Z okazji setnej rocznicy wybuchu III powstania śląskiego Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wydał dwa teledyski do pieśni powstańczych z płyty Grzegorza Płonki „Nadstawcie ucha, kochani ludkowie”, wydanej przez Fundację „Dla Dziedzictwa” z Opola. Utwory „Przyszli po wypłata górniki masami” oraz „Kaj ze mi się podzioł” pochodzą ze zbioru Adolfa Dygacza (1914–2004), etnografia, muzykologa, folklorysty, znawcy kultury górnośląskiej oraz zagłębiowskiej. W audycji „Przystanek historia” o śląskim zrywie opowiedział dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach.
III powstanie śląskie było jedną z pięciu polskich insurekcji zakończonych sukcesem. Wraz z dwoma powstaniami wielkopolskimi: z 1806 roku i z lat 1918–1919, powstaniem sejneńskim z 1919 roku oraz II powstaniem śląskim z 1920 roku jest zaliczane do zwycięskich powstań narodowych w historii Polski. – Udało się zwyciężyć, co jeszcze kilkanaście lat wcześniej było nie do pomyślenia, a nawet nie do wymarzenia, gdyż mogło tylko zrodzić się w głowie tak wybitnych polityków jak Wojciech Korfanty, dyktator III powstania i przywódca społeczności polskiej na Górnym Śląski – mówi w Programie 1 Polskiego Radia dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach.
Cena odzyskania Górnego Śląska
Jak podają źródła historyczne, w III powstaniu śląskim wzięło udział ok. 60 tys. Polaków. – Liczbę ofiar szacuje się na ok. 1800 osób, a według niektórych wyliczeń mogło ich być nawet ok. 2000. Oblicza się, że po stronie niemieckiej było ok. 500 zabitych i 1500 rannych – opowiada gość audycji.
„Powstania śląskie 1919-1921”
Dr Adam Sznajder wspomina również o ogólnopolskiej wystawie „Powstania śląskie 1919–1921”. Pierwszy raz można było ją zobaczyć 20 marca 2021 roku w Krakowie. – Wystawa zostanie pokazane w kilkunastu miastach na terenie całego kraju – podkreśla dyrektor Oddziału IPN w Katowicach. – Chcemy tę historię opowiedzieć całej Polsce, ponieważ to nie było tak, że o polskość Śląska bili się tylko Polacy na Śląsku. To była sprawa, która jednak w tamtym czasie absorbowała uwagę całego kraju i spotykała się z ogromną życzliwością i wsparciem całego społeczeństwa polskiego – zaznacza.
W audycji również:
Polacy, którzy swoimi wynalazkami zmienili świat: Wielcy polscy wynalazcy w II Rzeczypospolitej – Tadeusz Apolinary Wenda (1863–1948) – inżynier, budowniczy linii kolejowych, główny projektant i kierownik budowy portu w Gdynii, bohater filmu Aliny Czerniakowskiej (w ramach kampanii IPN GiganciNauki.pl). Ekspert: prof. Bolesław Orłowski PAN.
Książka Mariana Karczewskiego „Czy można zapomnieć? Wspomnienia z lat wojny 1939-1945”. O publikacji opowiedział prof. Włodzimierz Suleja z IPN. Marian Karczewski to więzień obozów: Gross-Rosen, Dora i Bergen-Belsen, co opisał w swych znakomitych literacko, a zarazem wiernie ukazujących tamtą rzeczywistość pamiętnikach. Wyzwolony przez amerykańskie wojska, szczęśliwie powrócił do kraju.
Było/Będzie i wybrane artykuły z portalu przystanekhistoria.pl.
