Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Sanitariuszka wyklęta
POLECAMY
Artykuł

Sanitariuszka wyklęta

Autor: Marzena Kruk
Dwukrotna kara śmierci, 15 lat więzienia, utrata praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa – taki wyrok wydał Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku wydany na niespełna osiemnastoletnią Danutę Siedzikównę „Inkę”, sanitariuszkę Armii Krajowej.
Sędzia, który zabił braci Marchelów
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Sędzia, który zabił braci Marchelów

Autor: Krzysztof Szwagrzyk
Spośród wielu przewidzianych prawem środków represji najczęściej sięgał po rozwiązania ostateczne. Swą ponurą sławę zyskał, orzekając ponad dwieście, w większości wykonanych wyroków śmierci. Tylko na Białostocczyźnie jego decyzje stały się podstawą rozstrzelania lub powieszenia co najmniej 174 osób.
Siedmiu z „Łączki”
POLECAMY
Artykuł

Siedmiu z „Łączki”

Autor: Sławomir Poleszak
We wtorek 16 września 1947 roku funkcjonariusze Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego ujęli na Dolnym Śląsku majora Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”, cichociemnego, legendarnego dowódcę zgrupowania partyzanckiego AK, DSZ i WiN na Lubelszczyźnie oraz siedmiu towarzyszących mu oficerów.
Sieradzcy żołnierze „Warszyca”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Sieradzcy żołnierze „Warszyca”

Autor: Ksawery Jasiak
Wśród licznych ugrupowań antykomunistycznych, które powstały po rozwiązaniu Armii Krajowej, z pewnością wyróżniało się Konspiracyjne Wojsko Polskie (KWP). Silne struktury tej organizacji udało się zbudować w Sieradzu.
Sierżant Wiktor Stryjewski „Cacko”
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia

Sierżant Wiktor Stryjewski „Cacko”

Autor: Elżbieta Strzeszewska
8 lutego 1949 r. w wyniku obławy zorganizowanej przez żołnierzy KBW oraz funkcjonariuszy UB i MO aresztowany został sierż. Wiktor Stryjewski „Cacko”, „Zbyszko”, „Wyrwicz”, żołnierz AK, ROAK, NZW, dowódca oddziału bojowego 11. Grupy Operacyjnej NSZ (NZW).
Siostra Bieruta w rękach „Jastrzębia” i „Boruty”
POLECAMY
Artykuł

Siostra Bieruta w rękach „Jastrzębia” i „Boruty”

Autor: Grzegorz Majchrzak
W połowie roku 1946 w rękach – jak to określali komuniści – „bandytów”, czyli żołnierzy podziemia znalazła się rodzina prezydenta KRN Bolesława Bieruta. Nie spędziła w niewoli zbyt wiele czasu, gdyż zaledwie po kilkudziesięciu godzinach wraz ze swoimi bliskimi odzyskała wolność. Jak do tego doszło?
Sowiecka „bratnia pomoc” w walce z Żołnierzami Wyklętymi
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Sowiecka „bratnia pomoc” w walce z Żołnierzami Wyklętymi

Autor: Jarosław Wasilewski
Koniec II wojny światowej nie przyniósł Polakom upragnionej wolności. Niemieckiego okupanta zastąpił sowiecki a na bagnetach Armii Czerwonej przyniesione zostały nowe, komunistyczne władze, które tylko z nazwy można uznawać za polskie.
Szafarze śmierci. Sędziowie sądów doraźnych Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (luty – czerwiec 1946)
POLECAMY
Artykuł

Szafarze śmierci. Sędziowie sądów doraźnych Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (luty – czerwiec 1946)

Autor: Paweł Wąs
Na początku lutego 1946 r. utworzono wydziały doraźne przy sądach okręgowych, których głównym celem było jak najszybsze spacyfikowanie antykomunistycznego podziemia zbrojnego. W trakcie kilkumiesięcznej działalności te tak zwane „sądy na kółkach”, których składy orzekające rekrutowały się z sędziów i prokuratorów wojskowych, orzekły kilkaset wyroków śmierci.
Sztuka teatru jako nauczycielka historii
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Sztuka teatru jako nauczycielka historii

