Prawie 70 lat później drukujemy fragment niepublikowanych dotąd wspomnień Ignacego Sarneckiego, którego droga życiowa to przykład oddania ojczyźnie – przez walkę z bronią w ręku, lecz także działalność na rzecz rodaków w czasie pokoju. O zasługach tej nietuzinkowej postaci napiszemy jeszcze w 2016 roku.
W numerze pojawia się także postać stojąca w tym samym czasie po ciemnej stronie mocy – marsz. Michał Rola-Żymierski, jeden z utrwalaczy władzy ludowej, sowiecki agent, przedwojenny komunista z kryminalną przeszłością. Jarosław Pałka w swoim artykule opisuje jego krętą drogę od zasłużonego dla odzyskania niepodległości legionisty, przez zdradę i degradację, aż do objęcia dowodzenia polskim (?) wojskiem – dzięki zasługom dla wrogów ojczyzny.
Ważnym elementem konstruowania „ludowego” państwa było odpowiednie wychowanie młodzieży, szczególnie edukacja historyczna. Rzecz jasna słowo „edukacja” należy wziąć tu w wyraźny cudzysłów, bo nie o naukę tu chodziło, lecz zafałszowanie i indoktrynację. O pierwszych po wojnie podręcznikach do nauki historii pisze Maciej Dawczyk. Jednym z symboli komunistycznej propagandy w tamtym czasie jest słynny plakat Olbrzym i zapluty karzeł reakcji. O propagandowej kampanii przeciwko podziemiu niepodległościowemu i autorze plakatu, Włodzimierzu Zakrzewskim, pisze Mariusz Solecki.
W styczniu przypada kolejna rocznica zajęcia przez Armię Czerwoną obozu koncentracyjnego Auschwitz. Uciekający Niemcy mimo prób nie zdołali zatrzeć śladów zbrodni. Historia tego miejsca stała się jednak także elementem polityki nowej władzy i przedmiotem sporów. O tużpowojennych losach „fabryki śmierci” i początkach muzeum pisze Jacek Lachendro.
35 lat temu w styczniu strajk okupacyjny rozpoczęli studenci Uniwersytetu Łódzkiego. Do walki o samorządność uczelni wyższych i możliwość utworzenia niezależnej organizacji studenckiej przyłączały się kolejne ośrodki uniwersyteckie w całej Polsce, zmuszając w końcu władze do rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów. O determinacji strajkujących i trudnych negocjacjach z ministerstwem pisze Andrzej Czyżewski.
Do numeru dołączyliśmy dwa filmy wyróżnione w ubiegłorocznej edycji konkursu Audycja Historyczna Roku.
Zapraszam do lektury!
Redaktor naczelny, Andrzej Brzozowski
