Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...
Przystanek Historia
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
więcej ...
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
Szukaj
SZUKAJ
Wpisz szukaną frazę
Szukaj
Zamknij
Przystanek Historia
Tagi
Tajne służby
Tajne służby
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
„Capricorn” – japoński agent wywiadu PRL
Autor:
Marek Hańderek
Po wprowadzeniu stanu wojennego przez reżim gen. Wojciecha Jaruzelskiego PRL została objęta sankcjami gospodarczymi. Spowodowało to wzrost znaczenia wywiadu naukowo-technicznego, który starał się operacyjnie pozyskać zachodnie technologie objęte embargiem. Niektóre przedsięwzięcia kończyły się sukcesem. Jednym z nich była sprawa japońskiego agenta „Capricorna”.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
„Do samego końca”
Autor:
Tomasz Kozłowski
Przebieg weryfikacji funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa ukształtował się w świadomości społecznej głównie na podstawie filmu „Psy” z Bogusławem Lindą. Warto zadać sobie pytanie: Czy proces oczyszczania szeregów służb specjalnych faktycznie tak wyglądał?
POLECAMY
Artykuł
„Idą kołnierze…” czyli o udostępnianiu, rozpowszechnianiu i cenzurze muzyki rockowej w latach osiemdziesiątych
Autor:
Robert Spałek
W latach osiemdziesiątych muzyka rockowa była masowo rozpowszechniana i dystrybuowana dwoma kanałami: oficjalnym, koncesjonowanym przez władzę, oraz kanałem autonomicznym wobec władz, definiowanym jako niezależny (undergroundowy, alternatywny). Choć określenia te są mało precyzyjne, to oddają istotę rzeczy.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
„Specjalista”, czyli bezpieka w oparach absurdu
Autor:
Robert Ciupa
W rzeczywistości PRL nawet cień podejrzenia mógł skutkować wieloletnią inwigilacją. Boleśnie przekonał się o tym Kazimierz Bednarski.
POLECAMY
Artykuł
„Wszyscy mówiliśmy o niej babcia od krzyża”
Autor:
Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
W każdym polskim zrywie wolnościowym ogromną rolę odgrywały kobiety. Żony, matki, siostry pozostawały często w cieniu wydarzeń, choć odznaczały się wielką odwagą. Nie tylko wspierały i zagrzewały mężczyzn do walki, lecz także same w niej uczestniczyły.
POLECAMY
Artykuł
„Zdrada” Andrzeja Krzysztofa Wróblewskiego
Autor:
Grzegorz Majchrzak
W sierpniu 1968 r. Polacy, wbrew głoszonym do dzisiaj przez niektórych opiniom, nie poparli masowo inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Mało tego, to właśnie wówczas deklarowaną „bratnią przyjaźń” zastąpiła prawdziwa, przez nikogo niewymuszona solidarność polsko-czechosłowacka.
Biblioteka cyfrowa
"…a akta zniszczyć"
Po zakończeniu II wojny światowej granice państw w Europie uległy zmianie. Bułgaria, Czechosłowacja, Polska, Rumunia, Węgry, a także część Niemiec znalazły się pod polityczną i wojskową dominacją ZSRS. Władze sowieckie wraz z miejscowymi komunistami wprowadzały stopniowo system polityczny oparty na wzorze moskiewskim. Pod całkowitym nadzorem NKWD tworzone były organy bezpieczeństwa oparte na modelu sowieckim. Stanowiły one podstawowe narzędzie władzy sprawowanej przez partie komunistyczne w poszczególnych krajach bloku wschodniego.
TYLKO U NAS
Artykuł
Aby kupić… Leoparda
Autor:
Paweł Miedziński
Wojna za naszą wschodnią granicą radykalnie przyspieszyła polskie zbrojenia. Obok doniesień o zakupie nowych czołgów produkcji amerykańskiej i południowokoreańskiej, pojawiły się informacje o negocjacjach dotyczących pozyskania niemieckich Leopardów. Mało kto wie, że te gąsienicowe wozy bojowe kilkukrotnie próbowano kupić także w PRL – oczywiście kierując się zupełnie innymi przesłankami.
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia
Agent czy tylko repatriant? Roman Rudkowski (1898-1954)
Autor:
Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk
Pułkownik Wojska Polskiego, cichociemny – podejrzany o współpracę z wywiadem emigracyjnym i inwigilowany w Sprawie Operacyjnej kryptonim „Rudy”.
POLECAMY
Artykuł
Agent premierem
Autor:
Michał Wenklar
W sierpniu 1955 r. premierem Rządu RP na uchodźstwie został Hugon Hanke, od 3 lat agent Departamentu I MBP – „Ważny”. Miesiąc później na polecenie bezpieki wyjechał do kraju, gdzie wziął udział w kampanii szkalującej polski Londyn. Był to jeden z największych sukcesów komunistów w walce z emigracją.
