Przez półtora roku obecności Sowietów w granicach II RP – od 4 stycznia 1944 do 28 czerwca 1945 – jedynym legalnym rządem polskim, uznawanym na arenie międzynarodowej, rzecz jasna za wyjątkiem ZSRS, był Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Był on też członkiem tej samej zwycięskiej koalicji antyniemieckiej. Wszystkie nieuzgodnione z nim działania obejmujące jego agendy rządowe, siły zbrojne i obywateli, które były prowadzone na terenie RP, a posiadały cechy represyjne, należało intepretować jako działania wrogie i noszące w pełni znamiona okupacji.
Sowiecka „operacja polska 1944–1945”
W „Przystanku Historia” porozmawiamy o sowieckiej „operacji polskiej 1944–1945”, czyli bezprawnym charakterze władzy komunistycznej w Polsce w latach 1944–1945, a także statusie Armii Czerwonej na terenie naszego kraju jako wojsk okupacyjnych.
Sowieckiej okupacji w Polsce towarzyszył szeroki wachlarz represji skierowanych przeciwko Polakom. Jak wskazuje dr Tomasz Łabuszewski z Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, po tylu latach nadal musimy przekonywać, że mieliśmy do czynienia z okupacją, a nie z wyzwoleniem. – Wszyscy komentatorzy sceny politycznej w Polsce, którym dane było być w kraju, ale również ci, którzy byli na emigracji, nie mieli żadnej wątpliwości co do tego, z czym mamy do czynienia w Polsce w latach 1944–1945 – podkreśla gość Jedynki. – Brak jednolitości oceny pojawił się po roku 1989 i z całą pewnością jest on pokłosiem 45 lat konsekwentnej propagandy komunistycznej, która przedstawiała ową okupację jako wyzwolenie, coś, co powinniśmy świętować – opowiada.
Po 1989 roku nastała wolność słowa i wolność badań naukowych. – Wielu moich kolegów po fachu zaczęło również przedstawiać ten moment jako okupację, ale nie do końca tożsamą z okupacją, z jaką mieliśmy do czynienia – wyjaśnia dr Tomasz Łabuszewski.
Spotkania z Historią
Warszawski Oddział IPN raz w tygodniu, we wtorki o godz. 20.00, na Twitterze @ipn_warszawa organizuje „Spotkania z Historią”, w ramach tzw. pokoju pod #MuremZaPolskimMundurem. W czasie spotkania przez pierwszą godzinę historyk prezentuje temat, zaś przez drugą odpowiada na pytania zadawane przez uczestników. W tym czasie na profilu warszawskiego oddziału IPN prezentowane są materiały, informacje i grafiki związane z omawianym tematem. Do tej pory udało się porozmawiać m.in o Korpusie Ochrony Pogranicza, Armii Krajowej, Żołnierzach Wyklętych, powstaniach śląskich. Na 10 maja zaplanowany jest temat poruszany w audycji „Przystanek Historia”: sowiecka „operacja polska 1944–1945”.
– Opowiemy o gułagu prowadzonym przez reżim komunistyczny na terenie Polski i o wielowymiarowej obecności Sowietów w Polsce, dzięki czemu komuniści mogli utrzymać się przy władzy przez kolejnych 45 lat – mówi dr Tomasz Łabuszewski.
Poza tym w audycji:
- 70 lat temu Radio Wolna Europa zainaugurowało nadawanie polskich audycji, tj. 3 maja 1952 roku. Gość: dr Rafał Opulski z OBBH IPN Kraków.
- Książka: Polska jesień, rosyjska zima. Spotkanie Juliena Bryana z misją UNRRA w Europie Środkowo-Wschodniej 1946–1947 – fotografie i zapiski / Polish Autumn, Russian Winter. Julien Bryan Meets the UNRRA Mission in Central and Eastern Europe 1946–1947 – Photographs and Notes. Ekspert: dr hab. Jacek Sawicki.
- Wybrane wydarzenia organizowane przez IPN oraz ciekawe artykuły na portalu przystanekhistoria.pl.