Autor: Tomasz A. Żak
O ile modlitwa (załóżmy, że to siostra teologii) jest jednym z koniecznych warunków na drodze do zbawienia, o tyle sztuka (załóżmy, że to siostra historii) jest najlepszym nauczycielem naszej tożsamości.
Śledztwo i proces I Zarządu Głównego WiN
TYLKO U NAS
Artykuł

Śledztwo i proces I Zarządu Głównego WiN

Autor: Justyna Dudek
Proces I Zarządu Głównego WiN ze stycznia 1947 r. należy do najważniejszych powojennych procesów pokazowych. Został propagandowo wykorzystany do kompromitacji podziemia niepodległościowego i złamania oporu społeczeństwa w przededniu wyborów do Sejmu Ustawodawczego.
Śmierć „Żelaznego”
POLECAMY
Artykuł

Śmierć „Żelaznego”

Autor: Robert Szcześniak
Wciąż nie udało się ustalić miejsca, w którym komuniści ukryli zwłoki Zdzisława Badochy „Żelaznego”. Wiadomo jednak, że śmierć jednego z najzdolniejszych dowódców polowych V Brygady Wileńskiej AK była wynikiem przypadkowej akcji milicji.
Śmierć Zacheusza Wiktora Nowowiejskiego „Jeża”, „Żuka”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Śmierć Zacheusza Wiktora Nowowiejskiego „Jeża”, „Żuka”

Autor: Kazimierz Krajewski
Bohater tego szkicu przez całe życie był związany z północnym Mazowszem. Urodził się w 1915 r. we wsi Zembrzus-Mokry Grunt w powiecie przasnyskim w wielodzietnej rodzinie utrzymującej się z pracy na roli. Tam też zginął, zdradzony przez ubeckiego informatora.
Tadeusz Ignacy Rylski. Fotograf i żołnierz AK
POLECAMY
Biogram / Biografia

Tadeusz Ignacy Rylski. Fotograf i żołnierz AK

Autor: Marek Jedynak
W sąsiedztwie Muzeum Narodowego w Kielcach przy pl. Najświętszej Marii Panny 2 mieszkał i pracował zasłużony dla miasta fotografik, współzałożyciel Automobilklubu Kieleckiego i żołnierz Armii Krajowej, Tadeusz Ignacy Rylski.
Tadeusz Suwiński „Sokół”
POLECAMY
Artykuł

Tadeusz Suwiński „Sokół”

Autor: Elżbieta Strzeszewska
W nocy z 20 na 21 marca 1949 r. w areszcie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Ciechanowie w tragicznych okolicznościach zmarł Tadeusz Suwiński „Sokół” – żołnierz oddziału NZW st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja”.
Tadeusz Waśniewski – buntownik z wyboru
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia

Tadeusz Waśniewski – buntownik z wyboru

Autor: Bożena Koszel-Pleskaczuk
Podziemna organizacja Wolny Orzeł Polski (WOP) działała na terenie Goniądza w powiecie białostockim od końca czerwca 1953 r. do 21 maja 1954 r. Jej założycielami byli Zdzisław Szwarc ps. „Wichura” oraz Kazimierz Karłowski ps. „Lew”. Od samego początku działał w niej także Tadeusz Waśniewski.
Tadeusz Zieliński „Igła”
Biblioteka cyfrowa

Tadeusz Zieliński „Igła”

Autor: Grzegorz Makus
Podporucznik Tadeusz Zieliński „Igła” był jednym z najbardziej zdeterminowanych żołnierzy antykomunistycznego podziemia w regionie radomskim, a po zamachu na szefa Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Rzeszowie ppłk. Alfreda Wnukowskiego, najwyższego rangą oficera aparatu represji, jaki zginął z rąk polskiego podziemia antykomunistycznego, stał się również jednym z najbardziej poszukiwanych i rozpoznawalnych dowódców.
Tata chciał, żebym była dzielna
POLECAMY
Wywiad

Tata chciał, żebym była dzielna

Autor: Karolina Wichowska, Zofia Pilecka-Optułowicz
Zofia Pilecka-Optułowicz, córka rotmistrza Pileckiego, Dama Orderu Odrodzenia Polski, Kustosz Pamięci Narodowej roku 2015, w wywiadzie udzielonym Karolinie Wichowskiej opowiada o swoim ojcu, o jego stosunku do świata i o tym, jak wyglądało życie jego najbliższych w kraju rządzonym przez komunistów.
Testament zza grobu
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Testament zza grobu