TYLKO U NAS
Artykuł
Akcje
Special Operations Executive
na terenie okupowanej Polski – zrzuty sprzętu i ludzi
Autor:
Wiesław Kaczmarczyk
Intensyfikacja walki podziemnej w kraju skłoniła polskie władze na uchodźctwie już w marcu 1940 r. do poszukiwania skutecznych metod dostarczania sprzętu i ludzi na teren okupowanej Polski. Do października 1940 r. rozpoznano i przygotowano 642 lokalizacje nadające się na miejsca odbioru zrzutów.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Akta Urzędu Bezpieczeństwa jak plotkarski magazyn. Życie Jana Brzechwy pod obserwacją
Autor:
Artur Kuprianis
Jan Brzechwa, współcześnie pamiętany głównie jako autor niezwykle popularnych wierszy dla dzieci, pozostaje postacią kontrowersyjną, głównie za sprawą swojej powojennej twórczości, wychwalającej system komunistyczny w jego najbrutalniejszej, stalinowskiej odmianie. Jednak nawet otwarte zaangażowanie na rzecz systemu sowieckiego nie umiejscowiło go poza zainteresowaniem UB.
POLECAMY
Biogram / Biografia
Andrzej Kopczyński. Od szpiega do azylanta
Autor:
Witold Bagieński
Był jednym z około sześćdziesięciu słuchaczy pierwszego rocznika nowej szkoły wywiadu – Ośrodka Kształcenia Kadr Wywiadowczych (OKKW) w Starych Kiejkutach. Jego dezercja stanowiła prawdziwy wstrząs dla Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
TYLKO U NAS
Artykuł
Arnošt Valenta
Autor:
Dariusz Dąbrowski
Rozpad Czecho-Słowacji w marcu 1939 roku zmusił wielu jego obywateli nie godzących się z zajęciem swojej ojczyzny przez III Rzeszę do podjęcia ryzykownej i często dramatycznej decyzji dotyczącej emigracji.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Centralna Agencja Wywiadowcza USA a przemysł zbrojeniowy PRL 1945-1956
Autor:
Wojciech Paduchowski
Po zakończeniu II wojny światowej przemysł zbrojeniowy na ziemiach polskich – w nowych granicach – prawie nie istniał. Chociaż już w 1945 r. starano się uruchamiać produkcję wojskową, to ograniczała się ona jedynie do kilku wzorów uzbrojenia i nie zabezpieczała potrzeb „ludowego” wojska.
TYLKO U NAS
Recenzja
Czesi, Słowacy i SOE. Uwagi na temat nowej publikacji Bartłomieja Szyprowskiego
Autor:
Waldemar Grabowski
Liczna w ostatnich latach literatura na temat działań specjalnych w okresie II wojny światowej została wzbogacona o książkę B. Szyprowskiego zatytułowaną
Czechosłowackie grupy SOE i zamach na Heydricha HHhH
.
Audio/Video
Czy polskiej bankowości potrzebna jest lustracja?
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Donos i podsłuch. Narzędzia działań bezpieki
Autor:
Filip Musiał
Agenci, podsłuchy, punkty obserwacyjne – aparat bezpieczeństwa gromadził wiedzę dzięki tzw. osobowym i rzeczowym źródłom informacji. Umiejętne wykorzystanie donosów, raportów z obserwacji i stenogramów podsłuchów pozwalało na krzyżową ich weryfikację oraz na skuteczniejsze działania przeciw środowiskom opozycyjnym.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Esbecki uniwersytet
Autor:
Grzegorz Wołk
Do końca PRL szczycili się swoim sowieckim rodowodem. Szkoła oficerska w Legionowie była przez lata głównym miejscem szkolenia oficerów Urzędu Bezpieczeństwa, a później Służby Bezpieczeństwa.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Generał Kukliński
Autor:
Filip Frąckowiak
W 1984 r. płk Ryszard Kukliński został przez sąd wojskowy w Warszawie skazany na karę śmierci za zdradę i zdegradowany. 11 listopada 2016 r. miałem zaszczyt odebrać z rąk prezydenta Andrzeja Dudy nominację generalską dla śp. Ryszarda Kuklińskiego.
TYLKO U NAS
Artykuł
Imperialistyczny szpieg?
Autor:
Joanna Żelazko
Sojusz zawarty w czasie II wojny światowej między Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią i Związkiem Sowieckim był wyrazem politycznego pragmatyzmu. Kiedy ustała jego przyczyna – upadła III Rzesza Niemiecka – stosunki wzajemne szybko zaczęły się pogarszać.
POLECAMY
Artykuł
Incydent na „Batorym”
Autor:
Janusz Wróbel
W długiej historii kontaktów Polonii amerykańskiej ze starym krajem ogromną rolę odgrywały polskie statki pasażerskie kursujące na linii północnoatlantyckiej. Wśród nich największą popularnością cieszył się m/s „Batory”.
TYLKO U NAS
Artykuł
Jak miłośnik muzyki bezpieczniakiem został...?
