August Gauer był podporucznikiem Wehrmachtu, który przebywał w okupowanej Polsce od września 1939 r. do wiosny roku 1940. Z tego okresu pochodzą dwa albumy ze zdjęciami, sześć krótkich filmów i czterdzieści kolorowych slajdów, ofiarowane Instytutowi Pamięci Narodowej przez jego wnuka Ulricha.
August Gauer siedzi najprawdopodobniej w fotelu Prezydenta RP Ignacego Mościckiego w jego gabinecie, pałac w Spale, wiosna 1940 r. Z zasobu Archiwum IPN
Z albumu podporucznika
Pozyskane zdjęcia zostały wykonane w czasie działań zbrojnych we wrześniu 1939 r., w pierwszych miesiącach okupacji, a także zimą i wiosną 1940 r. Jedynie znikoma część fotografii ukazuje sceny walk frontowych. Dokumentują one raczej codzienne życie i zniszczenia wojenne w miastach, miasteczkach i wsiach centralnej Polski. Ukazują ludność cywilną próbującą wrócić do normalności po przejściu wojennej zawieruchy. Większość archiwum Gauera stanowią jednak fotografie zrobione w Spale i jej okolicach, gdzie pełnił on służbę w jednostkach ochraniających kwaterę Naczelnego Dowództwa Wojskowego „Wschód” (Oberkommando Ost, tzw. Ober-Ost).
Osobną częścią archiwum stanowi sześć krótkich, cztero - i pięciominutowych kolorowych filmów, tematycznie bardzo zbliżonych do fotografii wykonanych w Spale. Tutaj również motywem przewodnim są zajęcia strzeleckie, musztra, defilady, wizytacje dowódców wojskowych, ale także beztroskie przejażdżki konne oficerów Wehrmachtu czy jazda na nartach.
Karta pierwszego z albumów Augusta Gauera ze zdjęciami scen ulicznych w Tomaszowie Mazowieckim, jesień 1939 r. lub wiosna 1940 r. Z zasobu Archiwum IPN
Ślad ostatniej drogi „Hubala”
Najbardziej wstrząsający spośród wszystkich materiałów pozyskanych od Ulricha Gauera jest oryginalny slajd, na którym uwieczniono zwłoki mjr. Henryka Dobrzańskiego ps. „Hubal” – legendarnego ostatniego polskiego zagończyka. Dotychczas uważano, że Niemcy sprofanowali jego ciało w zemście za kontynuowanie walki po zakończeniu wojny obronnej. Zwłoki majora – ubrane w płaszcz i mundur – nie mają jednak śladów zbeszczeszczenia czy zmasakrowania, co świadczyłoby o tym, że potraktowano je z szacunkiem.
* * *
Dar Ulricha Gauera jest pierwszym przypadkiem, kiedy spadkobierca człowieka, który brał udział w okupacji ziem polskich, przekazał pamiątki po swoim przodku Instytutowi Pamięci Narodowej. Poznaj jego historię na platformie Spotify lub na stronie internetowej Archiwum Pełne Pamięci!
August Gauer (4 od prawej) i jego podwładni z Wehrmachtu pozują z grupą spotkanych polskich kobiet i dziewczynek ubranych w tradycyjne opaczyńskie stroje ludowe, prawdopodobnie okolice Spały, wiosna 1940 r. Z zasobu Archiwum IPN
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN
