Jedną z takich zapomnianych osób pokolenia Niepodległej jest bohater niniejszego szkicu inż. Radosław Kochlewski.
Urodził się 1 września 1907 r. w Warszawie, był synem s. Stanisława późniejszego powstańca śląskiego 1921 roku i Marii z d. Tyszkiewicz, córki powstańca styczniowego i syberyjskiego zesłańca. Rodzice Radosława mieszkali na wschodzie Rosji, gdzie jego ojciec służył w armii carskiej. Do Polski – na teren ówczesnego zaboru rosyjskiego – przybyli po zakończeniu wojny rosyjsko-japońskiej; osiedlili się w Kielcach. Cztery lata po urodzeniu syna Radosława matka Maria zmarła, po czym w kwietniu 1914 r. ojciec Stanisław poślubił Annę Leokadię z d. Kotowską. Ukończyła ona gimnazjum filologiczne żeńskie Sabiny Tegazzo Chmielewskiej w Warszawie, po czym przeniosła się do Daleszyc w powiecie kieleckim. To tutaj poznała ojca Radosława, swojego późniejszego męża.
W czasie I wojny światowej Radosław wspólnie z ojcem, macochą i bratem Bolesławem został ewakuowany do Rosji. Tam ukończył dwie klasy w Polskiej Szkole Realnej im. T. Kościuszki w Połtawie. Po powrocie do Polski w 1919 r. kontynuował naukę w męskim Gimnazjum Państwowym im. Jana Śniadeckiego w Kielcach w klasie o profilu matematyczno-przyrodniczym. Świadectwo dojrzałości uzyskał 2 czerwca 1925 r. Następnie rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale Mechanicznym, Oddział Konstrukcyjny. W okresie studenckim prowadził aktywną działalność społeczno-polityczną w środowisku akademickim.
Działacz studencki
Od 1927 r. został członkiem Korporacji Akademickiej Vigintia, będąc jej sekretarzem semestru letniego w1928/29 i wiceprezesem semestru letniego w 1929/30. Ponadto aktywnie działał w warszawskim środowisku Akademickiego Koła Ziemi Kieleckiej, od grudnia 1929 r. pełniąc w nim funkcję delegata do Zrzeszenia Akademickich Kół Prowincjonalnych. Był członkiem Związku Narodowego Polskiej Młodzieży Akademickiej i Międzynarodowej Konfederacji Studentów (C.I.E. – Confédération internationale des étudiants). Z ramienia tych organizacji przebywał we Francji w 1931 r. W semestrze 1933/1934 był prezesem Towarzystwa Bratniej Pomocy Studentów Politechniki Warszawskiej i delegatem do Centrali Akademickich Bratnich Pomocy. W tym samym czasie pełnił funkcję wiceprezesa Centralnej Rady Naukowej Polskiej Młodzieży Akademickiej.
Inżynier i działacz ONR „ABC”
Studia ukończył i tytuł inżyniera uzyskał Radosław w marcu 1934 r. Następnie wyjechał na Śląsk, początkowo mieszkał w Katowicach, następnie w Chorzowie. Od 1 czerwca 1937 r. pracował w „Spółce Akcyjnej Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich”, na stanowisku starszego konstruktora w Biurze Technicznym Zakładów. W tym czasie mieszkał w Częstocicach k. Ostrowca Świętokrzyskiego. Od 1938 r. był członkiem Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich.
Był jednym z liderów Koła Ostrowiec Świętokrzyski Związku Polskiego (Związku Popierania Polskiego Stanu Posiadania), z ramienia którego uczestniczył jako delegat Koła w I Zjeździe Delegatów tej organizacji 27 marca 1938 r. w Poznaniu.
Kochlewski po ukończeniu studiów zaangażował się również w działalność polityczną w środowisku narodowym. Czynnie działał w nielegalnym Obozie Narodowo-Radykalnym, frakcji „ABC” kierowanym przez Henryka Rossmana. Został również włączony do jego tajnej nadbudowy – Organizacji Polskiej. Działalność polityczną prowadził wśród załogi Zakładów Ostrowieckich. W związku z wadą wzroku nie został skierowany do służby wojskowej.
Jego pierwszoplanową działalnością polityczną w strukturach OP była budowa w miejscu jego pracy struktur Związku Polskiego. Organizacja ta był jedną z dużych, obecnie zapomnianych organizacji społecznych końca lat 30-tych XX w. Proces tworzenia ZP zainicjowany w Wielkopolsce w roku 1933 polskie sfery kupieckie i wolnych zawodów. O planach organizacyjnych tak pisał jeden z jego działaczy terenowych:
„Trzeba przede wszystkim psychicznie uaktywnić Polaka, który chce być kupcem, czy rzemieślnikiem. Nauczyć go nie wstydzić się swego zajęcia. (…) Ogromna w swym zasięgu praca obsadzania wszystkich placówek gospodarczych przez siły polskie nie może odbywać się doraźnie, bezplanowo. (…) Wszędzie – budzimy, informujemy i planujemy, aby polski pionier miał poparcie społeczeństwa i sam pracował rzetelnie. Przez 3 lata objęliśmy akcja osiedleńczą 475 miast w Polsce”.
W działalność ZP w Warszawie zaangażowała się również aktywnie macocha Radosława. On sam od 1938 r. był jednym z liderów Koła Ostrowiec Świętokrzyski Związku Polskiego (Związku Popierania Polskiego Stanu Posiadania), z ramienia którego uczestniczył jako delegat Koła w I Zjeździe Delegatów tej organizacji 27 marca 1938 r. w Poznaniu.
Po wybuchu wojny
W czasie kampanii 1939 r. walczył jako ochotnik w Wojsku Polskim pod Tomaszowem i Janowem Lubelskim. Wzięty do niewoli niemieckiej zbiegł. Po powrocie do Ostrowca jesienią 1939 r. założył własną firmę pod nazwą „Warsztaty Mechaniczne inż. R. Kochlewski” znajdujące się w Ostrowcu Świętokrzyskim na ul. Klimkiewiczowskiej 3. Był to warsztat instalacyjno-reparacyjny, w 1942 zatrudniał 16 stałych pracowników.
W okresie okupacji Radosław związany był ze strukturami tajnej OP. Po utworzeniu konspiracyjnej Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy został jej żołnierzem. Był bardzo czynny w strukturach ZJ na terenie Centralnego Obszaru Przemysłowego. W jego warsztacie w Ostrowcu Świętokrzyskim znajdował się punkt rozdzielczy konspiracyjnej prasy i ulotek. Informacje na temat tej działalności konspiracyjnej niemieckie struktury policyjne uzyskały w czerwcu 1942 r. Kochlewski został zatrzymany 15 sierpnia 1942 r. o godzinie 4.00 w mieszkaniu na ul. Poniatowskiego 40. W śledztwie zachował milczenie na temat działalności konspiracyjnej. Według dokumentów niemieckich zmarł w więzieniu w Ostrowcu 5 października 1942 r.
Fotografie ze zbiorów rodzinnych udostępnione autorowi