Autor: Marcin Zwolski
W Pałacu Prezydenckim 21 kwietnia 2017 roku odbyło się wręczenie not identyfikacyjnych kolejnym rodzinom ofiar zbrodni komunistycznych. Wśród odnalezionych i tym razem nie było płk. Aleksandra Rybnika „Dzikiego”, „Jerzego”, legendarnego dowódcy AK/WiN na Białostocczyźnie.
Tragiczna wigilia
TYLKO U NAS
Artykuł

Tragiczna wigilia

Autor: Paweł Wąs
Tragiczna w skutkach okazała się wigilia partyzancka, zorganizowana 23 grudnia 1945 r. w Gorzędowie, w której uczestniczyli przedstawiciele komend Konspiracyjnego Wojska Polskiego z powiatów piotrkowskiego i radomszczańskiego.
Trzy lata w ziemiance. Krótka historia ukrywania się braci Ignacego i Pawła Albinów w Puszczy Noteckiej
POLECAMY
Artykuł

Trzy lata w ziemiance. Krótka historia ukrywania się braci Ignacego i Pawła Albinów w Puszczy Noteckiej

Autor: Elżbieta Wojcieszyk
W 1941 r. Ignacy i Paweł Albinowie z wcielonej do Rzeszy niemieckiej Wielkopolski trafili do GG i zamieszkali w pow. Jędrzejów. Działały tam grupy zbrojne NSZ. Bracia przyłączyli się do nich.
W nowych realiach i nowej rzeczywistości
TYLKO U NAS
Artykuł

W nowych realiach i nowej rzeczywistości

Autor: Krzysztof Sychowicz
Resort Bezpieczeństwa, powołany w Moskwie 21 lipca 1944 r. przez członków Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, odegrał istotną rolę w budowie, a następnie w utrwalaniu władzy komunistycznej w Polsce.
W walce z Niemcami i komunistami. Okręg Śląski ZWZ-AK i jego sukcesorzy
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

W walce z Niemcami i komunistami. Okręg Śląski ZWZ-AK i jego sukcesorzy

Autor: Adam Dziuba
Czynny opór, najpierw przeciwko niemieckiej okupacji, a potem rządom komunistów, trwał na Górnym Śląsku niemal osiem lat. Okupiony został olbrzymimi stratami.
Wacław Laskowski ps. „Wielki”
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Wacław Laskowski ps. „Wielki”

Autor: Elżbieta Strzeszewska
Bez pomocy sprawnie działającej siatki współpracowników w terenie, przez funkcjonariuszy bezpieki nazywanych „elementami szlachecko-kułackimi” czy „meliniarzami”, oddziały podziemia nie mogłyby osiągać zamierzonych przez nie celów. Oddział „Roja” nie był tu wyjątkiem.
Walczyć do końca. Mieczysław Wądolny „Mściciel”
POLECAMY
Biogram / Biografia

Walczyć do końca. Mieczysław Wądolny „Mściciel”

Autor: Maciej Korkuć
Nigdy nie zamierzał być żołnierzem. Tym bardziej – partyzantem. Nawet nie odbywał służby wojskowej. Był pierwszym pokoleniem, które całe życie spędziło w niepodległej Polsce – tuż po wybuchu wojny w 1939 r., 24 września, kończył równe 20 lat.
Walka o przetrwanie. Podziemie antykomunistyczne w powiecie łomżyńskim w 1946 roku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Walka o przetrwanie. Podziemie antykomunistyczne w powiecie łomżyńskim w 1946 roku

Autor: Krzysztof Sychowicz
Wiosną 1945 r. władza „ludowa” na terenie województwa białostockiego – w tym powiatu łomżyńskiego obejmującego Kolno i Zambrów – znalazła się w trudnym położeniu. Gdy wyszły stąd wojska sowieckie, uaktywniło się podziemie niepodległościowe. Z czasem jednak inicjatywę przejmował aparat bezpieczeństwa.
Wielka ucieczka z więzienia PRL. Kulisy wydarzeń z 2 grudnia 1955 roku
TYLKO U NAS
Artykuł