Autor:
Paweł Sztama
Józef Kratko urodził krótko po wybuchu I wojny światowej w Pińsku, w ubogiej, robotniczej rodzinie. Koleje losu sprawiły, że cała jego familia osiedliła się w Chełmie Lubelskim ok. 1920 r.
POLECAMY
Artykuł
Justyna Sierp. Szpieg z Komunistycznej Partii Polski
Autor:
Witold Bagieński
Niewielu przedwojennych komunistów doczekało się powieści opartej na kanwie swojego życiorysu. Do wyjątków należy Justyna Sierp, której historia stała się inspiracją dla reportażysty i reżysera filmów dokumentalnych Bronisława Wiernika. Jego książkę pt. „Niektóre przygody Elzy R.” opublikowało w dużym nakładzie wydawnictwo „Książka i Wiedza”.
TYLKO U NAS
Artykuł
Kazimierz Leski – narodziny asa wywiadu
Autor:
Władysław Bułhak
Kiedy w czerwcu 1912 r. w Warszawie na świat przyszedł Kazimierz Natanson-Leski, miasto to było uznawane za „trzecią stolicę” wielkiego Imperium Rosyjskiego, a każdy z jego szanujących się mieszkańców miał w domu złocisty samowar.
TYLKO U NAS
Artykuł
Korea Północna pod koniec lat 80. XX wieku w raportach wywiadu wojskowego PRL
Autor:
Rafał Leśkiewicz
Od wielu lat, co kilka tygodni czasem miesięcy oczy całego świata zwracają się w stronę jednego z ostatnich bastionów współczesnego totalitaryzmu – Korei Północnej. Militarne aspiracje nieobliczalnego Kim Dzong Una spędzają sen z powiek przywódcom największych potęg współczesnego świata.
Biblioteka cyfrowa
Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989
Autor:
Dariusz Stola
PRL powstała jako państwo zamknięte, otoczone tysiącami kilometrów drutu kolczastego. Na wyjazdy zagraniczne władze zezwalały tylko w drodze wyjątku, np. w 1952 r. paszport na prywatny wyjazd na Zachód dostało około 50 osób.
TYLKO U NAS
Artykuł
Lotnisko Luftwaffe Udetfeld (Pyrzowice) w meldunkach wywiadu ZWZ-AK
Autor:
Mirosław Sikora
Zręby wywiadu polskiego państwa podziemnego powstawać zaczęły na terenie przedwojennego województwa śląskiego i w Zagłębiu Dąbrowskim (przedwojenne woj. kieleckie) już od pierwszych miesięcy okupacji niemieckiej. Ram organizacyjnych dostarczył początkowo Związek Orła Białego i inne, mniejsze struktury tworzącej się spontanicznie konspiracji.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Made in MSW
Autor:
Grzegorz Majchrzak
Służba Bezpieczeństwa, czy szerzej resort spraw wewnętrznych, nigdy nie uczestniczył w tak dużym stopniu w działalności środków masowego przekazu, jak w stanie wojennym.
POLECAMY
Artykuł
Maria Koterbska. Podejrzany „Brylant”
Autor:
Adam Dziuba
Biografia Marii Koterbskiej, to losy artystki, której kariera rozwinęła się i osiągnęła szczyt w okresie PRL. W tle estradowej aktywności wykonawczyni słynnych „Parasolek”, można odnaleźć wątki przemytnicze oraz – co za tym idzie – zainteresowanie komunistycznych służb specjalnych, które rozważały nawet w pewnym momencie skłonienie piosenkarki do współpracy.
TYLKO U NAS
Artykuł
Meldunki informacyjne „Ady” w zasobie archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
Autor:
Waldemar Grabowski
Zagadnienie współpracy wywiadowczej Armii Krajowej z władzami Związku Sowieckiego zostało opisane przez prof. Andrzeja Pepłońskiego w wydanej w roku 1995 pracy
Wywiad Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939-1945.
Autor ów korzystał z dokumentów i opracowań dostępnych w Polsce.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Michał Goleniewski. Zbiegły szpieg
Autor:
Witold Bagieński
Był jednym z najbardziej znanych oficerów wywiadu PRL, którzy uciekli na Zachód. Spośród wszystkich funkcjonariuszy UB/SB, którzy podjęli taką decyzję bardziej znany stał się tylko Józef Światło.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Misja wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego na terenie kraju
Autor:
Tomasz Krok
Proces „Grupy Lewszeckiego–Skowrona” odbił się szerokim echem w ówczesnej prasie emigracyjnej i krajowej. W tej ostatniej wykorzystano go do celów propagandowych jako kolejną po „Bergu” aferę związaną z amerykańskim wywiadem. Pozbawiona większych efektów misja wywiadowcza kosztowała ostatecznie kpt. Lewszeckiego życie.
POLECAMY
Artykuł
Nierówna kooperacja. Umowa o współpracy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i KGB z 1971 r.
