Po wojnie zbierał doświadczenie w aparacie terenowym PPR, a następnie pełnił funkcję I sekretarza KW PZPR w Białymstoku. W 1951 r. został przewodniczącym Głównego Komitetu Kultury Fizycznej (GKKF).
Okres II wojny światowej
W czasie II wojny światowej ukrywał się przed gestapo. W 1941 r. wstąpił do organizacji pod nazwą „Koło Przyjaciół Związku Radzieckiego”, a w 1942 r. do Polskiej Partii Robotniczej (PPR). W tym czasie był na terenie Śląska jednym z organizatorów – GL:
„Oddany z całą duszą i zapałem, jako nieustraszony aktywista wybija się – pomimo młodego wieku – szybko na kierownicze stanowisko” .
Wiosną 1943 r. z polecenia kierownictwa okręgowego PPR Faruga przystąpił do organizowania pierwszego w swoich rodzinnych stronach oddziału partyzanckiego GL-AL im. „Marcina”.
Wiosną 1943 r. z polecenia kierownictwa okręgowego PPR Faruga przystąpił do organizowania pierwszego w swoich rodzinnych stronach oddziału partyzanckiego GL-AL im. „Marcina”. Następnie w kwietniu 1944 r – ps. „Ferdek”, „Granat”, „Kwiatek”, „Wiktor” – został mianowany komendantem okręgu bielskiego AL.
Następnie w kwietniu 1944 r – ps. „Ferdek”, „Granat”, „Kwiatek”, „Wiktor” – został mianowany komendantem okręgu bielskiego AL. Od sierpnia tegoż roku wchodził też w skład kierownictwa Komitetu Obwodowego PPR Zagłębia Dąbrowskiego oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej, a po śmierci ówczesnego komendanta V Obwodu Śląsko-Dąbrowskiego AL Leona Laska „Twardy” objął funkcję jego dowódcy.
Ponadto redagował wydawaną w II Okręgu AL gazetkę wojskową – „Gwardzista” oraz pisał artykuły do wydawanej od 1943 r. – „Trybuny Robotniczej”.
Powojenna kariera Józefa Farugi
Po zakończeniu wojny przez rok, do marca 1946 r., Faruga był I sekretarzem KM PPR w Bielsku-Białej. Następnie został skierowany do pracy w KW PPR w Białymstoku na stanowisko II sekretarza. Tę funkcję pełnił niespełna trzy miesiące.
Członkowie PPR w Bielsku-Białej w okresie okupacji niemieckiej: Franciszek i Józef Faruga oraz Alojzy Firganek. (fot. „Kalendarz Beskidzki”, 1974 r.)
Od czerwca 1946 r. pracował już jako instruktor w KC PPR. W tym czasie złożył deklarację członkowską do Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację. Komisja Weryfikacyjna Zarządu Województwa Warszawskiego zakwalifikowała go na członka organizacji w dniu 9 września 1946 r.
Od kwietnia 1947 r. przez następny rok Faruga pełnił funkcję I sekretarza KP PPR w Chrzanowie. Zanim ponownie trafił do Białegostoku był jeszcze starszym instruktorem w KC. Ponadto w sierpniu 1949 r. ukończył szkołę partyjną przy Komitecie Centralnym.
I sekretarz KW PZPR w Białymstoku
22 września 1949 r. na posiedzeniu egzekutywy Józef Faruga zarekomendowany został przez KC PZPR na stanowisko I sekretarza KW PZPR w Białymstoku.
Faruga związał się z ruchem komunistycznym w okresie II wojny światowej, ale powierzenie mu funkcji I sekretarza KW było pewnym odstępstwem od zasady. Był on człowiekiem młodym, który prawdopodobnie wcześniej nie należał ani do Komunistycznej Partii Polski (KPP) ani do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej (KZMP). Warto dodać, że średnia wieku I sekretarzy KW PZPR w Białymstoku w latach 1948-1956 w momencie obejmowania stanowiska wynosiła 39 lat. Zdecydowanie obniżał ją Faruga, który miał wówczas 27.
Od kwietnia 1947 r. przez następny rok Faruga pełnił funkcję I sekretarza KP PPR w Chrzanowie. W sierpniu 1949 r. ukończył szkołę partyjną przy Komitecie Centralnym, po czym 22 września 1949 r. zarekomendowany został przez KC PZPR na stanowisko I sekretarza KW PZPR w Białymstoku.
