W kulturze Stanów Zjednoczonych wykorzystywanie różnego rodzaju znaczków, przypinek i „buttonów” posiada długą tradycję. Już w 1789 r., po inauguracji prezydentury Jerzego Waszyngtona, jego stronnicy polityczni nosili, przyszyte do ubrań lub zawieszone na sznurku, znaczki z hasłem wyborczym.
Z biegiem czasu używano ich coraz częściej przy okazji różnych wydarzeń politycznych, jako symboli ruchów społecznych czy kampanii reklamowych. W erze XX-wiecznej kultury masowej technologia wytwarzania przypinek uległa niesłychanemu rozwojowi, a zasięg ich oddziaływania stał się wręcz powszechny. Powstawały coraz to doskonalsze wersje i typy wpinek, odznak oraz gadżetów, mających świadczyć o przynależności lub popieraniu kogoś bądź czegoś przez noszącą je osobę.
Członkinie Związku Sokołów Polskich w Ameryce z gniazda nr 17 w Newark w stanie New Jersey podczas XIII Zlotu I Okręgu. Brooklyn w stanie Nowy Jork, 4-6 lipca 1913 r. (fot. z zasobu AIPN)
Amerykański wyraz polskiej kultury
Sokolstwo Polskie w Ameryce, funkcjonujące w bardzo konkretnych warunkach społecznych i kulturowych, musiało zręcznie wykorzystywać dostępne narzędzia propagowania swoich idei, programu pracy i osiągnięć.
Wydarzeniami w życiu organizacyjnym Sokolstwa, które pozwalały na ich zademonstrowanie większemu gronu amerykańskich odbiorców, były systematycznie organizowane zjazdy i zloty. Podczas walnych zjazdów delegatów gniazd lub okręgów Sokolstwa wybierano najwyższych urzędników związku, przyjmowano sprawozdania z ich działalności, a także określano cele działania na kolejny okres pracy.
Zloty były natomiast rodzajem organizacyjnej imprezy sportowej, podczas której członkowie Sokolstwa, udzielający się w klasach ćwiczących, gromadzili się, aby wziąć udział w publicznych pokazach ćwiczeń połączonych z zawodami. Ogólnokrajowe walne zloty i zjazdy Sokolstwa organizowane były w różnych miejscach co cztery lata. Ze względu na kilkustopniową strukturę organizacji odbywały się również, najczęściej co dwa lata, zjazdy i zloty okręgowe.
Pamiątka z XI Zlotu i XIV Zjazdu Związku Sokołów Polskich w Ameryce w Chicago w stanie Illinois, 1922 r. (fot. z zasobu AIPN)
Sokola falerystyka
Delegaci na powyższe wydarzenia, delegaci honorowi, sokoli biorący udział w pokazach ćwiczeń, a także zaproszeni goście oraz przedstawiciele prasy otrzymywali właśnie odznaki organizacyjne. W swojej treści zawierały one informacje dotyczące rodzaju danego wydarzenia, jego miejsca oraz daty. Czasami były one imienne i pozwalały na identyfikację danego uczestnika.
Ich forma fizyczna różniła się w zależności od okresu, a także możliwości finansowych organizacji. Wśród najczęściej spotykanych kategorii można wyróżnić metalową odznakę zawieszoną na różnobarwnej wstążce odznaczeniowej, przypinanej do ubrania za pomocą szpilki bądź agrafki. W warstwie graficznej najczęściej umieszczano na niej polskie symbole narodowe, godło Sokolstwa lub elementy związane z polskim ruchem sokolim, względnie motywy amerykańskie.
Osobną grupą zlotowych odznak są medale przyznawane za osiągnięcia w zawodach sportowych. Na nich z kolei umieszczano klasyczne symbole zwycięstwa sportowego, takie jak np. wieniec laurowy, a także postaci uprawiające dyscyplinę, za którą wręczano medal.
Przypinka z XI Walnego Zjazdu i IX Zlotu Związku Sokołów Polskich w Ameryce w Buffalo w stanie Nowy Jork, 6-10 września 1914 r. Fot. AIPN
Medal okolicznościowy za najliczniejszy udział w ćwiczeniach podczas XI Walnego Zjazdu i IX Zlotu Związku Sokołów Polskich w Ameryce w Buffalo w stanie Nowy Jork, 6-10 września 1914 r. Fot. AIPN
Przypinka z I Zlotu VIII Okręgu Związku Sokołów Polskich w Ameryce w Westfield w stanie Massachusetts, 5-6 września 1915 r. Fot. AIPN
Przypinka delegata na XVII Zjazd I Okręgu Związku Sokołów Polskich w Ameryce w Passaic w stanie New Jersey, 1-4 lipca 1917 r. Fot. AIPN
Medal ze Zlotu II Okręgu Związku Sokołów Polskich w Ameryce (rewers), 1921 r. Fot. AIPN
Przypinka delegata na XIX Zlot i Zjazd II Okręgu Związku Sokołów Polskich w Ameryce w Cicero w stanie Illinois, 23-25 czerwca 1923 r. Fot. AIPN
Przypinka z XIV Zlotu Sokolstwa Polskiego w Ameryce w Erie w stanie Pensylwania, 4-7 września 1926 r. Fot. AIPN
Medal z XVI Zlotu Sokolstwa Polskiego w Ameryce w Chicago w stanie Illinois, 7-9 lipca 1933 r. Fot. AIPN
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN
