Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka
Artykuł

Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka

Autor: Ewa Wójcicka
10 czerwca 1942 r. doszło do buntu oraz ucieczki więźniów karnej kompanii z nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau. Wśród uciekinierów był 21-letni August Kowalczyk.
Powrót „Ślepowrona”
Artykuł

Powrót „Ślepowrona”

Autor: Grzegorz Trzyna
Wszystko zaczęło się od telefonu z Edynburga. Z Archiwum IPN skontaktował się Paweł Janczak, który poinformował o woli swoich sąsiadów – państwa Milliganów – przekazania do IPN dokumentów odnalezionych podczas porządkowania rodzinnego archiwum.
Powstanie styczniowe w materiałach Archiwum IPN
Artykuł

Powstanie styczniowe w materiałach Archiwum IPN

Autor: Robert Buliński
Powstanie Styczniowe było ostatnim zrywem zbrojnym pod zaborami, które odbywało się pod hasłem Rzeczypospolitej Trojga Narodów. Wyrazem tego było używanie przez powstańcze władze symboliki trzech zjednoczonych narodów: polskiego, litewskiego i ruskiego.
Powstańcze szpitale
Artykuł

Powstańcze szpitale

Autor: Ewa Wójcicka
W okresie Powstania Warszawskiego funkcjonowało ponad 120 szpitali powstańczych, m.in. w restauracji „Pod krzywą latarnią”, przy ulicy Podwale 25 i w kamienicy „Czarny Łabędź”, przy ulicy Podwale 46.
Prałat Peszkowski
Biogram / Biografia

Prałat Peszkowski

Autor: Anna Płońska
W Wielką Środę roku 1942 Zdzisław Peszkowski opuścił „nieludzką ziemię”, aby poprzez swoje życie i działalność upamiętnić tych, po których zostały jedynie guziki.
Prawda zapisana na kliszy. Fotografowie w Powstaniu Warszawskim
Artykuł

Prawda zapisana na kliszy. Fotografowie w Powstaniu Warszawskim

Autor: Katarzyna Adamów
Po kapitulacji Warszawy w 1939 r. Niemcy rozpoczęli likwidację polskiej administracji i instytucji kultury. Rozwiązano m.in. stowarzyszenia artystyczne, zajęto ich siedziby i skonfiskowano majątki, pozbawiając tym samym twórców środków do życia. Podobny los spotkał fotografów.
Problemy archiwalnego opisu informacyjnego. <i>Symposia Archivistica</i>, t. 4

Problemy archiwalnego opisu informacyjnego. Symposia Archivistica, t. 4

Autor: Waldemar Chorążyczewski, Agnieszka Rosa
Czwarty tom serii Symposia Archivistica przybliża problemy archiwalnego opisu informacyjnego i składa się z 11 artykułów.
Problemy archiwalnych systemów informatycznych <i>Symposia Archivistica</i>, t. 5

Problemy archiwalnych systemów informatycznych Symposia Archivistica, t. 5

Autor: Jerzy Bednarek, Paweł Perzyna
Piąty tom serii wydawniczej Symposia Archivistica. Znalazły się w nim teksty będące pokłosiem sympozjum naukowego „Problemy archiwalnych systemów informatycznych”, zorganizowanego 16–17 października 2017 r. w Łodzi.
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 1 (2008)

Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 1 (2008)

Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 12 (2019)

Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 12 (2019)

Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 13 (2020)

Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 13 (2020)

Przełomowa wizyta, czy wizyta czasów przełomu?
Artykuł

Przełomowa wizyta, czy wizyta czasów przełomu?

Autor: Radosław Morawski
Późnym wieczorem 9 lipca 1989 r. Air Force One z prezydentem Georgem H.W. Bushem i jego małżonką Barbarą Bush na pokładzie wylądował na lotnisku Okęcie w Warszawie. Rozpoczęła się trwająca niespełna dwie doby wizyta czwartego w dziejach prezydenta Stanów Zjednoczonych nawiedzającego ziemie polskie.
Pseudonim „Iskra”. Konspiracyjna przeszłość profesor Franciszki Ramotowskiej
Artykuł