Autor:
Witold Wasilewski
Stosunki pomiędzy „bratnimi” aparatami przemocy nigdy nie były równoprawne, tak jak nie były takimi relacje sowieckiego hegemona z jego polskim satelitą. Współpraca zmieniała jednak nieco charakter wraz z umacnianiem się władzy komunistów w Polsce, wewnętrznymi zmianami w bloku sowieckim, a także rozwojem metod i techniki pracy aparatu przemocy.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Niewdzięczni terroryści z OWP
Autor:
Grzegorz Majchrzak
Kraje tzw. demokracji ludowej, na czele ze Związkiem Sowieckim wspierały mniej lub bardziej otwarcie terrorystów arabskich. Nie zawsze jednak interesy państw socjalistycznych i ugrupowań terrorystycznych były ze sobą zbieżne.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Nowe tropy w sprawie zamachu na Jana Pawła II
Autor:
Andrzej Grajewski
Czterdzieści lat po zamachu na życie polskiego papieża wciąż nie znamy odpowiedzi na wiele pytań dotyczących okoliczności przygotowań tego aktu terroru, a przede wszystkim zleceniodawców zbrodni, która miała zmienić bieg historii.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
Nowy porządek. Umowa o współpracy pomiędzy Departamentem I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych a CIA
Autor:
Witold Bagieński
Po wyborach w czerwcu 1989 r. i utworzeniu rządu Tadeusza Mazowieckiego założenia polityki wewnętrznej i zagranicznej kraju uległy zmianie. Po rozluźnieniu więzi ze Związkiem Sowieckim rozpoczęły się kontakty z wywiadem Stanów Zjednoczonych.
POLECAMY
Biogram / Biografia
Od „Dwójki” do komunistycznego szpiega. Adam Józef Bitoński
Autor:
Witold Bagieński
Tylko dwóch szpiegów wywiadu PRL doczekało się pełnometrażowych filmów na swój temat. Jednym z nich był Marian Zacharski, a drugim działający ponad 20 lat wcześniej Adam Józef Bitoński.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
Odstraszanie przez nagłaśnianie? Historyczny kontekst amerykańskiej dyplomacji wobec Rosji w 2022 r.
Autor:
Patryk Pleskot
„USA: inwazja Rosji na Ukrainie możliwa w każdej chwili”. W połowie lutego 2022 r. taki nagłówek pojawił się w światowych mediach i portalach społecznościowych. Co ciekawe, niemal identyczny w treści komunikat Waszyngton wysłał ponad 40 lat temu. Miał jednak na myśli nie Ukrainę, lecz „ludową” Polskę.
POLECAMY
Wywiad
Operacja „Papież”
Autor:
Michał Skwara, Jakub Gołębiewski
Po zamachu na Jana Pawła II służby komunistyczne fałszowały dokumenty i wysyłały pogróżki do włoskich śledczych, by skierować sprawę na ślepy tor – mówił w 2016 roku prokurator Michał Skwara, współautor książki „Agca nie był sam”, w rozmowie z Jakubem Gołębiewskim.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Początek pięknej przyjaźni
Autor:
Tomasz Kozłowski
W 1989 roku - kiedy zaczęła się w Polsce transformacja - CIA nawiązała współpracę z polskim wywiadem. Przyjęte wtedy ustalenia na lata zdefiniowały kształt naszych służb specjalnych oraz geopolitycznych sojuszy.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Podstęp, manipulacja, prowokacja
Autor:
Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Opór wobec komunistycznej władzy przybierał różne formy, nie zawsze zgodne z oczekiwaniami stalinowskiej wizji świata. Wiele z efemerycznych organizacji, opisanych w aktach aparatu terroru, wydaje się raczej wytworem sprofilowanej pod propagandowe potrzeby prowokacji UB, a nie realnym opisem działalności podziemia.
TYLKO U NAS
Wywiad
Polska Solidarności w oczach dyplomatów USA
Autor:
Rafał Leśkiewicz, Patryk Pleskot
O reakcjach dyplomatów USA na „Karnawał Solidarności” z dr. hab. Patrykiem Pleskotem, autorem książki
Karnawał po amerykańsku. Placówki dyplomatyczne USA w PRL wobec polskich wydarzeń od sierpnia 1980 do grudnia 1981 r.
rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, redaktor naczelny portalu "Przystanek Historia"
POLECAMY
Artykuł
Porwanie ludobójcy
Autor:
Mateusz Szpytma
11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
Powinność, nie zdrada
Autor:
Artur Cieślik
Sowiecka propaganda mówiła o nim: „zdrajca”, sowiecki sąd wojskowy PRL skazał go na karę śmierci, współcześnie niektórzy, w marketingowym stylu, sprzedają nam go jako „atomowego szpiega”, prof. Zbigniew Brzeziński, który jako jeden z pierwszych poznał walkę Dawida z Goliatem mówił o nim „Pierwszy polski oficer w NATO”. 7 listopada 1981 r. CIA ewakuowało z PRL pułkownika Ryszarda Kuklińskiego.