Założenia planu sześcioletniego (1950-1955) z punktu widzenia województwa białostockiego wyglądały szczególnie atrakcyjnie. Władze kładły nacisk na tworzenie mniejszych, ale gęściej usytuowanych ośrodków przemysłowych, co miało zaktywizować tereny słabiej zindustrializowane. Skorzystać na tym miały przede wszystkim tereny położne na wschodnim brzegu Wisły. Plan dla województwa białostockiego zakładał m.in. pięcioipółkrotne zwiększenie produkcji w porównaniu z rokiem 1949, a także wzrost liczby zatrudnionych w przemyśle. Z kolei inwestycje miały być skoncentrowane w trójkącie Białystok – Łomża – Ełk, które to miasta miały stać się przodującymi ośrodkami gospodarczymi, a nacisk miał być położony na przemysł włókienniczy, metalowy i oparty na surowcach rolnych. Należy jednak podkreślić, że już w latach 1950-1951 rząd zrezygnował z wielu planowanych inwestycji, a najwięcej skreślono ich właśnie w województwie białostockim.
Do roli i szansy rozwoju województwa białostockiego w wyniku planu sześcioletniego odniósł się również I sekretarz KW PZPR w Białymstoku – Józef Faruga. 15 lipca 1950 r. podczas dyskusji na V Plenum KC PZPR w Warszawie stwierdził:
„Realizacja planu sześcioletniego wymaga wszechstronnej mobilizacji rezerw ludzkich, a także maszyn i wszelkich środków materiałowych. Pełne i racjonalne wykorzystanie istniejących sił produkcyjnych wymaga przede wszystkim prawidłowego rozmieszczenia zaplanowanych obiektów przemysłowych, wymaga takiej lokalizacji, która umożliwi przede wszystkim uruchomienie i wykorzystanie zasobów lokalnych. Pod tym względem nasze województwo do tej pory w znikomym stopniu uczestniczyło w rozwoju gospodarki ogólnopaństwowej. Z istniejących przed wojną trzydziestu kilku fabryk włókienniczych zatrudniających ponad 10 tys. pracowników odbudowano dotychczas i uruchomiono zaledwie 7 zakładów, w których zatrudnionych jest około 3 tys. robotników i pracowników biurowych”.
Ze względu na typowo rolniczy charakter województwa, Faruga podkreślił także konieczność zmian w produkcji rolnej:
„ (…) znajdujemy się na szarym końcu w kraju, zarówno pod względem wydajności z 1 ha jak i pod względem mechanizacji, zastosowania nawozów sztucznych i ogólnej kultury rolnej. W woj. białostockim rekwizytem średniowiecznej gospodarki rolnej jest stosowany po dzień dzisiejszy system tzw. trójpolówki, co daje nam w sumie corocznie kilkadziesiąt tysięcy ha ugorów, które w gruncie rzeczy nie są niczym innym jak odłogiem”.
Pierwsze uczelnie wyższe w Białymstoku
Coraz pilniejsza stawała się potrzeba zorganizowania w Białymstoku placówek szkolnictwa wyższego. Pierwsze udokumentowane działania w kierunku utworzenia w Białymstoku szkoły wyższej poczyniono we wrześniu 1949 r. jeszcze za sprawą ówczesnego I sekretarza KW PZPR w Białymstoku – Mieczysława Tureńca.
I sekretarzem KW PZPR w Białymstoku był do 5 października 1950 r. Tego dnia na posiedzeniu egzekutywy KW został odwołany decyzją KC PZPR. Do października 1952 r. pełnił w Warszawie funkcję sekretarza ZG ZMP. Jeszcze w 1951 r. został powołany na stanowisko przewodniczącego GKKF. Kierował nim tylko rok.
Wystosował on list do Ministerstwa Oświaty w Warszawie, w którym popierał inicjatywę członków oddziału białostockiego Naczelnej Organizacji Technicznej w celu utworzenia w Białymstoku – Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej. Uroczyste otwarcie pierwszej w regionie uczelni nastąpiło 1 grudnia 1949 r. Wpłynęło około 400 zgłoszeń, ale na pierwszy rok studiów na wydziale mechanicznym i elektrycznym przyjęto tylko połowę z nich (studia trwały trzy lata).
Zajęcia odbywały się wieczorami w sali Liceum Pedagogicznego przy ul. Mickiewicza i w Liceum Sztuk Plastycznych przy ul. Kilińskiego. Jednym z warunków przyjęcia na studia było podjęcie pracy w zakładzie przemysłowym.