Pseudonim „Iskra”. Konspiracyjna przeszłość profesor Franciszki Ramotowskiej

Autor: Magdalena Mołczanowska
Profesor Ramotowska kojarzona jest przede wszystkim jako redaktorka 2. tomu „Przewodnika po zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie” i autorka publikacji dotyczących powstania styczniowego. Niewiele osób wie, że była także łączniczką Armii Krajowej, a jej losy tragicznie naznaczyły komunistyczne represje.
Radiostacja „Świt” nadaje
Artykuł

Radiostacja „Świt” nadaje

Autor: Małgorzata Badowska
10 września 1942 roku swoją pierwszą audycję radiową nadała z Bletchley Park pod Londynem polskojęzyczna radiostacja „Świt”, która działała do końca listopada 1944 roku.
Reżim Jaruzelskiego deportuje z PRL Kornela Morawieckiego - film SB

Reżim Jaruzelskiego deportuje z PRL Kornela Morawieckiego - film SB

Gdy komunistyczny reżim Jaruzelskiego przygotowywał się z wolna do podjęcia rozmów z tzw. konstruktywną opozycją, ludziom Moskwy w Warszawie niezbędne wydało się pozbycie się człowieka, który odrzucał jakiekolwiek rozmowy z komunistami. Ten film SB pokazuje wyrzucenie z PRL Kornela Morawieckiego, przywódcy "Solidarności Walczącej", 4 maja 1988 r.
Rękopis wspomnień o Ignacym Janie Paderewskim wyrzucony na śmieci w centrum Krakowa
Źródło historyczne

Rękopis wspomnień o Ignacym Janie Paderewskim wyrzucony na śmieci w centrum Krakowa

Autor: Radosław Kurek
Na początku 2021 r. do krakowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej przekazane zostały w ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci materiały historyczne znalezione przypadkowo przez Pana Marcina Kapustę oraz jego syna.
Roch Piątkowski. Bohater Akcji <i>Bollwerk</i>
Artykuł

Roch Piątkowski. Bohater Akcji Bollwerk

Autor: Paweł Głuszek
Sukcesem Akcji Bollwerk – największego aktu sabotażu przeprowadzonego przez podziemie w Wielkopolsce – było zniszczenie niemieckich zapasów wojennych, przechowywanych w magazynach portowych, zanim zostały wysłane na front wschodni. Ze wszystkich jej uczestników przeżył wojnę jedynie plutonowy Roch Piątkowski ps. „Janek”. Kim był bohater Akcji Bollwerk?
Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy
Artykuł

Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy

Autor: Radosław Kurek
Jednym z ciekawszych darów, który trafił do Archiwum IPN w Krakowie z rąk osoby prywatnej są materiały przekazane w kwietniu 2015 r. przez Franciszka Seweryna, byłego przewodniczącego Zarządu Gminnego NSZZ RI „Solidarność” w Charsznicy. Dotyczą one powołania i działalności struktur rolniczej „Solidarności” w gminie Charsznica w latach 80. i na początku lat 90. XX wieku.
Roman Dziemieszkiewicz „Adam”, „Pogoda”
Artykuł

Roman Dziemieszkiewicz „Adam”, „Pogoda”

Autor: Elżbieta Strzeszewska
Zgodnie z najbardziej znaną wersją śmierci tego żołnierza podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, 30 października 1945 r. został zastrzelony przez żołnierzy sowieckich na dworcu lub w okolicach dworca kolejowego w Ciechanowie, gdy stanął w obronie napastowanej przez tych żołnierzy dziewczyny bądź (według innego przekazu) po próbie uniemożliwienia grabieży przez czerwonoarmistów butów.
Romans kina i swastyki
Artykuł

Romans kina i swastyki

Autor: Katarzyna Adamów
Berta Helene Amalie Riefenstahl, zwana zdrobniale „Leni”, to jedna z najbardziej kontrowersyjnych artystek XX w. Była genialnym filmowcem i fotografem, ale zastrzeżenia wzbudzała i do dziś wzbudza tematyka filmów, które przyniosły jej rozgłos.
Rozbicie ubeckiego więzienia
Artykuł