TYLKO U NAS
Artykuł
Powojenna działalność wywiadowcza Zbigniewa Rotkiela (1949–1950)
Autor:
Tomasz Krok
Był oficerem od października 1938 r. Zasłużony żołnierz AK, miał doświadczenie w pracy wywiadowczej. Wrócił do niej pod koniec lat 40., współpracując z emigracyjnym Komitetem do Spraw Kraju. Jego aresztowanie w maju 1950 r. nie było wynikiem wpadki, a przypadku – Rotkiel padł ofiarą zakrojonych na szeroką skalę represji wobec przedwojennych wojskowych.
TYLKO U NAS
Artykuł
Poznański Czerwiec 1956 w dokumentach CIA
Autor:
Piotr Grzelczak
Spektakularny społeczny protest, który 28 czerwca 1956 r. wybuchł w Poznaniu nie miał precedensu w powojennych dziejach Polski. Na jego wyjątkowy obraz składały się: skala, oddolny charakter, antysystemowa wymowa oraz jednoznaczna reakcja komunistycznych władz pociągająca za sobą liczne ofiary.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Romans Nguyen Thi Tuoi z Zenonem Celegratem podczas jego pobytu w Wietnamie w latach 1974 – 1975
Autor:
Katarzyna Gruszka
Zmęczeni realizacją swoich zadań, członkowie Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru pragnęli choć na chwilę oderwać się od szarej rzeczywistości. W miejscu zakwaterowania delegacji odbywały się wieczorki taneczne. Na jednym z takich wydarzeń Zenon Celegrat poznał Nguyen Thi Tuoi. Choć ich związek nie przetrwał próby czasu, to stanowił jego pierwszy krok do współpracy z amerykańskim wywiadem.
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia
Ryszard Kukliński. Człowiek, który umknął Moskwie
Autor:
Krzysztof Pawluczuk
23 maja 1984 r. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie wydał zaoczny wyrok śmierci na płk. Ryszarda Kuklińskiego, który ponad dwa lata wcześniej, zagrożony dekonspiracją, opuścił Polskę. Niepowodzenie prób jego zabicia lub porwania ze Stanów Zjednoczonych i zorganizowania pokazowego procesu skłoniły komunistyczne władze do osądzenia go oraz skazania pod jego nieobecność.
POLECAMY
Artykuł
SB kontra CIA. Służba Bezpieczeństwa wobec szpiegowskiej działalności Bogdana Walewskiego
Autor:
Paweł Skubisz
Bogdan Zenon Walewski to jeden z najwyżej ulokowanych szpiegów USA, których zdemaskowano w PRL. Ten tłumacz, dyplomata i pracownik MSZ – postrzegany jako inteligentny i pracowity członek nomenklatury – pod maską sumiennego urzędnika skrzętnie ukrywał drugie oblicze agenta CIA i współpracownika SB.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
SB na tropie „Autora”
Autor:
Monika Komaniecka-Łyp
W pierwszej połowie lat 60. warszawska i krakowska SB trafiły na trop szpiega, który w listach wysyłanych pocztą do RFN przemycał tajnopisy z informacjami o obiektach wojskowych w Krakowie i okolicach. Pomimo zaangażowania ogromnych sił i środków SB nigdy nie zdołała ustalić autora tych meldunków.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Sieć F-2. Polska organizacja wywiadowcza w okupowanej Francji
Autor:
Aneta Nisiobęcka
Na terenie Francji działały dwie tajne polskie organizacje: sieć F-2 (F – skrót od
famille
) oraz Polska Organizacja Walki o Niepodległość „Monika”.F-2 została utworzona już w 1940 r. przez byłych oficerów Oddziału II Sztabu Głównego WP.
POLECAMY
Artykuł
Sieroty po Kiszczaku
Autor:
Tomasz Kozłowski
W 1990 r. zakończyły prace komisje weryfikujące funkcjonariuszy SB. Pozytywnie ocenieni zostali przyjęci w szeregi UOP oraz Policji.
TYLKO U NAS
Artykuł
Sprawa Hermanna Fielda
Autor:
Robert Spałek
W sierpniowy wieczór 1949 r. funkcjonariusze MBP uprowadzili z warszawskiego lotniska Okęcie amerykańskiego obywatela i wsadzili go na pięć i pół roku do piwnicy tajnego więzienia. Amerykańska ambasada i rząd otrzymały oficjalne noty od rządu Polski Ludowej, że poszukiwany nie przebywa nad Wisłą.
Sprawa współpracy Wojciecha Jaruzelskiego z Informacją Wojskową. Rekonesans archiwalny.
Autor:
Paweł Piotrowski
W czerwcu 2006 roku stacja TVN ogłosiła odkrycie w zasobie archiwalnym IPN dokumentu wskazującego na agenturalne powiązania generała broni Wojciecha Jaruzelskiego z organami Informacji Wojskowej. W Instytucie Pamięci Narodowej podjęto wówczas decyzję o dogłębnym wyjaśnieniu tej sprawy. Poniższy tekst stanowi efekt dotychczasowych poszukiwań materiałów archiwalnych dotyczących owej współpracy.
