Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Badania „My, Naród Polski” – Quiz o polskich konstytucjach

Badania

„My, Naród Polski” – Quiz o polskich konstytucjach

Średnie wyniki

* Formularz został wypełniony przez 144 osób

W I Rzeczypospolitej słowo „konstytucja” używana była w innym znaczeniu niż współcześnie. Oznaczała bowiem:

przywilej królewski - 14% [20]

zwykłą ustawę - 56% [81]

ugodę pomiędzy stanami - 30% [43]

Konstytucja 3 maja to jeden z pierwszych aktów prawnych tego typu na świecie. Jednak wcześniej obowiązywała już m. in.:

Konstytucja Francji - 7% [10]

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki - 68% [98]

Konstytucja Republiki Zjednoczonych Prowincji - 25% [36]

Konstytucja uchwalona 3 maja 1791 r. w Warszawie przez tzw. Sejm Czteroletni nazywana jest powszechnie Konstytucją 3 maja. A jak brzmiała rzeczywista nazwa tego dokumentu?

Deklaracja Sejmu o Poprawie Rządów Rzeczypospolitej - 26% [37]

Konstytucja Rzeczpospolitej Obojga Narodów - 17% [24]

Ustawa Rządowa z dnia 3 maja - 58% [83]

Upadek Konstytucji 3 maja i podział Rzeczypospolitej przez ościenne mocarstwa zniweczyły marzenia Polaków o budowie nowoczesnego ustroju. Okres wojen napoleońskich na chwilę przywrócił te marzenia. Księstwo Warszawskie było namiastką odrodzonego państwa, jednak jego konstytucja z 1807 r. była pod wieloma względami przełomowa, także dlatego, że:

ujednolicała sądownictwo i znosiła poddaństwo chłopstwa - 56% [80]

ustanawiała zasadę nietykalności osobistej i powszechne prawo wyborcze - 13% [18]

wprowadzała trójstopniowy podział terytorialny i zasadę świeckości państwa - 32% [46]

Po upadku Napoleona zlikwidowano Księstwo Warszawskie i decyzją Kongresu Wiedeńskiego ustanowiono Królestwo Polskie (zwane Królestwem Kongresowym) połączone unią personalną z carską Rosją. Wbrew pozorom konstytucja tego państwa była jedną z najbardziej postępowych i – jak na owe czasy – demokratyczną. Praktyka jednak pokazała, że prawo stanowione a prawo stosowane, to dwie różne rzeczywistości. „Konstytucja na stole, bat pod stołem” – mawiano. Formalnie konstytucja ta obowiązywała do:

30 listopada 1831 r. - 32% [46]

26 lutego 1832 r. - 44% [64]

1 maja 1846 r. - 24% [34]

Odrodzona w 1918 r. Rzeczpospolita stanęła do walki o granice i utrzymanie niepodległości. Równolegle trwały prace nad nową konstytucją. Najważniejsze siły polityczne, reprezentujące różne poglądy ustrojowe, w warunkach ostrego sporu pracowały nad nową ustawą zasadniczą. 17 marca 1921 r. Sejm Ustawodawczy przyjął konstytucję, nazywaną powszechnie marcową. Na jej podstawie:

Sejm liczył 444 posłów, a Senat 111 senatorów - 33% [48]

Sejm liczył 460 posłów, a Senat 100 senatorów - 29% [42]

liczba posłów wynikała z ordynacji wyborczej, a liczba senatorów miała być równa ¼ liczby posłów - 38% [54]

Drugą z polskich konstytucji okresu międzywojennego była tzw. konstytucja kwietniowa, podpisana przez prezydenta Ignacego Mościckiego 23 kwietnia 1935 r. To ewenement w polskiej tradycji ustrojowej, m. in. z powodu wyjątkowo silnej pozycji przewidzianej dla prezydenta, który za swoje działania odpowiadał:

przed Bogiem i historią - 71% [102]

przed narodem, w drodze referendum - 15% [21]

przed Zgromadzeniem Narodowym, na wzór amerykańskiego impeachmentu - 15% [21]

Konstytucja kwietniowa, krytykowana przez liczne stronnictwa polityczne, okazała się jednak gwarancją przetrwania najwyższych władz i ciągłości Rzeczypospolitej w trudnych warunkach wojny, okupacji niemieckiej i sowieckiej, a także komunistycznego zniewolenia po 1945 r. Przepis o możliwości wyznaczania następcy przez prezydenta umożliwiał kontynuację sprawowania najwyższego urzędu w sytuacji, kiedy nie można było zastosować demokratycznych procedur. W ten sposób urząd prezydenta, w latach 1939-1990, objęło:

5 osób - 21% [30]

6 osób - 44% [64]

9 osób - 35% [50]

Wprowadzona w 1952 r. przez komunistów Konstytucja PRL nie była aktem ani suwerennym, ani przyjętym legalnie. Często nazywana jest konstytucją stalinowską, choć nie każdy wie, że na jej projekcie swoje poprawki własnoręcznie naniósł właśnie sam Józef Stalin. Na podstawie tego narzuconego, sowieckiego prawa powstał obcy polskiej tradycji ustrojowej twór w postaci Rada Państwa, która:

była naczelnym organem władzy i kolegialnym odpowiednikiem głowy państwa - 75% [108]

miała stać na straży porządku socjalistycznego - 11% [16]

gwarantowała kierowniczą rolę partii komunistycznej (PZPR) w państwie - 14% [20]

2 IV 1997 r. uchwalona została przez Zgromadzenie Narodowe konstytucja III RP. Zgodnie z przyjętym wcześniej prawem wymagała ona zatwierdzenia w referendum powszechnym. Odbyło się ono 25 V 1997 r. 53,5 proc. głosujących opowiedziało się wówczas za zaproponowanym projektem, a frekwencja wyniosła:

43 proc. - 39% [56]

49 proc. - 22% [31]

60 proc. - 40% [57]

TEKSTY

TEMATY

Biblioteka cyfrowa

Audio/Video

English content

Księgarnia

Aktualności

Autorzy

O nas

Kontakt

Edukacja

postacie IPN

Spotkasz ich na Przystanku Historia

Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)

Dowiedz się więcej

Polityka prywatności Mapa strony Deklaracja dostępności Ochrona danych osobowych English content

Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.

IPN