Rozbicie ubeckiego więzienia

Autor: Elżbieta Strzeszewska
W nocy z 25 na 26 listopada 1946 r. żołnierze Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość Obwodów Ostrów Mazowiecka i Pułtusk przeprowadzili wspólnie niezwykle spektakularną, zbrojną akcję, w trakcie której uwolniono ok. 65 członków podziemia niepodległościowego, przetrzymywanych w więzieniu w Pułtusku.
Rozmowy na Zawracie

Rozmowy na Zawracie

Autor: Tomasz Kozłowski
Negocjacje między komunistycznymi władzami a kierownictwem „Solidarności” w Magdalence są jednym z najbardziej znanych epizodów w najnowszej historii Polski. Mało kto pamięta, że pierwsze rozmowy między Kiszczakiem a Wałęsą odbywały się na warszawskim Mokotowie, w willi na ulicy Zawrat.
Ryszard Siwiec – wołanie o wolność utrwalone na taśmie SB
Artykuł

Ryszard Siwiec – wołanie o wolność utrwalone na taśmie SB

Autor: Radosław Poboży
Ryszard Siwiec urodził się 7 marca 1909 r. w Dębicy. W 1914 r. stracił ojca, a po ukończeniu szkoły podstawowej z matką przeniósł się do Lwowa, gdzie podjął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza na wydziale humanistycznym, które ukończył, uzyskując tytuł magistra filozofii.
Sąd nad katami. Kazimierz Olszewski w procesie załogi KL Ravensbrück
Artykuł

Sąd nad katami. Kazimierz Olszewski w procesie załogi KL Ravensbrück

Autor: Bożena Witowicz
KL Ravensbrück był miejscem kaźni dziesiątek tysięcy więźniów, głównie kobiet i dzieci. Najliczniejszą grupę pośród jego ofiar stanowili Polacy, więc podczas procesu obozowych oprawców w składzie sędziowskim również nie mogło zabraknąć kogoś polskiej narodowości. Rolę tę przeznaczono Kazimierzowi Olszewskiemu.
Sierpień 1980 r. w Poznaniu. Strajki w poznańskich zakładach pracy
Artykuł

Sierpień 1980 r. w Poznaniu. Strajki w poznańskich zakładach pracy

Autor: Tomasz Ceglarz
Powstanie NSZZ „Solidarność”, bezprecedensowego w dziejach państwa polskiego, wielomilionowego ruchu społecznego cieszącego się ogromnym poparciem i zaufaniem Polaków, z obecnej perspektywy postrzegane jest jako jedno z najistotniejszych wydarzeń w historii najnowszej Polski. Ów zryw, którego niektórzy historycy nie bez przyczyny nazywają rewolucyjnym, miał swoją wyraźną genezę.
Sobibór. Machina śmierci
Artykuł

Sobibór. Machina śmierci

Autor: Bożena Witowicz
Otoczony drutem kolczastym i polem minowym teren niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze w szczytowym okresie zajmował obszar ponad 31 hektarów. Szacuje się, że śmierć w nim poniosło około 170–180 tys. osób. Przy życiu pozostawiano tylko osoby niezbędne do funkcjonowania „machiny śmierci”.
Srebrna drużyna Mistrzostw Świata w 1974 r.
Artykuł

Srebrna drużyna Mistrzostw Świata w 1974 r.

Autor: Robert Szcześniak
Na przełomie lat 60. i 70. polska piłka nożna zagościła na europejskich salonach. Początek temu dały sukcesy drużyn klubowych.
Stan wojenny – nieznana historia. IPN Gdańsk prezentuje unikatowe, niepublikowane wcześniej nagranie
Źródło historyczne

Stan wojenny – nieznana historia. IPN Gdańsk prezentuje unikatowe, niepublikowane wcześniej nagranie

Autor: Robert Chrzanowski
Trawler „Regulus”, którego stan wojenny został u wybrzeży Kanady, 23 grudnia 1981 r. zawinął do Vancouver. Tu doszło do przedziwnej dyskusji z komunistycznym dyplomatą. Prezentujemy autentyczne nagranie z tej rozmowy i dokument opisujący sytuację na statku.
Standaryzacja opisu archiwalnego. <i>Symposia Archivistica</i>, t. 3