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia
Stanisław Appenzeller. Dwa życiorysy
Autor:
Dariusz Dąbrowski
Osoba z takim pochodzeniem, profesją i życiorysem musiała być postacią barwną. Znany w literaturze bardziej jako Stan Appenzeller, malarz z korzeniami szwajcarsko-polskimi był, jak się okazuje, człowiekiem o dwóch obliczach. Obu zasługujących na uznanie i pamięć.
TYLKO U NAS
Artykuł
Stasi wobec PRL w 1989 roku
Autor:
Tytus Jaskułowski
Wschodnioniemieckie Stasi było uważane za jedną z najlepszych tajnych służb na świecie. Tymczasem nie tylko nie zapobiegło rewolucji 1989 r., ale nie zdołało też uratować NRD – państwa, które miało za zadanie utrzymywać przy życiu.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Strzał w plecy
Autor:
Filip Gańczak
W biały dzień funkcjonariusz enerdowskiej bezpieki zastrzelił Polaka, który pragnął dostać się do wolnego świata. Instytut Pamięci Narodowej chce postawić sprawcę przed sądem.
TYLKO U NAS
Artykuł
Szpiedzy czy dyplomaci? Kontrwywiad PRL wobec zachodnich ambasad w Warszawie
Autor:
Patryk Pleskot
Tropienie wywiadowczej działalności zachodnich placówek dyplomatycznych zaliczało się do podstawowych zadań PRL-owskich służb specjalnych. Szczególne zainteresowanie komunistycznego kontrwywiadu budziły bez wątpienia placówki amerykańska, brytyjska, zachodnioniemiecka i francuska.
POLECAMY
Artykuł
Szpieg u kanclerza. Sprawa Güntera Guillaume’a
Autor:
Witold Bagieński
6 maja 1974 r. kanclerz Republiki Federalnej Niemiec Willy Brandt zrezygnował ze stanowiska. Bezpośrednim powodem podania się przez niego do dymisji było aresztowanie, kilkanaście dni wcześniej, jego osobistego sekretarza.
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia
Teodor Kufel – najdłużej urzędujący szef kontrwywiadu wojskowego PRL
Autor:
Bartosz Kapuściak
Urodził się 6 marca 1920 r. w Bielsku z Antoniego i Stanisławy z d. Reszczyńskiej. Ojciec wyjechał wkrótce do Francji i już nie wrócił, stąd młody Teodor wychowywał się bez ojca. W 1935 r. ukończył w rodzinnej miejscowości 7 klas szkoły podstawowej, a następnie pracował sezonowo jako robotnik.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Terroryzm w Warszawie
Autor:
Przemysław Gasztold
Stolica Polski w okresie zimnej wojny była miejscem, które przyciągało wielu członków międzynarodowych organizacji terrorystycznych. Nad Wisłą czuli się bezpiecznie, nikt ich nie ścigał, a niekiedy nawet cieszyli się parasolem ochronnym aparatu bezpieczeństwa PRL.
POLECAMY
Artykuł
Ucieczka majora Ryszarda Obacza
Autor:
Bartosz Kapuściak
Ucieczka na Zachód stanowiła dla obywateli PRL jedną z niewielu szans na lepsze życie. Takie zdarzenia kompromitowały komunistyczne służby, ale nie stanowiły zjawiska zagrażającego komunistycznemu ustrojowi. Wyjątkiem były ucieczki ludzi zajmujących wysokie stanowiska i dysponujących dostępem do niejawnych informacji.
POLECAMY
Artykuł
W pajęczynie wywiadu zimnej wojny
Autor:
Rafał Sierchuła
W grudniu 1955 r. w gazetach wydawanych w kraju ukazały się informacje dotyczące skazania przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie grupy siedmiu szpiegów oskarżonych o współpracę z wywiadem brytyjskim.
POLECAMY
Artykuł
W pułapce „Cezarego” – Dionizy Sosnowski
Autor:
Kamil Kruszewski
Operacja „Cezary” – jedna z największych prowokacji UB, przez ponad cztery lata fingująca istnienie V Komendy WiN – miała za cel neutralizację przeciwników systemu, infiltrację i skompromitowanie środowisk emigracyjnych, rozgrywanie wywiadów zachodnich. Dionizy Sosnowski był jedną z jej śmiertelnych ofiar.
POLECAMY
Biogram / Biografia
W tajnej służbie. Generał Brygady Mieczysław Zygfryd Słowikowski „Rygor”
Autor:
Piotr Długołęcki
Członek Polskiej Organizacji Wojskowej, od 1918 r. w Wojsku Polskim. Uczestnik wojny z bolszewikami, odznaczony Krzyżem Walecznych. W 1937 roku rozpoczął pracę dla Oddziału II Sztabu Generalnego, zajmującego się wywiadem zagranicznym. Został wysłany na placówkę do Kijowa jako dyplomata i niejawny kierownik ekspozytury Oddziału II. Tam zastał go wybuch II wojny światowej.
