Oddział partyzancki „Wiarusy” stanowił po 1947 r. najsilniejszą i najbardziej aktywną grupę zbrojnego podziemia w ówczesnym województwie krakowskim. W jego szeregach walczyło na przestrzeni trzech kolejnych lat kilkudziesięciu żołnierzy, związanych podczas okupacji niemieckiej zarówno z AK, jak i z konspiracją ludową oraz narodową – w większości dawnych partyzantów zgrupowania „Błyskawica” dowodzonego przez Józefa Kurasia „Ognia”. Pomimo zakrojonych na szeroką skalę obław i akcji pacyfikacyjnych oddział ten przetrwał aż do lipca 1949 r.
W „Wiarusach” walczyli prawie wyłącznie bardzo młodzi ludzie. Zdecydowana większość z nich była w wieku od 18 do 27 lat. Dorastali w czasie okupacji niemieckiej. Kiedy po 1945 r. ich kraj w dalszym ciągu nie był wolny, sięgnęli po broń...
„Pluton Śmierci”
Pierwszymi partyzantami oddziału „Wiarusy” byli dawni żołnierze z 3. kompanii Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica”. Kiedy latem 1946 r. „Ogień” postanowił podzielić cały swój oddział na kilka samodzielnych kompanii, działających w różnych rejonach Beskidów i Podhala, jedną z nich utworzył na bazie kwaterującego w pobliżu Rabki oddziału chor. Henryka Głowińskiego „Groźnego”. Grupa ta, wykorzystywana wcześniej m.in. do wykonywania wyroków śmierci, działała od tej pory jako „3. kompania AK” lub też „Pluton Śmierci”. Sam Głowiński nawiązywał także do nazwy 1. pułku strzelców podhalańskich AK – największej jednostki partyzanckiej działającej na Podhalu podczas okupacji niemieckiej...
