W tym kontinuum pamięci istnieje jednak luka obejmująca przede wszystkim okres intensywnej sowietyzacji systemu politycznego, społecznego i ekonomicznego – lata 1948–1953. Gros osób przyjęło bowiem, że wraz z rozbiciem ogólnopolskich struktur podziemia niepodległościowego oraz likwidacją legalnej opozycji politycznej przestał istnieć zorganizowany opór. W różnych regionach państwa pozostało jedynie kilka tzw. grup przetrwania oraz ukrywali się pojedynczy żołnierze. Większość społeczeństwa, starając się po prostu przetrwać, wobec masowego terroru zaniechała działań, za które groziły represje. W odniesieniu do młodzieży istnieje natomiast mit „pokolenia ZMP”, które kupione obietnicą awansu społecznego czy możliwością edukacji, poparło system lub nie było zdolne do stawiania zbiorowego i bezpośredniego oporu, zwłaszcza w formie działalności tajnej.