POLECAMY
Artykuł
Wasilij Dożdalew. Piechur zimnej wojny
Autor:
Witold Bagieński
Trwające przez kilka dekad starcie bloku wschodniego i wolnego świata ostatecznie nigdy nie zamieniło się w bezpośrednią, pełnoskalową konfrontację zbrojną, a szczególna rola przypadła w tym konflikcie oficerom wywiadu. Do nich właśnie należał Wasilij Dożdalew, w długiej karierze między innymi rezydent wywiadu sowieckiego w Londynie i szef przedstawicielstwa KGB przy MSW PRL.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Wedrzeć się do konsulatu USA
Autor:
Patryk Pleskot
W grudniu 1986 r. funkcjonariusze kontrwywiadu PRL włamali się do konsulatu amerykańskiego w Krakowie. Złamali szyfry do sejfu, a całą operację udokumentowali fotograficznie.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Wolność jest na wyciągnięcie ręki. Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Polski w ocenie KGB
Autor:
Andrzej Grajewski
Nie byłoby wolnej Polski bez trzech pielgrzymek papieża Jana Pawła II. Pierwsza zbudowała wspólnotę i obudziła nadzieję, druga nas umocniła i wymusiła zniesienie stanu wojennego, trzecia – w czerwcu 1987 r. – otwarła drogę do przełomu w roku 1989. Fakt ten dostrzegł także wywiad sowieckiego KGB.
POLECAMY
Artykuł
Wpadka w Bejrucie. Polska broń dla ASALA
Autor:
Przemysław Gasztold
W latach zimnej wojny broń produkowana w PRL była eksportowana do wielu krajów tzw. Trzeciego Świata. Płaciły one za nią w dewizach, więc sprzedaż była bardziej opłacalna niż kontrakty z państwami RWPG, które realizowane były w rublach transferowych. Wśród najważniejszych państw kupujących polską broń była Libia, Irak, Syria, Indie oraz Organizacja Wyzwolenia Palestyny. Warto zauważyć, że poza Indiami wymienione podmioty zaangażowane były we wspieranie międzynarodowego terroryzmu.
TYLKO U NAS
Artykuł
Wschodnioniemiecka Stasi wobec MSW. Przyjaźń z rozsądku?
Autor:
Tytus Jaskułowski
Opinia publiczna – zarówno przed, jak i po 1989 roku – względnie rzadko dowiadywała się o działalności tajnych służb. Do wyjątków w tej kwestii należą przesilenia polityczne albo akcje w rodzaju ujawniania stosownych źródeł przez osoby wywodzące się ze wspomnianego środowiska.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
Wybór Jana Pawła II i kontratak imperium
Autor:
Andrzej Grajewski
Wybór kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową był dla sowieckich służb specjalnych zaskoczeniem, ale szybko zrozumiały one istotę zagrożenia, jaką dla systemu stanowił pontyfikat papieża Polaka.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Wygnani na zachodnią półkulę
Autor:
Dominik Smyrgała
Bohaterstwo polskich żołnierzy, którzy bili się o wolną Polskę w trudnych dniach II wojny światowej, zawodziło ich niejednokrotnie daleko od domu. Jednak starcie z wrogami Polski toczyło się nie tylko na polach bitew – oficerowie polskiego wywiadu toczyli walkę o polskie interesy również w miejscach nietkniętych nigdy koszmarem walk.
Audio/Video
Wywiad i kontrwywiad Narodowych Sił Zbrojnych
Autor:
Sebastian Bojemski
POLECAMY
Artykuł
Wywiad PRL w Rzymie
Autor:
Witold Bagieński
Rezydentura Departamentu I MSW w Rzymie była uważana za jedno z czołowych przedstawicielstw wywiadu PRL za granicą. Głównym obiektem zainteresowania tej placówki była Stolica Apostolska. Zapotrzebowanie władz w Warszawie na informacje z Watykanu wyraźnie wzrosło w czasie pontyfikatu Jana Pawła II.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Wywiad Sił Zbrojnych w Kraju
Autor:
Agnieszka Kostrzewa
Wywiad ZWZ/AK dostarczał niezwykle cennych informacji brytyjskiej służbie wywiadowczej i przyczynił się do zwycięstwa aliantów w II wojnie światowej. Jego działalnością kierował Oddział II (Informacyjno-Wywiadowczy) Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej, przekształconego w lutym 1942 r. w Armię Krajową.
TYLKO U NAS
Artykuł
Z PRL po „swobodę życia” – czyli ucieczka płk. Władysława Tykocińskiego
Autor:
Marek Hańderek
W okresie PRL ucieczkę na Zachód wybierali nie tylko ludzie nie godzący się z panującymi realiami czy zagrożeni represjami. Czasem decyzję o nielegalnym opuszczeniu kraju podejmowały osoby mocno zakorzenione w strukturach kierowniczych komunistycznej Polski. Jedną z nich był Władysław Tykociński.