Józef Faruga - zdjęcie z deklaracji zgłoszenia do Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację (1946 r.) (fot. ze zbiorów IPN)
Władze wojewódzkiej organizacji partyjnej miały na uwadze nie tylko przygotowanie kadr technicznych. 21 lipca 1949 r. Mieczysław Tureniec, na posiedzeniu Wojewódzkiej Rady Narodowej wysunął wniosek o utworzenie w Białymstoku Akademii Lekarskiej. Dalsze starania o realizację tego pomysłu prowadził już Faruga. Od października 1949 r. KW PZPR prowadził zabiegi o przejęcie na siedzibę dla Akademii Lekarskiej pałacu Branickich i budynków przy ulicy Mickiewicza 2. W pałacu Branickich planowano umieszczenie m.in. rektoratu, dziekanatu, biblioteki, dużej sali wykładowej, zaś przy Mickiewicza sal wykładowych i laboratoriów. Ostatecznie 3 lutego 1950 r. – wraz z powstaniem Akademii Medycznej im. Juliana Marchlewskiego – Białystok pojawił się na mapie publicznych ośrodków akademickich PRL.
II Wojewódzka Konferencja PZPR w Białymstoku
Drugie półrocze 1950 r. białostocka organizacja partyjna rozpoczęła od podsumowania swoich dotychczasowych osiągnięć. W dniach 1-2 lipca odbyła się II Wojewódzka Konferencja PZPR. Obecni byli na niej członkowie władz centralnych partii: Stefan Matuszewski – zastępca członka BP KC PZPR oraz Antoni Alster – członek BO KC PZPR. Referat sprawozdawczy wygłosił I sekretarz KW PZPR Józef Faruga. W swoim wystąpieniu poruszył przede wszystkim problemy gospodarcze, rozbudowę organizacji partyjnej oraz pracy z młodzieżą na terenie województwa. Z kolei Antoni Alster w ostrym tonie skomentował temat spółdzielczości produkcyjnej:
„Przed 7-8 miesiącami, kiedy przysłano tow. Farugę na robotę, Białystok stał na ostatnim miejscu, wtedy było 2 dziś jest 15 spółdzielni, ale ostatnie miejsce zostało. Z tego ostatniego miejsca Białystok musi zejść, bo jest województwem chłopskim, które może i powinno mieć ambicje, by być jednym z przodujących na tym odcinku. Ma doświadczenie lat 1939-1941, przełamało u siebie fałszywą teorię, że tam gdzie były kołchozy nie może być spółdzielni produkcyjnych, bo była taka teoria w KW”.
Natomiast 2 lipca, podczas pierwszego posiedzenia KW PZPR w Białymstoku, któremu przewodniczył Stefan Matuszewski, wybrano Egzekutywę KW. Z rekomendacji KC PZPR po raz kolejny I sekretarzem KW PZPR wybrany został Józef Faruga, a sekretarzami Tomasz Krzykalski i Stefan Michalski.
Pałac Branickich - siedziba główna Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Od 1950 do 2008 Akademia Medyczna w Białymstoku
Józef Faruga I sekretarzem KW PZPR w Białymstoku był do 5 października 1950 r. Tego dnia na posiedzeniu Egzekutywy KW został odwołany decyzją KC PZPR. Nie znamy dokładnych przyczyn odwołania, ale zaskakujący jest jego późniejszy awans.
Przewodniczący GKKF
Faruga do października 1952 r. pełnił w Warszawie funkcję sekretarza Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej (ZMP). Natomiast jeszcze w 1951 r., z punktu widzenia polityki propagandowej PZPR, został powołany na bardzo ważne stanowisko – przewodniczącego GKKF, gdzie zastąpił Lucjana Motykę. Faruga kierował urzędem tylko rok. Stracił stanowisko po nieudanych dla Polski Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach (1952).
Znaczek pocztowy przedstawiający Stadion Olimpijski w Helsinkach (1952 r.)
Wszyscy I sekretarze KW PZPR w Białymstoku mieli wcześniej doświadczenie w pracy w aparacie terenowym PPR lub PZPR. Na ogół byli to ludzie o dużym doświadczeniu w sprawowaniu kierowniczych funkcji w aparacie partyjnym, chociaż wydawałoby się, że nie wszyscy przedstawiali odpowiedni poziom przygotowania ogólnego. Józef Faruga miał tylko wykształcenie podstawowe i wyuczony zawód szewca, a mimo tego jego kariera była bardzo dynamiczna, a niekiedy wręcz zaskakująca. Wyhamowała w drugiej połowie 1952 r., kiedy na kilkanaście kolejnych lat został starszym instruktorem KC PZPR. Zmarł 12 kwietnia 1991 r. w Warszawie.
