajmniej część utraconego majątku, ale nigdy nie wrócił.
W okresie międzywojennym Maria ukończyła szkołę średnią, a następnie Wyższą Szkołę Handlową w Warszawie. Pracowała w Agencji Telegraficznej PAT, gdzie zajmowała stanowisko kierownicze w dziale administracyjnym. Jednocześnie angażowała się w pracę społeczną, działając w Czerwonym Krzyżu. Była dwukrotnie zamężna. Jej pierwszym mężem był Władysław Czajkowski, a drugim – mjr Jan Leśniak.
Maria Leśniakowa, Komendantka Główna PSWK w latach 1943-1947 (fot. z zasobu AIPN)
Działalność w trakcie wojny
Po wybuchu wojny, od października 1939 r. do lutego 1940 r., działała w konspiracji, następnie przedostała się do Francji, gdzie kontynuowała działalność w Czerwonym Krzyżu. W 1940 r. została ewakuowana na Wyspy Brytyjskie, gdzie najpierw pracowała w Polskiej Misji Katolickiej, a potem została kierowniczką świetlicy w 1. Korpusie Polskim w Szkocji.
Po powołaniu PSWK podjęła tam służbę i od listopada 1942 r. pełniła funkcję zastępczyni Komendantki Głównej, a następnie, od lutego 1943 r. – Komendantki Głównej PSWK.
Maria Leśniakowa, Komendantka Główna PSWK w latach 1943-1947 (fot. z zasobu AIPN)
Maria Leśniakowa, Komendantka Główna PSWK w latach 1943-1947 (fot. z zasobu AIPN)
We wspomnieniach żołnierzy, którzy poznali ją w tym okresie zapisała się jako osoba o dużych zdolnościach organizacyjnych i silnej osobowości. Jeden z nich napisał, że
„bezsprzecznie była na owe czasy II wojny światowej zjawiskiem niecodziennym. Utalentowany organizator, o dużej cywilnej odwadze, o umiejętności zjednywania i dobierania sobie ludzi do pracy. Cechował ją silny charakter, ogromna pracowitość, ogromna ambicja i fanatyczny wprost patriotyzm”.
Cechy charakteru, dotychczasowe zaangażowanie w pracy społecznej oraz wysokie oceny przełożonych powodowały, że była najbardziej odpowiednią kandydatką na komendantkę formacji kobiecej.
* * *
W zasobie Archiwum IPN przechowywane są zdjęcia Marii Leśniakowej, Komendantki Głównej PSWK, a także liczne zdjęcia przedstawiające podległe jej oddziały.
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN
Pomocnicza Służba Kobiet w infografikach przygotowanych przez Biuro Edukacji Narodowej IPN