Standaryzacja opisu archiwalnego. Symposia Archivistica, t. 3

Autor: Jerzy Bednarek, Paweł Perzyna
W trzecim tomie serii Symposia Archivistica opublikowano materiały sympozjum naukowego „Standaryzacja archiwalnego opisu informacyjnego”, zorganizowanego 22–23 października 2015 r. w Olsztynie przez Instytut Pamięci Narodowej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu i Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
Stefan Górski. Cichociemny w celi śmierci
Artykuł

Stefan Górski. Cichociemny w celi śmierci

Autor: Magdalena Mołczanowska
Spośród 316 cichociemnych, których przerzucono od kraju, 9 zostało straconych wyrokiem stalinowskich sądów. Jednym z nich był Stefan Górski ps. „Brzeg”. W 1939 r. zdał tzw. „małą maturę”. Do egzaminu dojrzałości podchodził już w Anglii, jako naznaczony dwoma latami tułaczki po Europie żołnierz PSZ. Całe jego dorosłe życie upłynęło w cieniu wojny i totalitarnego terroru.
Symbol narodowej wolności
Artykuł

Symbol narodowej wolności

Autor: Robert Buliński
W zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej przechowywana jest cenna pamiątka z czasu I wojny światowej: biało-czerwona kokarda, która była noszona 3 maja 1916 r. podczas wielkiej demonstracji narodowej w Warszawie.
Szpieg u kanclerza. Sprawa Güntera Guillaume’a
Artykuł

Szpieg u kanclerza. Sprawa Güntera Guillaume’a

Autor: Witold Bagieński
6 maja 1974 r. kanclerz Republiki Federalnej Niemiec Willy Brandt zrezygnował ze stanowiska. Bezpośrednim powodem podania się przez niego do dymisji było aresztowanie, kilkanaście dni wcześniej, jego osobistego sekretarza.
Śmierć miasta w obiektywie niemieckich lotników
Artykuł

Śmierć miasta w obiektywie niemieckich lotników

Autor: Konrad Ślusarski
W archiwum IPN znajdują się dwie niezwykłe klisze negatywowe. Są to reprodukcje zdjęć lotniczych ze zbiorów Narodowej Administracji Archiwów i Nagrań w College Park, przekazane w 1992 roku Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Jedna z nich zasługuje na szczególną uwagę.
Świadkowie historii
Wspomnienie

Świadkowie historii

Autor: Agnieszka Wygoda
Historia to pamięć. Na historię Polski składają się historie naszych rodzin, które wplatają się w losy naszego państwa i narodu. Każde świadectwo jest bezcenne – współtworzy mapę naszej narodowej pamięci.
Święto podległości. Obchody 22 lipca
Artykuł

Święto podległości. Obchody 22 lipca

Autor: Krzysztof Pawluczuk
Przez długie lata Święto Odrodzenia Polski było z pompą celebrowane w całym kraju. Formy świętowania „urodzin” PRL oraz techniki organizowania obchodów zmieniały się na przestrzeni kolejnych dekad. Z biegiem lat i postępującą erozją systemu 22 lipca stawał się jedynie przaśnym festynem wyczekiwanym przede wszystkim z powodu lepszego zaopatrzenia sklepów.
Tajemnicze kryptonimy
Źródło historyczne

Tajemnicze kryptonimy

Autor: Marzena Kruk
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego bacznie obserwowało wszelkie przejawy zainteresowania Zbrodnią Katyńską nie tylko w Polsce, ale także na świecie. Wywiad zbierał informacje o każdej inicjatywie wyjaśnienia mordu na polskich oficerach.
The Rolling Stones w Warszawie
Artykuł

The Rolling Stones w Warszawie

Autor: Paweł Tomasik
W kwietniu 1967 r. na dwóch koncertach w Warszawie wystąpił zespół The Rolling Stones. Jest to wydarzenie często przypominane i do dziś wzbudzające emocje.
Trasa Wschód-Zachód w materiałach filmowych Służby Bezpieczeństwa
Artykuł

Trasa Wschód-Zachód w materiałach filmowych Służby Bezpieczeństwa

Autor: Artur Cieślik
„Warszawskie tempo”, tak nazywano prędkość, z jaką zbudowano Trasę Wschód-Zachód w Warszawie, prestiżowe przedsięwzięcie ówczesnych władz komunistycznych. W określeniu tym nie było wiele ironii, a więcej dumy z faktu, że trasa powstała niezwykle szybko i zbudowano ją starannie.
Triumf wojny
Artykuł

Triumf wojny

Autor: Tomasz Stempowski
Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.
Ulice Gdańska w grudniu 1970 r.
Źródło historyczne

Ulice Gdańska w grudniu 1970 r.

