OD REDAKCJI:
Czy w państwie o aspiracjach totalitarnych istniała możliwość wolnego tworzenia? Czy mogło ono zaistnieć poza politycznym kontekstem? Jak jednocześnie kształtowały się relacje twórców z władzą, a zarazem twórców z odbiorcami ich dzieł? Czy między skrajnymi przypadkami pełnej współpracy ideologicznej i całkowitej opozycji zaistniały pośrednie strategie przystosowawcze? W jakiej mierze twórcy kształtowali postawy społeczne – a może i polityczne? Na ile polska twórczość okresu 1945–1989 była oryginalna, a na ile kształtowała się pod wpływem prądów światopoglądowych i kulturalnych płynących zarówno ze Wschodu, jak i Zachodu? Czy „żelazna kurtyna” skutecznie blokowała obieg idei? W jakiej mierze realne działania władz państwowych w przestrzeni publicznej mogą być odczytywane jako manifestacje kultury i sztuki?
Zgromadzone w działach „Dyskusja”, „Studia” i „Dokumenty” teksty na pewno nie udzielą odpowiedzi na wszystkie wymienione pytania. Poszukują ich jednak na różnych, niekiedy oryginalnie ujętych płaszczyznach, dążąc w efekcie do stworzenia na pewno nie wyczerpującej, ale wieloaspektowej charakterystyki polskich twórców z czasów „demokracji ludowej”. Skupiają się przede wszystkim na obrzeżach zagadnień związanych z tematem głównym – ale z obrzeży niekiedy lepiej widać centrum niż ze środka. Niewątpliwie punktem stycznym wszystkich propozycji są wątki polityczne – w rzeczywistości PRL twórczość (chcąc nie chcąc) zawsze pozostawała umocowana w ich kontekście.
[fragment broszury]