Wielka ucieczka z więzienia PRL. Kulisy wydarzeń z 2 grudnia 1955 roku

Autor: Justyna Dudek
Późnym wieczorem 2 grudnia 1955 r. kilkunastu więźniów usiłowało zbiec z zakładu karnego w Sieradzu. I choć próba ta nie powiodła się, przeszła ona do historii jako największa w dziejach więziennictwa PRL nieudana ucieczka podjęta bez pomocy z zewnątrz.
Wielkopolski Wyklęty – Jan Kempiński „Błysk”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wielkopolski Wyklęty – Jan Kempiński „Błysk”

Autor: Tomasz Cieślak
Zmotoryzowany oddział lotny Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Ochotniczej „Warta” pod dowództwem kpt. Jana Kempińskiego „Błyska” był jednym z najaktywniejszych oddziałów powojennego podziemia niepodległościowego w Wielkopolsce.
Witold Pilecki mniej znany
POLECAMY
Biogram / Biografia

Witold Pilecki mniej znany

Autor: Jarosław Wróblewski
O Witoldzie Pileckim napisano wiele książek w Polsce i za granicą. Był znany ze swojego niespotykanego bohaterstwa – głównie jako ochotnik do niemieckiego obozu zagłady KL Auschwitz. Dotknęło go też wiele innych życiowych doświadczeń. Pochylmy się nad kilkoma mniej znanymi fragmentami jego biografii, które ukazują bogatą osobowość i twardy charakter jednego z najdzielniejszych Polaków.
Wojciech Błasik i grupa samoobrony tarnowskiego WiN
TYLKO U NAS
Artykuł

Wojciech Błasik i grupa samoobrony tarnowskiego WiN

Autor: Michał Wenklar
Odbicie aresztowanego kolegi, akcje ulotkowe i kary chłosty. Później śledztwo, tortury i wieloletnie więzienie. Grupa samoobrony z Placówki WiN w Tarnowie stanowi doskonały przykład losów poakowskiego podziemia.
Wolni w zniewolonym kraju
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wolni w zniewolonym kraju

Autor: Dariusz Walusiak
Komuniści, fałszując referendum w 1946 r., a pół roku później wybory do Sejmu Ustawodawczego, pokazali, że w walce o władzę nie liczą się z nikim i niczym.
Wyklęte przesłanie
TYLKO U NAS
Artykuł

Wyklęte przesłanie

Autor: Arkadiusz Cisek
14 października 1950 r. ludzie ubrani w togi sędziowskie, w imieniu sowieckiej władzy nad Polską, skazali Łukasza Cieplińskiego na pięciokrotną karę śmierci. Czekając na nią, pisał do bliskich, ukochanej żony i wymodlonego syna, grypsy. Te zapisy są być może jeszcze bardziej aktualne dzisiaj.
Wyklęty piłsudczyk. Historia ppłk. Wacława Lipińskiego
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Wyklęty piłsudczyk. Historia ppłk. Wacława Lipińskiego

Autor: Adam Stefan Lewandowski
Harcerz, legionista Józefa Piłsudskiego, oficer Wojska Polskiego. Wybitny historyk. Podczas walki o Warszawę w 1939 r. szef propagandy przy dowództwie obrony stolicy. Walki o niepodległość Polski nie zaprzestał do chwili aresztowania przez komunistów w 1947 r. Dwa lata później został zamordowany...
Zaplątani w operację „Cezary”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zaplątani w operację „Cezary”

Autor: Jerzy Dąbrowski
Janusz Salmonowicz od dziecka mieszka w Elblągu. On i jego córka Natalia są zakochani w mieście, które po wojnie rodzice pana Janusza wybrali na nowe miejsce do życia – przerwanego później brutalnie przez komunistów.
Zwalczanie oddziałów podziemia niepodległościowego przez UB po 1947 r. przy użyciu „legendy” o organizacji centralnej
TYLKO U NAS
Artykuł

Zwalczanie oddziałów podziemia niepodległościowego przez UB po 1947 r. przy użyciu „legendy” o organizacji centralnej