Autor: Radosław Poboży
Materiał filmowy (prawdopodobnie operacyjny MO) pokazuje „zachowanie ulicy” Gdańska, zbuntowanej przeciw komunistom w grudniu 1970 r. M.in. starcia demonstrantów z siłami komunistycznymi i pożar budynku KW PZPR…
Uwaga! Zaczynam zapis…
Artykuł

Uwaga! Zaczynam zapis…

Autor: Grzegorz Kuźma
Archiwum to instytucja zajmująca się gromadzeniem, opracowaniem i udostępnianiem swoich zbiorów. Te z kolei powszechnie kojarzą się z opasłymi tomami zakurzonych akt. Współczesne archiwa starają się digitalizować materiały archiwalne w celu ich dodatkowego zabezpieczenia i jednocześnie umożliwienia szerszego do nich dostępu.
W niemieckim i polskim mundurze. Dokumentacja Pawła Ziai w zasobie Archiwum IPN
Artykuł

W niemieckim i polskim mundurze. Dokumentacja Pawła Ziai w zasobie Archiwum IPN

Autor: Joanna Dardzińska
Paweł Stanisław Ziaja urodził się 19 października 1923 r. w Chorzowie w rodzinie polskiej, od pokoleń zamieszkałej na terenie Górnego Śląska. W związku z niepowodzeniami frontowymi wojsk niemieckich i zwiększeniem zapotrzebowania na żołnierzy otrzymał powołanie do Wehrmachtu, a następnie został wcielony do Afrika Korps.
W pułapce „Cezarego” – Dionizy Sosnowski
Artykuł

W pułapce „Cezarego” – Dionizy Sosnowski

Autor: Kamil Kruszewski
Operacja „Cezary” – jedna z największych prowokacji UB, przez ponad cztery lata fingująca istnienie V Komendy WiN – miała za cel neutralizację przeciwników systemu, infiltrację i skompromitowanie środowisk emigracyjnych, rozgrywanie wywiadów zachodnich. Dionizy Sosnowski był jedną z jej śmiertelnych ofiar.
Wacław Laskowski ps. „Wielki”
Biogram / Biografia

Wacław Laskowski ps. „Wielki”

Autor: Elżbieta Strzeszewska
Bez pomocy sprawnie działającej siatki współpracowników w terenie, przez funkcjonariuszy bezpieki nazywanych „elementami szlachecko-kułackimi” czy „meliniarzami”, oddziały podziemia nie mogłyby osiągać zamierzonych przez nie celów. Oddział „Roja” nie był tu wyjątkiem.
Wierzyła, że ojciec został tylko wywieziony w głąb Związku Sowieckiego. Dzieje pamiątek po Julianie Grunerze, ofierze zbrodni katyńskiej
Artykuł

Wierzyła, że ojciec został tylko wywieziony w głąb Związku Sowieckiego. Dzieje pamiątek po Julianie Grunerze, ofierze zbrodni katyńskiej

Autor: Tomasz Dźwigał
W 2017 r. pani Ewa Gruner-Żarnoch, wieloletnia prezes szczecińskiego Stowarzyszenia „Katyń”, przekazała do zasobu archiwalnego Oddziału IPN w Szczecinie część rodzinnego archiwum dotyczącego Juliana Grunera, więźnia Starobielska, zamordowanego wiosną 1940 r. w Charkowie.
Więziennictwo w Generalnym Gubernatorstwie w źródłach z Archiwum IPN
Artykuł

Więziennictwo w Generalnym Gubernatorstwie w źródłach z Archiwum IPN

Autor: Piotr Rogowski
Ten artykuł jest tylko skromnym przyczynkiem do tematu „więziennictwo”. Jego celem jest ukazanie w dużym skrócie, jak zbudowany był system więziennictwa w Generalnym Gubernatorstwie, jakie były rodzaje więzień i zasady obowiązujące przy kierowaniu więźniów do poszczególnych zakładów karnych.
Wirtualne zwiedzanie i spacer z historią i sztuką – Archiwum IPN podczas Nocy Muzeów 2021

