To nie byli szaleńcy. Decyzja o wyruszeniu, jako ochotnik, na wojnę powstaje zawsze w osobistym, poważnym i intymnym rozrachunku ze samym sobą. Podejmuje się ją także w obliczu rodziny – bo i ją obejmuje przecież perspektywa straty. Takie były dramatyczne kulisy tysięcy wyborów przed 76 laty. Pierwsze pokolenie Polaków wolnych od narodzin – ten słynny rocznik dwudziesty – uznało, że nawet w mglistej nadziei na odzyskanie przez Polskę suwerenności, podejmie ryzyko walki. Uznali też, że ich życie w tej sytuacji nie jest wartością najwyższą. Postawili je na szali w grze, w której to nie my byliśmy rozgrywającymi (w obliczu wzmocnienia w Warszawie niemieckich garnizonów, pełnej satysfakcji bierności Stalina przyglądającego się „warszawskiej awanturze”, dojmującej rozpaczy i niemocy polskich żołnierzy walczących na obcej ziemi, którzy rwali się, by pomóc Warszawie oraz polityki mocarstw zakończonej niebawem Jałtą).
fragment słowa wstępnego
Anny Putkiewicz z Wojskowego Instytutu Wydawniczego