Autor: Sławomir Poleszak
Jedną z metod wykorzystywanych przez Urząd Bezpieczeństwa w rozbijaniu i likwidacji ostatnich oddziałów podziemia niepodległościowego było wykorzystywanie gry operacyjnej z wykorzystaniem legendy ogólnopolskiej organizacji konspiracyjnej.
Zygmunt Błażejewicz „Zygmunt”
POLECAMY
Artykuł

Zygmunt Błażejewicz „Zygmunt”

Autor: Piotr Niwiński
Przyszły dowódca 1. szwadronu 5. Brygady Wileńskiej AK z konspiracją związał się w listopadzie 1939 r., a walkę zakończył dopiero w październiku roku 1945, przedzierając się na Zachód. Jego szlak bojowy pokazuje głębie dramatu, którym były dla naszej części Europy traumatyczne wydarzenia II wojny światowej.
Zygmunt Szczepkowski (1913-2004) – James Bond z Podkarpacia
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Zygmunt Szczepkowski (1913-2004) – James Bond z Podkarpacia

Autor: Paweł Fornal
„Hipolit” to pseudonim, którym posługiwał się Zygmunt Szczepkowski, oficer kontrwywiadu brzozowskiego obwodu AK. To postać niezwykła – można powiedzieć brzozowski agent James Bond.
Żołnierz „Zapory”. Lucjan Ronduda „Lutek” (1927–2003)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Żołnierz „Zapory”. Lucjan Ronduda „Lutek” (1927–2003)

Autor: Wioletta Lipińska
Partyzanci podziemia niepodległościowego zostali wyklęci przez system, a często i przez miejscową ludność, gdyż łatka bandyty, przypięta przez komunistów, trzymała się ich jeszcze przez lata. Długo zapomniani przez historię, od niedawna odzyskują swoją godność – wśród nich Lucjan Ronduda „Lutek”.
Audio/Video

Żołnierze Niezłomni - Stanisław Sojczyński „Warszyc”

Żołnierze Wolnej Polski młodzieżowa organizacja konspiracyjna z Pilzna 1949-1952. Młodzieżowa konspiracja w realiach powojennych
POLECAMY
Artykuł

Żołnierze Wolnej Polski młodzieżowa organizacja konspiracyjna z Pilzna 1949-1952. Młodzieżowa konspiracja w realiach powojennych

Autor: Bogusław Wójcik
Stanisław Radkiewicz kierujący Ministerstwem Bezpieczeństwa Publicznego zaniepokojony skalą konspiracji młodzieżowej w specjalnej instrukcji z sierpnia 1950 r. pisał: „Walka z podziemiem młodzieżowym i szybka pełna jego likwidacja wysuwa się w chwili obecnej na jedno z czołowych zadań całego naszego aparatu”.
Żołnierze Wyklęci – zapomniany fenomen
TYLKO U NAS
Artykuł

Żołnierze Wyklęci – zapomniany fenomen

Autor: Filip Musiał
Żołnierze Wyklęci są jednym z tych zjawisk historycznych, wokół których w ostatnich latach toczy się społeczna dyskusja. Dotyczy ona nie tylko postawy zbrojnego oporu jako metody walki z narzuconym reżimem, ale często konkretnych działań oddziałów czy decyzji ich dowódców.
Żołnierze Wyklęci w filmach i serialach lat 1947–2017
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Żołnierze Wyklęci w filmach i serialach lat 1947–2017

Autor: Mariusz Solecki
Komuniści w rozprawie z podziemiem niepodległościowym użyli wszystkich możliwych środków – również obrazu filmowego. Także w wolnej Polsce powstawały filmy zniekształcające prawdę o Żołnierzach Wyklętych. Tych bez przekłamań wyprodukowano dotąd zaledwie kilka.
Życie z bronią w ręku. Sylwetka Janusza Brochwicz-Lewińskiego „Gryfa”.
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Życie z bronią w ręku. Sylwetka Janusza Brochwicz-Lewińskiego „Gryfa”.

Autor: Bartłomiej Nowak
20 lipca 2018 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie miało miejsce poświęcenie pomnika nagrobnego śp. Janusza Brochwicz-Lewińskiego, ps. Gryf, generała brygady Wojska Polskiego, żołnierza batalionu AK „Parasol”.
poprzednia < 1
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510