Wirtualne zwiedzanie i spacer z historią i sztuką – Archiwum IPN podczas Nocy Muzeów 2021

Autor: Anna Lasek
Archiwum IPN od lat uczestniczy w Nocy Muzeów, otwierając dla zwiedzających niedostępne na co dzień magazyny archiwalne oraz prezentując unikatowe dokumenty, zdjęcia i filmy ze swoich zasobów. Podczas tej jedynej w roku nocy, pracownicy archiwum wcielają się w rolę przewodników, wprowadzających gości w świat tajników pracy z dokumentem.
Władysław Komar
Biogram / Biografia

Władysław Komar

Autor: Katarzyna Adamów
Urodzony w Kownie, jeden z najznakomitszych polskich kulomiotów. Był postacią niezwykle barwną i rozpoznawalną. Zapisał się w historii nie tylko jako wybitny sportowiec, lecz także jako komik i aktor. Mówi się, że znał tylu ludzi ilu zawierała książka telefoniczna…
Wojna o pamięć

Wojna o pamięć

Autor: Radosław Poboży
Sprawa lustracji i rozliczenia się z przeszłością komunistyczną była i jest tematem gorących sporów. Tak było i wtedy, gdy nocą z 4 na 5 czerwca 1992 r. z inspiracji ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsy odwołano rząd Jana Olszewskiego.
Wołyń. Robić co możliwe
Artykuł

Wołyń. Robić co możliwe

Autor: Arkadiusz Cisek
Żaden ewidencyjny zapis nie zastąpi godnego pochówku i tradycyjnego grobu, lecz nie wolno nam rezygnować z prób zebrania informacji o pomordowanych rodakach, którzy stracili życie tylko dlatego, że byli Polakami, a takich grobów do dziś nie mają. Temu ma służyć Baza Ofiar Zbrodni Wołyńskiej.
Wymordowany pluton
Artykuł

Wymordowany pluton

Autor: Tomasz Stempowski
25 sierpnia 1920 roku pod wsią Leman w powiecie kolneńskim doszło do starcia pomiędzy oddziałem piechoty polskiego Pułku Strzelców Kowieńskich a bolszewicką kawalerią z 3. Korpusu Konnego dowodzonego przez Gaja Gaj Bżyszkiana (Gaj Chana).
Zagłada w obiektywie. Film z getta w Kutnie
Artykuł

Zagłada w obiektywie. Film z getta w Kutnie

Autor: Radosław Poboży
Zacieranie zbrodni było ważnym elementem mechanizmów przeprowadzania Holocaustu przez niemiecki aparat państwowy. Tym cenniejsze są znaleziska takie, jak przedstawiający getto w Kutnie film ze zbiorów Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Choć składa się na niego jedynie kilka ujęć, to stanowi bezcenną ilustrację tych tragicznych wydarzeń.
Zagłada Żydów węgierskich
Artykuł

Zagłada Żydów węgierskich

Autor: Tomasz Stempowski
16 maja 1944 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau przyjechały trzy pociągi towarowe z transportem Żydów z Węgier. Każdy miał od 40 do 50 wagonów mieszczących po około 100 ludzi. Na rampie obozowej przeprowadzono wśród nich selekcję, w wyniku której młodych i silnych skierowano do obozu jako „depozyt”, bez wpisywania ich do ewidencji więźniów. Pozostałych ustawiono w piątki i poprowadzono do komór gazowych, gdzie zostali zamordowani.
Zapomniany bohater
Artykuł

Zapomniany bohater

Autor: Agnieszka Kostrzewa
„Więzień Szewczyk jako były podpułkownik przejawiał wrogość do Polski Ludowej. Do personelu więziennego ustosunkowany był biernie, natomiast we współżyciu z więźniami utrzymuje głęboki solidaryzm” - 17 kwietnia 1954 r. pisał w opinii o tym cichociemnym, żołnierzu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, naczelnik Więzienia Karnego we Wronkach.
Zasada strukturalna jako podstawa opisu archiwaliów w zintegrowanych systemach informacji archiwalnej. <i>Symposia Archivistica</i>, t. 1