PAMIĘTAMY
Artykuł
Zamach na Placu Świętego Piotra
Autor:
Filip Musiał
Było pogodne popołudnie, środa 13 maja 1981 r. Odkryty
papamobile
drugi raz okrążał Plac św. Piotra. Zatrzymał się, a Jan Paweł II nie potrafił odmówić sobie serdeczności wobec zgromadzonych.
POLECAMY
Artykuł
Zdradzili bezpiekę, dosięgła ich zemsta
Autor:
Monika Komaniecka-Łyp
W PRL kontrwywiad bezpieki tropił współpracowników zachodnich wywiadów również w kręgach agentury komunistycznej działającej na rzecz systemu. Do wykrywania przewerbowanych szpiegów wykorzystywano zaawansowane w owym czasie środki techniczne. W trudniejszych przypadkach pomocą służyli towarzysze z KGB.
Adolf Hitler
Afryka
Akcja "Burza"
Akcja AB
Ameryka Łacińska
Anna Walentynowicz
Aparat bezpieczeństwa
Architektura
Archiwum IPN
Armia Czerwona
Armia Krajowa
August Emil Fieldorf
August Zaleski
Białoruś
Bliski Wschód
Błękitna Armia
Bolesław Bierut
Bułgaria
Cenzura
Cichociemni
Cmentarze
Czechosłowacja
Czerwiec 1976
Daleki Wschód
Dekomunizacja
Demonstracje
Dzieci
Edward Gierek
Edward Śmigły-Rydz
Einsatz Reinhardt
Ekshumacje
Emigracja
Film
Fotografia
Francja
Gabriel Narutowicz
Gestapo
Gospodarka
Granice
Grudzień 1970
Gruzja
Harcerstwo
Holocaust
Ignacy Daszyński
Ignacy Jan Paderewski
Indie
Ignacy Mościcki
Intelligenzaktion
Jerzy Popiełuszko
Janusz Kurtyka
Józef Beck
Józef Dowbor-Muśnicki
Józef Haller
Józef Piłsudski
Józef Mackiewicz
Józef Stalin
Karol Wojtyła/Jan Paweł II
Kazimierz Sabbat
Komunizm
Konfederacja Polski Niepodległej
Konspiracja
KOR
Kościół
Kresy
Kultura
Lech Wałęsa
Legiony
Leopold Okulicki
Lotnictwo
Lustracja
Litwa
LWP
Łotwa
Łukasz Ciepliński
Maj 1946
Martyrologia
Marzec 1968
Milenium
Młodzież
Mniejszości narodowe
Narodowe Siły Zbrojne
Nauka i technika
Niemcy
Niepodległość
Niezależne Zrzeszenie Studentów
NKWD
NRD
Obława Augustowska
Obozy koncentracyjne
Okupacja niemiecka
Okupacja sowiecka
Operacja polska
Opozycja w PRL
OUN-UPA
Partia komunistyczna
Październik 1956
Plebiscyty terytorialne
Podziemie antykomunistyczne
Polacy ratujący Żydów
Polityka historyczna
Polska na uchodźstwie
Polskie Państwo Podziemne
Polskie wigilie
Policja Państwowa
Polskie Siły Zbrojne poza krajem
Polskie formacje na wschodzie
Polskie wojsko
Pomarańczowa alternatywa
Powstania śląskie
Powstanie styczniowe
Powstanie w getcie warszawskim
Powstanie Warszawskie
Powstanie wielkopolskie
Poznański czerwiec '56
Proces szesnastu
Propaganda
Rada Regencyjna
Radio Wolna Europa
Roman Dmowski
Referendum 1946
Represje
Rodzina Ulmów
ROPCiO
Ruch ludowy
Ruch narodowy
Ruch socjalistyczny
Rumunia
Ryszard Kaczorowski
Ryszard Kukliński
Sanacja
Sierpień 1980
Słowacja
Solidarność
Solidarność Walcząca
Sport
Stan wojenny
Stanisław Maczek
Stanisław Mikołajczyk
Stanisław Wojciechowski
statki i okręty
Stefan Wyszyński
Stosunki międzynarodowe
Studencki Komitet Solidarności
Szwajcaria
Szwecja
Tajne służby
Transformacja ustrojowa
Traktat ryski
Układ Warszawski
Ukraina
USA
Watykan
Węgry
Wielka Brytania
Wincenty Witos
Witold Pilecki
Władysław Anders
Władysław Gomułka
Władysław Raczkiewicz
Władysław Sikorski
Włochy
Wojciech Jaruzelski
Wojciech Korfanty
Wojna polsko-bolszewicka
Wolne Miasto Gdańsk
Wolne Związki Zawodowe
Wolność i Niezawisłość
Wrzesień 1939
Wybory czerwcowe
Wybory 1947
Wysiedlenia
Zbrodnia Katyńska
Zbrodnia Wołyńska
Zbrodnie komunistyczne
Zbrodnie niemieckie
Zbrodnia Pomorska
Zbrodnie sowieckie
Ziemiaństwo
ZSRS
Żołnierze Wyklęci
Żydzi
English content
Kongres Pamięci Narodowej