Zasada strukturalna jako podstawa opisu archiwaliów w zintegrowanych systemach informacji archiwalnej. Symposia Archivistica, t. 1

Autor: Rafał Leśkiewicz, Anna Żeglińska
W pierwszym tomie serii Symposia Archivistica opublikowano materiały sympozjum naukowego Zasada strukturalna jako podstawa opisu archiwaliów w zintegrowanych systemach informacji archiwalnej, zorganizowanego 29 listopada 2013 r. w Warszawie przez Instytut Pamięci Narodowej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu i Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
Zbrodnia katyńska w archiwaliach IPN
Artykuł

Zbrodnia katyńska w archiwaliach IPN

Autor: Marcin Kapusta
Instytut Pamięci Narodowej, zwłaszcza krakowski Oddział IPN, posiada w archiwum dokumenty odnoszące się bezpośrednio do odkrycia masowych grobów w Lesie Katyńskim, prac prowadzonych tam w 1943 r. i Polaków przebywających w Katyniu za zgodą władz emigracyjnych.
Zdradzili bezpiekę, dosięgła ich zemsta
Artykuł

Zdradzili bezpiekę, dosięgła ich zemsta

Autor: Monika Komaniecka-Łyp
W PRL kontrwywiad bezpieki tropił współpracowników zachodnich wywiadów również w kręgach agentury komunistycznej działającej na rzecz systemu. Do wykrywania przewerbowanych szpiegów wykorzystywano zaawansowane w owym czasie środki techniczne. W trudniejszych przypadkach pomocą służyli towarzysze z KGB.
Zintegrowany System Kartotek Operacyjnych w MSW PRL
Artykuł

Zintegrowany System Kartotek Operacyjnych w MSW PRL

Autor: Wiesław Kaczmarczyk
Początki informatyki w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych PRL datuje się na 20 lutego 1967 roku, kiedy to Zarządzeniem MSW nr 023/67 powołano komisję odpowiadającą za koordynację całokształtu działań związanych z elektronicznym przetwarzaniem informacji w resorcie.
Zofia Moczarska. „Ofiarna, b. odważna”
Biogram / Biografia

Zofia Moczarska. „Ofiarna, b. odważna”

Autor: Wojciech Kujawa
Choć częściej wspominana jest w kontekście swojego znacznie lepiej znanego męża, Kazimierza Moczarskiego, autora nieodmiennie popularnych „Rozmów z katem”, to pozostaje postacią godną zapamiętania również przez pryzmat swoich własnych dokonań. Nie ustępowała mu zaangażowaniem w pracę konspiracyjną i również zapłaciła za nią wysoką cenę, gdy wpadła w ręce komunistycznego aparatu bezpieczeństwa.
Zygmunt Adam Zyblewski (1915–1944)
Biogram / Biografia

Zygmunt Adam Zyblewski (1915–1944)

Autor: Justyna Staroń
Do zasobu archiwalnego IPN trafiły materiały dotyczące Zygmunta Adama Zyblewskiego, uczestnika kampanii wrześniowej, jeńca stalagu, działacza podziemia z okresu II wojny światowej, który życie stracił w katowni Gestapo w Forcie III w Pomiechówku.
Życiorys ułożony z dokumentów
Artykuł

Życiorys ułożony z dokumentów

Autor: Magdalena Mołczanowska
Plik listów, fotografii i dokumentów, który stanowi nasze główne źródło wiedzy o Józefie Diakow, pozwala nam odtworzyć nie tylko życie zawodowe, ale i osobiste perypetie naszej bohaterki. Niestety, finał historii ułożonej ze świadectw pracy, wakacyjnych fotografii i miłosnych listów odnajdziemy w dokumencie zupełnie innego charakteru – na liście nauczycieli zgładzonych przez Sowietów.
Życzenia dla ministra. Życzenia od ministra
Artykuł

Życzenia dla ministra. Życzenia od ministra

Autor: Andrzej Boboli
Wśród setek tysięcy jednostek archiwalnych przechowywanych w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej zachowały się też takie, w których zgromadzono korespondencję prowadzoną z gen. Czesławem Kiszczakiem.